Trịnh Công Sơn: Hãy yêu ngày tới dù quá mệt kiếp người!

Trịnh Công Sơn: Hãy yêu ngày tới 

dù quá mệt kiếp người!

"Sống giữa đời này chỉ có thân phận và tình yêu. Thân phận thì hữu hạn, tình yêu là vô hạn" - Nhạc sỹ tài hoa Trịnh Công Sơn khi sinh thời đã từng nói như thế, viết như thế. 

Mỗi khi buồn, tôi thường tìm nghe bản nhạc Trịnh nào đó như một bản năng. Tôi cũng không hiểu vì sao…Có lẽ là vì cảm giác vô hình về một bàn tay chạm nhẹ vào nỗi buồn sâu thẳm trong tôi, và khẽ khàng xoa dịu nó! Tôi luôn muốn lý giải điều đó, nhưng thật khó khăn giống như việc cắt nghĩa những ca từ triết học của Trịnh vậy.

"Thân phận thì hữu hạn, tình yêu thì vô cùng" - Bút tích của cố NS  Trịnh Công Sơn

Những ca khúc của Trịnh, giống như cơn gió tình yêu cuộc sống dịu dàng lùa vào trái tim. Lòng lại tự nhủ rằng “Sống trong đời sống cần có một tấm lòng, để làm gì em biết không? Để gió cuốn đi, để gió cuốn đi…”. Vâng, dù chỉ để gió cuốn đi thôi, bạn nhé bởi vì “ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau”.

Tôi những muốn “mỗi ngày tôi chọn một niềm vui” và sẽ “yêu ngày tới dù quá mệt kiếp người”…Một thứ âm hưởng nhẹ nhàng thoát ra từ những lời ca ấy.

Khi chia tay với mối tình đầu, nghe ca khúc “Như một lời chia tay” tôi lại thấy lòng mình nhẹ như mây bay, thấy một đoá hoa vàng mỏng manh nơi cuối trời thật đẹp. Chợt chiêm nghiệm ra một điều giản dị rằng: “Tôi đi bằng nhịp điệu/ Một, hai, ba, bốn, năm/ Em đi bằng nhịp điệu/ Sáu, bảy, tám, chín, mười/ Ta đi bằng nhịp điệu, nhịp điệu không giống nhau/ Ta đi bằng nhịp điệu, nhịp điệu sao khác màu” cho nên “làm sao ta gặp, làm sao ta gặp được nhau…”, nhưng vẫn muốn gửi tới một người lời tạ từ: “dù đến rồi đi ta cũng xin tạ ơn người, tạ ơn đời…”

Những ca khúc của Trịnh Công Sơn thoát thai từ cuộc sống, giản dị mà cũng sâu sắc như chính cuộc sống vậy. Và vì thế mỗi người luôn tìm được điều gì đó thật gần gũi trong mỗi lời ca ấy. Nghe nhạc Trịnh có thể ta chưa hiểu hết lời nhưng vẫn cảm nhận được một sự đồng cảm vô hình nhẹ nhàng chạm tới trái tim

Ngày 28/2, một ngày thật đặc biệt để chiêm nghiệm lại những tình khúc của Trịnh Công Sơn…

Và có lẽ không thể không nói tới Diễm xưa trong sự nghiệp sáng tác của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn.Diễm xưa đã vượt qua “những mùa mưa nắng khắc nghiệt” sống mãi trong lòng bao thế hệ người nghe nhạc bằng một thứ triết lý sâu sắc đến đớn đau: “Ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau”

Diễm xưa, gợi cho ta nhớ về xứ Huế của những tháng năm cách đây hơn nửa thế kỉ. Cố đô lặng lẽ như một giấc chiêm bao đã đi vào thi phẩm Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử đầy hư ảo: “Gió theo lối gió mây đường mây/ Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay/ Thuyền ai đậu bến sông trăng đó/ Có chở trăng về kịp tối nay”

Mảnh đất vốn mang nhiều bóng hình của quá khứ với những đền đài, lăng tẩm ấy là nơi ghi đậm dấu ấn của mối tình éo le của người nhạc sĩ tài hoa:

Mưa vẫn bay bay trên tầng tháp cổ

Dài tay em mấy thủa mắt xanh xao

Nghe lá thu mưa reo mòn gót nhỏ

Đường dài hun hút cho mắt thêm sâu

Xuyên suốt bài hát là bóng hình mong manh của cô thiếu nữ xứ Huế đi về trên những con đường “hun hút” và cả trong nỗi khắc khoải mong chờ của người nghệ sỹ. “Thuở ấy có một người con gái rất mong manh, đi qua những hàng cây long não lá li ti xanh mướt để đến trường Đại học Văn khoa ở Huế. Nhiều ngày, nhiều tháng của thuở ấy, người con gái ấy vẫn đi qua dưới những vòm cây long não. Có rất nhiều mùa nắng và mùa mưa cũng theo qua” – Ấy là giai thoại nổi tiếng do chính tác giả đã kể lại về mối tình đã tạo nên bản tình ca Diễm xưa mĩ lệ.

Mưa vẫn hay mưa trên hàng lá nhỏ

Buổi chiều ngồi ngóng những chuyến mưa qua

Trên bước chân em âm thầm lá đổ

Chợt hồn xanh buốt cho mình xót xa

Thật khó có thể cắt nghĩa được vẻ đẹp mơ hồ, huyền ảo của Diễm xưa. Phải chăng, đó là do những triết lý mang chiều sâu nhân sinh trong sự hoà quyện cái vô sắc, vô hình, và cái hư ảo của tình yêu tuổi trẻ? Mỗi lần nghe những câu hát đó, tôi lại cảm thấy nỗi đau cứa qua tâm hồn:

Mưa vẫn hay mưa, cho đời biển động

Làm sao em biết bia đá không đau

Xin hãy cho mưa qua miền đất rộng

Ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau…

Diễm xưa đã được dịch ra tiếng Nhật dưới nhan đề Utsukushii mukashi (tạm dịch là Nét đẹp xưa) và sau này được thể hiện bởi giọng ca trứ danh Yoshimi Tendo. Utsukushii mukashi được đánh giá là một trong những bản tình ca hay nhất mọi thời đại của Nhật Bản:

Ai là người đã bảo tôi rằng

Nơi cuối con đường ấy có tình yêu

Tình yêu mà em không hề biết

Phải chăng đấy là lời của gió

Hay những lời đồn thổi

Giá như em có thể ở bên tôi

Ở bên tôi mà không hề biết đến tình yêu

Tôi đã mơ thấy

Giờ đây tôi ở bên em

Cho đến cuối cuộc đời

Vậy mà…

Giờ đây ở phía cuối con đường

Tôi vẫn tìm kiếm tình yêu

Còn em

Em đã biến mất theo làn mưa

(Tạm dịch Diễm xưa từ lời tiếng Nhật)

Có lẽ Diễm xưa đã chinh phục người Nhật bởi giai điệu khắc khoải, sâu lắng thực sự gần gũi với mỹ cảm của họ. Trên phương diện nào đó, âm nhạc của Trịnh Công Sơn dường như giúp ta thấy sự giao cảm giữa tâm hồn của hai dân tộc. Và tôi tự hỏi, trong những bản tình ca hay nhất của Việt Nam, liệu có thể thiếu Diễm xưa?

Lê Anh - Nguyên Anh