Âm nhạc với mùa xuân

Âm nhạc với mùa xuân 
Nhạc nền Mùa xuân đầu tiên 
Tuấn Khanh - Hương Lan

Mai vàng nở khắp quê hương

Tao nhân mặc khách lên đường du Xuân 

Cứ mỗi độ xuân về, cây cối đâm chồi nẩy lộc, lá hoa tươi thắm rộn ràng, lòng người như xôn xao mở hội theo sự chuyển mình thiêng liêng của vũ trụ và tiết trời dịu mát, bỏ lại đàng sau một năm dài tất bật nhọc nhằn.

Để hồi tưởng lại những âm thanh cũ nơi quê hương giờ đã nghìn trùng xa cách, bần bút xin đưa quý vị và các bạn trở về một góc trời phiêu lãng qua những bản nhạc xuân một thời đã từng làm hồn ta xao xuyến ngất ngây.

Việt Nam chúng ta ngày xưa ăn Tết rất lâu, do vậy sau ngày 23 tháng Chạp đưa Ông Táo về Trời, các đài phát thanh Pháp Á, Saigon, Quân Đội đã bắt đầu cho phát thanh nhạc xuân suốt cho đến ngày mồng 7 mồng 8. Thôi thì trong hơn hai tuần lễ, chúng ta nghe nhạc xuân mệt nghỉ luôn.

Ngày xuân là ngày vui thú tưng bừng nên những bản nhạc xuân soạn theo nhịp nhanh vui như Valse rất dễ hấp dẫn con người. Chẳng thế mà 2 bản nhạc "Ly Rượu Mừng" của Phạm đình Chương và "Xuân Và Tuổi Trẻ" (bản nhạc duy nhất của nhạc sỹ gốc Minh Hương La Hối mất lúc còn trẻ) đã ăn sâu vào lòng người yêu nhạc.

Thử hỏi có lời chúc nào hàm súc và bình dị hơn là:

"Ngày xuân nâng chén ta chúc nơi nơi

Mừng anh nông phu vui lúa thơm hơi

Người thương gia lợi tức, người công nhân ấm no

Thoát ly đời gian lao nghèo khó..." 

Ly rượu mừng (Phạm Đình Chương)

Với La Hối, cả một trời xuân rực rỡ, "ngàn hoa tươi thắm" trở về với lòng người rộn ràng với đất trời bao la :

"Ngày thắm tươi bên đời xuân mới

Lòng đắm say bao nguồn vui sống

Xuân về với ngàn hoa tươi thắm

Ta muốn hái muôn ngàn đóa hồng"

Xuân và tuổi trẻ ( La Hối)

Nhắc đến nhạc xuân mà không nhắc đến bản "Gái Xuân" của Từ Vũ phổ nhạc từ bài thơ mang cùng tên của Nguyễn Bính là cả một thiếu sót lớn lao. Thơ và nhạc quyện vào nhau thành một tiết tấu bất hủ mà ai nghe qua cũng thấy lòng lâng lâng bàng hoàng. Thực vậy, với điệu Tango lả lướt, bài hát như cơn sóng bạt ngàn phủ chụp lấy hồn người bằng những âm thanh bay bổng tuyệt vời :

"Em như cô gái hãy còn xuân

Trong trắng thân chưa lấm bụi trần

Xuân đến hoa mơ hoa mận nở

Gái Xuân giủ lụa trên sông Vân. . . 

Lòng xuân lơ đãng má xuân nồng

Cô gái xuân mơ chuyện vợ chồng

Đôi 8 xuân đi trên mái tóc

Đêm xuân cô ngủ có buồn không"

Thêm một bản nhạc Xuân phổ từ thơ cũng rất nổi tiếng là bài "Anh Cho Em Mùa Xuân" thơ Kim Tuấn, Nguyễn Hiền phổ nhạc. Cũng điệu Tango đưa chàng và nàng vào cơn đam mê chất ngất:

"Anh cho em mùa xuân

Nụ hoa vàng mới nở

Chiều Đông nào nhung nhớ

Đường lao xao lá đầy

Chân bước mòn hè phố

Mắt buồn vin ngọn cây"

