Trăng Tây Hồ
(Seiko no tsuki, 1919)
Dẫn nhập của người dịch:
"Trăng Tây Hồ" viết theo thể tùy bút, có lẽ bắt nguồn
từ một trải nghiệm cá nhân của tác giả nhưng không khỏi có những chi tiết hư cấu,
đã giúp ta khám phá thêm một khía cạnh đặc thù trong văn nghiệp Tanizaki
Jun.ichirô. Bài này được đăng lần đầu năm Taishô thứ 8 (1919) trên tạp chí
Kaizô số tháng 6 với tựa đề "Người đàn bà màu xanh men sứ" (Seijiiro
no onna). Được sửa lại thành "Trăng Tây Hồ" (Seiko no tsuki) khi in
trong quyển 6 của Toàn tập Tanizaki do Chuô Kôron xuất bản năm 1982.
Từ thời Taishô (1912-26), văn nhân Nhật Bản thường xuyên viếng
thăm Trung Quốc. Ngoài Tanizaki Jun.ichirô, còn có những tên tuổi khác ví dụ
cha con Nagai Kagen và Nagai Kafuu, Akutagawa Ryuunosuke, Hayashi Fumiko,
Kaneko Mitsuharu, Tani Jôji, Inoue Kôbai, Muramatsu Shôfuu. Họ đã để lại những
tác phẩm du ký độc đáo. Riêng Tanizaki, ông dành khá nhiều trang cho "mảng
văn học tiếp cận Trung Quốc" này. "Trăng Tây Hồ" được đặt bên cạnh
"Lư Sơn nhật ký", "Đêm Tần Hoài", "Tô Châu kỷ
hành","Thượng Hải kiến văn lục", "Thượng Hải giao du ký"
vv.... như những tác phẩm trong đó tác giả tiếp nối được truyền thống lãng mạn
trữ tình của"kikôbun" (văn chương du ký) Nhật Bản mà còn biểu lộ óc
quan sát sắc sảo của một nhà báo dù là nghiệp dư.
Hấp lực của trăng đối với nước, sự thu hút của mặt nước đối với
người phụ nữ bệnh hoạn, sự đồng hoá người phụ nữ với vầng trăng, ba yếu tố có
âm tính này dường như là trọng tâm của tùy bút. Dĩ nhiên sự kết hợp giữa chúng
còn có một mối liên hệ chặt chẽ với mỹ học Tanizaki, vốn được trình bày trong
tiểu luận "Ca ngợi bóng âm" (In.ei reisan, 1933) cũng như qua các tiểu
thuyết, truyện ngắn ra đời trước và sau nó.
Tanizaki Jun.ichirô (1886-1965)
Đó là một buổi chiều cuối thu cái năm mà tôi, đặc phái viên của
nhật báo X. ở Tokyo, đang lưu trú tại Bắc Kinh. Câu chuyện sau đây xảy ra đúng
vào lúc tôi được lệnh của tòa báo gửi đi Thượng Hải công cán khoảng một tháng.
Thành phố này là nơi lâu ngày tôi chưa có dịp trở lại. Hình như lúc ấy vào khoảng
tháng 10 nhưng không nhớ chính xác ngày nào, chỉ biết buổi chiều hai hôm sau
khi tôi đặt chân đến Tây Hồ ở Hàng Châu thì vừa vặn đúng một tối trăng tròn tuyệt
đẹp. Như thế, có lẽ tôi đã rời khỏi Thượng Hải chiều ngày 13 hay 14 âm lịch.
Tôi ghé qua Hàng châu kỳ này không có công chuyện gì đặc biệt. Chỉ vì lần trước
khi có dịp đến Thương Hải, dù đã đánh một vòng Tô Châu, Dương Châu, Nam Kinh là
những vùng phụ cận và trong bụng tính thế nào cũng đến viếng Hàng Châu, thế mà
mắc chút việc bận bất ngờ, tôi đã để lỡ cơ hội. Kỳ đi làm việc lần này, tôi
nghĩ là một dịp may để mình có thể ngắm nghía phong cảnh.
Cuối thu rồi mà ở miền nam Trung Hoa, trời hãy chưa lạnh cho
lắm. Nếu ăn nói kiểu đèo bòng một chút thì, ở địa phương này, sau tiết xuân,
không còn trò vui gì đáng chơi nữa. Thế nhưng, dù không được cái thú lân la
theo ý thích - rất đặc biệt của người ở mảnh đất phương nam này - như từng thấy
trong thơ Cao Thanh Khâu [1]:
Độ thủy phục độ thủy,
Khán hoa hoàn khán hoa.
Xuân phong giang lộ thượng,
Bất giác đáo quân gia.
Khán hoa hoàn khán hoa.
Xuân phong giang lộ thượng,
Bất giác đáo quân gia.
(Hết sông rồi tới lạch,
Nơi nao cũng thấy hoa.
Gió xuân dường mách lối,
Nhà bác chợt bên ta).
Nơi nao cũng thấy hoa.
Gió xuân dường mách lối,
Nhà bác chợt bên ta).
thì giờ đây, liễu bên đường vẫn còn xanh tốt khắp nơi, quần
áo mùa đông đã đủ nóng để rịn mồ hôi, duy hai buổi sáng chiều, trời có hơi se
nhưng chỉ làm cho khoan khoái vì cái khí hậu đó chỉ nhè nhẹ lan trên thân thể
người ta. Tuy không thấy hoa nhưng thời tiết đã vào giữa mùa lá đỏ, bầu trời mỗi
ngày trong veo và khô hanh, thêm vào đó, nếu đúng dịp trăng tròn nữa thì cảnh sắc
của Tây Hồ cũng đủ lôi cuốn lòng du tử. Vì vậy, khoảng 2 giò rưởi chiều, tôi đã
phóng vào toa xe hỏa từ ga Cửa Bắc thành phố Thượng Hải để lên đường đi Hàng
châu.
Trên xe, tôi quay qua hỏi ông khách bên cạnh bằng một thứ tiếng
Hoa giọng Thượng Hải bập bẹ:
- Tôi định ghé thăm Hàng châu nhưng không biết ở đâu là khách
sạn tốt nhất. Dĩ nhiên kiểu Tây hay kiểu Nhật đều được!
- Để coi nào!
Người đàn ông đang hút thuốc lá hiệu Westminster trong một
cái tẩu bằng ngà, đôi mắt như sưng phồng nằm giữa một khuôn mặt cực kỳ phì nộn,
đăm chiêu một chút:
- Khách sạn kiểu Tây phương thì không có nhưng khách sạn sạch
sẽ và sang trọng do người Trung Quốc làm chủ khá nhiều. Vì họ theo tiêu chuẩn
Tây phương nên những chỗ đó, khách Tây từ Thượng Hải đến cũng thường ghé lắm. Gần
đây bên bờ Tây Hồ lại mới mở hai khách sạn mới, một tên là Tân Tân, một tên là
Thanh Thái, hai cái này đều đáng gọi là hàng đầu. Tân Tân thì rộng mà đẹp nhưng
có cái xa bãi đậu xe nên hơi bất tiện chút đỉnh.
Nói xong, ông ta đưa cặp mắt khó thương ném về phía tôi một
cái nhìn dọ hỏi nữa rồi thản nhiên hút thuốc tiếp. Dường như ông ta xem việc
nói chuyện với người khác có cái gì khiến cho mình phải mệt mỏi.
- Thế ông đi đến đâu đấy ạ?
Khi thấy tôi không biết e dè mà còn hỏi xấn tới, ông ta ném về
phía tôi một cái nhìn dò xét nữa rồi phóng ra một câu cụt lủn:
- Xuống Gia Hưng.
Xong ông lại quay người về hướng cửa sổ.
Có lẽ ông này là một nhà buôn ở Gia Hưng. Người ông đã béo tốt
lại diện thêm cái áo dài dài bằng sa đen bóng loáng nên toát ra một vẻ huênh
hoang tự đắc. Chòm râu thưa bao quanh mồm và đường nét trên khuôn mặt phảng phất
hình dáng của cựu tổng thống dân quốc Lê Nguyên Hồng [2].
Ngồi đối mặt tôi là một người đàn ông tuổi độ 50, gầy gầy, tướng mạo nho nhã, vừa
nhấp trà vừa huyên thuyên trao đổi câu chuyện gì đó cho bà vợ bên cạnh. Giữa cuộc
đàm thoại, đôi khi bà vợ lại lấy cái điếu bát bằng đồng ra kéo một hơi ro ro.
Ông chồng hết nhâm nhi trà lại hút thuốc, khi khói qua khỏi cổ ông lại đằng hắng,
một tiếng kha a a ạc.....bật ra, rồi cứ thế nhổ đờm rãi xuống mặt sàn. Xong việc,
ông mới nói chuyện ồn ào trở lại. Hai cô tiểu thư nom có vẻ là con gái của cặp
vợ chồng, tuổi độ 18, 19 và 15, 16, đang chiếm hai chỗ ngồi trước mặt họ. Cô
gái 18, 19 có khuôn mặt của người thiếu máu, vàng vọt như mắc bệnh đường mật,
thế nhưng nét mắt nét mũi của cô hết sức rạch ròi tựa tranh khắc gỗ. Cô bế trên
người một đứa bé độ 4, 5 tuổi, quần áo loè loẹt trông đến nhức mắt. Bên dưới
chiếc áo sa đỏ chói có thêu rồng xanh hay là kỳ lân gì đó của đứa bé, người ta
mặc cho nó một cái quần màu xanh lá cỏ, óng ánh như da kỳ nhông. Cô gái 15, 16
thì cầm trên tay một bó hoa cúc giả, vẫy bó hoa qua qua lại lại trước mặt đứa
trẻ dỗ dành nó. Cô ta mặc một chiếc áo nền tím cũng chói mắt và đội cái nón đồng
màu nhưng ngược với người chị, dung mạo cô bầu bĩnh và tươi tắn. Từ đôi má mềm
mại xuống đến chiếc cổ dài, tất cả được bao trùm trong cái vè áo viền bằng lông
dê màu trắng nên trông hết sức trang nhã. Tôi và bọn họ, hơn 5, 6 người, đều ngồi
đối mặt nhau quanh một cái bàn ăn dài (Xin báo trước kẻo quên là trong toa xe hỏa
ở Trung Quốc, phần đông thường đặt bàn ở giữa những hàng ghế). Trên ghế, khách
phải ngồi sát vào nhau, thiếu điều không xoay qua xoay lại được. Không riêng gì
ở khu vực chúng tôi, khắp toa xe, nơi nào cũng chật cứng như thế cả. Với cái cảnh
này, lên toa hạng nhất mà ngồi chắc chắn khoẻ hơn nhưng nếu ta không đi toa hạng
nhì thì khó lòng có cơ hội quan sát phong tục tập quán của người Trung Hoa bây
giờ. Hơn nữa, chỉ cần theo dõi những gì xảy ra trong toa xe này thôi là đủ thấy
nếp sống của người dân phương Nam khá giả hơn trên miền Bắc biết là dường nào.
Với con mắt của một người đã quen thuộc với những toa tàu hạng nhì trên tuyến
đường Bắc Kinh-Phụng Thiên và Bắc Kinh-Hán Khẩu, tôi thấy nơi đây, những tấm
lát bọc thành ghế vẫn giữ được nguyên màu thiên nhiên của nó và không bị ố bẩn,
từ quần áo người hầu bàn cho đến khăn trải bàn, tất tất đều ngăn nắp li lai, và
hình như toa xe cũng năng được quét dọn. Hơn nữa, vào một ngày thứ bảy như hôm
nay, dẫu là toa hạng nhì mà vẫn chất đầy những người khách trung lưu đến từ các
vùng lân cận, nó gieo cho ta ấn tượng là tình hình kinh tế vùng này nói chung rất
khả quan. Trên miền Bắc thì trước tiên, thành phần hành khách đi xe hỏa hoàn
toàn khác với họ. Cỡ khách toa hạng nhì đến từ những vùng lân cận và ăn mặc sang
trọng thế này thì nếu là ở miền Bắc, nếu không lên hạng nhất, ta khó lòng gặp
được. Không chỉ chừng đó. Ở đây số khách phụ nữ rõ ràng cũng đông hơn. Trên miền
Bắc, hiếm khi phụ nữ được ra khỏi nhà. Xuống tới phía Nam, ta thấy dù là ca kỹ,
phu nhân hay tiểu thư, họ đều có thể khoác tay đàn ông đi tản bộ. Phải chăng
đây là lối sống bắt nguồn từ Thượng Hải, nơi chịu ảnh hưởng của các thành phố lớn
bên Âu châu. Lúc nãy, khi tôi vừa bước chân vào toa tàu, đã có ngay cảm tưởng
là hành khách trong toa ăn mặc rất hoa hòe. Có thể một phần vì ánh sáng mặt trời
lấp lóa - giống cái nắng tháng tư ở Nhật Bản - dọi lên những cánh đồng phì
nhiêu của miền Giang Tô đã phản chiếu rực rỡ vào bên trong toa tàu để tôi có được
cái cảm giác đó. Tuy vậy, chính việc trang phục sặc sỡ của quí bà quí cô và đám
trẻ con vốn chiếm hơn phân nữa con số hành khách, đã làm cho bầu không khí
trong toa vui hẳn lên. Chẳng thế mà thôi, quần áo hành khách lại được thêu thùa
bóng bẩy, khác hẳn cách trang phục của người miền Bắc. Nếu người ta thường dùng
chữ "cá vàng bơi lội tung tăng"(kim ngư du vịnh) như hình dung từ để
ví von với điều đó thì cách phục sức của người trong toa đúng là đã làm cho họ
trông như những con cá vàng khoe vẩy óng ánh khi bơi lội trong dòng nước. Mà
chưa hết đâu. Bên Trung Quốc, ta biết họ vẫn yêu chuộng đàn bà con gái thân
hình mảnh mai. Phụ nữ ở đây phần đông giống như những con búp bê nho nhỏ, cho
nên ví họ với cá vàng thì lại càng ăn khớp. Chịu khó nhìn qua nhìn lại đám hành
khách, ta nhận nhận ra là không thiếu chi người đẹp. Đến nổi thơ phú thuở
giờ vẫn ca tụng con gái Giang Tô Chiết Giang lắm mỹ nhân.Các cô trong toa đều rập
một khuôn mặt bình thường, duy chỉ có một cô dáng tiểu thư ngồi quay lưng lại
và cách tôi đúng ba hàng ghế phía trước mà tôi chỉ có thể nhìn nghiêng, là đẹp
trội hơn cả. Thân hình cô có vẻ cao hơn những cô khác nhưng chính vì thế mà
toát ra sự sang trọng, hợp với quan niệm thẫm mỹ của tôi.
Lối phục sức của cô
cũng hợp ý tôi làm sao! Trong đám áo quần màu sắc sặc sỡ, mỗi cô mình là ăn mặc
thanh tao với cánh áo bên trên màu xanh men sứ nhàn nhạt và đôi giày sa trắng ở
phía dưới, làm cho tôi có cảm tưởng cô là một con cá chép đỏ đang lượn lờ giữa
một bầy cá vàng. Da thịt của cô thì từ đôi má cho đến từng đầu ngón tay thảy đều
trắng mịn như tờ giấy người phương Tây dùng để viết, một thoáng xanh lành lạnh
điểm chút vàng nhạt lòng trứng tựa hồ màu da người ta vẫn thấy ở các cô gái
lai. Ngón tay của các cô gái Trung Quốc, nếu đem so sánh với các cô gái Nhật
thường mảnh khảnh hơn nhưng ngón tay của cô này lại cực kỳ thanh tú. Tuy vậy,
hai ngón giữa và ngón đeo nhẫn của cô thì đang được lồng vào hai chiếc nhẫn
vàng cực to so với tiêu chuẩn Nhật Bản. Hai chiếc nhẫn ấy không những lớn quá
khổ mà còn được gắn thêm 5, 6 quả chuông vàng bé tí cỡ hạt đậu con. Mỗi khi tay
cô động đậy thì chúng lại đong đưa và phát ra tiếng kêu lanh canh. Nếu bàn thêm
về chuyện này một chút thì ta có thể bảo rằng thị hiếu về nữ trang của đàn bà
Nhật ít dạn dĩ như người Hoa, có lẽ vì tinh thần đảo quốc. Trên ngón tay thanh
tú như vậy, đi đeo một chiếc nhẫn quá khổ kiểu đó có khi lại đâm hay cũng không
chừng. Ngồi bên cạnh cô gái là một người đàn bà khác. Da thịt cô thứ hai này lại
hơi sậm, tương phản với nước da của cô kia, và khuôn mặt thì tròn trĩnh. Cô này
cũng xinh không kém, người hơi thấp nhưng lớn hơn cô tiểu thư hồi nãy độ hai ba
tuổi. Nếu nhìn kiểu tóc bới thì cô thứ hai này phải là dâu con của một gia đình
giàu có. Cô ta đeo khuyên tai bằng vàng kết bên dưới hai hột cẩm thạch hình
trái tim, mặc quần áo bằng sa đen, vừa tì khuỷu tay lên bàn vừa đan len. Bảo là
đan chứ tôi thấy như cô như thể đang đùa nghịch với hai cây kim đan dài lấp
lánh màu sáng bạc nên có lẽ phải nói cô ta chỉ làm bộ đan thì mới đúng. Nhìn mắt
và khoé miệng, thấy cô có vẻ muốn cười mà làm ra như không cười nên càng tăng vẻ
yêu kiều. Còn cô tiểu thư hồi nãy thì đôi khi lại khoành tay kéo chiếc khăn tay
bằng lụa tím từ dưới lần áo và đưa lên mũi. Hai tay cầm lấy nó che trước mặt
mình như một tấm màn mà chẳng nói chẳng rằng. Cô đang làm bộ chơi trò gì hay chỉ
muốn thử hít một chút nước hoa đã thấm sẳn trong đó? Cả bàn tay ẻo lã của cô lẫn
chiếc khăn bằng lụa tím kia đang phất qua phất lại dường tranh đua xem ai nhẹ
hơn ai.
Tây Hồ ngang tầm Bảo Thạch Sơn
Khi xe hỏa gần đến cây cầu sắt bắc qua sông Tùng Giang, tôi
thò đầu nhìn qua khung cửa sổ và thấy nước ở đây có một màu xanh ngọc thạch và
trong suốt. Kể từ ngày đặt chân đến Trung Quốc, đây là lần đầu tiên tôi được
nhìn thấy một dòng nước trong xanh như thế này. Nổi tiếng đục như Hoàng Hà thì
chẳng nói làm gì, ngay cả những con sông khác của nước này như Bạch Hà và Dương
Tử Giang đều bẩn vì lắm bùn. Những con kênh miền Nam vùng Tô Châu tuy không đến
nổi tệ như thế nhưng vẫn không thể nào sánh được với nước Tùng Giang. Xưa kia,
có dịp lấy xe lửa ngang qua Triều Tiên, tôi cứ tưởng nước ở những con sông gần
biên giới là sạch nhất rồi, thế mà bây giờ mới thấy nước ở đây nào có kém thua
những dòng sông đất Triều. Dù sao, phải nói là ở Trung Quốc, miền Nam và miền Bắc
đã khác nhau ngay từ cái chất nước của dòng sông. Thêm nữa, nước ở Tô Châu
trong hơn nước Nam Kinh và nước ở Hàng Châu lại còn trong hơn nước Tô Châu nữa.
Thế chẳng phải là càng đi về miền Nam mình càng thấy xứ sở Trung Hoa dần dần đẹp
hẳn hay sao! Nhìn ra những cánh đồng màu mỡ chạy dài ngoài cửa sổ toa tàu, mới
thấy nó khác xa một trời một vực với vùng đồng cỏ xác xơ của Trực Lệ và Hà Nam.
Giờ đây, qua hết những bãi dâu ngăn ngắt dài ngút mắt lại đến những rừng đào,
những bờ liễu giăng hàng...đây đó điểm xuyết dăm vũng nước đọng với đàn vịt vài
mươi con đang bơi lội tung tăng, thì thoắt cái khung cảnh đã đổi thành một vùng
đồi lau, màu hoa bạc trắng lấp loá trong ánh nắng chiều. Bên chân đồi là những
ngọn tháp vút cao lên trời xanh, rồi đến những bức tường thành với màu gạch cũ
đánh dấu khu vực thị trấn, đang uốn éo rồng rắn. Đứng trước cảnh sắc như thế
này và có dịp nhìn ngắm bóng dáng và cử chỉ của những nàng thiếu nữ xinh đẹp đi
ra đi vào mỗi khi tàu ghé từng nhà ga, tôi tưởng mình như đang lạc sâu vào thế
giới của những Dương Thiết Nhai [3],
Cao Thanh Khâu và Vương Ngư Dương [4] vậy.
Lanh canh lách cách, có tiếng kim thuộc khi hai đồng tiền chạm
vào nhau. Nhìn lại mới thấy một nhóm 4, 5 ông khách mới leo lên khi tàu ghé ga
Tùng Giang, vừa đặt lưng xuống ghế ngồi, chưa chi đã bày cuộc sát phạt đỏ đen
quanh bàn. Đồng tiền họ dùng là đồng Taayan (Đại Dương) bằng bạc, khổ to hơn đồng
1 Yen phát hành năm Meiji nguyên niên. Họ cho tay cào rào rạo trên mặt bàn để tụ
mớ tiền, quên cả việc đang ngồi trong một toa xe, chăm chắm nhìn vào những quân
bài đang nắm trên tay. Ngồi giữa đám họ là một người đàn ông khoảng 35, 36, nước
da trắng, miệng rộng, đeo kính gọng vàng, khuôn mặt tròn trịa như đứa trẻ đang
phụng phịu, còn mắt thì cứ láo liên. Dáng điệu ấy làm cho mọi người có cảm tưởng
anh chàng đích thị là nhà cái. Mở sòng ngay giữa toa xe như họ thì có hơi thô bạo
nhưng chẳng thấy ai dám lên tiếng phản đối. Ngoài anh chàng phụng phịu kia còn
có một người đàn ông khác, tuổi giữa 40 và 50, mặt mũi tuy sáng sủa đường hoàng
nhưng trước mặt mọi người, anh lại không biết xấu hổ gì sất, cứ nói oang oang, đẩy
tiền ra quơ tiền vào như người đang nhập đồng. Anh đúng là biểu tượng cho sự
suy đồi (decadence) [5] của
đất nước này.
Nói đến Tùng Giang là phải nhớ tới nhà thơ Dương Thiết Nhai,
hồi cuối đời Nguyên có lần tránh loạn đến đây. Ông đem theo bốn cô ái thiếp
là Thảo Chi, Liễu Chi, Đào Chi và Hạnh Hoa. Có lẽ gần nơi xe hỏa của tôi đang
chạy qua là chỗ ngày trước sớm chiều ông ngồi trên những chiếc huafeng (họa
phảng) [6] rong
chơi thỏa thích. Khi tiếp xúc với cảnh quan và tập tục của một vùng đất như thế
này, ta sẽ thấy không phải tự dưng mà có biết bao nhiêu tao nhân mặc khách
Trung Quốc cận đại đã sinh ra từ xứ sở phương Nam.Nhà soạn kịch Lý Lạp
Ông [7] cũng
quê ở Triết Giang cho nên ta thấy trong tác phẩm Thập Chủng Khúc (Mười loại kịch)
của ông có bao nhiêu nhân vật và tình huống, vốn lấy ra từ chất liệu sống động.
Ta có thể tưởng tượng rằng những mẫu người đó, ông đã mô phỏng theo hình ảnh
các giai nhân tài tử đang sinh hoạt ngoài cửa sổ toa tàu, trên núi, trên sông,
trên đường cái, trong thành phố hay hiện chiếm chỗ trong toa xe này. Nếu thực sự
những vở kịch thơ của Lạp Ông được sinh ra và nuôi dưỡng bằng sự giao hòa giữa
đất nước đẹp đẽ này và con người sống nơi đó khiến cho chúng có màu sắc hào
nhoáng và huyền ảo đi nữa thì cũng không vô lý chút nào. Khi đọc Thẩn Khí
Lâu [8] Truyền
Kỳ, một trong Thập Chủng Khúc, ta biết được câu chuyện quái dị về chàng thanh
niên Liễu Sĩ Kiên, người đã ra đến một lâu đài ảo ngoài biển khơi để gặp cô con
gái của Thanh Long Vương là Thuấn Hoa và kết hôn với nàng. Vùng Đông Hải, sân
khấu của câu chuyện lãng mạn này, có lẽ không xa nơi đây là mấy. Có thể suy luận
là nó chỉ nằm đâu đây trên bờ biển Giang Tô Triết Giang. Lại còn vở Tỉ mục ngư
truyền kỳ, trong đó có cảnh nữ diễn viên Lư Mạo Cô và con người tài hoa tuyệt
thế Đàm Sở Ngọc ôm nhau nhảy xuống sông rồi biến thành đôi cá lờn bơn (tỉ mục
ngư) trôi dạt đến khu vực Nghiêm Lăng. Lúc đó, tất cả cảnh tượng sơn thủy, lâu
đài, nhân vật thấy trong những câu chuyện cổ tích thường ngày được kể về vùng
này như hiện ra trước mắt người xem. Phải chăng đó cũng là những yếu tố có lần
đã tự nhiên đến với Lạp Ông để nung nấu thành huyễn tưởng trong tâm trí nhà
văn. Đến đây, ta không khỏi nhủ thầm là nơi mỗi con người sinh ra ở miền Nam
này, ai ai cũng có một nhà thơ nằm bên trong. Riêng tôi thì muốn gửi gắm đến đồng
bào Nhật Bản, những người vẫn tự hào là con dân một đất nước thi sĩ ở phương
Đông, đôi chút hình ảnh về phong cảnh và tâm tình của con người sống vùng quanh
đây.
Khi tàu đi qua khỏi Gia Hưng có lẽ đã hơn 5 giờ chiều.Tôi ăn
qua quít bữa cơm Tây nấu không được ngon trong toa ăn để trở về toa mình, mở
quyển Tây Hồ Giai Thoại [9] in
thạch bản đã cất công mang theo. Lúc đó ngoài cửa sổ, trời đã tối hẳn. Tấm cửa
kính đen kịt loáng thoáng phản chiếu cái bóng thờ thẩn của tôi cũng như màu sắc
xanh, đỏ và vàng sậm của trang phục các cô gái ngồi phía bên kia. Khi bâng quơ
nhìn những đường nét thấp thoáng và mơ hồ đó, tôi có cảm tưởng mình đang bước
vào một giấc mộng cũ kỹ xa vời. Đột nhiên tôi chạnh nhớ đến quê hương mà cả năm
nay tôi chưa có dịp quay về: đó là thành phố Tôkyô và khu Koishikawa, nơi gia
đình tôi sinh sống. Bây giờ trên một đất nước xa lạ, một thân một mình để con
tàu đêm lắc lư đưa đi như thế này, nếu cảm thấy có nỗi buồn nào xâm chiếm cõi
lòng thì cũng là cái chuyện thường tình...
Tối hôm qua, mãi tôi mới tìm được một khách sạn ở Đình Tử
Loan, nhìn xuống mặt nước Tây Hồ. Xe hỏa đến Hàng Châu mới vào khoảng sau 7 giờ
tối, thay vì ngủ ở một khách sạn ngay bên ga thì tiện biết bao, tôi lại muốn đi
thêm để tìm cho được một chỗ trọ bên bờ hồ. Không rành đường đất nơi đây, tôi
đã nhờ một anh xe kéo đưa mình đến khách sạn Thanh Thái đệ nhị quán ở bên ngoài
Dũng Kim Môn. Đã định giá 20 tiền cho đoạn đường để tới nơi đó và mới leo lên
nhưng cái anh xa phu có vẻ là người không đáng tin cậy, vừa vặn lúc xe đang quẹo
vào một con hẻm vắng vẻ trong thành, anh ta đã khựng càng xe lại và bảo:
"Ông phải chi thêm 10 tiền nữa, không thì thôi!". Dường như nếu tôi
còn tỏ ra chần chừ thì có thể sẽ bị anh ta uy hiếp. Lời qua tiếng lại một lúc
nhưng cuối cùng tôi nghĩ mình đang mang hành lý, lại không rành đường đất, nếu
bị bỏ mặc nơi đây sẽ không biết phải làm sao nên đành chấp nhận. Bấy giờ, anh
ta lại đòi: "Tiền phải đặt trước!".Dĩ nhiên là điều đó làm tôi khó chịu
nhưng cái hành vi trấn lột của xa phu Thượng Hải là thế, mình chẳng biết cái
anh này thuộc loại gian ác đến cỡ nào nên đành nghe theo và móc tiền đưa. May
thay, đêm hôm đó sáng trăng, nếu trời tối tăm thì có lẽ câu chuyện không chỉ dừng
lại ở đấy. Vì ba sự việc rắc rối như vậy, khi tôi đặt chân đến khách sạn thì đã
9 rưỡi tối. Tuy là lần đầu tiên được nhìn thấy Tây Hồ nhưng địa lý vùng ven hồ
thì qua thi ca và tiểu thuyết[10],
tôi cảm thấy đã quen thuộc, hầu như không chỗ nào là tôi không biết. Khách sạn
được xây trên một khu đất ở phiá trái Dũng Kim Lộ, mặt tiền của nó ngó thẳng
qua nhà hát có tên là Tây Hồ Phượng Hoàng Đài, còn phía sau thì trổ ra một vùng
trời nước bao la của Tây Hồ. Đứng trên bao lơn khách sạn mà ngắm thì mãi xa ở
bên kia hồ, tôi đã thấy hình ảnh của ngọn Ngô Sơn với một lớp sương chiều giăng
ngang, màu ngọn núi sẫm hơn màu trời một chút. Chắc chắn là ngọn tháp Lôi Phong
nổi tiếng phải nằm đâu đó xếp bên tay mặt nhưng cho dù là một đêm trăng tỏ ngời
như hôm nay, vì ẩn dưới đáy của lớp sương dày nên tiếc thay, tôi không tìm đâu
ra bóng hình của nó.
