Thứ Năm, 3 tháng 7, 2014

NGUYỄN VĂN THƯƠNG - Một tài năng lớn

NGUYỄN VĂN THƯƠNG - MỘT TÀI NĂNG LỚN
Phạm Nam Anh

Có một điều mà ngành Bưu điện Việt Nam chưa tổng kết rằng trong số rất nhiều những nhân viên của ngành qua thời gian đã trở thành những nhạc sĩ nổi tiếng đoạt giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học – nghệ thuật. Văn Cao – nhân viên Bưu điện Hải Phòng – giải thường Hồ Chí Minh về văn học – nghệ thuật đợt I. Nguyễn Văn Thương – nhân viên Bưu điện Sài Gòn (này là thành phố Hồ Chí Minh) – giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học – nghệ thuật đợt II.
Hơn Văn Cao bốn tuổi (Nguyễn Văn Thương sinh 1919, còn Văn Cao sinh 1923), nhưng cả hai tài năng này cùng bước vào âm nhạc từ năm 1936 và cùng nổi tiếng năm 1939. Với Văn Cao là "Buồn tàn thu" viết ở Hải Phòng. Còn với Nguyễn Văn Thương là "Đêm đông" viết ở Hà Nội khi từ Huế ra học tại kinh thành Thăng Long.
Trong kháng chiến chống Pháp, khi làm công tác tuyên truyền ở mặt trận Bình - Trị - Thiên, Nguyễn Văn Thương đã viết bản tráng ca rực lửa "Bình Trị Thiên khói lửa". Còn với Văn Cao, sau chiến thắng Sông Lô là "Trường ca sông Lô" lai láng chảy trong cuộc trường kỳ.
Song có điều giữa hai ông đã có những chuyên biệt khác nhau. Sau hòa bình lập lại ở miền Bắc, Nguyễn Văn Thương tập kết ra Bắc. Khi Văn Cao tạm dừng sáng tạo âm nhạc chuyển sang thơ và hội họa thì Nguyễn Văn Thương lại bước sang sáng tạo những thể loại âm nhạc khác cùng ca khúc. Ông là một trong không nhiều những nhạc sĩ đầu tiên viết nhạc múa như: thơ múa "Chim gâu", múa "Tấm Cám", "Múa ô", "Múa chàm Rông", v.v.. Bên cạnh đó là những tác phẩm khí nhạc như "Lý hoài nam" (độc tấu sáo trúc soạn cùng Ngọc Phan), "Buôn làng vào hội", "Quê hương" (độc tấu violin, cello soạn cùng Hoàng Dương). Ở giữa đó là một ca khúc cực ngắn "Bài ca trên núi" viết cho phim "Vợ chồng A Phủ".
Năm 1964, ông là giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc mà tiền thân là Đoàn văn công Nhân dân Trung ương. Sau Đỗ Nhuận, ông là nhạc sĩ tiền chiến thứ hai đi tu nghiệp ở nước ngoài. Khi Đỗ Nhuận chọn opéra thì Nguyễn Văn Thương lại chọn giao hưởng. Bừng khởi trong thời gian tu nghiệp, Nguyễn Văn Thương thành công từ những tiểu phẩm nhỏ đến những tác phẩm lớn như "Ngày hội non sông" (độc tấu sáo trúc và bộ gõ), Rhapsodie số 2 cho đàn T'rưng và dàn nhạc giao hưởng, "Trở về đất mẹ" cho violin, cello và piano, v.v.. Đặc biệt là thơ giao hưởng "Đồng khởi" trình diễn lần đầu tạiLepzic (Cộng hòa Dân chủ Đức – nơi ông tu nghiệp âm nhạc) năm 1971. Tong kháng chiến chống Mỹ, ngoài nhiệm vụ giám đốc, luôn luôn chia đoàn đi biểu diễn ở hỏa tuyến, chiến trường, hợp xướng "Dân ta đánh giặc anh hùng" của ông cũng đã vang lên một tầm cỡ lớn.
Rời Nhà hát Ca múa nhạc sau khi đưa ra quyết sách cử các nghệ sĩ ra nước ngoài tu nghiệp nhạc nhẹ, Nguyễn Văn Thương về làm giám đốc Nhạc viện Hà Nội. Ở đây, ông lại đưa hệ trung cấp âm nhạc cổ truyền lên hệ đại học. Chính ông là tác giả những giáo khoa âm nhạc như "Tuyển tập piano" (hệ trung cấp), "Tuyển tập 16 bài hát dân ca và dân vũ Việt Nam" (soạn cho piano mà NXB Peters – Cộng hòa Dân chủ Đức đã từng ấn hành từ 1972). Không chỉ thế, người con của xứ Huế thơ mộng còn viết những tác phẩm sân khấu như "Mệnh lệnh", "Cải tô" và dịch cuốn sách "Beethoven" (NXB thanh niên ấn hành).
Cứ thế, Nguyễn Văn Thương hành trình từ "Trên sông Hương" (1936) – một ca khúc nhỏ đến những tác phẩm đồ sộ trong suốt gần 70 năm hoạt động âm nhạc không biết mỏi mệt. Nhìn lại hành trình ấy, mới thấy bên cạnh tài năng âm nhạc bẩm sinh, là một sức lao động bền bỉ trong tình yêu âm nhạc vô bờ bến. Năm 1996, Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam đã tổ chức kỷ niệm 60 năm hoạt động âm nhạc của ông bằng một đêm nhạc ở Cung thiếu niên Hà Nội mang tầm vóc lớn. Không sinh cùng năm nhưng ông và người bạn đồng hương – nhà thơ Tố Hữu lại "rủ nhau" về cõi thiên thai cùng năm 2002, để lại một khoảng trống không thể bù đắp nổi trong lịch sử văn nghệ Việt Nam.



Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Mẹ ơi

Mẹ ơi... XUÂN VỀ NHỚ MẸ TÔI XA… Câu ca dao: “Ngồi buồn nhớ Mẹ ta xưa Miệng nhai cơm búng, lưỡi lừa cá xương”… Còn tôi, mỗi lần Tết đến Xuân ...