Sau những bài luân vũ, Tango sống động, ta hãy nghe Phạm Duy ru hồn người với bản Slow "Hoa Xuân" đài các êm đềm qua tiếng hát vượt thời gian của TháiThanh:

"Xuân vừa về trên bãi cỏ non

Gió xuân đưa lá vàng xuôi nguồn

Hoa cười cùng tia nắng vàng son

Lũ ong lên đường cánh tung ròn"

Một trong những truyền thống tốt đẹp của dân tộc mỗi độ Xuân về là gởi thiệp chúc Tết cho nhau và cầu chúc những điều tốt đẹp nhất trong năm mới. Ý nghĩa đó đã được Lê Dinh diễn đạt qua bài "Cánh Thiệp Đầu Xuân" với thể điệu Boléro đại chúng và lần đầu tiên trình làng bởi Lệ Thanh:

"Tôi chúc muôn người mọi điều ước muốn
Non nước vinh quang trong tia nắng thanh bình
Để người anh lính chiến quay về với gia đình
Tìm vui bên lửa ấm
Tôi chúc yên lành người người khắp chốn
Mong gió đưa duyên, cho cô gái xuân thì
Ước nguyện mau chóng thành rượu hồng xe duyên
Xuân về có chàng trai hân hoan gởi cho người yêu cả một trời xuân hoa mộng rực rỡ qua bản nhạc "Mùa Xuân Gởi Em" của Lê Dinh và Minh Kỳ:
"Anh chúc em thêm đẹp đôi má hồng
Đón xuân nồng lòng mang bao ước mong
Mong ước rồi mùa xuân tươi thắm mãi
Hoa bướm tung bay vui vầy khắp trời mây."

Mà chẳng gì cứ người lớn, ngay cả con nít cũng thấy lòng phơi phới nôn nao, xuân tình rạo rực trong tiết xuân. Bởi thế chúng mới bày trò đám cưới giả như trong bản Nhạc "Đám Cưới Đầu Xuân" của Trần Thiện Thanh (nói nhỏ các bạn đây là bản nhạc tủ của bần bút mỗi khi dự tiệc cưới đó, cứ hát đi hát lại hoài, quan khách của những đám cưới khác nhau thì đố ai biết mình chỉ có tẩy sất):

"Rồi một chiều nao em khoe áo cưới xanh hơn mây trời
Hai đứa chung vui khi xuân vừa tới thơ ngây cuộc đời
Trò chơi trẻ con em cô dâu mới chưa nghe nặng sầu
Chú rể ngẩn ngơ ra hái hoa cà (mà) làm quà cưới cô dâu".
Tuổi trẻ, tình yêu và mùa xuân là những yếu tố gắn liền với nhau: tuổi trẻ bừng bừng nhựa sống, tình yêu là lẽ sống con người và mùa xuân tô điểm cuộc đời, ta hãy nghe tâm tình đó qua nhạc khúc "Mùa Xuân Đầu Tiên" của Tuấn Khanh:
"Bao nhiêu thương nhớ gom nhặt đầy anh trở về thăm em
Bao lần ngồi bên em nghe mùa xuân vừa đến
Em ơi! Hoa thắm rơi ngập đường trời nắng xế vương vương
Lòng nhớ tới em luôn khi chiều tàn trên mọi đàng".

Mùa xuân khởi động cho tình yêu, cho hạnh phúc lứa đôi, cùng một suy tư trên, Mạnh Phát đã viết nên bản nhạc "Hạnh Phúc Đầu Xuân":

"Thắm thoát là đây một mùa xuân mới với ngàn cánh mai vàng

Nụ cười trên môi trên làn má ai đón xuân tươi vừa sang"

Theo phong tục Việt Nam thì trong ba ngày Tết, dù bôn ba xuôi ngược khắp nơi, ai ai củng phải thu xếp để về quê họp mặt vui vầy cùng gia đình, bạn hữu. Trong tâm tình đó, ta có bản nhạc "Xuân Họp Mặt" của Văn Phụng: 

"Xuân đã về, xuân vẫn mơ màng trong nắng vàng cất tiếng hát reo vang/ Xuân đã về, xuân vẫn huy hoàng trong gió ngàn mừng đón xuân sang"

Họp mặt để chúng ta cùng hân hoan đón "Xuân Đã Về" của Minh Kỳ:

"Xuân đã về, xuân đã về! ngàn hoa hé môi cười tươi đón gió mới

Xuân đã về, xuân đã về! ta hát vang lên câu ca chào mừng xuân".

Với những làn gió hiu hiu nhè nhẹ mà Hoàng Trọng đã diễn tả trong "Gió Mùa Xuân Tới" :

"Gió mùa xuân tới, cánh hồng tươi thắm trong nắng vàng

Muôn bướm tung bay bao sắc tươi khoe cùng trời thắm".

Nắng xuân trong sáng lung linh, nắng xuân nhẹ nhàng soi bóng em và anh nghiêng nghiêng trên ngàn hoa rực rỡ muôn màu, và tay trong tay chúng ta cùng nhau "Mừng Nắng Xuân Về" của Huỳnh Anh:

"Nắng xuân về trên muôn hoa

Nắng xuân về trên khắp mọi nhà

Người người vui đón xuân đã về

Một mùa xuân mới chan chứa tình".

Chúa xuân bao giờ cũng lộng lẫy huy hoàng cho muôn loài đúng như bài ca "Xuân Muôn Thuở" diễn tả:

"Xuân về non nước huy hoàng trên màu nắng đẹp trên khóm hoa".

Nàng Xuân yêu kiều đến độ ai ai cũng yêu thương như Nguyễn Hữu Thiết đã viết trong nhạc khúc "Nàng Xuân của tôi" :

"Nàng Xuân đến dáng xuân diễm kiều thầm yêu ai đó

Nàng Xuân hởi với tôi hãy cùng cùng hòa tiếng tơ".

Xuân về với én lượn oanh ca, xuân về với đóa mai, lan, hồng nở đã gợi cho Nhật Bằng viết "Khúc Nhạc Ngày Xuân":

"Ngàn hoa thắm tươi hé môi cười cùng chào đón xuân

Bầy chim tung cánh bay trên muôn cành cùng hát vang".

Cũng trong nỗi rộn ràng đó, Phạm Đình Chương đã viết nên nhạc khúc "Đón Xuân" thật vui tươi mà Như Quỳnh thường hát:

"Xuân đã đến rồi gieo rắc ngàn hồn hoa xuống đời

Vui trong bình minh muôn loài chim hót vang mọi nơi

Đem trong tiếng cười muôn kiếp người tình thương đắm đuối

Ánh xuân đem vui với đời".

Nếu mùa xuân đem đến tin vui rạng rỡ cho đời thì mùa xuân cũng mang những băng khoăn, khắc khoải trong lòng chàng trai vừa chớm biết yêu nhưng không biết rằng người ta có yêu lại mình hay không. Ưu tư đó được Ngọc Bích diễn tả qua bài tango nổi tiếng của thập niên 4, 50, đó là bài "Mộng Chiều Xuân":

"Mối tình đầu xuân ai thấu chăng

Lòng tha thiết vương theo tiếng đàn

Mơ đời ái ân những ngày phong trần

Sống trong mộng đẹp ngày xuân".

Mặc cho thăng trầm dâu bể của cuộc đời, xuân lúc nào cũng rực rỡ huy hoàng như bài ca "Xuân Tươi":

"Xuân mang về ngàn ánh nắng mới

Hoa tươi cười cùng nhau reo vui

Ớ xuân! Ý xuân nồng ấm, sắc xuân huy hoàng, dáng xuân yêu kiều"

Một chàng trai trong phút hốt hoảng bàng hoàng đã bỏ người yêu và quê hương trong một đêm xuân để nàng bơ vơ sầu khổ như Lam Phương đã viết :"Chuyện Buồn Ngày Xuân" :

"Sao anh đành bỏ em để ra đi một mình giữa đêm xuân lạnh lùng,

Chim xa bầy còn thương tổ ấm huống chi người tội lắm anh ơi!".

Giữa lúc mọi người nô nức đón xuân sang thì có người con gái đan áo mà nhớ nhung người tình cách xa dịu vợi qua nhạc khúc "Đan Áo Mùa Xuân" của Anh Bằng:

"Cứ mỗi lần hoa mai vàng trước ngõ

Là thôi em mong nhớ xuân này chàng có về

Hỏi hoa hoa chẳng nói, hỏi mây mây lặng đứng

Hỏi gió gió ngập ngừng, hỏi nắng nắng ngại ngùng".

Miền Nam tràn đầy tự do hạnh phúc nên mùa xuân cũng rạng rỡ tưng bừng mà Văn Phụng đã ca ngợi qua bản "Xuân Miền Nam" :

"Miền Nam niềm vui chan chứa đêm mơ hồ

Miền Nam tình xuân sưởi ấm thêm đôi bờ

Giờ đây mùa xuân đang xóa tan mây mờ

. . .Từ phương xa, đêm nay xuân về duyên dáng

Trên đôi môi nàng trinh nữ thắm nét son. .."

Tuy nhiên xuân về mà không có người yêu bên cạnh thì thà chết sướng hơn như lời than thở qua bài ca "Nếu Xuân Này Vắng Anh" của Bảo Thu do Trang Mỹ Dung hát đầu tiên: 

"Nếu xuân này vắng anh

Như lá khô buồn xa cành

Như giao thừa êm tiếng pháo

Mai úa sắc bên hiên thì đừng đến xuân ơi!"

Và tệ hại hơn nữa là xuân về mà bị đào cho "de" thì thật là cười đau khóc hận, cứ nằm trên gác xếp mà thở thở than than. Tâm trạng não nề này được Thúc Đăng ghi lại trong bản nhạc "Xuân Về Trên Gác Nhỏ" của Thúc Đăng qua tiếng hát cao vút của Thanh Tuyền:

"Đào mai hé nhụy, xuân nay lại về chạnh nhớ bâng khuâng

Một mình bơ vơ nhìn ra phố nhỏ đón xuân thiên hạ tưng bừng"

Một trong những phong tục của dân tộc ta là xem bói đầu năm. Chả thế mà thơ Kim Tuấn đã được Lê Kim Khánh phổ nhạc "Thiên Duyên Tiền Định" một thời nổi tiếng với Hùng Cường - Mai Lệ Huyền:

"Đầu năm hoa lá xôn xao nở như đón chào

Nhờ anh tiên đoán năm nay duyên nợ thế nào"

Đi lễ đầu năm cũng là một phong tục cổ truyền mà ta vẫn còn giữ, đi lễ để cầu xin may mắn hanh thông như bản nhạc "Câu Chuyện Đầu Năm" của Hoài An:

"Trên đường đi lễ xuân đầu năm

Qua một năm ruột rối tơ tằm

Năm mới nhiều ước vọng chờ mong

May nhiều rủi ít ngóng trông 

Vui cùng pháo đỏ rượu hồng"

Có người đón xuân mà bồi hồi nhớ lại kỷ niệm của những mùa xuân cũ bên người yêu nay đã cách xa. Ta hãy nghe nhạc khúc "Đón Xuân Này Nhớ Xuân Xưa" của Châu Kỳ :

"Đón xuân này tôi nhớ xuân xưa

Một chiều xuân anh đã hẹn hò

Như ướp tình trong cánh hoa mơ

Đưa hương theo làn gió anh nói rằng nên viết thành thơ".

Giữa lúc người người hân hoan chào đón xuân thì người chiến sỹ ở tận các tiền đồn xa xôi heo hút rừng núi cheo leo, ngày đêm canh phòng ngăn giặc, giữ yên bờ cõi để người hậu phương vui Tết yên bình. Với lính thì làm gì có mùa xuân khi quê hương chưa sạch bóng quân thù. Ta hãy chia xẻ hoàn cảnh đó qua bản nhạc "Tôi Chưa Có Mùa Xuân" cũng của Châu Kỳ:

"Đợi hai, ba năm nữa, quê mình thôi khói lửa

Mời xuân đến với tôi. Giờ này còn nổi trôi

Riêng tôi xin từ chối, mà xuân chán gì nơi".

Người lính chiến thân yêu của chúng ta đã bỏ lại thành phố những người thương mòn mỏi đợi chờ, những cuộc vui tuổi trẻ, những ước vọng thanh xuân để đón xuân bằng:

"Đón giao thừa một phiên gác đêm

Chào xuân đến súng xa vang rền"

Phiên Gác Đêm Xuân - Nguyễn văn Đông

Hoặc:

"Đồn anh đóng ven rừng mai

Nếu mai không nở anh đâu biết xuân về hay chưa"

Đồn Vắng Chiều Xuân - Trần Thiện Thanh

Hay chua xót hơn:

"Quà xuân anh chẳng có

Gác giặc từng giờ

Đời lính chiến lấy gì gửi về em".

Phút Giao Thừa - Trần Thiện Thanh

Dù thế, lính vẫn không quên chúc Tết mọi người. Ta hãy nghe "Đầu Xuân Lính Chúc" của Tấn An- Hoài Linh mà ngày xưa Trung Chỉnh thường hát:

"Ngày đầu xuân chúc non nước thanh bình

Ngày mồng 2 chúc cho lứa đôi mình

Và mồng 3 anh chúc đôi mắt em xinh

Má em hồng nét tươi mãi trong lòng anh".

Để bày tỏ, dù trong muôn một lòng thương mến lính, người hậu phương lúc nào cũng "Vui Xuân Nhớ Ơn Người Chiến Sỹ", thăm viếng tiền đồn, thư từ quà tặng vào dịp đầu xuân và ngược lại lính rất trân trọng tình hậu phương. Ta hãy nghe lính tâm sự: 

"Cám ơn ai khi xuân về vui thật là vui

Không quên người sương gió phương trời

Âu yếm gởi tình đi muôn nơi".

Cảm Ơn - Trịnh Lâm Ngân

Trong thời chinh chiến, có biết bao bà Mẹ mỏi mắt chờ con trai về để cùng vui đón mùa xuân, nhưng đứa con đã biền biệt bốn phương trời với trọng trách diệt thù giữ yên bờ cõi:

"Mẹ ơi! Hoa cúc hoa mai nở vàng

Đời con giờ đây đang lênh đênh

Đèo cao gió lộng ngày đêm bạt ngàn

Áo trận sờn vai bạc màu nhìn xuân về lòng buồn mênh mang".

Mùa Xuân Của Mẹ - Trịnh Lâm Ngân

"Con biết bây giờ Mẹ chờ tin con

Khi thấy mai đào nở vàng bên nương

Năm trước con hẹn đầu xuân sẽ về

Nay én bay đầy trước ngỏ mà tin con vẫn xa ngàn xa".

Xuân Này Con Không Về - Trịnh Lâm Ngân

Trong lòng luôn hoài vọng về những mùa Xuân yêu thương trên quê hương để rồi ngậm ngùi tự hỏi lòng là:

“Nơi ấy bây giờ còn có mùa Xuân

Có dáng nghiêng nghiêng nụ cười thật gần”

Em còn nhớ mùa Xuân- Ngô Thụy Miên

Những mùa Xuân tha hương là những mùa Xuân đau buồn u uất của đàn con xa xứ trong giấc hương quan mịt mờ:

“Chiều nay lê bước phiêu du

Thầm nhớ Xuân về làng cũ

Tình quê chan chứa trong lòng

Chua xót thay sầu tư hương”

Xuân tha hương- Phạm Đình Chương

Từ nãy giờ, chúng ta cùng trở về với vùng âm thanh kỉ niệm qua những bản nhạc xuân thập niên 5, 60 mà bần bút cố ghi lại theo trí nhớ hẹp bề khổ. Do đó nếu có gì thiếu sót, xin các bạn đánh cho hai chữ đại xá. Chỉ cần biết rằng, cứ mỗi độ xuân về, lòng ta không khỏi bâng khuâng ngậm ngùi nhớ về quê hương với khung trời kỷ niệm mà trong đó những ca khúc mùa xuân vẫn man man bàng bạc trong tâm tưởng.

Sống tất bật rộn ràng, cuộc đời phù du tạm bợ, do vậy, gợi nhớ về dư hương xưa, hình ảnh cũ qua những bản nhạc xuân một thời để biết đâu từ đó ta có thể tìm lại chính bóng mình chập chờn trong dĩ vãng tưởng đã nhạt nhòa và để thấy mình vẫn "còn một chút gì để nhớ để thương".

Mong rằng bài viết này là một món quà tinh thần nho nhỏ đến với người đọc trong những ngày xuân.

Một nghìn bài nhạc VN

Nguyên Trần
Theo http://www.bentrehome.net/