Tam đàm ấn nguyệt, một trong Tây Hồ thập cảnh
Có chăng chỉ thấy được, thật xa đằng trước mặt phía bên kia hồ,
những ngọn núi nhàn nhạt, mấy khóm cây hình thù đen sắc vượt lên khỏi mặt nước.
Khi nghĩ rằng đấy chính là hình ảnh của các hòn đảo nơi có Tam Đàm Ấn Nguyệt [11] và
Hồ Tâm Đình [12],
những thắng cảnh xưa nay mình vẫn ao ước được thấy một lần thì lòng tôi bỗng khấp
khởi rộn ràng như kẻ được gặp người mình yêu. Con đê tên là Bạch Công Đê vì
theo truyền thuyết, nó đã được Bạch Lạc Thiên xây nên, chân núi Cô Sơn nơi có
Phóng Hạc Đình của Lâm Hòa Tĩnh [13],
dấu tích cây cầu Đoạn Kiều nổi tiếng vì mối tình của Văn Thế Cao với tiểu thư
Tú Anh [14],
Bảo Thạch Sơn, hòn núi có tháp Bảo Thúc [15] ...
tất cả các địa điểm đó có lẽ đều nằm sau lưng, không xa mấy khách sạn tôi đang ở
là mấy nhưng tôi không thể nào nhìn thấy chúng từ cái bao lơn này. Tôi định đêm
nay mình sẽ dùng thuyền đi ra Tô Đê [16] tận
chỗ có Lục Kiều [17] nhưng
thấy giờ này đã quá trễ nên đành hẹn với mình chiều mai sẽ lấy một chiếc huafeng mà
ra đó.
Đúng như lời chỉ dẫn của ông nhà buôn trên xe hỏa, ở cái
khách sạn do người Trung Quốc kinh doanh này, mọi sự đều gọn ghẽ sạch sẽ. Ngôi
nhà hoàn toàn xây theo kiểu Tây phương, dọc bao lơn chỉ có mười căn phòng dành
cho khách và trước cửa mỗi phòng đều đặt những chậu cúc kiểng, bên trong cũng
ngăn nắp, giường chiếu sắp đặt li lai làm tôi thấy thật thoải mái. Khác hẳn anh
xa phu tôi vừa mới nói, người hầu phòng tỏ ra lịch sự, khi nói chuyện biết chêm
chút tiếng Anh. Chỉ tiếc một nỗi là họ không có phòng tắm.Chẳng biết phải làm
sao, tôi đành lửng thửng ra bên ngoài, đến một ngôi nhà tắm công cộng ở góc
Nghênh Tử Lộ tắm rửa cho sạch sẽ, sau đó leo lên một tiệm ăn gần bên dùng bữa
cơm chiều. Trong mấy món ăn có Tonpô.nyo (Đông Pha Nhục). Người ta bảo duyên do
là ngày xưa ông Tô Đông Pha vì yêu mến cảnh non xanh nước biếc của Hàng châu
nên ở lại đây khá lâu và đã cho chế ra món ăn khoái khẩu đó. Nếu như cơm Tây có
món Châteaubriand thì nó chính là một phiên bản tương xứng. Món thịt lợn này được
kho trơn đến lúc mềm lụi ăn ngập chân răng, mỡ nó thau ra giống như đậu phụ và
có màu nâu đậm. Nói tới Tô Đông Pha, người ta nghĩ ngay đến một nhà thơ siêu
phàm thoát tục nhưng hình dung cảnh sáng chiều, ông ngồi dạo thuyền, đưa cay bằng
cái món nhắm này bên cạnh ái thiếp Triêu Vân thì tôi có cảm tưởng mình cũng đã
hiểu được phần nào cách hưởng lạc của người Trung Quốc. Sau khi ăn cơm xong, về
đến khách sạn thì đã khoảng 10 giờ rưỡi. Vì con trăng quá đẹp nên tôi ra ngoài
bao lơn ngồi dựa vào chiếc ghế mây lặng ngắm cảnh sắc trên hồ. Bất ngờ để ý thấy
trước cửa phòng bên cạnh có hai người đàn bà đang ngồi đâu mặt với nhau bên chiếc
bàn. Trên cái sàn gỗ dọc bao lơn, nơi vầng trăng dịu dàng in bóng hàng lan can,
một lớp sương xanh nhàn nhạt đang nhẹ nhàng vây phủ, có lẽ vì vậy mà hình ảnh
và trang phục của hai người ấy thấy cũng mông lung huyền ảo. Thế nhưng không phải
phân vân gì nữa, chính là tiểu thư xinh đẹp và người chị của cô mà tôi đã gặp
trên chuyến xe hỏa vừa rồi. Có lẽ cũng như tôi, hai cô đã từ Thượng Hải xuống
nơi đây để ngắm cảnh Tây Hồ. Dù vậy, hai người con gái đi chơi riêng với nhau
thì quả là chuyện lạ, hoặc giả trong phòng còn có một người đàn ông nào đó tháp
tùng họ. Trong khi tôi đang suy nghĩ vẩn vơ thì hai cô gái, có lẽ ngại ngùng vì
sự có mặt của người thứ ba, đã len lén đi vào và khuất sau cánh cửa phòng.
Sáng hôm sau, khoảng 8 giờ sáng tôi đã xuống giường. Thay vì
ăn cơm sáng, tôi dùng ít hôtoi (hoả thoái) nổi tiếng của Hàng châu để
đi kèm với saapin (sa bỉnh) [18],
xong đi đi lại lại ngoài bao lơn. Chợt lúc ấy, tôi nhận ra cánh cửa căn phòng
bên cạnh đang để ngỏ. Tự nhiên tôi nghĩ đến hai người con gái đêm qua nên rón
rén băng qua đằng trước và dòm trộm vào căn phòng. Quả là ngoài hai cô còn có
thêm một người đàn ông đồng hành. Có lẽ anh ta là chồng của cô chị. Tuổi anh
trên dưới 30, khuôn mặt dài, vai rộng, người cao gầy. Hai nàng con gái hình như
cũng vừa mới thức và rửa mặt xong. Cô tiểu thư đang ngồi trước tấm kính, bà chị
đứng sau lưng và đang chải tóc hộ em. Một lúc sau thì cả ba kéo nhau ra ngoài
hành lang, ngồi quây quần bên cạnh cái bàn đêm qua và mãi miết chuyện trò. Tuy
nhiên, tay bà chị vẫn không rời cặp kim đan. Dung mạo của người đàn ông và cô
gái nhỏ nét giống nhau nên có thể suy luận họ là hai anh em ruột, còn người con
gái lớn hơn hẳn phải là vợ của anh chàng. Khuôn mặt của cô gái nhỏ thực ra còn
xinh đẹp hơn nhiều so với lúc ngồi trên xe hỏa. Có thể đó là màu nước Tây Hồ
vàng tươm như lụa với những con sóng nhỏ lô xô cũng như bầu không khí sảng
khoái của buổi sáng mùa thu ngoài trời đã tô vẽ thêm và ảnh hưởng tới dung nhan
cô. Chiếc áo dài cô mặc bên trên người cũng như cái váy dài đều xanh một màu
men sứ, cả hai trông sao mà thích hợp với tình cảnh và thời điểm lúc này đến thế!
Tôi ngờ rằng cô đã cố ý chọn bộ đồ này trong số quần áo đem theo để sao cho
hình dáng của mình có thể tan loãng vào trong màu xanh của cảnh quan núi hồ.
Màu của bộ quần áo tuy có sáng bóng nhưng kín đáo và sang trọng, được may bằng
sa, buông mềm mại tựa chòm liễu rũ bên sông. Ngày hôm qua tôi không nhận ra
nhưng mới thấy trên nền xanh men sứ ấy có thêu lốm đốm những mô hình như đuôi
chim công và cũng cùng một màu xanh.
Ngoài ra, bên riềm áo và quần lại có viền
những sợi tơ hồng nhạt màu hoa trúc đào. Nhìn chung, cổ và chân của phụ nữ
Trung Quốc cũng thon thả nào có kém người Tây phương nhưng bàn chân của cô tiểu
thư này - khi cô đang ngồi trên ghế và ngáng cả hai chân lên thanh ngang bên dưới
mặt bàn - đã để lộ ra vùng da thịt giữa gấu quần và đôi tất màu kem sáng [19].
