Đơn sơ mà kỳ vĩ, bi ai mà hùng tráng, im
lặng mà sấm sét, tĩnh tọa mà phiêu bồng. Đó là cõi thơ trầm
thống, khốc quỷ, kinh thần của Tuệ Sỹ, một thi sĩ dị thường, một tâm
hồn cô liêu cùng tuyệt.
Hồn thơ khốc liệt u uẩn, ngân dài trên giai điệu trầm
tư tối thượng:
Ngược xuôi nhớ nửa cung đàn
Ai đem quán trọ mà ngăn nẻo về
Để cho trời thơ phiêu phưởng, bước đi lồng lộng,
độc hành ca giữa đỉnh cao và hố thẳm, trầm hùng vô úy khi biết
mình đang giáp mặt với thập tử nhất sinh. Một mình lẫm
liệt hiên ngang bất khuất, dấn bước lên đường dưới gầm trời
bão loạn cuồng si. Đi về đâu hỡi Tô Đông Pha Những Phương
Trời Viễn Mộng (1) hỡi Giấc Mơ Trường Sơn (2) rờn máu
lệ ngậm ngùi?
Cuộc lữ khởi sự từ đâu chẳng biết, chỉ hay rằng từ lúc
nghe đồng vọng những trận gió phong trần tận chốn miền thiên
thu vạn đại vi vu thổi tới:
Nghìn năm vang một nỗi đời
Gió đưa cuộc lữ lên lời viễn phương
Đan sa rã mộng phi thường
Đào tiên trụi lá bên đường tử sinh
Sinh tử là một việc trọng đại như thi
nhân đã có lần nói tới trong lời tựa Vô Môn Quan (3): “Lẽ sống
và lẽ chết cứ mãi bập bềnh trên hư ảo. Tâm hồn miệt
mài nóng cháy nhưng không cháy tan nổi những giấc mộng hãi
hùng của hư vô và hủy diệt.” Hư vô đã trở
thành một thứ chủ nghĩa đang hủy diệt mặt đất một cách trầm
trọng đau thương, khiến thi sĩ nghe ra nghèn nghẹn tận đáy hồn:
Một ước hẹn đã chôn vùi tang tóc
Cánh chim trời xa mãi giữa lòng sâu
Nghe một nỗi hao mòn trong thoáng chốc
Một mùa thu một vạn tiếng kêu gào
Nghe tiếng gào kêu thống thiết của nhân
gian, của thập loại chúng sinh đang quằn quại rên
siết trong bao đổ nát đoạn trường, giữa cuộc vô thường dâu
bể tan hoang đầy thảm họa tồn sinh bức bách, khiến cho nhà thơ phát
tâm đại nguyện yêu thương nhân loại trong vô ngôn lặng
lẽ âm thầm:
Ta sống lại trên nỗi buồn ám khói
Vẫn yêu người từng khoảnh khắc chiêm bao
Từ nguyên sơ đã một lời không nói
Như trùng dương ngưng tụ ánh hoa đào
Nghe khúc điệu rộn ràng đôi cánh mỏi
Vô biên, vô lượng thương yêu con
người tha thiết mà không bao giờ nói mình yêu thương gì hết cả,
đó mới chính là thương yêu đích thực nhất. Phải chăng chỉ
có những tấm lòng Bồ-Tát mới có thứ tình yêu vô điều kiện, vô phân
biệt như vậy? Một tình yêu rộng rãi Đại Bi tâm nhập diệu,
kết tinh thành bản tình ca mà thi sĩ thường lắng nghe từ
hun hút núi sông, rừng biển, đất trời:
Mười năm đó anh quên mình sậy yếu
Đôi vai gầy từ thuở dựng quê hương
Anh cúi xuống nghe núi rừng hợp tấu
Bản tình ca vô tận của Đông Phương
Bản tình ca ấy, thi nhân vẫn nghe hoài rung
ngân bất tuyệt trên những dặm dài long đong lữ thứ giữa những chuỗi ngày lênh
đênh bên ghềnh suối truông ngàn Vạn Giã hoang vắng tịch
liêu, tiều tụy nỗi u hoài:
Anh chiến đấu nhọc nhằn như cỏ dại
Thoảng trông em tà áo mỏng vai gầy
Ôi hạnh phúc anh thấy mình nhỏ bé
Chép tình yêu trên trang giấy thơ ngây
Em ở đây là hình ảnh cuộc đời. Cuộc
đời vốn dĩ lao đao khổ lụy từ nghìn xưa đến ngày nay. Khổ
đế là sự thật thứ nhất mà đức Phật đã chỉ bày cách đây
gần ba nghìn năm rồi. Giống như đại văn hào Hermann Hesse phát
biểu: “Dù bị đau đớn quằn quại tôi vẫn yêu thương trần
gian điên dại này.” Nhà thơ Tuệ Sỹ cũng vậy, cũng hết
lòng thương yêu con người, dù kiếp người có tàn
xiêu hiu hắt:
Ai biết mình tóc trắng
Vì yêu ngọn lửa tàn
Rừng khuya bên bếp lửa
Ngồi đợi gió sang canh
Một hình một bóng cô đơn ngồi
trên tuyệt đỉnh núi lạnh xanh rờn, đôi mắt thi nhân cúi nhìn
xuống cuộc đời đang chìm trong bóng tối mù sa mà cảm
thương một nỗi u sầu xót xa vô hạn:
Ta không buồn còn ai buồn hơn nữa?
Người không đi sông núi có buồn đi?
Tia nắng mỏng soi mòn khung cửa
Sầu khúc thê lương kéo dài suốt mười lăm năm
trường đọa đày viễn mộng, như lời thơ tiên tri thấu thị
trước cuồng phong bão tố phủ trùm xuống mịt mù u tối:
Rồi trước mắt ngục tù thân bé bỏng
Ngón tay nào gõ nhịp xuống tường rêu
Rồi nhắm mắt ta đi vào cõi mộng
Như sương mai như ánh chớp mây chiều
“Như sương mai như ánh chớp mây chiều” Một câu thơ làm
bay dậy âm vang sấm sét, mặc như lôi trong kinh Kim
Cang làm phấn chấn bất khả tư nghì:
Tất cả pháp hữu vi
Như huyễn mộng bọt nước
Như ánh chớp sương mai
Thường quán tưởng như thị.”
Khi thi nhân lãnh hội, quán chiếu sâu
xa, thấy tất cả vạn pháp như mộng huyễn thì hoát
nhiên hiển lộ một phương trời Tự Tánh thanh tịnh nên
hết thảy mọi khổ nạn điêu linh đều chuyển hóa thành
lửa tịch mịch, tự nhiên đốt cháy hết những kinh hoàng khủng
khiếp của địa ngục trần gian và sầu khúc thê lương trở
thành “Bản Tình Ca Vô Tận Của Đông Phương” hay biến
thành Những Điệp Khúc Cho Dương Cầm (4) thâm
thúy dưới ngàn trăng:
Ồ! Nguyệt quế trắng mờ đôi mắt
Ồ! Sao Em sao ấn mãi cung đàn?
Giai điệu cổ thoáng buồn u uất
Xưa yêu Em xao động trăng ngàn
Từ xưa đến nay vẫn cung cầm Đại Bi
Tâm trầm lặng ngân rung trên cung bậc thượng thừa Bất
Nhị giữa cõi người ta vô thủy vô chung
Trên ngõ về cố quận, bỗng nghe văng vẳng lời
nói của Phạm Công Thiện, một người bạn thâm tình chí cốt của Tuệ Sỹ: “Anh
không thể cảm thơ người ta thì anh hãy im lặng, còn nếu cảm được thì anh
hãy tha thiết ca ngợi, đừng e dè giữ gìn gì cả. Không nên
có những kẻ phê bình thơ mà chỉ nên có những người ca
tụng thơ. Thơ là của riêng từng người, không có ai làm thầy ai
cả.”
Bắt chước Phạm Công Thiện, người viết cũng
muốn ca ngợi tán thán Tuệ Sỹ, một Thiền sư thi sĩ vĩ
đại, một trái tim Kim Cang bất hoại vô úy nhưng ngợi ca làm chi
nữa, khi mà tiếng thơ của thi nhân đã làm chấn động rung chuyển
cả thế giới hoàn cầu và lan tỏa diệu thường ra khắp vũ
trụ mười phương rồi.
Ôi nỗi buồn từ ngày ta lạc bước
Cố quên mình là thân phận thần
tiên.
Chú thích:
(1) Tuệ Sỹ. Tô Đông Pha Những Phương Trời
Viễn Mộng. Tái bản lần thứ ba. Nhà xuất bản Văn Hóa Sài Gòn. 2008
(2) Tuệ Sỹ. Giấc Mơ Trường Sơn. An Tiêm xuất bản.
Paris 2002
(3) Vô Môn Quan. Trần Tuấn Mẫn dịch. An Tiêm xuất
bản. Sài Gòn 1973
(4) Tuệ Sỹ. Những Điệp Khúc Cho Dương Cầm. NXB Phương
Đông. 2009.
Thiên Nhãn
Tâm Thường Định
Kính dâng Thầy Tuệ Sỹ
Tinh anh rực sáng
Xa xôi và diệu vợi
Tàng chứa những bí ẩn
Cùng những tinh hoa vô giá
Những kham nhẫn vô biên
Ôi đôi mắt rất hiền
Mênh mông bốn tâm vô lượng
Ngài là con người cao thượng
Ở Ngài, con tìm thấy niềm tin yêu
và hy vọng
Ôi con người thong dong
Lặng yên mà hùng tráng
Người biểu hiện của tươi sáng
Dáng Người như sự trầm luân của Sơn hà xã
tắc
Mong manh mà bất diệt
Khắc khổ mà anh minh
Nước Việt sẽ hồi sinh
Vì những bậc nhân tài của đất nước
Có đạo đức và tình thương bao
dung rộng lớn
Biết tha thứ bao dung
Như Ngài
Là hiện thân của hàng Bồ Tát
Còn Ngài, đời vẫn hát
Bài ca hy vọng ngập tràng.
Ngài - đôi mắt sâu hun hút
“Trên tất cả đỉnh cao
Chỉ là sự lặng im.” *
Quán Trọ Thong Dong
Tâm Thường Định
(Thân tặng chị Tâm Minh và anh Tâm Quang Vĩnh
Hảo)
Thầy đi sương khói long đong
Về đâu cánh hạc thong dong cõi trần
Ý sắt đá chí kim cang
Vào ra tự tại niết bàn tánh không
Tâm từ ái bao cõi lòng
Mang tình thương lớn vun trồng quê
hương
Rong chơi khắp mọi nẻo đường
Lợi danh vạt nắng hạt sương đầu cành
Thầy đi quán trọ thong dong
Chân như vũ trụ cõi không
tâm Người.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét