Sắc hương vạn thọ

Sắc hương vạn thọ 

Tết về, cùng với những hương vị truyền thống và hiện đại giúp cho người ta cảm nhận được không khí mùa xuân, như các món ăn, các loại bánh trái mùa Tết, trang hoàng nhà cửa, may sắm quần áo mới … thì điều đặc biệt nhất, tạo nên xúc cảm rõ nét về sự hiển hiện của mùa xuân chính là sắc màu rực rỡ của cỏ cây hoa lá. Và chính những thời khắc như thế này, tôi thường nhớ về câu ca dao của miền quê Trung bộ:

Ai ơi dẫu có đi xa

Nhớ gieo vạn thọ mười ba tháng mười.

Vạn thọ - hoàng hoa một thuở

Để chuẩn bị cho ngày đón xuân với lộc thọ đủ đầy, nhà cửa sáng bừng rực rỡ, từ trung tuần tháng Mười âm lịch, người dân quê ở Trung bộ đã bắt đầu đem gói giống vạn thọ truyền thống (thường giắt trên gác bếp) ra ngâm nước và gieo vào chậu lớn đã được làm tơi xốp sẵn. Vượt qua cái lụt hai mốt, hai ba tháng Mười, những cây vạn thọ xinh xinh mọc dày, với chiếc lá hình răng cưa bắt đầu vươn lên mặt đất. Độ mươi ngày sau đó, người ta bắt đầu tách ra từng cây một để trồng vào chậu, hoặc trồng xuống đất dọc chiều dài của sân, hai bên lối đi dẫn ra cổng. Lức này, hàng xóm bên nhà thường gọi nhau í ới để xin vài cây giống dặm thêm vào chỗ đất còn khuyết. Khi cây cao đến tầm hơn gang tay, khoảng 35 ngày tuổi, đã được 6-7 cặp lá, là lúc chủ nhân bắt đầu bấm ngọn để cho cây đẻ nhánh, làm cho cây sum xuê, có người còn tiếp tục bấm đọt các cành gần gốc, để cành tiếp tục nứt nhánh át, về sau cây cho hoa nhiều và đều. Trồng vạn thọ không khó, nhưng để có một cây vạn thọ thân cao khoảng 1-1,5m, đường kính của vòm hoa trên 1m, hoa nở đạt thì người trồng trải qua những công đoạn chăm sóc vừa công phu, vừa kinh nghiệm.

Sau rằm tháng chạp, trên những chi chít nụ xanh đầu ngọn đã bắt đầu lộ ra những cánh vàng hoàng yến, vàng cà-rốt, vàng chanh (tuỳ giống). Đó cũng là lúc gốc mai già trước ngõ trút lá, để lộ những búp hoa chưa bóc trấu, xanh nâu, tự tại trên xương mai khắc khổ. Tất cả đều đợi khoảnh khắc giao mùa.

Những ngày cuối năm, khi những nhành mai xuân đã búng đầy nụ xanh, thì khắp đường làng ngõ xóm đã vàng rực màu hoa vạn thọ. Dù có năm do thời tiết thất thường, mai vàng không thể nở đúng mùa, nhưng vạn thọ thì bao giờ cũng trung thành đúng hẹn. Và cái màu vàng rực rỡ ấy sẽ kéo dài cho đến tháng Hai.

Ba ngày Tết, sắc xuân ngập tràn từ nhà đến ngõ xóm đường thôn. Ngoài sự hiện diện như một đặc trưng cho mùa xuân, hai chữ vạn thọ còn mang ý nghĩa về mặt tâm linh, biểu trưng cho sự tốt lành, cho sự sống dài lâu để hưởng phúc lộc. Vạn thọ là mơ ước của nhiều người khi năm mới đến…Vì thế, Tết ở nông thôn không thể thiếu hoa vạn thọ. Trên bàn thờ gia tiên, trang ông Táo lúc nào cũng luôn có bình vạn thọ sum xuê. Khi mừng tuổi, chúc thọ cho các bậc cao niên, người ta cũng thường lấy cụm từ “vạn thọ” để cầu mong trăm điều tốt đẹp. Hai chữ vạn thọ đủ nói lên được bao điều về giá trị tinh thần, tâm linh và  đạo đức trong tâm hồn người Việt.

Thắm mãi ngày sau

Ngày nay, khi đời sống vật chất và tinh thần có nhiều thay đổi, không mấy người dân thành phố biết đến cái không gian đón mùa xuân dân dã bên màu hoa vạn thọ chốn thôn quê. Nhưng đâu đó, những người xa quê lên phố vẫn không nguôi thao thức về những mùa Tết thơm nồng hương hoàng hoa chốn quê nhà. Thỉnh thoảng hay bắt gặp những mái tóc muối tiêu, thậm chí có cả những thanh niên đang săm soi quanh mấy chậu vạn thọ chân quê trong hội hoa ngày Tết, rồi từ chối những nụ hồng kiêu sa, những nàng lan quyến rũ,  nàng Lyly đài các, những đỗ quyên lộng lẫy sắc màu, những Gerbera, Arum, hoả châu, cát tường, mãn đình hồng, cẩm tú,… tràn ngập hương sắc để bê về nhà chậu vạn thọ hăng nồng hương ngày cũ.

Cuộc sống hiện đại đã làm phai nhạt hoặc thủ tiêu rất nhiều thói quen truyền thống của cộng đồng. Tuy nhiên, cuộc sống hiện đại cũng tạo ra nhiều nếp mới văn minh, cao đẹp và không kém phần hoài cổ trong thú chơi hoa vạn thọ.

Ở nhiều gia đình, sáng mùng Một, cả nhà cùng sum vầy, thắp hương ông bà, mừng tuổi các thành viên, cùng nhau ăn bữa cơm đầu năm… Xong những thủ tục trong nhà ấy, cả nhà cùng xuất hành ra nghĩa trang viếng những người thân đã mất. Cùng với đèn nhang, đồ cúng, thứ không thể thiếu chính là hoa vạn thọ. Đó là thứ hoa mang đầy đủ ý nghĩa nhất thể hiện tấm lòng của người đang sống đối với người đã khuất.

Nếu như ở chợ hoa Tết đêm ba mươi, những gian hàng vạn thọ đứng khiêm nhường và ế ẩm bên những hàng hoa đắt tiền, sang trọng; thì sáng mùng một Tết, khi chợ hoa xuân đã tàn từ đêm, hẹn đúng 12 tháng sau mới gặp lại, thì một chợ hoàng hoa năm mới đã kịp mọc lên rực rỡ trước cổng các nghĩa trang. Một chợ hoa lặng lẽ chứ không náo nhiệt như đêm hôm trước, kẻ bán và người mua không rao hàng, mặc cả. Loài hoa mang sắc hương trang trọng này luôn được chọn để dâng tặng người đã khuất. Sáng mùng một, nghĩa trang tấp nập, vàng rực màu hoa thành kính, không còn thấy cảnh ảm đạm tĩnh mịch thường ngày, chỉ thấy lòng tràn ngập an bằng trong mùi hương gợi nhớ cội nguồn.

Ngày nay, khi đời sống phát triển, dân số đông đúc, “tấc đất tấc vàng” không gian sân vườn của miền quê cũng thu hẹp, những vườn, những luống vạn thọ cũng tiết giảm theo. Thay vào đó, người ta chọn giống vạn thọ mới, như vạn thọ mini (còn gọi là vạn thọ Pháp),vạn thọ lỡ, diện tích chỉ bằng 1/5 đến 1/3 vạn thọ truyền thống để trồng. Tại các tỉnh Phú Yên, Bình Định, Khánh Hòa, Quảng Ngãi, Quảng Nam, TP Đà Nẵng, Thừa Thiên - Huế số người trồng vạn thọ bán Tết vẫn duy trì, lượng hoa vạn thọ đủ để góp mặt đáng kể trong hội hoa Tết.

Đón xuân bên vạn thọ, với nhiều người là niềm hạnh phúc, an bình không muốn rời xa.

NGUYỄN NGỌC DIÊN
Theo http://dothiphattrien.vn/