Đôi chân thu hẹp dần, đến khoảng mắt cá thì bàn chân hầu như chỉ trơ có xương
nhưng sau đó lại nở nang ra để có thêm một chút da thịt. Mũi chân cô xỏ vào một
đôi giày cũng bằng sa nhưng hơi nông, nó chỉ đủ che mấy đầu ngón và cảm tưởng của
ta là cô có đôi bàn chân mảnh khảnh đáng yêu như chân của một chú nai con. Dĩ
nhiên không chỉ đôi bàn chân, cổ tay nơi cô đeo chiếc đồng hồ vàng cũng mảnh
mai như vậy. Có thể nói mặt cô hơi dài một chút, lỗ mũi thanh tú như mũi người
Hi Lạp, cái miệng nhỏ mở he hé với đôi môi mọng. Trên khuôn mặt hội đủ những yếu
tố để tạo ra một nét thơ ngây và ngơ ngác như trẻ con khiến người ta suy luận rằng
cô phải là người sinh ra trong một gia đình quí phái thì mới có dáng vẻ sang trọng
như vậy, vẫn có những dấu hiệu kiệt sức chứng tỏ sức khỏe của cô không khả quan
cho lắm và chắc cô đang lâm bệnh. Cặp mắt to với đôi đồng tử đen của cô
sao không thấy tràn đầy sinh khí, đôi môi đáng lẽ phải hồng tươi thì đã ngả màu
nâu. Sắc mặt của cô không thể nói là trắng xanh nhưng xanh đậm và vì đó mà hơi
thâm. Làn da cô mịn màng, săn lại và lạnh lẽo như chất ngọc, mới nhìn thoáng
bên trên sẽ thấy nó đẹp long lanh và trong veo nhưng nếu thử đào bới thì từ dưới
đáy, ta có cảm tưởng sẽ vọt lên những cặn bã đục ngầu như một cái ao tù. Dù vậy,
vẻ yêu kiều đã lôi cuốn trái tim tôi hơn cả lần gặp hôm qua có lẽ là từ ấn tượng
toàn thể đối với người đẹp bệnh hoạn là cô mà tôi cảm nhận. Nhất là khi đề cập
đến người đàn bà ta phải nói đến nét liễu yếu đào tơ, thần thái lãng đãng, đồ
chừng chỉ cần gặp phải một luồng gió là họ sẽ tan biến. Đối với người Trung Quốc,
ngay cả người Á Đông cũng vậy, có thể xem quan niệm này là điển hình về nét đẹp
phụ nữ kiểu Trung Hoa. Trước đây tôi có lần nói, đàn bà Trung Quốc nói chung phần
đông đều có khuôn mặt nhỏ và giống trẻ con cho nên dù đối với người đã có chồng
hay còn con gái, mình thật khó lòng đoán được tuổi tác của họ. Nếu cô tiểu thư
này không để kiểu tóc trẻ như con gái và khóe mắt cánh mũi của cô không lộ ra một
vẻ ngơ ngác thơ ngây thì với những nét hằn cứng như chạm khắc trên dung mạo tuyệt
vời ấy, cô có thể được cho là người lớn với số tuổi trên hẳn số tuổi thực.
Riêng tôi đoán nếu trẻ lắm thì cô 16 hay 17, nếu không có lẽ cũng chưa đến 19.
Khúc Viện phong hà, một trong Tây Hồ thập cảnh
Vì dự định lưu lại nơi đây khoảng một tuần, tôi nghĩ mình có
dư thời giờ để đi thăm tường tận mọi danh lam thắng cảnh trong vùng. Trước tiên
phải dò xét địa thế cho nên từ sáng tôi đã thuê kiệu để đánh một vòng chung
quanh hồ. Nhân việc đó mà tôi mệt đến phờ người nên mới quá 4 giờ rưỡi đã trở về
khách sạn. Đêm nay tôi sẽ tha hồ ngắm cảnh trăng nước trên hồ bởi vì tối qua
tuy đã giữ một chiếc huafeng nhưng có lẽ quá mệt, không đủ can đảm lê
chân, nên tôi lại ra ngồi tựa mình trên chiếc ghế mây để thần hồn đắm chìm vào
cảnh sắc hoàng hôn trên hồ. Đêm qua tôi không phân biệt được rõ ràng nhưng bây
giờ mới để ý là khu vườn bên dưới bao lơn có trồng nhiều cây liễu, sơn trà và
phong dọc theo chu vi một đầm sen. Trên doi đất cạnh hồ, người ta xây một cái
đình hình lục giác be bé. Từ bậc thang của cái đình có một con đường lát đá,
trên đó đặt nhiều chậu cúc. Trên mấy bức tường đất màu trắng của cái tiểu đình
này, dây trường xuân mọc ken dày phủ hết cả. Bên ngoài bờ tường đất, có một
nhóm người qua lại bắt đầu bu đến và làm thành một hàng rào người. Tưởng là gì,
té ra có một anh diễn trò đang biểu diễn tuốt kiếm cho thiên hạ xem chơi. Truyện
Thủy Hữ cũng có chép cảnh tượng các anh hùng hào kiệt kẻ thì múa côn người thì
múa giáo ở ngay giữa chợ. Có lẽ ông diễn trò này học theo các sư phụ đó. Nơi
đây nằm ngay ngã tư rộng rãi của Diên Linh Lộ, khách nhàn du qua lại nhộn nhịp.
Người ta thường hay đụng đầu những người bán mía dạo. Ở vùng này, mía là một
món quà bình dân, người già người trẻ ai cũng mua mía để nhai nhóp nhép. Bên
tay mặt ngã tư là một bức tường đá đối diện với mặt nước hồ, trên bến đò ở kè
sông có mấy chiếc huafeng cắm neo. Cạnh chúng, năm sáu chiếc kiệu đẹp
đẽ, có tết những tụi màu hồng gắn chuông bạc nhỏ và buông rủ, đang nằm như nghỉ
mệt.
Đưa mắt nhìn khu hồ nằm bên kia thành phố, tôi thấy mặt trời
chiều đang nằm ở giữa ngọn Ngô Sơn và rặng núi chạy vòng đằng sau với các ngọn
Tuệ Nhật Phong và Thái Vọng Sơn. Nó như đang buồn ngủ díp mắt, đang từ từ chìm
xuống một cách lặng lẽ và êm ả.
Di tích tháp Lôi Phong cũ, nơi trấn con tinh bạch xà, đã đổ nát
Tháp Lôi Phong mà hôm qua tôi không thể nhìn thấy, nằm cách
ngọn Ngô Sơn chỉ độ một tẹo, nó như đang vạch luồng khí núi màu xanh của ngọn
Nam Bình Sơn rậm rạp cây cối để vươn lên nền trời. Nghe rằng tháp này được xây
từ thời Ngũ Đại, cách đây ngót một nghìn năm cho nên những đường nét kỹ hà học
thẳng băng của nó nay đã bị bào mòn thành hình dạng lởm chởm của một cái núm
cùi bắp. Dù vậy màu gạch kia hãy còn chưa phai hẳn, nên khi được mặt trời chiều
dọi lên, nó phản chiếu một màu đỏ thắm. Tôi chợt thấy mình đang được ngắm Lôi
Phong tịch chiếu (Mặt trời lặn trên tháp Lôi Phong) vốn được đánh giá là một
trong Tây Hồ thập cảnh. Chếch qua bên phải của ngọn tháp một chút và xa xa trên
mặt hồ là hình ảnh hòn đảo mà đêm qua tôi đã đoán là nơi có Tam Đàm Ấn Nguyệt
(Ba mặt đầm in trăng). Ở phía đông của đảo và nằm giữa lùm cây xanh tốt hiện ra
một vật thể be bé trăng trắng, có lẽ là những bức tường của Thoái Tỉnh Am [20].
Còn hòn đảo con nơi có Hồ Tâm Đình thì từ chỗ này phải nhìn thật xa qua bên
phía tay phải. Hòn đảo giới hạn tầm mắt của tôi nhưng đây chính là chỗ hồ trãi
rộng về trung tâm của nó nên chung quanh đảo chỉ có những đợt sóng lăn tăn đẩy
ra tấp vào. Bất chợt tôi nhận ra bóng một con thuyền nhẹ từ trong vòm liễu ở
khoảng Thanh Ba Môn cửa thành Hàng Châu đang chèo thẳng một mạch về phía chân
ngọn tháp Lôi Phong. Mặt nước thì lặng mà thuyền lại bé nên tôi có cảm tưởng nó
như một con rận đang bò trên mặt chiếu. Liền lúc đó, trước mắt tôi lại hiện ra
một chiếc thuyền nhỏ khác từ Đình Tử Loan, tựa hồ nó muốn bơi về hướng mũi đất
Tiên Lạc Viên. Trên chiếc thuyền này hình như chỉ có một người lái ngồi chính
giữa, đang dùng cả chân và tay để sử dụng một lượt hai mái dầm cho thuyền tiến
mau. Chẳng biết tự lúc nào mặt trời đã hoàn toàn lặn. Thế nhưng nền trời ở góc
những ngọn núi phía Tây không tối đi mà ngược lại, còn sáng ra. Dần dần màu trời
như bốc cháy, sắc đỏ nhuộm cả phân nửa mặt hồ, giống như một dòng mực đỏ đang
trôi.
Có lẽ hai chị em người đẹp kia đang đi ngoạn cảnh hay sao mà
chưa thấy về. Sáng hôm nay, chiếc bàn ngoài bao lơn nơi họ vẫn thường giữ chỗ,
tôi thấy có một cô béo núc na núc nác người phương Tây mặc một chiếc áo chẽn bằng
len dày vằn vện ngang dọc đã ngồi vào đó. Cô ta đang thừ người, một tay chống
má. Chẳng hiểu vì cớ gì mà khi thấy tôi đi ngang qua, đột nhiên cô ta đặt câu hỏi
bằng tiếng Nhật:
- Ông từ Tôkyô đến đấy à?
- Không, tôi không đến từ Tôkyô. Tôi đến từ Bắc Kinh. Cô sống
ở Tôkyô hay sao ạ?
- Vâng, tôi đã từng ở Tôkyô, Ôsaka, ngay cả Kôbi (cô muốn nói
Kôbe) nữa. Nhờ đó mà biết chút tiếng Nhật.
Nghĩ thầm cô nàng có thể là hạng gái mãi dâm thường kéo đến
đây từ vùng Thượng Hải nên tôi mời mọc :
- Sao? Cô một mình thì đi dạo một chút với tôi đi!
- Không được, ông ơi! Tôi không đi một mình. Có cả chồng tôi
nữa.
Nếu cô ta đi cùng chồng thì thôi, đành vậy. Hơn nữa, một mình
không biết làm chi nên tối đến, tôi lại cất bước đến nhà tắm công cộng ở Nghênh
Tử Lộ.
Sau bữa cơm chiều, lúc tôi ra bến đậu thuyền đằng sau khách sạn
và leo lên một chiếc huafengthì có lẽ đã đến 9 giờ tối. Thuyền nương theo
bờ hồ từ Dũng Kim Môn và chèo về hướng nơi có cảnh Liễu Lãng Văn Oanh (Sóng liễu
nghe oanh hót). Tôi chiếm lấy chỗ đầu mũi thuyền , để cho toàn thân tắm bằng
ánh trăng đang chiếu trọn khung trời không có lấy một gợn mây.Để tả đêm nay trời
thanh trăng sáng đến độ nào thì ta có thể hình dung cảnh tượng những ngọn núi
bao bọc quanh hồ, những hàng liễu trên bãi đang rũ xuống giống như đàn con gái
xõa tóc gội đầu, ngay cả những đền đài lầu gác bên bờ, từng cái từng cái đều
soi bóng rõ mồn một lên trên mặt nước. Ngày xưa tôi có dịp ngắm trăng ở Cam Đường
Hồ ven bờ sông Tầm Dương và hãy còn nhớ hình ảnh ngọn Lư Sơn hùng vỹ in trên mặt
hồ xanh ngắt. Thế nhưng so sánh với lúc đó thì đêm hôm nay trời quang đãng bội
phần mà diện tích của Tây Hồ còn rộng hơn hồ Cam Đường nhiều. Cho dù mặt nước
không được như ở đây đi nữa thì trong một buổi chiều như hôm nay, ta cũng thấy
hồ rộng ra bát ngát hơn bình thường. Khi thuyền dần dần đi xa bờ thì nước hồ
trên con đường thuyền đang trôi dường như tăng thêm và dâng lên từ dưới đáy hồ
làm cho mặt nước giống như cái bụng đang trướng, nó từ từ đẩy thuyền đi càng
lúc càng xa bờ. Đến đây cũng phải xác nhận một điều: tuy phong cảnh Tây Hồ được
cho là đẹp chủ yếu nhờ diện tích rộng bao la nhưng nó không đến nổi rộng quá lố
như trường hợp hai hồ Động Đình và Phan Dương. Ở đây chỉ cần phóng một tầm mắt
là ta đã có thể thấy một cách bao quát phạm vi của nó, còn như núi đồi gò đống
thì tầm cỡ cũng vừa vặn nên giữ được thế quân bình. Nếu mình nghĩ là hùng tráng
bao la thì sẽ thấy nó hùng tráng bao la, còn nghĩ nó gọn ghẽ như hòn non bộ thì
sẽ thấy nó thật gọn ghẽ. Bởi vì khung cảnh này có đủ mọi thứ: cửa sông, đê dài,
đảo lớn đảo nhỏ, cây cầu với lầu đặt trống (cổ kiều) ..., tuy đa hình đa dạng
nhưng khi ta nhìn sẽ thấy mọi chi tiết đi cả một lượt vào trong đôi mắt như khi
người mở một bức tranh cuộn ra xem, và đó đặc điểm của cái hồ này.
Cổ kiều
Đêm nay cũng vậy, khi thuyền dần dần ra xa bờ, cả một vùng trời
nước bao la dần dần mở ra trước mắt nhưng tôi không dám chắc là đến bên kia
chân trời mình sẽ chạm được đất liền. Tôi có cảm tưởng là tất cả núi rừng nằm
ven bờ hồ thực sự phải còn ở tận đằng sau chân trời ấy nữa. Ngẩng đầu lên đão mắt
nhìn bốn phương tám hướng xong, tôi mới cúi mặt xuống nhìn xuống bên dưới thì
trước mắt tôi, chỉ là một vùng mông mênh sóng vỗ. Tựa chừng không phải thuyền
đang băng ngang hồ mà như thể thuyền đang chìm dần xuống lòng nước. Nếu ai là
người có được cái tâm tình như vậy mà lặng lẽ mặc cho con thuyền đu đưa để thiu
thiu chìm xuống dưới đó thì dù có bị chết đuối, cái chết ấy cũng không có gì
đau khổ và nếu phải gieo mình, cũng không lấy làm buồn tủi. Chưa kể là nước của
hồ này, một phần vì có ánh trăng chiếu lên hay sao mà thấy trong vắt như dòng
nước sâu của một con suối linh thiêng [21] trong
chốn thâm sơn .Vì vậy khi thuyền chao nghiêng, nếu như hình ảnh của nó không in
lên mặt nước đang trải ra như tấm kính thì người ta sẽ không còn biết phân biệt
đâu là thế giới của không khí và đâu là thế giới của nước bởi vì từ nơi đây, có
thể nhìn rất sâu, thấu tới phía đáy hồ. Trên chiếc thuyền đáy nông mà phần nổi
trên mặt nước cũng bèn bẹt và mỏng như một chiếc dép rơm, thân thể tôi đang
trôi lặng lờ về phía trước ở giữa khoảng không khí tiếp giáp với mặt nước. Chỉ
thấy lạ là sao mình chưa bị thấm ướt chứ có lúc tưởng chừng người mình đã chìm
hẳn trong lòng nước. Choài ra ngoài mạn thuyền, đưa mắt nhìn đáy hồ cho cực rõ,
tôi thấy ở đây nước bắt đầu cạn dần, chỉ khoảng 2, 3 shaku hay 4, 5 shaku [22] mà
thôi. Ngày xưa, thơ Lâm Hòa Tĩnh có câu "Sơ ảnh hoành tà thủy thanh thiển" [23] là
nói về hồ này nhưng ý nghĩa và vẻ đẹp của mấy chữ "thủy thanh thiển"
thì chỉ khi nhìn xuống đáy nước ở đây, lần đầu tôi mới lĩnh hội được. Bên trên
tôi vừa so sánh nước hồ với cái trong vắt của một dòng suối linh thiêng chốn
thâm sơn nhưng đứng trước cảnh này thì cách diễn đạt ấy thấy không còn đầy đủ.
Chính vì dù sâu có mỗi 3, 4 shaku thôi nhưng nước hồ ở đây không chỉ
trong suốt như con suối thiêng của nhà ẩn tu, nó còn có vẻ dị thường với cái nằng
nặng, trơn trơn dinh dính của một viên kẹo.
Nếu như xòe bàn tay vốc vài giọt
nước hồ ở đây lên rồi đưa lên khoảng không trong chốc lát, có lẽ khi nhận được
ánh sáng lạnh lẽo của vầng trăng, chúng sẽ cô lại thành những hạt thủy tinh
cũng không chừng! Trong dòng nước nằng nặng ấy, tôi thấy mái dầm không xé nước
để đưa con thuyền nhẹ nhàng lướt tới mà lại hơi bị cản như thể có ai đang đẩy
ngược. Mỗi khi mái dầm rời mặt nước thì nước hồ ánh lên một màu xanh bạc, thấy
giống như hồ đang được trải lên trên bằng một lần lụa mỏng. Bảo trong nước có
tơ sợi thì có thể bị coi là kỳ khôi nhưng đúng thế, tôi cảm thấy dường như nước
trong hồ này đã được dệt bằng một loại tơ mảnh mai và có sức đàn hồi, gắn bó,
còn tinh vi hơn cả tơ nhện nữa. Tuy nước trong xanh thực đấy nhưng nó không làm
ta cảm thấy khoan khoái vì chỉ chứa chất một sự nặng nề tù hãm. Sở dĩ tôi cảm
thấy như vậy một phần vì ở dưới nước có một loài thực vật giống như rong rêu
đang mọc um tùm, khiến cho đáy hồ như được phủ lên một thảm nhung xanh thẫm, và
có lẽ nhờ phản xạ ánh sáng nên nó óng a óng ánh. Thực tình tôi không biết lối
diễn tả nào phù hợp hơn nếu không gọi nó là một tấm thảm nhung được dệt tinh xảo
và có một vẻ đẹp óng ả dị thường. Thế rồi, để cho tấm nhung này càng mịn màng
và bóng loáng hơn, nữ thần cung trăng đã ban phát ánh sáng, tạo nên vô số hoa
văn trên sóng khâu lại bằng những con rắn bạc lên khắp cả mặt hồ. Nếu trên cõi
đời này có một loại nhưng đẹp như thế thì tôi nghĩ mình sẽ mang về Tôkyô mặc
lên người cô K-ko, một nữ diễn viên đáng yêu mà tôi biết. Còn nếu như trên hồ
này có một nàng tiên đang sống thì cái áo khoác của nàng tất phải có màu sắc của
tấm thảm nhung này! Vì đáy hồ khá cạn, dù tôi không chủ tâm, mái dầm cũng ngoáy
trúng ngay thảm rêu, làm cho những quầng bùn đục tròn giống như làn khói chợt bốc
dậy trong hồ chẳng khác nào cát đá quay cuồng trước cơn gió lốc.
Đoạn Kiều tàn tuyết, một trong Tây Hồ thập cảnh
Con thuyền sau khi qua trước khu vực Liễu lãng văn oanh rồi
thì quay ngoặt qua hướng Tây để đi về phía trung tâm hồ. Tôi thấy bên trái có một
khoảnh đen đen như thể một cánh rừng thấp, có lẽ là ruộng dâu hay gì đấy. Nhìn
về hữu ngạn thì giữa lúc tôi không để ý, thuyền đã quay vòng tròn và hoàn toàn
đổi phương hướng, rồi đùng một cái, trước mắt tôi mặt hồ đang nới rộng thêm ra,
từ phía xa xa nơi sóng tấp vào, đã thấy ngọn tháp Bảo Thúc trên Bảo Thạch Sơn
hình thù như cái cột buồm hiện ra mơ hồ trên nền trời. Bên trái của nó, khoảng
dưới chân hòn núi Cát Lĩnh, tôi thấy có ánh đèn nhấp nháy, không chừng là nơi
có khách sạn Tân Tân. Ở chỗ này mà đưa mắt nhìn quanh một vòng thì coi bộ từ
đây đến đó còn phải đi mất một đoạn đường cực dài vì mặt nước Tây Hồ bây giờ
lai láng chẳng khác nào mặt biển. Nói là biển chứ mặt nước hồ quá sức bình lặng,
trước mắt, tôi không thấy đợt sóng nào đáng kể. Tôi nghĩ phải chăng thân thể
mình chỉ nhỏ bé như con kiến và đang lọt thỏm trong một cái mâm cẩm thạch tròn
vĩ đại là mặt nước hồ. Tôi còn nhớ khi hãy còn nhỏ, có lần đứng giữa một cánh đồng
rộng, nhắm mắt và xoay vòng vòng rồi bất chợt mở mắt ra thì thấy đất trời chưa
bao giờ rộng rãi hơn thế, chóng mặt đến suýt ngất.
Thế nhưng điều đáng ngạc
nhiên hơn nữa là dù hồ này rộng đến bao nhiêu, đi đâu cũng thấy nó sâu độ 2, 3 shaku hay
cùng lắm nước chỉ dâng chấm ngực. Lúc ấy tôi ngẫm nghĩ phải chăng Tây Hồ không
là một cái hồ mà là một cái ao con đáng khiếp sợ. Nếu đem cái vĩ đại biến thành
gọn ghẽ như hòn non bộ thì nhất định ta có thể làm được với cảnh Tây Hồ. Sở dĩ
cái hồ này tĩnh lặng và trên mặt nước cảnh vật nào cũng in bóng dáng tươi tắn của
chúng lên được như vậy, hẳn vì đáy hồ khá nông và không có đợt sóng nào to đáng
kể. Cũng giống như bóng núi có thể in trong lòng chậu, dù chỉ sâu cỡ 2, 3 shaku đi
nữa, nước vẫn là nước. Bắt đầu là cánh rừng cây tối đen trước mặt và cảnh màn
sương xanh che ngọn Cô Sơn đang ùn lên, rồi qua bên tay trái tôi thấy những hòn
núi thấp chập chùng nằm bên nhau với những đường cong thanh nhã như thân thể một
người phụ nữ, nào là Thiên Trúc Sơn, Thê Hà Lĩnh, Nam Cao Phong, Bắc Cao Phong
vv... Dưới ánh sáng chan hòa của vầng trăng, những quả núi ấy trở thành lung
linh như chực tan biến nhưng khi thấy từng ngọn một vẫn đổ cái bóng trang
nghiêm của chúng trên mặt nước, không hiểu vì sao cảnh đó lại khiến tôi đoan chắc
về mực nước nông của lòng hồ. Khi chèo đến trước Hồ Tâm Đình và còn cách khoảng
7, 8 chô [24,
tôi chợt nói với người lái thuyền:
- Này bác, tạm dừng thuyền ở chỗ này cho tôi với!
Ông lái không hiếu vì cớ gì nên dừng mái dầm, ngồi sụp xuống
đuôi thuyền. Chiếc huafengbây giờ giống như một cái thuyền con mất
hướng, chầm chậm xoay vòng tròn và để cho những đợt sóng đưa đi đâu thì đưa. Gần
mạn thuyền bên trái, chỉ có cái bóng dài của ngọn tháp Lôi Phong in trên mặt nước,
nghiêng qua lệch lại như dáng con lươn. Ngoài ra hoàn toàn không có vật gì lay
động cả. Có đi chăng nữa thì chỉ là bóng trăng phía tay trái ngọn tháp đang xê
dịch chậm rãi trên bầu trời về bên phải. Xa hơn nữa, dưới chân ngọn Cô Sơn, chắc
là ngang tầm với Văn Lan Các (Gác sóng thêu), có mấy ánh lửa đêm đo đỏ đang nhấp
nháy. Cố sức lắng tai nghe thêm nữa thì thấy giữa cái tịch mịch như dưới đáy
cõi chết, vọng lại mơ hồ một tiếng tiêu ai thổi...
Tôi bất chợt nhô đầu nhìn xuống nước. Không biết có sự biến
hoá gì, nước hồ trong vắt có thể thấy tới đáy như thế mà giờ không nhìn được gì
nữa trừ một mặt nước bên trên chấp chóa như tấm kính. Duy khi định thần, trố mắt
nhìn thật kỹ thì, dù không có một ngọn gió nào vi vu thổi, khối nước trong hồ tựa
chừng đang rung rinh vì một trận động đất, khiến cho mặt hồ nhíu lại như tấm vải,
bị vò bởi những cơn sóng, nhỏ nhưng hối hả, xô đẩy nhau giống người thần kinh
nhạy cảm.
Chỉ hơn 30 phút sau, con thuyền của tôi lại từ từ chuyển động.
Len qua giữa Hồ Tâm Đình và Tam Đàm Ấn Nguyệt, thấy bên tay mặt có Nguyễn Công
Đôn (Gò Ông Nguyễn) [5],
thuyền đi về phía Tô Đê, con đê chạy từ Đông sang Tây cắt ngang lòng hồ. Trên
con đê dài dằng dặc ấy, lác lác đôi chỗ có vườn dâu, ở giữa, điểm xuyết dăm bờ
liễu và mấy hàng cây. Cành lá của chúng xum xuê, tươi mát như ướt nước. Còn về
6 cây cầu trên Tô Đê tương truyền do Tô Đông Pha xây lên thì nếu tính từ bên
trái tôi, cây cầu thứ nhất là Ánh Ba Kiều (Cầu ánh nước), cây thứ hai là Tỏa
Lan Kiều (Cầu khóa sóng) đều ẩn đằng dưới bóng những lùm cây rậm, riêng hai cây
thứ ba, Vọng Sơn Kiều (Cầu ngắm núi) và cây thứ 4, Yểm Đê Kiều (Cầu chắn đê)
thì đang bọc thành một vòng hình cung trên đoạn đường con thuyền tôi bơi qua.
- Này bác lái, đưa thuyền chui dưới vòm Vọng Sơn Kiều sang
phía bên kia hồ hộ tôi đi!
- Chui thì chui chứ bên kia cầu có gì để coi đâu, ông! Hơn nữa,
nước bên đó cạn, cỏ với rong mọc đầy hà, thuyền dễ bị kẹt lắm.
Gương mặt của người lái tỏ ra ông ta đang lúng túng.Tôi bèn
thôi thúc:
- Có kẹt cũng không sao! Bơi qua đi, được chừng nào hay chừng
nấy!
Người lái thuyền vùng vằng một chút nhưng rồi cũng đưa con
thuyền hướng về phía Vọng Sơn Kiều.
Cái cổ kiều (cầu trống) này vốn xây bằng đá, hình vòng cung,
bị dây leo mọc như đan vào nhau, cứ như thế mà in bóng trên mặt hồ. Thuyền
chui gọn dưới vòm cầu hình tròn để đi qua bên kia. Lúc tưởng chừng đã vượt được
phân nữa thì nghe dưới đáy thuyền bắt đầu có tiếng kêu kẻo cà kẻo kẹt. À ra là vậy,
ông lái này nói có lý thật. Chung quanh đây cỏ dại và rong rêu mọc kín mít,
chúng đong đưa như hoa lau gặp gió nhưng khi chạm phải thì kéo giật và cào thật
sắc vào lòng thuyền. May quá, chèo thêm được khoảng 10 ken [26] thì
rong và giây leo thưa bớt đi, mực nước có sâu hơn chút. Vừa vặn lúc đó, cách
con thuyền của tôi chừng 5, 6 shaku, dường như có một vật gì màu trắng
đang nổi lềnh bềnh. Thử cho chèo đến gần thì tôi nhận ra đó là một thi thể đàn
bà đang bị rong rêu bao phủ. Cái xác chết ấy nằm ngữa mặt lên trời, đang bị làn
nước óng ánh và mỏng hơn cả thủy tinh táp qua táp lại. Ánh trăng chiếu như
xuyên đúng nơi đây cho nên ta còn nhìn rõ hơn là trong không khí. Nó nhắm thẳng
vào dung mạo trẻ trung của cái xác chết. Do đó, tôi không thể nào lầm cho được.
Đấy là cô tiểu thơ xinh đẹp mà kể từ hôm qua, tôi đã gặp bao lần kể cả trong xe
hỏa lẫn trên bao lơn khách sạn Thanh Thái. Đôi mắt của cô đã nhắm, hai bàn
tay chắp lại trên lồng ngực, thân thể duỗi dài ra một cách bình an. Nhìn cảnh
đó, tôi phỏng đoán là cô đã tự trầm.
Dù vậy, tôi không làm sao thấy đọng lại
trên khuôn mặt của cô chút dấu vết nào của sự đau đớn hay buồn khổ. Không hiểu
cô đã tìm đến cái chết bằng cách nào? Hay là cô không chết đâu, cô chỉ đang đi
vào một giấc ngủ thanh thản đó thôi. Nếu không sao nó lại tươi tắn và rạng rỡ đến
thế! Tôi cố sức choài mình ra khỏi be thuyền, đưa mặt mình xáp lại gần khuôn mặt
của xác chết. Cái mũi cao kia hầu như nhô lên đến chạm sát mặt nước và tôi cảm
thấy như cô đang phả một hơi thở nhè nhẹ vào trong cổ áo tôi. Những nét hằn quá
cứng khắc lên trên mặt như thể chất chứa oán hận, sau khi bị nước thấm ngập,
coi bộ mềm mại ra và làm cho cô có dáng hiền hậu hơn. Ngay cả sắc huyết xanh
xao ngả sang tối sẫm thấy như đã được gột rữa hết bụi bặm, giờ đây đã mang màu
trắng trở lại. Thế rồi, màu xanh của cánh áo xanh men sứ mà cô mặc bên trên đã
bị ánh sáng trong vắt của vầng trăng xóa mất đi, nay chỉ còn thấy lấp lánh trên
đó một màu trắng bạc như vẫy cá vược.
Tôi chợt nhận ra là ở ngay đầu bàn tay đang đặt trên ngực của
cô vẫn còn đeo cái đồng hồ nhỏ bằng vàng mà tôi để ý thấy có hồi sáng nay. Kim
đồng hồ chỉ 10 giờ 31 phút, nó vẫn tiếp tục chuyển động như ghi nhận thời giờ
cô đang sống. Khi tôi áp mặt xuống gần mặt nước, để giúp tôi thấy được cái kim
đồng hồ nhỏ bé và mong manh đang tích tắc, độc giả có thể tưởng tượng ra là con
trăng đang trôi qua bầu trời hôm ấy phải sáng đến mực nào...
Thi hài của người con gái đã được vớt lên ngay trong đêm hôm
và đem về quàng tạm tại một căn phòng trong khách sạn Thanh Thái vào sáng hôm
sau. Tên của nàng là Lệ Tiểu Thư, một thiếu nữ 18 tuổi, năm nay vừa tốt nghiệp
trường nhà dòng ở Thượng Hải. Theo lời kể của người anh và chị dâu thì gần đây
cô mắc phải bệnh lao phổi, được anh chị đưa đến Hàng Châu lần này để nghỉ dưỡng
sức đồng thời nhập viện ở một trung tâm chuyên môn về bệnh phổi trên Bảo Thạch
Sơn. Có lẽ vì cô bi quan, nghĩ mình đã gặp phải chứng nan y vô phương chữa trị
nên đâm ra tuyệt vọng với cuộc thế phù du này. Tối hôm qua cô đã đánh lừa được
sự kiểm soát của anh chị, lén uống một liều thuốc phiện rồi ra bên Vọng Sơn Kiều,
trầm mình dưới đáy hồ để cho dòng nước xanh kia tẩy sạch tấm thân đã bị độc
trùng tàn phá.
Tôi nghe xong câu chuyện, bỗng chạnh nhớ đến một người đồng
chung cảnh ngộ với cô là danh kỹ Tô Tiểu Tiểu [27] đời
Lục Triều, cũng đã nằm xuống bên cạnh hồ này.
Mộ nàng Tô Tiểu Tiểu ở Hàng Châu
Mộ của nàng Tô ngày nay vẫn còn nguyên bên Tây Linh Kiều [28,
che bởi mái Mộ Tài Đình (Đình mến tài) mà trên 4 trụ đá của nó, hãy còn lưu dấu
những vần thơ khắc lên thương tiếc người mệnh bạc như mấy câu sau đây:
Kim phấn Lục Triều hương xa hà tại
Tài hoa nhất đại thanh trũng do tồn
(thơ Diệp Hách)
Tài hoa nhất đại thanh trũng do tồn
(thơ Diệp Hách)
(Vàng tô phấn điểm xe hương Lục Triều đâu nhỉ?
Tài tình sắc sảo mồ xanh một kiếp còn đây)
Tài tình sắc sảo mồ xanh một kiếp còn đây)
Thiên tải phương danh lưu cổ tích,
Lục Triều vận sự trứ Tây Linh.
Hồ sơn thử địa tàng mai ngọc,
Hoa nguyệt kỳ nhân khả chú kim.
(thơ Bì Lâm)
Lục Triều vận sự trứ Tây Linh.
Hồ sơn thử địa tàng mai ngọc,
Hoa nguyệt kỳ nhân khả chú kim.
(thơ Bì Lâm)
(Nghìn thuở danh thơm lưu truyện cũ
Lục Triều phận mỏng hỏi Tây Linh.
Núi hồ là chốn vùi xương ngọc,
Ai kẻ đa tình, hãy luyện kim!)
Lục Triều phận mỏng hỏi Tây Linh.
Núi hồ là chốn vùi xương ngọc,
Ai kẻ đa tình, hãy luyện kim!)
(Hoa đào nước suối trôi đi mất,
Vách thắm xe thơm hết hẹn hò)
Vách thắm xe thơm hết hẹn hò)
Tham khảo:
Tanizaki Jun.ichirô, nguyên tác Seiko no tsuki, 1982, trong
(toàn tập) Tanizaki Jun.ichirô Zenshuu, quyển 6, Chuô Kôron, Tôkyô, xuất bản.
Chú thích:
[1] -
Biệt danh của Cao Khải (1336-1374) nhà thơ tài hoa mệnh yểu đầu đời Minh. Ông
có hiệu là Thanh Khâu Tử.
[2]-
Lê Nguyên Hồng (1864-1928) xuất thân sĩ quan quân đội, tổng thống thứ 3 của
Trung Hoa Dân Quốc từ cuộc Cách Mạng Tân Hợi (1911) sau Tôn Văn và Viên Thế Khải.
[3]
- Thi nhân đời Nguyên. Thiết Nhai là biệt hiệu của Dương Duy Trinh (1296-1370)
tự Liêm Phu, nhà thơ sở trường về Nhạc Phủ với phong cách Lục Triều, tượng
trưng cho dòng thơ thị dân phương Nam.
[4] -
Tức Vương Sĩ Trinh (1634-1711), thi nhân tiêu biểu đời Thanh Khang Hy. Ông hiệu
là Ngư Dương tiên nhân.
[7] -
Lạp Ông tức Tây Hồ lạp ông, biệt hiệu của nhà viết kịch Lý Ngư (1610-1680). Họ
Lý cũng là tiểu thuyết gia, tác giả Nhục Bồ Đoàn (Nệm Thịt).
[9] -
Tập sách gồm 16 chương nói về phong cảnh Tây Hồ và vùng phụ cận, có những
chương nhắc đến các danh sĩ từng sinh sống quanh đó như Cát Hồng, Bạch Cư Dị,
Tô Đông Pha...cũng như con tinh bạch xà bị đạo sĩ chôn dưới tháp Lôi Phong.
Sách do một văn nhân bút hiệu Mặc Lãng Tử soạn, ra đời vào khoảng niên hiệu
Khang Hy (1662-1712).
[10] -
Có lẽ tác giả muốn nói đến Tây Hồ thập cảnh, thường thường được biết là: 1) Tô
Đê xuân hiểu, 2) Khúc Viện phong hà, 3) Bình hồ thu nguyệt, 4) Lôi Phong tịch
chiếu, 5) Song phong sáp vân, 6) Nam bình vãn chung, 7) Tam đàm ấn nguyệt, 8)
Hoa cảng quan ngư, 9) Liễu lãng văn oanh, 10) Đoạn Kiều tàn tuyết.
[13] - Ẩn sĩ đời Tống. Hòa Tĩnh là hiệu của Lâm Bô (967-1028), người Hàng Châu, không
màng lợi danh, sống độc thân, lấy mai làm vợ, hạc làm con.
[15] -
Ngôi tháp cổ ở Tây Hồ, tương truyền xây tự thời Ngũ Đại Thập Quốc (906-970), đã
sụp đổ cách đây khoảng 80 năm và được thay vào bằng một ngôi tháp mới..
[16] -
Đê do Tô Đông Pha (Tô Thức, 1036-1101) xây nên lúc ông trấn nhậm ở đó. Thực ra
ông chỉ cho sửa sang con đê của Bạch Lạc Thiên vốn đã bị thời gian tàn phá và
tu bổ lại cảnh quan.
[17] -
Đoạn Kiều (cầu đứt), Lục Kiều (6 cây cầu, sẽ nói thêm trong đoạn sau) đều là những
nơi nổi tiếng trên Tây Hồ.
[18] -
Hàng Châu có hiệu thịt nguội (ham, jambon) có tiếng làm bằng đùi heo, có tên là
Kim Hoa hỏa thoái để ăn với saapin, một thứ bánh nướng. Kim Hoa là một hình
dung từ để chỉ Hàng Châu.
[19] -
Từ đoạn tả bàn chân này, Tanizaki đã để lộ ra cho chúng ta thấy khuynh hướng
yêu thích bàn chân đàn bà (foot-fletichism) của ông.
[20] -
Tức ngôi nhà nhỏ của người thôi làm quan. Tên nơi ẩn cư của tướng Bành Ngọc Lân
(1812-90), một trong 4 công thần đã trung hưng nhà Thanh.
[22] -
Đơn vị đo lường chiều dài thường khác nhau, có thể dịch là thước ta. Đời Meiji,
1 shaku tương đương 30,3 cm hay 0,995 feet.
[23] -
Thơ vịnh mai của Lâm Bô (Hòa Tĩnh): Sơ ảnh hoành tà thủy thanh thiển. Ám hương
phù động nguyệt hoàng hôn (Ánh nhạt in ngang bờ nước cạn. Hương thầm thoảng nhẹ
dưới trăng chiều).
[25] -
Ụ đất (đôn) tương truyền do Tuần phủ Triết Giang là Nguyễn Nguyên cho đắp nên
trong năm Gia Khánh (khoảng 1800) đời Thanh..
[27] -
Kỹ nữ Tô Tiểu Tiểu sống vào khoảng thế kỷ thứ 5 (thời Nam Tề) bên cạnh Tây Linh
(Lãnh) Kiều, có hiệu là Tiền Đường Tô Tiểu Tiểu. Nàng vốn con nhà trâm anh thế
phiệt Đông Tấn, dáng người nhỏ bé yếu ớt nhưng nổi tiếng xinh đẹp, thơ hay, thường
giao du với các danh sĩ đương thời. Sau mang bệnh phong hàn và mất sớm, được
chôn bên Tây Hồ. Người đời sau như Lý Hạ, Bạch Cư Dị, Trương Tái... khi qua đây
đều có thơ thương khóc nàng.Cần nói thêm rằng về sau bên bờ hồ này còn có thêm
một người con gái tài hoa và bạc mệnh khác là nàng Phùng Văn Cơ (1594-1612) tự
Tiểu Thanh, người đã được thi hào Nguyễn Du viết bài thơ ai điếu Độc Tiểu Thanh
Ký nổi tiếng.
[29] -
Đường thi cũng có câu: Đào hoa lưu thủy y nhiên tại, Bất kiến đương thời khuyến
tửu nhân (Hoa đào nước suối còn trơ. Mà người chuốc chén bây giờ là đâu). Đào
hoa lưu thủy lấy điển Đào Hoa Nguyên Ký.Du bích hương xa thường chỉ kỹ nữ, giai
nhân.
Nguyên tác: Tanizaki Jun.ichirô
Dịch xong tại Tôkyô 13/2/2016
Nguyễn Nam Trân
Theo http://chimvie3.free.fr/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét