Ái tình miếu

 Ái tình miếu

Giới thiệu
Theo ông Hồ Văn Kỳ Thoại, cháu đích tôn của tác giả thì truyện "Ái tình miếu“ được phỏng theo chuyện có thật của một người láng giềng, lúc ông sống ở Bến Súc, vùng đồn điền cao su Bến Cát.
Phúc đang học bên Pháp, được tin cha qua đời nên bỏ học trở về nhà để giúp đỡ mẹ. Trong thời gian ở Pháp cha mẹ Phúc có hứa hôn cho Phúc với Hạnh, con gái của một chủ đồn điền cao su. Khi về nước Phúc đến thăm viếng vị hôn thê của mình. Qua sự gặp gỡ đó Phúc yêu Hạnh và dự định sẽ cưới Hạnh làm vợ.
Một thời gian sau gia đình Phúc được tin cô Hạnh bội hôn, lấy một người chồng có địa vị. Phúc thất tình nên thù oán tất cả đàn bà con gái và chỉ lo làm vườn rẫy để quên mối tình cũ.
Bạn của Phúc là Trường biết được tâm bịnh của bạn mình nên nhờ vợ là cô Mỹ và bạn thân của vợ là cô Lý giúp mình tìm cách làm cho Phúc yêu đời trở lại.
Ba người sắp đặt một kế hoạch để giúp đỡ Phúc.
Kế hoạch của họ có đưa tới thành công hay không?
Chương 1
Bến Súc nằm dựa đường quản hạt số 14, là con đường chạy từ châu thành Thủ Dầu Một lên mấy sở cao su miệt Dầu Tiếng, bởi vậy ngày như đêm xe hơi chạy ngang qua chợ này dập dìu.
Bến Súc lại nằm trên một cái bưng lớn, ngó xuống phía mặt trời mọc, đất thấp lại được nhờ nước ngọt của ngọn sông Bến Nghé quanh co chan rưới, nên vườn tược thạnh mậu, hoa quả tươi tốt; còn dựa sau lưng, về phía mặt trời lặn, thì đất dốc cao, nên chỗ còn rừng bụi u nhàn, chỗ trồng cao su rậm rợp, chỗ làm ruộng rẫy chớn chở.
Nhờ địa thế như vậy, nên Bến Súc là một làng nhỏ nhỏ mà có cái thú lỡ chợ lỡ quê [1], và người sanh trưởng tại đó có cái thái độ nửa xưa nửa nay, về hình thức thì cư xử theo mới cũng như người chỗ khác, mà về tâm hồn thì chất phác theo cũ, không giống người chỗ khác. Ðịa thế ấy, người có chí ẩn dật hễ thấy thì yêu liền tâm hồn ấy, người còn trong luân lý hễ biết thì mến lắm.
Ở dưới Thủ Dầu Một đi lên, còn chừng một ngàn thước nữa tới chợ Bến Súc, phía bên tay mặt, gần ngã ba tẻ đường đi Thị Tính, có một tòa nhà ngói lớn, kiểu vở giống như nhiều nhà khác ở miệt ấy, nghĩa là nhà vuông vức ba căn hai chái, nền xây đá cao ráo, cột bằng gõ láng lẫy, trước hàng ba [2] cửa cuốn bán nguyệt, trên mái lợp ngói móc đỏ lòm. Nhà cất chắc chắn, tiếc vì bề đứng không xứng với bề rộng, nên nhà coi không được khoảng khoát.
Trước nhà có một miếng đất chạy ra giáp mé lộ quản hạt. Ðất tuy không rộng lớn cho lắm, song cũng đủ đào mương xẻ liếp [3] mà trồng những xoài, mít, sầu riêng, sa-bô-chê [4] chen lộn với nhau, có nhiều cây cao khỏi nóc nhà, bủa nhành lá sum sê che đất làm cho mặt đất mát rượi.
Sau nhà có một sở vườn rộng một mẫu, đất triền dốc, phía trong chạy lên giáp với đường ranh rừng cấm [5]. Vườn xẻ mương ngang mương dọc, nhờ cái suối ở phía sau châm nước; nên mương có nước trong veo và đầy đủ hoài. Trên liếp dài theo mương thì trồng mỗi liếp một hàng cau thẳng băng, rồi trồng giậm với chỗ thì trầu vàng, chỗ thì thơm tàng ong, mà phần nhiều là trà, nhờ nước dưới mương tươm mát gốc, nên cây lên sởn sơ, lá đơm bùm sùm, tược đâm mạnh mẽ.
Cuộc nhà cửa vườn tược này thuộc của bà giáo Viễn là một bà sương phụ, năm nay mới 50 tuổi, ở đó mà an hưởng chớ không phải của một nông gia hay là của một dật sĩ nào hết. Bà giáo Viễn còn làm chủ một sở rẫy khác nữa, ở về phía bên kia lộ, mà cách đó chừng vài ngàn thước, rẫy lớn gần 15 mẫu, phần nhiều đương trồng mía, duy có ít mẫu đất thấp cấy lúa được mà thôi.
Ðứng trước nhà bà giáo Viễn ngó thẳng ra thì thấy một cái cảnh tốt đẹp phi thường. Dài theo chơn trời xa xa có một rặng cây xanh xanh xem rất khỏe mắt. Ấy là vườn tược dựa theo ngọn sông Bến Nghé. Từ đó trở lại lộ quản hạt thì là một cái bưng rộng lớn, trải một màu xanh lặc lìa. Ấy là những ruộng lúa với bắp, rẫy mía của người trong xứ.
Ai đi ngang qua đây cũng tưởng người ở trong nhà này, hằng ngày được xem cảnh ấy chắc trong lòng sẽ thơ thới vui vẻ, không còn phải lo buồn về sự gì nữa mà cũng hết muốn thấy cái cảnh nào khác. Tưởng như vậy thì lầm. Bà giáo Viễn không được vui vẻ như mình tưởng. Bà không vui là vì ngày đêm bà cứ thương nỗi chồng dày công sáng nghiệp, song không được sống lâu mà hưởng. Bà lại còn lo về nỗi con chưa có đôi bạn đặng sanh con đẻ cháu cho bà tưng tiu nựng nịu.
Ông giáo Viễn hồi trước dạy tại trường Bến Súc gần 20 năm. Ông không háo danh háo lợi, mà ông có tánh cần kiệm, có chí muốn lập nghiệp đặng an hưởng lúc tuổi cao. Trong lúc dạy học, ông cặm cụi lo mua đất khẩn rừng, mỗi ngày ông trồng tỉa thêm một mớ, mỗi năm ông khai phá thêm một khoảnh, bởi vậy cách hai năm trước, ông qua đời, thì ông để lại cái sự nghiệp này cho vợ con hưởng, huê lợi vườn rẫy mỗi năm tới năm ba ngàn đồng bạc.
Hiện bây giờ bà giáo Viễn chỉ có hai người con trai mà thôi. Người lớn tên Phúc, năm nay được 25 tuổi, hồi trước có qua bên Tây học được 4 năm, rủi lúc gần thi lấy bằng Bác vật Nông phố thì tiếp được tin cha mất, mẹ buồn, nên phải ép lòng bỏ học mà trở về liền đặng hủ hỉ với mẹ. Còn người nhỏ tên Thọ, 17 tuổi, học tại trường Petrus Trương Vĩnh Ký dưới Sài Gòn 4 năm, thi lấy bằng Thành Chung [6] rồi mới đi Tây hôm tháng trước mà học thêm.
Một buổi sớm mai, Phúc thức dậy sớm. Thằng Biện là đứa ở phục sự riêng của Phúc, nấu nước chế cà phê cho Phúc uống rồi, thì Phúc mặc quần ống cụt áo sơ mi tay cũng cụt, đầu đội cái nón lợp vải vàng cũ xì, cỡi xe máy đi xuống sở mía, đặng coi chừng sắp bạn [7] làm vườn nó đánh lá mía [8].
Phúc đi được chừng một giờ, bà giáo Viễn đương ngồi uống nước trà, thì có một chiếc xe hơi ở phía Thủ Dầu Một chạy lên ngừng ngay cửa. Bà giáo dòm ra thì thấy ông Cử nhơn Trường bạn học của Phúc hồi ở bên Tây, đương làm giáo sư dưới Sài Gòn, đã có lên thăm Phúc hai ba lần rồi, ông xăng xớm[9] vô sân mặt mày vui vẻ, y phục đàng hoàng.
Bà giáo bước ra cửa tiếp chào, rồi dắt vô nhà mời ngồi.
Trường liền hỏi:
- Gần một năm nay cháu mắc bận việc không lên thăm bác với anh Phúc được. Bác ở trên này mạnh giỏi?
- Tôi mạnh. Cám ơn ông Giáo sư. Ở dưới nhà ông cũng bình an há?
- Dạ, bình an… Thưa bác, anh Phúc đi đâu vắng?
- Nó mới đi xuống dưới sở mía, để tôi biểu bầy trẻ chạy kêu nó về.
- Gần đây hay xa?
- Gần. Ở dưới đây.
Bà giáo liền kêu thằng Biện mà biểu đi xuống sở mía, mời Phúc về và bà dặn phải nói có khách dưới Sài Gòn lên thăm nên Phúc phải về cho mau. Bà lại biểu người trong nhà coi nấu nước chế trà mới mà đãi khách.
Chú thích:
[1] nửa chợ, nửa quê
[2] phần sân trước nhà có nóc
[3] khoảng đất được chia ranh giới bằng luống hay mương
[4] (sapotier), giống cây được nhập từ Java, trái chín ngọt đậm
[5] rừng bị nhà nước cấm khai thác
[6] (diplôme), bằng tài năng: bằng trung học theo chương trình cũ của Pháp
[7] người giúp việc
[8] lột lá mía đã khô
[9] hăng hái
- Cháu có nghe anh Phúc đám cưới bị hoãn lại, cô nọ không lẽ ngồi im mà đợi Phúc, đợi mãn tang rồi sẽ cưới. Vậy mà cưới rồi hay chưa vậy bác? Sao cháu không thấy anh Phúc gởi thiệp mời đám cưới?
- Ối! Vịệc đó đã không thành rồi, ông giáo sư à!
- Thưa bác, sao vậy?
- Tại họ xấu quá, họ thấy ông giáo tôi mất rồi, phận tôi góa bụa, còn thằng Phúc tôi thì học lỡ dở, không có bằng cấp chi hết, nên họ bội ước hồi hôn đặng gã chỗ khác cao sang hơn chớ sao.
- Cha chả! Ai ở đâu mà tệ quá như vậy?
- Ðể tôi nói chuyện rõ ràng cho ông giáo sư nghe. Hồi trước ông giáo tôi có làm anh em bạn với Hai Bình ở bên bến Bà Tang. Hồi đó Hai Bình cũng đủ ăn vậy thôi, chớ không phải giàu có gì bao nhiêu. Hai Bình có một đứa con gái mà thôi, con nhỏ tên con Hạnh, dung nhan coi được. Ông giáo tôi qua lại chơi với Hai Bình, ổng thấy con nhỏ ổng thương, nên ổng xin làm sui với Hai Bình. Vợ chồng Hai Bình bằng lòng gả, hứa chừng nào thằng Phúc ở bên Tây về thì cho cưới. Qua năm sau nhờ cao su phát giá lên cao, Hai Bình có vườn lớn, bực giàu to. Tuy vậy mà sự làm sui cũng vẫn bền chặt, chớ chưa thấy có mòi gì đổi ý. Khi ông giáo tôi mất, vợ chồng Hai Bình có qua thăm, ở tới tống táng xong rồi mới về. Chừng thằng Phúc tôi ở bên Tây về, tôi có biểu nó qua thăm. Vợ chồng Hai Bình không nói tới chuyện cưới gả. Cách ít ngày tôi cậy mai nhắc việc ấy. Hai Bình nói thằng Phúc còn tang cha mà tính cưới vợ nỗi gì? Tôi tưởng nói như vậy là biểu đợi mãn tang rồi sẽ cưới. Té ra cách tám chín tháng nay, thình lình tôi nghe vợ chồng Hai Bình gả con gái cho bác sĩ nào ở dưới Sài Gòn rồi, gả không cho tôi hay, mà đám cưới cũng không có mời, làm như gả lén vậy. Ông giáo sư thử nghĩ coi, người xử sự như vậy là người gì? Dầu có muốn hồi hôn, thì cứ nói minh bạch cho tôi biết, chớ làm cái gì kỳ cục vậy? Người có giáo dục, dầu họ giàu bao nhiêu đi nữa, họ cũng biết giữ lễ nghĩa luôn luôn. Còn người không có giáo dục, mà trời giúp vận cho họ làm giàu, thì họ cư xử thô lỗ, thiệt khó chịu quá.
- Thưa bác, bác chẳng nên phiền làm chi. Anh Phúc khỏi mang ông cha vợ đó là may cho ảnh lắm. Cháu chắc ảnh mừng, chớ không có buồn đâu.
- Úy, trời ơi! Chớ chi được như lời ông nói đó, thì tôi có phiền đâu. Ngặt vì thằng Phúc tôi nó thương lỡ con nọ, chừng nghe nói gả con nọ chỗ khác, thì nó thất tình thất chí, mấy tháng nay nó buồn bực quá, làm cho tôi bối rối không biết chừng nào.
- Hồi hứa hôn, anh Phúc ở bên Tây, ảnh có biết cô nọ đâu mà thương?
- Tại gởi hình gởi thơ với nhau sao đó tôi không hiểu rõ. Mà lúc nó mới về, có một lần nó qua thăm, không có vợ chồng Hai Bình ở nhà, nó có nói chuyện với con nọ, tại vậy nên nó mới có tình chớ.
- Có gởi thơ gởi hình, có nói chuyện với nhau mà cô nọ đành lấy chồng khác hay sao?
- Thì đành, nên người ta mới cưới đó chớ!
- Ðời này có nhiều việc để làm cho người ta chán ngán quá.
- Bởi tại như vậy nên mấy tháng nay thằng Phúc tôi nó làm như người chán đời, không ham muốn việc gì hết. Nó không chịu đi chơi, ban đêm nó cứ đọc sách, ban ngày thì cứ lo làm vườn làm rẫy với bạn. Tôi tính dắt nó đi coi vợ chỗ khác đặng cưới cho nó, hoặc may nó hết buồn. Nó gạt ngang; nó xin tôi đừng có nói chuyện nói vợ cho nó nữa, bởi vì nó oán đờn bà con gái lắm, nó nhứt định ở độc thân cho tới già.
- Ðương hồi thất tình ảnh nói như vậy, cớ có lẽ nào ảnh ở độc thân cho tới già.
- Thiệt a! Xưa rày nó không chịu nói tới chuyện vợ. Nó lo khẩn đất thâm trên Đường Long đặng khai phá mà trồng tiêu, trồng nghệ gì đó. Nó tính buôn bán cây, nó đương kiếm chỗ lập lò đường, nó làm lăng xăng, duy có sự cưới vợ thì nó không chịu nói tới. Phận tôi ít con quá, muốn cho con có vợ đặng tôi có cháu mà hủ hỉ cho vui; mà không chịu, thiệt tôi buồn hết sức.
- Xin bác đừng buồn. Bây giờ còn mới quá, nên anh Phúc buồn như vậy. Trong một vài năm nguôi ngoai, ảnh quên tình cũ rồi thì ảnh cưới vợ chớ gì. Việc này cháu không hay chút nào hết. Ðể cháu dọ ý ảnh, rồi cháu lập thế mà khuyên lơn ảnh.
- Ừ, ông giáo sư làm ơn giát-đát giùm nó một chút. Ở trên này nó không chơi bời với ai hết, nên có ai thân thiết với nó đâu mà cậy họ nói.
- Lúc này bãi trường. Cháu tính vài bữa nữa cháu lên Đà Lạt nghỉ ít tuần. Ðể cháu rủ anh Phúc đi với cháu đặng giải khuây.
- Ðược ạ. Ông rủ nó đi với. Tôi muốn cho nó đi chơi hết sức, mà nó cứ lục đục ở nhà ngồi buồn hiu hoài, coi khổ quá.
- Cháu sẽ rán khuyên giải ảnh. Vì một người đờn bà thất ước mà đành ôm sự sầu thảm cả đời là nghĩa gì?
- Ông nói phải lắm. Thứ đồ bội ước mà còn thương nó nỗi gì. Ông làm ơn cắt nghĩa cho nó hiểu. Ông nói thế nào cho nó chịu cưới vợ thì tôi mang ơn ông lắm. Tôi không cần giàu, hễ nó đành đâu thì tôi cưới đó, dầu con nhà nghèo tôi cũng chịu, miễn nó có vợ con, có gia thất như người ta thì tôi vui.
- Lời bác nói đó cháu rất kính phục. Trong cuộc hôn nhơn điều cần nhứt là vợ chồng thương yêu nhau, còn sự giàu nghèo không quan hệ gì lắm. Ðã biết cưới vợ may mà gặp chỗ giàu, thì vợ chồng khỏi cực thân nhọc trí về sự thiếu thốn tiền bạc. Mà vợ chồng nghèo hẩm hút nuôi nhau, thì tình lại càng mặn nồng, nghĩa lại càng nặng nề hơn. Theo ý cháu gia đình tuy nghèo, song chồng vợ yêu nhau, thì cũng hạnh phước được vậy. Cháu tưởng bác nên để cho anh Phúc thong thả đừng thèm ép ảnh nữa; chừng nào ảnh tỏ ý thương ai thì bác sẽ cưới người ấy cho ảnh.
- Tôi coi ý nó cứ thương con của Hai Bình hoài nó có chịu quên đâu mà thương người khác được. Hồi thầy nó còn sanh tiền, ổng thường nói con trai hay con gái cũng vậy, hễ lớn lên thì phải lập gia đình đặng gây dựng sự nghiệp với thiên hạ, chớ ở một mình rồi không biết lo, thì làm sao mà nên được. Bởi ý ổng như vậy nên ổng mới lo kiếm chỗ làm sui sớm đó. Tôi không dè căn duyên của thằng Phúc lỡ dở làm cho nó thất chí như vậy thiệt tôi buồn quá.
- Gia đình là nền tảng của xã hội. Ý của bác trai hồi trước muốn như vậy thì hiệp với luân lý lắm. Con người ai cũng phải tôn trọng bồi đắp gia đình. Có lẽ nào anh Phúc lại đánh đổ cái phong tục tốt đẹp ấy. Ðể cháu cắt nghĩa cho ảnh nghe…
Bà giáo dòm ra ngoài lộ rồi nói: ”Nó về tới kia”
Trường đứng dậy dòm theo thiệt quả thấy Phúc cỡi chiếc xe máy sơn xanh mà cũ xì đương thủng thẳng quanh vô cửa ngõ, sắc mặt tề tỉnh mà có vẻ ưu sầu lộ ra rõ ràng chớ không phải hăng hái hân hoan như hồi trước.
Bà giáo nói nhỏ: ”xin ông rán khuyên giùm nó”. Trường gặc đầu đáp: “xin bác an tâm. Cháu sẽ ráng hết sức mà đổi trí ý cho ảnh”.
Trường bước lại cửa đứng chờ bạn.
Bà giáo thủng thẳng đi vô trong, vì tin lời hứa của Trường, nên sắc mặt vui vẻ hơn hồi nãy.
Chương 2
Phúc đạp xe máy vô tới cửa mới chịu nhảy xuống, dựng xe dưới thềm, rồi thủng thẳng bước lên.
Trường đứng trên thềm, đợi Phúc lên tới mới bắt tay mà nói: "Toa (10) đã trở nên một chú nông phu đến 100 phần 100!"
Phúc ngó ngay bạn mà hỏi:
– Toa đến nhà một tên nông phu toa hổ thẹn hay sao?
– Nếu hổ thẹn thì moa đến làm chi?
– Toa lên trên này có việc chi?
– Đi thăm toa, chớ không có việc chi hết.
– Cảm ơn… toa đi với ai?
– Đi một mình.
– Sao không dắt Madame (11) Trường đi với?
– Moa (12) đi hồi khuya, moa có rủ ma femme (13). Nó nói bữa nay nó mắc việc gì đó không biết, nó đi không được. Mỏa bỏ nó ở nhà, moa đi một mình.
– Toa có con hay chưa?
– Chưa.
– Dở quá!
– Moa muốn thấy tài giỏi của toa.
Phúc rùn vai rồi nắm tay dắt bạn vô nhà, không thèm đáp câu khiêu khích ấy. Trường nói: "Trời còn mát, moa muốn đi xem vườn của toa chơi“.
Mấy lời ấy làm cho sắc ưu sầu trên mặt Phúc tiêu liền và thay vào nét mặt hân hoan rực rỡ. Phúc gặc đầu và đáp:
– Được lắm, được lắm. Mà toa phải ở lại ăn cơm với moa, nghe hôn. Vô nhà quê ăn cơm với rau chơi.
– Được, moa ở chơi với toa đến chiều cũng được.
– Ồ! tốt quá! Moa mừng lắm, moa mừng lắm. Mà toa đã có lót lòng hay chưa? Để moa biểu làm cà phê toa uống.
– Thôi, thôi.
– Ê! Có một trái sầu riêng chín cây, moa mới hái hồi chiều hôm qua, ngon lắm. Ăn sầu riêng uống cà phê thì chẳng có chi bằng.
– Cảm ơn, hồi nãy moa ghé chợ Thủ (14) moa lót lòng rồi. Đành để trái sầu riêng đó trưa rồi mình sẽ ăn.
– Cũng đựợc.
Phúc kêu thằng Biện mà dặn lo mua đồ thêm đặng trưa đãi khách một bữa, khuyên Trường cởi áo máng trong nhà, mặc sơ-mi đi chơi cho mát, rồi dắt nhau xuống thềm mà bước ra sân.
Trường thấy mấy cái mương đào ngay bót, thấy nước dưới mương trong veo, thấy đầu này có mấy con vịt lội trong mương mà tắm coi rất thong thả, thấy đầu kia có người xách nước tưới đám cải sa-lách lá non nhớt, thấy mấy cây sầu riêng trái sai oằn, thì trong lòng vui vẻ khỏe khoắn vô cùng.
Phúc dắt Trường đi xem giáp phía trước rồi mới đi ra phía sau. Sở vườn phía sau lớn bằng năm sở vườn phía trước, Trường thấy mấy hàng cau trồng ngay thẳng rang, thấy đám trầu phơi lá vàng khè, thấy rẫy thơm đơm trái lố số, thấy vườn trà lúp xúp xanh um, thì càng khỏe mắt vui lòng hơn nữa.
Đi dọc theo rẫy thơm, Phúc thấy có hai trái thơm chín tươi, bèn móc con dao nhỏ trong túi quần ra mà cắt rồi xách đi.
Hai người đi giáp hết sở vườn gần tới đường ranh rừng cấm, Trường thấy có một cái mội nước (15) phun lên trong khe rồi rọ rẹ chảy xuống cái mương chứa. Khít một bên đó lại có một cái nhà bát giác nhỏ, cao cẳng, không vách, chung quanh đóng lan can (16), nóc lợp bằng tranh, đứng sừng sựng dưới tàn một cây xoài lớn gốc ôm hai tay không giáp. Trong nhà có giăng một cái võng bố và có để một cái bàn nhỏ với hai cái ghế.
Phúc chỉ cái nhà ấy mà nói: "đó là chỗ của moa đọc sách và ngủ trưa!" Trường gục gặc đầu mà khen: "Thanh nhàn quá! Thú vị biết bao nhiêu!"
Phúc chúm chím cười, mời Trường bước lên nhà và chỉ cái võng mà biểu nằm. Trường đương cảm hứng nên làm theo liền. Phúc nói: "để moa gọt thơm đặng ăn giải khát".
Trường nằm trên võng đưa cọt kẹt. Phúc để hai trái thơm trên bàn mà gọt. Bầy ve ve ở trong rừng cấm phát lên kêu ve ve rùm tai. Chim cúc đậu trên ngọn cây chẫm rải kêu cúc cúc. Phúc cười và nói: "Mu-sich (17) của moa đó đa! Nằm nghe mu-sich đó mà ngủ trưa thì có thú vị hơn là nghe giọng đờn oán, đờn nam, của thị thành nhiều lắm“.
Trường cảm xúc nhiều quá nên không trả lời, cứ lóng tai nghe tiếng cúc nhịp, tiếng ve đờn, cứ chong mắt ngó ruộng rẫy dưới bưng chớn chở.
Phúc gọt rồi trái thơm bèn đưa cho Trường mà biểu ăn thử. Thơm tàng ong chín cây nó ngon ngọt khác thường.
Trường nằm và ăn và ngó (18) Phúc mà hỏi:
– Toa nhứt định sống với cảnh đời ẩn dật, ăn trái chín cây, uống nước dưới suối, nhìn thảo mộc trước mắt, nghe ve đờn bên tai như vầy cho tới già, hay là toa còn tính thay đổi mà sống với cảnh đời nào khác?
– Cảnh đời này đã có đủ thú vị cho moa hưởng rồi, còn phải tìm cảnh đời khác làm chi?
– Xã hội phải tấn hóa, loài người phải sanh sản, ấy là luật tự nhiên của trời đất, toa quên rồi hay sao?
– Xã hội! Loài người!… Mặc kệ, moa không muốn biết tới nữa. Sanh ở giữa trần tục, mà moa khỏi nhiễm hồng trần, há không phải moa cao hơn thiên hạ hay sao?
– Vị kỷ! Tự trọng!
– Vậy chớ ai vị mình, mà mình phải vị họ? Nếu mình không biết trọng mình, thì làm sao mà mong người khác trọng được? Moa theo phận moa, thiên hạ theo phận họ. Ai khen moa không cần, mà ai chê moa cũng không lo!
– Ở trong đời, toa chẳng nên chán đời. Nếu toa chán đời thì sự sống của toa không có ý nghĩa gì hết.
– Đời không đáng chán hay sao?
– Dầu đáng chán đi nữa, mình cũng phải cứng trí vững lòng, đừng thèm chán, mới cao chứ.
Phúc liếc cặp mắt kiêu ngạo mà ngó Trường, rồi đưa trái thơm vào miệng mà cạp, không thèm cãi lẽ nữa.
Trường ăn hết trái thơm rồi, khen thơm ngon và bước ra cái mội bụm nước mà rửa mặt rửa tay. Trường đứng dưới gốc xoài, mắt ngó vòng trong vườn, ngọn gió chướng thổi hiu hiu đưa mùi lá cây tươi thơm ngát, làm cho trong mình rất khỏe khoắn.
Trường thấy Phúc ăn hết thơm rồi, mà vẫn còn ngồi trong nhà mát, tay chống lên bàn, cặp mắt ngó mông, thì trở vô kéo một cái ghế ngồi ngang với Phúc và nói: "Hồi nãy moa hầu chuyện với bác, moa có hỏi thăm toa. Bác nói lúc này toa không vui. Thiệt quả sắc mặt của toa có vẻ buồn bực mà hình dạng của toa coi cũng ốm hơn trước hồi. Toa có học triết lý, mà sao toa còn buồn việc đời? Ở đời có kẻ phải mà cũng có người quấy, có kẻ cao mà cũng có người thấp, thì tự nhiên việc đời phải có cái hay cái dở, cái tốt cái xấu, cái khôn cái dại. Mình thấy cái dở, cái xấu, cái dại, thì mình rùng vai rồi ngó lãng chỗ khác, để ý đến làm chi mà phải buồn“.
Phúc châu mày suy nghĩ một lúc rồi mới đáp:
– Thói đê tiện của thiên hạ, nếu nó không can hệ đến mình, thì có lẽ mình làm lơ rồi khỏi buồn được, ngặt vì thói đê tiện ấy nó làm cho mình phải thương tâm rủn chí, thì có thế nào mình làm lơ mà vui được. Toa nghĩ thử coi, mình biết sự chết là luật tự nhiên của trời định, không có một người nào tránh khỏi, thế mà trong thân tộc mình rủi có một người nào chết, mình cũng phải buồn rầu thương nhớ, không thể nguôi được… Moa buồn là vì moa có một vít thương tâm đau đớn khó chịu hết sức. Moa chắc cái vít ấy nó sẽ hành moa trọn đời, chớ nó không lành được đâu.
– Moa biết chứng bịnh của toa rồi. Nếu toa chịu nghe lời moa thì moa trị được.
– Làm sao mà toa biết chứng bịnh của moa được?
– Hồi nãy ở nhà bác đã có nói sơ tâm sự của toa cho moa nghe rồi.
– A!… Má moa nói sao đó?
– Thì nói người ta đã hứa hôn với toa, rồi người ta mê danh vọng nên bội ước chớ sao.
– Thiệt má moa có thuật sự ấy cho toa nghe hay sao?
– Có. Tuy bác nói sơ, mà cũng đủ cho moa hiểu hết.
Nãy giờ Phúc nói chuyện giọng nghe buồn, nhưng mà êm ái. Bây giờ nghe Trường nói đã hiểu rõ tâm sự của mình thì Phúc nổi giận, trợn cặp mắt đỏ au mà ngó Trường, rồi co tay đập trên bàn mà nói lớn: "Ạ! Toa hiểu tâm sự của moa rồi! Toa đã hiểu sao toa còn khuyên moa đừng thèm buồn?… Không buồn sao được?… Con gái An Nam bây giờ ham vui sướng mà thôi, chớ không có tình nghĩa gì hết, toa thấy chưa?… Nó có thể giết mình được, chớ không phải chơi đâu! Chúng ta phải giữ mình… Cô Hạnh hứa hôn với moa, cổ viết mấy cái thơ mà tỏ tình với moa hồi moa còn học bên Tây. Moa tin bụng cổ nên moa cũng thương cổ. Bây giờ cổ phủi moa mà ưng làm vợ người khác. Cổ làm như vậy, không phải là cổ muốn giết moa hay sao?… May moa có trí cứng cỏi, lại nhờ moa thương má moa lắm nên moa mới còn sống đây… Ạ, nhắc tới cô Hạnh, moa giận, moa oán lung lắm. Moa oán cô Hạnh, mà moa cũng oán hết thảy đờn bà con gái An-nam; họ giả dối, họ độc ác, họ vô tình vô nghĩa… Phải lánh xa họ, phải trốn tránh họ chẳng nên gần họ, chẳng nên tin họ!“
Trường cứ ngồi nghe, miệng chúm chím cười mà thôi, chớ không can, mà cũng không cãi, để Phúc nói cho đã nư giận. Chừng thấy Phúc nói dứt, dựa lưng vào ghế mà thở, thì Trường mới chẫm rãi nói: "Moa hiểu tâm hồn của toa rồi. Vì tình của toa sâu quá, nên bây giờ oán mới nhiều như vầy; còn đối với toa, tình của cô Hạnh thể nào? Cô viết thơ cho toa, cô nói cô thương toa. Ấy là những câu cô ăn cắp trong mấy bộ tiểu thuyết tình rồi chép lại cho toa đọc chơi, chớ cô có tình gì đâu. Nếu thiệt cô có tình nặng với toa cũng như toa có tình với cô vậy, thì làm sao cô bỏ toa mà lấy chồng khác cho được. Này Phúc, ví như hồi toa ở bên Tây mới về, và cô Hạnh chưa bội ước với toa, bác biểu toa phải bỏ cô Hạnh mà cưới vợ khác, toa chịu hay không? Toa thương cô Hạnh quá, có bao giờ toa chịu vâng lời bác đâu. Cô Hạnh đành phụ toa mà ưng làm vợ người khác, thì cô có thương toa đâu, sự ấy rõ ràng dễ thấy quá. Người ta không thương toa, mà toa còn lưu tâm làm chi nữa?“
Phúc ngồi nghe Trường nói thì lần lần hết giận, mà rồi lại buồn hiu. Chừng nghe Trường cắt nghĩa sự cô Hạnh không có tình với mình, thì Phúc rưng rưng nước mắt mà đáp:
– Toa nói phải. Người ta không thương moa, nên mới bỏ moa mà lấy chồng khác được. Moa ngu dại lắm, moa còn thương người ta nữa làm chi…
– Toa quên phứt việc ấy đi, đừng thèm nhớ tới nữa.
– Có nhiều đêm buồn quá, moa cũng nhứt định quên phứt cô Hạnh, đừng thèm nhớ tới cổ nữa. Tuy đã nhứt định như vậy, mà không hiểu tại sao hình dạng cô Hạnh cứ vẩn vơ trước mắt moa hoài, không thể quên cổ được.
– Tại toa cứ ở nhà hoài trí tù túng, tự nhiên toa nhớ cổ. Toa phải đi chơi mới được, đi chơi cho trí xao lãng, rồi lần lần toa sẽ quên cổ.
– Moa đi chơi không tiện. Em moa ở bên Tây, có một mình moa ở nhà với má moa. Nếu moa đi chơi thì má moa ở nhà có một mình chắc buồn lắm. Đã vậy mà công việc vườn rẫy mê mê, moa đi chơi rồi ai coi làm.
– Đi chơi ít bữa mà hại gì. Moa tính mốt hoặc bữa kia moa lên Đà Lạt ở nghỉ vài tuần. Toa đi với moa đi đặng giải trí.
– Đi không tiện…
– Được mà. để lát nữa vô nhà, moa xin phép với bác rồi moa bắt toa đi. Toa đương buồn, toa phải đi chơi đặng giải khuây. Nếu toa lục đục ở nhà hoài, sợ e toa phải điên, hoặc toa phải mang chứng bịnh khác thì khổ cho bác lắm.
Phúc đứng dậy bước ra chỗ cái mội mà uống nước, không từ chối nữa, mà cũng không hứa đi. Trường đi theo ra rửa mặt lại cho mát. Ve-ve cứ đờn, chim cúc cứ nhịp, gió cứ thổi hiu hiu, cây cứ khoe màu xanh lét.
Hai anh em lần bước đi vòng qua vườn trà, tính theo phía đó mà trở vô nhà. Phúc và đi và nói:
– Vì moa nóng giận quá, nên hồi nãy nói chuyện với toa, moa có dùng nhiều lời quá đáng, xin toa đừng chấp moa.
– Anh em mà chấp nỗi gì. Huống chi toa là người có bịnh, tự nhiên toa nói như vậy, moa không lấy đó làm lạ.
– Phải. Moa có bịnh, bịnh tâm hồn. Nhờ nói chuyện với toa mà bây giờ moa nghe trong óc moa có mòi khỏe khoắn nhiều lắm.
– Moa đoán giỏi hay không? Toa phải đi chơi đặng có dịp nói chuyện với người này người kia mới hết buồn được. Toa phải nghe lời moa, để moa trị bịnh cho toa. Moa dám hứa chắc với toa, nếu toa đi chơi chừng hai lần, thì toa hết buồn rầu, mà toa tại vui vẻ hăng hái hơn hồi trước nữa.
– Ông lương y này kỳ quá! Trị bịnh mà ổng không cho uống thuốc, ổng lại ép đi chơi chớ.
– Thầy thuốc phải tùy theo chứng bịnh mà trị chớ sao. Thằng Biện ở trong nhà đi ra đón hai người và thưa cho Phúc hay rằng cơm đã dọn rồi nên bà giáo dạy mời khách về đặng dùng bữa trưa.
Hai người vô tới nhà thiệt quả đồ ăn đã dọn sẵn một bàn, có cháo vịt, có thịt kho, có gà quay, có sà lách lại có một chai rượu chát với một dĩa bàn (19) lớn đựng đầy trái cây là sầu riêng, đu đủ, mít tố nữ, sa-bô-chê để tráng miệng.
Bà giáo vui vẻ nói: "Con mời ông giáo sư dùng cơm đi con. Trưa rồi chắc ổng đói bụng“.
Trường bước lại bàn ăn và nói với bà giáo:
– Cháu làm rộn cho bác quá.
– Không, có rộn chi đâu, ông lên thăm, ông sẵn lòng ở ăn cơm tôi mừng lắm chớ.
– Cha chả! đồ ăn nhiều dữ.
– Gà vịt ở nhà, rau cải cũng ở nhà. Chợ này không có tôm cá, thịt bò cũng không có, bởi vậy có khách thiệt khó dọn cơm hết sức. Tôi xin ông giáo sư đạm bạc với tôi.
– Đồ ăn như vầy thì ngon quá rồi. Cháu thích sà lách này lắm… xin bác ngồi trước, rồi anh em tôi mới dám ngồi.
– Tôi ăn rồi. Ông giáo sư ngồi vô đi. Tôi quen ăn cơm sớm nên hồi nãy đói bụng tôi ăn trước.
Phúc nói: "Má ăn thêm, má".
Bà giáo đáp: „Con ăn với ông giáo sư đi. Má mới ăn hồi nãy đây, ăn nữa sao nổi. để má ngồi đây nói chuyện chơi“.
Bà giáo nhắc một cái ghế để phía trong mà ngồi, chỗ dĩa trái cây. Trường với Phúc ngồi ngang nhau mà ăn uống; bây giờ Phúc vui vẻ, chớ không phải buồn bực như hồi sớm mơi nữa.
Bà giáo ngó dĩa trái cây rồi nói: "Bầy trẻ bất nhơn quá, nó không thèm kiếm coi thơm chín nó hái ít trái cho ông giáo sư ăn tráng miệng chớ“.
Trường lật đật đáp:
– Thưa bác, hồi nãy cháu có ăn thơm rồi. Thơm tàng ong chín tươi thiệt là ngon.
– Ăn ở đâu?
– Hồi nãy cháu ăn ngoài vườn. Anh Phúc hái cho cháu ăn. Để chừng về cháu xin bác cho ít trái đem về Sài Gòn.
– Được. để tôi biểu bầy trẻ lựa thơm lớn nó hái đặng ông giáo sư đem về cho bà ăn thử.
– Con cháu mà bác kêu bằng ông bằng bà, thiệt cháu ái ngại quá. Bác coi cháu như anh Phúc, bác kêu bằng thằng Trường vậy thôi.
– Có chức phận mà kêu chỉ danh như vậy nghe sao được. Chớ chi ông dắt bà giáo sư lên chơi, tôi mừng lắm.
– Để lần sau rồi cháu sẽ biểu ở nhà cháu (20) lên cho biết bác. Cháu xin phép bác cho anh Phúc theo cháu xuống Sài Gòn rồi đi Đà Lạt chơi với cháu ít ngày.
– Được. Nếu nó chịu đi chơi với ông thì tôi vừa lòng lắm. Muốn đi bao lâu cũng được hết.
Trường ngó Phúc mà nói: "Bác sẵn lòng cho phép toa đi chơi Đó. Vậy xế mát toa phải đi với moa“.
Phúc dục dặc đáp: "Moa nghĩ đi không tiện. Đi chơi rồi bỏ vườn rẫy ai coi?' Bà giáo chận nói: "Có má đây chi. Con đi chơi với ông giáo sư đi. Lúc này không có công việc gì lắm, má coi chừng cho bầy trẻ nó làm, được mà“.
Trường nói: "Bác cũng muốn toa đi chơi nữa, thấy hôn? Toa phải đi. đừng có dục dặc nữa“.
Phúc lặng thinh một hồi rồi nói với Trường:
– Moa không có áo quần mới, đi Sài Gòn hoặc lên Đà Lạt coi kỳ quá.
– Toa nói không có áo quần. Vậy chớ toa ở trần hay sao?
– Có, mà có mấy bộ hồi bên Tây đem về đó, chớ không có đồ mới. Từ hồi bên Tây về, moa không có xuống Sài Gòn một lần nào hết, bởi vậy moa không có đặt đồ. Áo quần của moa nếu bận đi ra đường thì coi kỳ cục lắm.
– Có gì thì bận nấy, có can chi mà ngại. Toa chê đồ cũ, thôi xuống Sài Gòn rồi toa đặt đồ khác. Thợ may Sài Gòn may khéo mà lại lẹ lắm.
Bà giáo nói tiếp: "Ừ, phải đa. Sẵn dịp xuống Sài Gòn, con may ít bộ đồ mới để bận đi chơi nghe con".
Phúc thấy ý mẹ cũng muốn cho mình đi chơi với Trường, thì không dám chối cãi nữa, phải chịu đi, song không được hăng hái.
Phúc biểu thằng Biện coi lượt sẵn hai ly cà phê đậm. Chừng ăn cơm rồi Phúc tách trái sầu riêng ra mời Trường ăn và uống cà phê. Sầu riêng tơ, múi nào múi nấy trưu trứu (21), tại nhờ chín cây, nên thơm tho ngọt béo khác thường, ăn một múi hớp vài hớp cà phê thì thú vị chẳng có chi bằng. Trường hứng thú nên nói: "Ở vườn có nhiều cái thú vị khả ái, hèn chi anh Phúc không chịu ra chốn thành thị nghĩ cũng phải".
Phúc cười mà đáp:
– Thú thanh nhàn của moa dầu ai đem cái địa vị cao sang cho mấy đi nữa đến xin đổi với moa, moa cũng không thèm.
– Phải. Mà thú thanh nhàn này nếu có được một người bạn tri kỷ chung hưởng với mình thì mới vui, chớ hưởng một mình thì không được vui cho lắm.
Phúc châu mày mà ngó chỗ khác, không muốn tiếp câu chuyện đó.
Bà giáo nói: "Ăn cơm rồi phải nghỉ trưa một chút, đợi lối 3 giờ trời mát rồi hai anh em sẽ đi với nhau. Có xe hơi riêng cần gì phải lật đật". Bà nói rồi liền đứng dậy đi vô trong. Trường với Phúc đi rửa tay rồi mỗi người nằm một cái ghế bố mà nghỉ lưng.
Hơi rượu chát ở trong nồng ra, gió chướng ở ngoài mát mẻ. Trường nằm nghỉ một chút rồi ngủ quên. Chừng Trường thức dậy, thì thấy Phúc đứng dựa cái bàn ăn mà sắp thơm tàng ong hơn một chục và sầu riêng bốn trái vô thùng, trái nào cũng bự cồ (22) tươi rói.
Trường hỏi:
– Toa không có ngủ hay sao?
– Moa ít ngủ trưa. Nãy giờ moa đi kiếm trái cây mà hái đặng toa đem về.
– Giỏi lắm.
Trường dòm đồng hồ rồi nói: "Ê! Hai giờ rưỡi rồi. Thôi, sửa soạn đặng đi cho sớm một chút".
Trường đi rửa mặt rồi bận áo vô. Bà giáo thôi thúc Phúc thay đồ. Phúc vô phòng một chút rồi trở ra, mặc một bộ đồ lỡ mùa (23) màu xám, tuy kiểu may khéo, song màu đã phai. Phúc lại xếp mà để vô va ly một bộ đồ nỉ đen thiệt dày, đồ bận mùa đông hồi ở bên Tây, với ít cái áo sơ mi, ít bộ đồ mát, thầm tính xuống Sài Gòn rồi sẽ mua khăn mu-soa với vớ.
Sắp đặt xong rồi, bà giáo biểu thằng Biện vác va ly và thùng trái cây đem ra xe. Bà đưa Trường với Phúc ra tới lộ, bà vui cười luôn luôn.
Trường từ giã lên xe, bộ cũng vui, duy có Phúc bịn rịn, dường như xa cách mẹ trong lòng không an, tạm lìa thú điền viên trong trí ái ngại.
Chú thích:
[10] (toi), anh
[11] vợ
[12] (moi), tôi
[13] vợ tôi
[14] chợ Thủ Dầu Một; chợ Bình Dương
[15] nguồn nước từ dưới đất
[16] hàng rào thưa chắn thềm nhà, sàn gác, hai bên cầu
[17] (musique), âm nhạc
[18] vừa ăn vừa ngó
[19]. dĩa lớn và trẹt
[20] vợ cháu
[21] độn phồng lên
[22]. thật to, lớn
[23] (demi-saison), quần và áo không cùng một loại vải,
không đúng điệu, không đúng cách.
Chương 3
Vợ chồng giáo sư Trường mướn một cái nhà lầu nho nhỏ mà ở tại đường Richaud, phía gần Chợ Đuổi.
Chiều bữa ấy, lối bốn giờ rưỡi, cô Mỹ, là vợ Trường, thay đổi y phục và trang điểm đàng hoàng tính kêu xe kéo mà đi một vòng hứng gió rồi ghé chợ Cũ mua trái cây luôn thể. Cô chưa kịp đi thì thấy có một chiếc xe hơi lớn và đẹp ngừng ngay cửa, cô Lý trên xe bước xuống tay ôm bóp xăng xớm đi vô nhà, tướng đi yểu điệu, hình dạng thanh bai, má ửng đỏ như đào non, mặt tốt tươi như hoa nở, lại nhờ áo quần xinh đẹp giúp cho nhan sắc của cô đẹp thêm một phần nữa.
Cô Lý là chị em bạn học của cô Mỹ hồi trước. Cô là con một của ông Thinh, một thương gia có danh tại Sài Gòn, có tiệm lớn ở đường Vienot, ngang chợ Bến Thành, lại có biệt xá ở Phú Nhuận, theo đường đi Bà Chiểu.
Cô Mỹ thấy cô Lý bước lên thềm, thì lật đật đi ra tiếp chào, chị em mừng rỡ, dắt nhau vô nhà. Cô Mỹ mời cô Lý ngồi và hỏi rất hữu duyên: "Hổm nay tôi nhớ chị quá. Chị đi đâu mất biệt vậy hử?"
Cô Lý nhích miệng cười, đóng hai đồng tiền trên hai má, còn miệng thì chúm chím đẹp đẽ dễ thương như hoa hường bán khai, làm cho cô càng thêm duyên hơn nữa.
Cô chậm rãi đáp:
– Tôi đi xuống Mỹ Tho thăm bà ngoại tôi. Tôi ở chơi trót tuần mới về hồi chiều hôm qua.
– Chị thong thả đi chơi hoài, sung sướng quá.
– Ở nhà buồn quá, chị à.
– Tại chị không chịu lấy chồng mà vui sao được.
– Chồng ở đâu mà lấy?
– Thiếu gì. Tại chị kén chọn quá, ai chị cũng chê hết, thì làm sao mà có chồng được.
– Không phải tôi chê. Ba tôi cứ theo an ủi khuyên tôi lấy chồng, tôi muốn làm cho vừa lòng ba tôi lắm chớ. Ngặt vì mấy người cầu hôn hoặc họ vì lợi quyền, hoặc họ vì nhục dục, chớ không phải vì tình tứ hay là vì tâm hồn mà họ xin cưới tôi, thế thì làm sao tôi ưng cho được. Sự lấy chồng là một điều quan hệ thứ nhứt của phụ nữ, nó có thể làm cho mình vui vẻ thơ thới, mà cũng có thể làm cho mình phải lóng đục gạn trong, chớ nhắm mắt mà đánh liều sao được.
– Chị dè dặt kỹ lưỡng quá, nên tới bây giờ mà vẫn còn ở một mình. Tôi tưởng mỗi người đều có mạng số của trời định trước, nếu mạng số của mình phải buồn rầu cực khổ thì mình chạy đi đâu cũng không khỏi.
– Chị nói như vậy thì hồi chị ưng anh Trường chị không có suy nghĩ dò xét gì hết hay sao?
– Không. Tôi nghe ba má tôi nói anh Trường tánh nết coi được, thì tôi ưng nhầu. Tôi làm như vậy mà bây giờ gia đình của tôi, nếu xét cho kỹ, thì cũng không phải vô phước.
– Gia đình của chị đầm ấm vui vẽ lắm chớ. Mà đó là cái may của chị, nên chị mới gặp anh Trường đứng đắn, cao thượng, biết trọng tình trọng nghĩa, không làm cho chị cực trí nhọc lòng.
– Tại mạng số, chớ không phải may.
– Chị muốn nói mạng số cũng được. Ừ, mà nãy giờ tôi quên hỏi, anh Trường đi đâu vắng?
– Đi thăm người bạn học ở trên Bến Súc.
– Sao chị không đi với ảnh?
– Đi sớm quá nên tôi không chịu đi.
– Lên miệt trên coi vườn tược rừng bụi chơi vui lắm chớ.
– Tôi chưa có đi lần nào.
– Ba tôi có dắt tôi lên Thủ Dầu Một chơi mấy lần. Vườn tược thạnh mậu (24), xem khỏe mắt lắm. Mà cái thú miệt trển không phải như thú dưới mình. Lâu lâu lên chơi thì vui, chớ ở đó chắc là buồn dữ.
– Hồi khuya anh Trường muốn đem tôi theo chơi, ngặt vì ảnh đi sớm quá, lại tôi mắc sửa soạn đặng có đi Đà Lạt, nên tôi không đi với ảnh được.
– Chị tính đi Đà Lạt hay sao? Chừng nào đi? đi một mình hay là đi với anh Trường?
– Tôi đi với anh Trường chớ. Lúc này bãi trường ảnh có viết thơ mướn được một cái nhà 15 ngày đặng lên ở nghỉ. Trưa mốt hoặc sáng bữa kia đi.
– Tôi muốn đi theo chị quá. Mướn nhà lớn hay nhỏ?
– Được a. Chị đi với tôi chơi. Nhà lớn mà, có 3 giường lận. Sợ ba chị không cho chị đi chớ.
– Tôi đi khỏi, ba tôi mừng lắm chớ. Có tôi ở nhà ba tôi không được thong thả.
– Nếu vậy thì chị sắp đặt rồi đi với vợ chồng tôi.
– Tôi sợ đi theo làm nhọc lòng anh Trường.
– Không có nhọc lòng đâu. Tôi chắc có chị đi thì anh Trường vui lắm. Xe rộng, nhà lớn, thì có chi nhọc lòng. Đi chơi với tôi, chị.
– Để tôi xin phép với ba tôi rồi ngày mai tôi sẽ trả lời…
– Tối nay chị xin phép rồi sáng mai trả lời sớm sớm cho tôi mừng.
– Chiều nay chị tính đi đâu mà sửa soạn vậy? Tôi ghé nói chuyện làm mất thì giờ của chị quá.
– Không. Tôi tính đi chơi một vòng hứng mát chớ không có chuyện gì.
– Vậy thì chị đi với tôi, có xe của tôi sẵn đây.
– Ừ, được. Hai chị em mình đi chơi một chút.
Hai cô đứng dậy, vừa đi lại cái kiếng soi mặt mà giồi phấn, thì liền nghe có tiếng xe hơi bóp kèn và quanh vô sân.
Cô Mỹ day mặt ngó ra cửa rồi nói: "Anh Trường về…, ý có người nào đi với ảnh nữa…. chắc anh Phúc…"
Xe dừng dưới thềm. Trường mở cửa xuống trước rồi Phúc theo sau. Hai cô đứng ngó trân trân.
Trường bước vô cửa, đưa tay xô cái lưng cho Phúc xơm tới rồi nói với vợ: "Tôi mời được anh nông phu xuống Sài Gòn chơi vài bữa rồi đi Đà Lạt với tôi… Người bạn thiết của tôi hồi ở bên Tây là anh Phúc đây".
Hai cô cúi đầu chào, vừa trúng phép lịch sự, vừa có duyên đằm thắm. Hơn hai năm nay Phúc không có dịp gặp được một người đờn bà sang trọng xinh đẹp, nay thấy nhan sắc và y phục của hai cô tự nhiên phải khớp, lại nhớ tới quần áo cũ kỹ, nước da nắng táp của mình thì thẹn thầm, nên đứng bợ ngợ, bộ tướng coi quê mùa cực điểm.
Trường thấy vậy thì tội nghiệp, không muốn bạn để trí khinh mình và trọng người thái quá, nên lật đật chỉ từ cô mà nói với Phúc: "Ma femme đây, tuy mới biết mặt toa lần này là lần thứ nhứt, nhưng mà đã thường có nghe moa khen ngợi tánh tình của toa; moa chắc từ nay biết nhau rồi, thì ma femme sẽ trọng toa và toa sẽ mến ma femme như anh em một nhà. Còn cô Lý đây là chị em bạn học của ma femme, tánh nết hai người giống nhau, nên thương yêu nhau như ruột thịt. Moa chắc hễ cô Lý được quen với toa rồi thì cô cũng sẽ trọng toa cũng như cô trọng moa thuở nay vậy".
Phúc cúi đầu chào từ cô, muốn dùng câu thanh nhã mà nói với mỗi cô cho ra vẻ mình là người biết phép giao thiệp và có giáo dục, ngặt vì Phúc khớp quá, rồi trong trí bối rối, kiếm không ra lời mà nói.
Cô Mỹ bải buôi bặt thiệp, cô cười và nói: "Anh Trường yêu và trọng anh lắm, hơn một năm nay thường nhắc nhở anh; mà hễ nhắc tới anh thì khen anh luôn luôn. Em có ý trông gặp anh đặng anh em biết nhau. Hồi khuya anh Trường đi sớm quá nên em đi với ảnh không được. May anh xuống đây, thiệt em mừng lắm, mà vợ chồng em được đi Đà Lạt với anh thì em càng vui hơn nữa“.
Mấy lời lễ nghĩa vui vẻ ấy làm cho Phúc dạn dĩ được chút nên gượng mà đáp:
– Từ ngày anh Trường cưới chị đến nay tôi không có dịp xuống Sài Gòn.
– Ồ! Sao anh kêu em bằng chị? Phải kêu bằng em chớ.
– Không nên. Tôi với anh Trường là anh em, nên tôi phải kêu bằng chị.
– Sao vậy? Em nhỏ tuổi mà.
– Lễ nghĩa buộc phải kêu như vậy mới phân biệt được. Xin chị vui lòng để cho tôi kêu bằng chị tôi mới khỏi ái ngại.
– Anh muốn thế nào cũng được, song phận em thì em cũng kêu anh bằng anh.
– Tự ý chị. Sớp phơ bưng vô một thúng, ở trên sắp 4 trái sầu riêng nằm nương nưởng. Cô Lý vừa ngó thấy liền bước lại rờ rẩm và hỏi: "Cha chả, sầu riêng ở đâu mà tươi chong lại lớn trái quá như vầy?… Ý, mà có thơm tàng ong nữa!… Anh Trường giỏi quá, đi lên vườn ảnh kiếm trái cây thiệt ngon đây nè!".
Cô Mỹ cũng bước lại gần rồi hiệp với bạn mà trầm trồ.
Cô Lý day lại nói với Trường: "Anh cho em một trái sầu riêng với vài trái thơm nghe hôn anh Trường?"
Trường cười và chỉ Phúc mà nói: "Của anh Phúc chớ không phải của tôi."
Cô Lý ngó Phúc, rồi bợ ngợ, nên chúm chím cười, chớ không dám nói như đã nói với Trường, Phúc chưa quen nên cũng ái ngại không dám pha lửng.
Cô Mỹ đương coi cho thằng bồi sắp sầu riêng trên tủ rượu, cô hớt mà nói với cô Lý: "Chị muốn xin mấy trái thì cứ lấy, của anh Phúc cũng như anh Trường, khỏi phải ái ngại."
Bây giờ Phúc mới tỉnh trí nên nói: "Tôi ở nhà quê chẳng có vật chi quí nên phải hái ít trái cây của tôi trồng trong vườn để tạm dùng làm lễ ra mắt chị Trường".
Cô Mỹ liền đáp gọn gàng: "Em coi thúng trái cây này quý hơn hết, chẳng có lễ vật nào bằng, quí là tại trái cây này chánh bởi tay anh Phúc vun phân tưới nước nên mới có, chớ không phải ảnh mua".
Bây giờ cô Lý mới dạn dĩ nên pha lửng với Phúc:
– Anh Phúc làm lễ ra mắt chị Mỹ mà ảnh không làm lễ làm quen với em chớ, em hổ quá.
– Xin cô tha lỗi cho tôi. Vì tôi không dè xuống đây được gặp cô, nên tôi mới thất lễ. Chớ chi tôi biết trước thì tôi sẽ đem hai thúng. Thôi, để lần sau rồi tôi lễ đền tội vô lễ lần này.
– Ừ, được. Lần sau anh phải nhớ đem cho bằng số trái cây bữa nay em mới chịu.
– Tôi không dám quên.
Cô Mỹ hỏi chồng:
– Đất Bến Súc tốt lắm hay sao, nên anh Phúc trồng thơm, trồng sầu riêng lớn trái dữ vậy?
– Tốt lắm, tốt lắm.
– Vườn của anh Phúc cây trái nhiều lắm hả?
– Ồ! Nói không được, bởi vì nói ra em không thể tưởng tượng cho trúng. Em phải lên đó rồi mới biết. Để qua nói tóm một câu này cho em nghe; ngày nay qua lên vườn của anh Phúc, thân qua hưởng được nhiều thú vị thanh cao, nhàn lạc chẳng khác nào như lọt vào cảnh tiên. Em không đi chơi với qua, thiệt uổng lắm vậy.
– Em có dè đâu. Sao anh không nói trước?
– Nói trước mất cái hay.
Cô Lý vỗ vai cô Mỹ mà nói: "Anh Trường vị kỷ lắm. Biết thú vui mà ảnh lén hưởng riêng một mình, ảnh không muốn cho chị em mình chung hưởng với ảnh".
Trường cười mà đáp với cô Lý:
– Không phải tôi vị kỷ. Trí ý của đờn ông khác hơn trí ý của đờn bà; cái tôi yêu, tôi sợ mấy cô không thích nên tôi phải dè dặt chút đỉnh.
– Đờn bà cũng có tâm hồn, cũng có gan ruột như đờn ông, thì có lẽ cũng biết thích cái lý thú của đờn ông thích chớ. Xin anh đừng khinh rẻ đờn bà nữa.
– Tốt lắm. Mấy cô muốn nếm cái lý thú nhà quê trên Bến Súc thì lần sau tôi sẽ dắt đi. Bây giờ có lẽ anh Phúc nực nội, thôi để tôi xin phép mấy cô cho hai anh em tôi đi tắm rửa thay đồ một chút rồi sẽ nói chuyện tiếp.
Cô Mỹ nói với chồng:
– Thôi, anh với anh Phúc tắm đi, để em với chị Lý đi chơi một vòng, nghe hôn.
– Được lắm.
– À, anh Trường, chị Lý nghe mình sửa soạn đi Đà Lạt chỉ tỏ ý muốn đi theo mình chơi. Tôi mừng lắm, tôi đốc chỉ đi, mà chỉ nói sợ nhọc lòng anh nên chỉ dụ dự chưa nhứt định.
– Ồ! Nếu cô Lý đi chơi với mình thì càng vui lắm, sao lại nhọc lòng.
Cô Mỹ với cô Lý ngó nhau mà cười rồi từ giã Trường với Phúc ra xe mà đi. Trường hỏi Phúc muốn ở trên lầu hay là từng dưới. Phúc nói ở từng dưới cho tiện. Trường mới biểu bồi đem va ly của Phúc để trong phòng bên tay mặt rồi khuyên Phúc đi thay đồ đặng tắm cho mát. Trường lại dặn bồi đi mua nước đá cho sẵn đặng chừng tắm rồi uống rượu khai vị.
Tắm gội xong rồi, hai anh em mặc đồ mát ngồi ngoài hàng ba uống rượu nói chuyện chơi cho thong thả.
Trường hỏi Phúc:
– Có khi nào ngồi một mình, toa nhớ tới cái khoảng đời học sanh của chúng ta hồi ở bên Tây hay không?
– Moa nhớ luôn luôn, nhứt là trong khoảng mấy tháng nay moa càng nhớ nhiều hơn nữa. Cái khoảng đời ấy chứa đầy hy vọng, mà lại còn làm cho mình hăng hái làm sao, cứng cỏi làm sao, không thể nói được. Khoảng đời ấy đã qua rồi, không trở lại nữa, đáng tiếc hết sức.
– Moa cũng nhớ hoài, mà hễ moa nhớ thì moa tức cười thầm, không hiểu tại sao đã sống trong cái phong trào sôi nổi ầm ầm như vậy mà bây giờ cũng sống được với cái hoàn cảnh ấm áp im lìm như vầy.
– Tại trí tấn hóa rồi nó thay đổi cách quan niệm về việc đời. Như moa đây, hồi trước moa có cái óc xu hướng về sự ẩn dật bao giờ đâu. Tại hoàn cảnh nên bây giờ moa mới thành một tên nông phu chánh thức.
– Phải… Toa nói phải… Tại sự tấn hóa nó đổi trí con người. Ai dám chắc bây giờ toa thích ẩn dật mà toa sẽ ôm sở thích ấy đến già, chẳng bao giờ toa đổi ý mà thích sự phiêu lưu hay là thích mùi danh lợi.
– Tiền trình của mình làm sao mình biết trước được, đi tới khúc nào thì mình biết khúc ấy mà thôi.
– Ở đời mình thấy việc gì, vật gì cũng đổi dời hết thảy, ấy là tại sự tấn hóa mà gây ra, bởi vì hễ một việc được tấn hóa thì nó lôi cuốn mấy việc khác phải tấn hóa theo hết. Như trong xứ mình, vì sự học thức tấn hóa mà nó kéo luôn tâm hồn, luân lý, phong tục đều phải tấn hóa hết thảy.
– Moa không để ý khảo cứu về khoản đó. Moa chỉ biết luân lý và phong tục của người mình bây giờ đổi khác hơn xưa đến 100 phần trăm mà đổi ra xấu, chớ không phải đổi ra tốt.
– Có chỗ xấu mà cũng có chỗ tốt chớ.
– Hum! Tốt theo hình thức ở ngoài… Chánh cái khuôn khổ ở trong, là chỗ cần có ích hơn hết, thì suy bại lắm.
– Nhằm lắm… Hồi nãy toa tiếp chuyện với ma femme và cô Lý, toa có thấy đờn bà con gái bây giờ khác hơn hồi trước hay không?
– Khác xa lắm, khác như 1 với 10. Hồi trước người ta lấy cách sụt sè e lệ làm quý; bây giờ người ta lại thích cách lanh lợi lẳng lơ.
– Rõ ràng trí toa oán đàn bà!
– À! Phải… xin toa dung thứ… moa có bịnh.
– Mỏa hiểu. Mỏa cầu chúc cho toa mau trừ được bịnh của toa đặng thưởng thức cái nhan sắc xinh đẹp với cái giọng nói hữu duyên của hạng thuyền quyên bồ liễu kim thời một chút.
– Moa chắc moa không có cái mạng được hưởng sự ấy.
– Đờn ông phải cứng cỏi hăng hái, không nên thổ lộ những lời nhu nhược bi quan như vậy.
Trời đã tối rồi. Bồi vừa vặn đèn trong nhà cháy lên, thì xe của cô Lý và cô Mỹ về tới.
Cô Lý đưa cô Mỹ vô nhà, thấy Trường với Phúc Đương ngồi trước hàng ba thì nói: "Em ghé lấy sầu riêng với thơm. Không biết sầu riêng này ăn liền được hay chưa?"
Phúc lật đật trả lời:
– Bốn trái đều mới chín. Như muốn ăn gấp thì ăn liền cũng được. Nhưng mà để ngày mai sẽ ăn thì thơm hơn.
– Em muốn về ăn liền đêm nay. Anh làm ơn lựa giùm coi trái nào chín nhiều hơn hết đặng em xin.
– Trái nào cũng vậy. Chín rồi hết.
Cô Mỹ nói: "Anh Phúc cho mình, chớ bán chác gì đó mà đày ảnh lựa. Chị vô đây tôi lựa cho".
Hai cô đi vô trong. Cách một hồi, bồi xách một trái sầu riêng với hai trái thơm đem ra xe. Cô lý đi theo. Khi ra tới hàng ba, cô đứng lại mà nói: "Em xin từ hai anh. Em cảm ơn anh Phúc nhiều lắm“.
Phúc đáp: "Vật nhỏ mọn không đáng cảm ơn".
Cô Lý cười mà xuống thềm. Cô Mỹ nói với: "Chị nhớ sáng mai chị lại trả lời việc ấy nghe hôn."
Bồi dọn cơm rồi, cô Mỹ mời Phúc và Trường vô dùng bữa tối. Lúc ngồi ăn cơm cũng vậy, mà lúc ăn cơm rồi ngồi sa lông (25) uống trà nói chuyện cũng vậy, vợ chồng Trường vui vẻ, cứ kiếm chuyện mà nói đặng Phúc hết ái ngại sụt sè.
Nhưng mà Phúc vẫn dè dặt, ít nói ít cười, nhứt là cố ý không muốn nói dài với cô Mỹ, mà hễ nói thì ngó chỗ khác, không chịu ngó cô.
Mới 9 giờ rưỡi mà Phúc đã buồn ngủ, chịu lỗi rằng ở vườn ngủ sớm nên thành thói quen.
Cô Mỹ đích thân đi coi cho bồi dọn phòng giăng mùng rồi mới nói nhỏ với chồng đặng mời khách đi nghỉ.
Sáng bữa sau, vợ chồng Trường thức dậy ở trên lầu đi xuống thì thấy Phúc đã thay đồ rồi. Trường chưng hửng hỏi:
– Toa dậy hồi nào?
– Moa dậy hồi 5 giờ.
– Dậy làm chi sớm vậy?
– Moa quen dậy sớm nên ngủ nán không được.
– Toa muốn đi đâu mà thay đồ?
– Đi mua đồ chút đỉnh, mua giày, vớ, sơ-mi. Mấy năm nay moa không thèm sắm nên đồ tệ quá.
– Còn sớm lắm, nhà hàng chưa mở cửa đâu. Để lót lòng rồi sẽ đi. Mà toa muốn mua đồ thì lấy xe hơi mà đi chớ. Toa ở nhà quê mới ra chợ, toa đi lang bang lính bắt còn gì.
Cô Mỹ tức cười rồi kêu bồi thúc dọn đồ lót lòng cho mau. Ăn rồi Trường kêu sớp phơ biểu đem xe ra mà đưa Phúc đi chợ và dặn Phúc nếu muốn mua thứ gì thì nói với sớp-phơ nó sẽ chạy lại đó coi mà mua, vì sớp-phơ biết tiệm nào bán thứ nào tốt, thứ nào rẻ.
Phúc lên xe đi một hồi lâu, thì cô Lý lại nhà Trường, bữa nay cô đi xe kéo. Vừa bước vô cửa thì cô nói: "Ba tôi cho phép tôi đi Đà Lạt rồi, chị Mỹ à. Tôi vừa nói thì ba tôi chịu liền, sẵn lòng lắm. Vậy tôi lật đật lại cho chị hay và xin phép anh Trường cho tôi đi chung xe rồi lên Đà Lạt cho tôi ở đậu trong nhà".
Trường cười và đáp: "Tôi cũng sẵn lòng cho nữa. Người có sắc và có duyên như cô muốn xin việc gì cũng được hết, ai nỡ bắt bẻ cho đành".
Cô Lý ngồi và ngó cô Mỹ và nói: "Chị Mỹ, chị nghe hay không? Anh Trường cũng biết ve gái nữa chớ".
Cô Mỹ cười và đáp: "Tập dượt lần đặng chạy độ hội“.
Trường hả miệng le lưỡi nói: "Cha chả, qua là ngựa đua hay sao mà em nói như vậy? đờn bà thượng lưu chẳng nên bắt chước lối văn "bàn ngựa" để dùng mà nói chuyện. Nói điệu đó nghe khiếm nhã".
Hai cô cười ngất.
Cô Lý nói: "Tại anh dùng lời khiếm nhã mà nói với em trước, nên chị Mỹ phải lấy điệu ấy mà trả lại cho anh chớ sao."
Trường chắc lưỡi nói: "Mới học chọc gái bị đòn nặng quá".
Cô Lý hỏi cô Mỹ:
– Anh Phúc đi đâu vắng?
– Ảnh đi mua đồ.
– Hồi hôm tôi ăn trái sầu riêng ngon quá, mà thơm tàng ong cũng ngon nữa.
Chị có ăn thử hay chưa?
– Tôi cũng có ăn rồi hồi hôm. Ngon thiệt.
– Tôi lấy làm tiếc không gặp anh Phúc đặng tạ ơn ảnh.
Trường chận mà đáp với cô Lý:
– Tôi tưởng tạ ơn người đi xin về cho mà ăn có lẽ cũng được mà.
– Ơn của anh thì chị Mỹ tạ, chớ không phải em. Này, anh Trường, anh Phúc có đi học bên Tây mà sao bộ ảnh thiệt thà quá há?
– Ê! Không phải thiệt thà đâu. Xanh vỏ đỏ lòng đa. Đừng có thấy bề ngoài quê mùa cà khu mà khinh khi ảnh. Lầm to đa cô.
– Em đâu dám khinh khi anh Phúc. Em thấy bộ ảnh thiệt thà thì em nói thiệt thà vậy thôi chớ.
– Anh Phúc hồi ở bên Tây ảnh lanh lợi bặt thiệp hơn tôi nhiều lắm. Tại bây giờ ảnh có bịnh nên ảnh lơ lửng chán ngán rồi thành chú nhà quê đó.
– Bịnh gì vậy? Tội nghiệp dữ hôn!
– Bịnh thất tình.
– Ạ!… vợ chết hay sao mà ảnh thất tình?
– Không phải. Để tôi thuật sơ tâm sự của ảnh cho mà nghe. Hôm qua tôi lên, không có anh Phúc ở nhà, ảnh ở ngoài rẫy mía. Bà già mới nói chuyện với tôi như vầy; hồi ảnh ở bên Tây thì ông già ở nhà có hứa làm sui với Hai Bình, là chủ vườn cao su ở bến Bà Tang, là chỗ nào không hiểu. Người con gái hứa hôn với ảnh tên cô Hạnh. Ảnh với cô nọ có gởi hình cho nhau và có gởi thơ qua lại mà tỏ tình với nhau nữa.
– Chừng ông già mất, ảnh phải thôi học trở về nuôi mẹ, cô nọ thấy ảnh học lỡ dở không có bằng cấp chi hết, mới bội ước, bỏ ảnh mà ưng ông bác sĩ nào đó ở Sài Gòn đây. Tôi không rõ ông Bác sĩ đó tên gì, bà già không biết.
– Ối! Em biết mà. Thằng cha Khuyến nhổ răng đó, chớ bác sĩ gì. Phải, em có nghe M. Khuyến cưới con của chủ vườn cao su nào ở miệt Gia Định giàu lớn lắm; cưới chừng tám chín tháng nay phải hôn?
– Phải, có lẽ mông xừ đó. Vì anh Phúc có tánh đa sầu đa cảm, lại ảnh lỡ thương cô nọ, bởi vậy ảnh thất tình thất chí, hết biết ham muốn sự chi nữa. Mấy tháng nay lăn lóc làm vườn làm rẫy như cu ly (26) vậy, tính dùng sự mệt xác mà chôn cái uất vì tình. Tội nghiệp bà già buồn quá, xúi ảnh đi chơi cho khuây lảng ảnh không chịu đi, khuyên ảnh cưới vợ đặng quên người cũ ảnh không chịu cưới, tự quyết sống mãn đời với cảnh vườn tược, để ý oán hết thảy đờn bà con gái trong thế gian. Chừng kêu ảnh về đặng gặp tôi, tôi thấy nền cư xử của ảnh tôi nghe ảnh than thở việc đời, tôi thương ảnh hết sức. Ảnh có bịnh, bịnh nhiều lắm, bịnh về tâm hồn. Bà già cậy riêng tôi phải ráng làm thế nào mà trị bịnh giùm cho ảnh. Anh em thương nhau quá, tôi phải lo cứu ảnh, bởi vậy tôi ép ảnh phải đi với tôi xuống đây rồi lên Đà Lạt nghỉ ít ngày đặng giải trí. Ban đầu ảnh không chịu đi, bà già với tôi theo ép riết nên ảnh phải đi đó. Chuyện của anh Phúc như vậy, em với cô Lý phải dè dặt, đừng có khinh thị ảnh tội nghiệp, phải giúp với tôi mà làm cho ảnh vui lòng đặng ảnh quên tâm sự của ảnh hoặc may ảnh hết bịnh. Hồi trước ảnh là người đứng đắn lắm vậy, cang trực, nghĩa dõng, liêm sĩ, các tư chất tốt ảnh có đủ hết, không phải là bợm xỏ lá, đánh dóc như họ vậy đâu.
Nghe rõ rồi cô Lý ngồi suy nghĩ mà sắc mặt buồn hiu.
Cô Mỹ hỏi chồng:
– Anh Phúc chơi vơi trong cái cảnh thảm khổ như vậy, mà sao hôm qua, lúc anh mới về, anh lại khen bề ăn ở của anh Phúc có nhiều thú vị thanh cao nhàn lạc cũng như cảnh tiên? Anh muốn nói như vậy cho vui lòng anh Phúc hả?
– Không phải. Thiệt anh Phúc sắp đặt bề ăn ở thanh cao nhàn lạc lắm chớ.
Cảnh ấy thú vị lắm, song thú vị với bực già cả chán đời, hết muốn lợi danh gì nữa kìa. Anh Phúc còn thanh niên mà lại có viễn chí, nếu để ảnh nằm êm trong cảnh ấy thì uổng mà cũng tội nghiệp cho đời của ảnh quá. Sanh làm người mà trọn đời phải chịu buồn bực, không hưởng được chút vui sướng nào của đời hết, thì sự sống có ý nghĩa gì. Em hiểu hay không?
– Hiểu rồi… mà bây giờ mình phải làm thế nào mới trị bịnh cho anh Phúc được?
– Qua tưởng trước hết mình phải làm cho ảnh quên cô Hạnh. Hễ ảnh quên được, thì ảnh hết buồn bực, rồi lần lần ảnh sẽ ái mộ mùi đời, hết chán ngán nhơn tình thế thái nữa.
– Vấu (27) ái tình khắn chặt lắm, sợ khó mà gỡ được.
– Qua phải ráng thử coi.
Cô Lý nãy giờ lặng thinh, bây giờ cô mới vỗ vai cô Mỹ mà nói:
– Tôi nhớ rồi chị Mỹ à. Hai chị em mình biết cô Hạnh đó.
– Biết hồi nào?
– Hôm tháng trước hai chị em mình đi xem hát cải lương trong rạp hát Tây. Vợ chồng M. Khuyến ngồi hai cái ghế trước mặt mình đó, chị nhớ hôn. Cô ngồi ngay chị, mặc áo xanh, đeo hột xoàn lớn, hai tay đưa lên vuốt tóc đặng khoe hột xoàn với mình đó là cô Hạnh đa!
– Tôi nhớ rồi. Cô đó nhan sắc tầm thường quá, mà sao lại làm cho anh Phúc thất tình thất chí được? Ạ, trái tim có nhiều cái lý, mình không thể nào dùng lý mà giải nghĩa được.
– Chị nói phải. Khối tình gây nên là bởi tại duyên cớ huyền bí nào khác nữa, chớ không phải tại nhan sắc và văn nói mà thôi đâu. Tâm sự của anh Phúc cũng là một bài học cho chúng ta. Thôi, anh Phúc vắng mặt, chúng ta không nên nói lén ảnh nhiều. Bây giờ hai ông bà phải cho tôi biết coi đi Đà Lạt bữa nào, giờ nào, đặng tôi có sửa soạn trước.
Vợ chồng Trường bàn tính rồi nhứt định ngày sau, đúng 7 giờ thì khởi hành và bời cô Lý 6 giờ phải lại đặng ăn lót lòng. Hẹn chắc rồi cô Lý mới từ giã đi về đặng rửa soạn hành lý.
Cô Mỹ đứng trong nhà ngó theo và nói nho nhỏ với chồng:
– Không biết chị Lý chịu hay không. Nếu chỉ chịu thì mình làm mai phứt cho anh Phúc cưới chỉ nghĩ tiện lắm.
– Có được đâu.
– Sao lại không được? Ba của chị Lý chơi bời ổng muốn gả chỉ lấy chồng đặng ổng thong thả. Hễ chỉ ưng thì ổng gả liền.
– Phúc không chịu cưới vợ.
– Sao lại không chịu? Mất cô Hạnh mà được cô Lý thì lời, chớ có lỗ đâu mà không chịu.
– Anh Phúc tâm tánh chất phác theo xưa, còn cô Lý thì tâm hồn lãng mạn theo nay, hai người làm vợ chồng với nhau sao được.
Hai vợ chồng Trường nói chuyện tới đó, thì xe Phúc về tới, nên phải dứt ngang câu chuyện.
Cô Mỹ nói với Phúc: "Hồi nãy chị Lý có ghé cảm ơn anh. Chỉ khen sầu riêng thơm ngon. Mai chỉ cũng đi Đà Lạt với mình".
Phúc chúm chím cười chớ không nói chi hết. Sớp-phơ kêu bồi ra phụ khiêng vô một thùng và ôm năm sáu gói nữa. Trường hỏi mua đồ gì mà nhiều vậy. Phúc nói mua giày, vớ, mu-soa, sơ-mi mà dùng.
Còn hỏi tới cái thùng, thì Phúc nói mua rượu chát với đồ hộp đặng đem đi Đà Lạt. Vợ chồng Trường trách Phúc, nói rằng đồ đi Đà Lạt vợ chồng mình mua đủ dùng rồi. Phúc khoát tay nói: "Đa đa ích thiện. Không hại gì".
Trường rùn vai rồi bỏ qua, không muốn cãi với bạn.
Chú thích:
[24] sung túc
[25] nơi tiếp khách
[26] (coolies, couli) 1. giai cấp thấp nhứt của người Ấn độ. 2. phu khuân vác ở Mỹ và ở các xứ thuộc địa.
[27] móng nhọn
Chương 4
Bữa sau, mới 5 giờ khuya, mà cả nhà Trường, chủ, khách, sớp-phơ, bồi, bếp, đều thức dậy hết đặng sửa soạn cuộc đi Đà Lạt.
Trường với Phúc mặc quần vắn, áo sơ-mi cụt tay, đầu đội bê rê (28), chơn mang giày vớ thể thao, đặng đi đường cho gọn gàng. Cô Mỹ mặc đồ đen thiệt dày, lại có mang hờ một cái áo măng tô nỉ đặng nếu có lạnh thì choàng thêm cho ấm.
Đúng 6 giờ, có xe hơi đưa cô Lý lại, sớp-phơ đem vô một cái va ly với 5 gói đồ. Cô Mỹ hỏi cô Lý:
– Chị đem theo mấy gói gì đây?
– Trái cây tươi, nho khô, bòn bon, đem lên Đà Lạt ăn chơi: Đồ đó ở trển mắc lắm.
– Anh Phúc lén mua đồ đem theo, chị bắt chước ảnh, chị cũng đem thêm nữa, chật xe hết, còn chỗ đâu mà ngồi. Anh Phúc với chị sợ đi rồi vợ chồng tôi bỏ đói hay sao nên lo cụ bị (29) dữ vậy?
– Đem đồ theo ăn chơi với nhau mà hại gì.
Phúc nói: "Chị Trường đừng lo. để tôi coi sắp đặt hành lý cho. Tôi làm thế nào miễn chị với cô Lý ngồi thong thả thì thôi".
Phúc biểu bồi với sớp-phơ đem hết hành lý ra xe rồi đích thân Phúc chỉ cho chúng nó sắp đồ, mấy va ly nhỏ, thùng rượu chát và một mớ gói thì chèn nhét vào thùng phía sau, va ly lớn với ít gói nữa thì để trong xe, đâu đó an ổn, có chỗ để chơn rộng rãi thong thả.
Đồ lót lòng dọn lên rồi, chủ mời khách dùng. Cô Lý cũng mặc y phục dày và màu sậm theo cách đi đường, và cũng đem áo nỉ xám hờ theo như cô Mỹ. Cô cũng vui vẻ như thường song bữa nay cô dè dặt lời nói, không lẳng lơ pha lửng như bữa trước nữa.
Chừng ra xe mà đi, Trường mời Phúc ngồi sau với hai cô để mình ngồi trước với sớp-phơ. Phúc nhứt định không chịu, buộc phải để mình ngồi phía trước, Trường cười và hỏi:
– Toa quên hết lễ phép rồi sao? Hễ rước khách thì chủ xe phải nhượng chỗ tốt cho khách ngồi, sao toa lại giành chỗ của moa.
– Lễ phép của người Âu châu khác hơn lễ phép của người An Nam. Mình là An Nam, lại mình đương ở trong xứ An Nam, thì mình phải giữ theo lễ phép An Nam. Thà là moa xin lỗi với toa mà ở lại nhà, chớ moa không chịu trái lễ phép của tổ tiên moa.
Nghe mấy lời hẳn hoi như vậy thì hai cô nhìn nhau mà cười. Trường phải chịu thua mà để cho Phúc ngồi phía trước.
Xe chạy, Phúc cứ ngồi im lìm. Lúc nào Trường kêu mà nói chuyện, thì Phúc cũng cứ ngó ngay phía trước mà trả lời, chớ không chịu day lại.
Lần tới đèo Blao (30), xe nghẹt xăng, sớp-phơ ngừng lại mà lau bình xăng và coi chừng máy. Phúc với Trường leo xuống đi chơi cho giãn chưn một chút. Hai cô cũng xuống đứng trên lộ.
Trước mặt rừng núi chớn chở, tư bề quang cảnh u nhàn. Người có sẵn cái tâm hồn chán đời ghét tục như Phúc, trông thấy cảnh này tự nhiên thích lắm.
Phúc đương đứng ngó mông, thình lình Trường kêu mà hỏi:
– Ê! Phúc! Nếu người ta buộc toa phải ở chỗ này, toa chịu hay không?
– Ai có quyền buộc moa như vậy được?
– Nói ví dụ vậy mà.
– Nếu chẳng có sự gì ràng buộc, và nếu không ai ép uổng moa, thì có lẽ moa chịu ở mấy chỗ núi cao rừng rậm như vầy lắm. Song phải có gạo ăn, phải có nước uống, thì ở mới được chớ.
– Ví như có một người đàn bà chán đời như toa, rủ toa lên đây cất nhà ở với nhau đặng quên hết thế sự, toa chịu hay không?
– Có đàn bà chán đời bao giờ?
– Ví như có?
Phúc suy nghĩ một chút rồi mới đáp: "Chán đời mà phải đồng tâm đồng chí thì ở chung với nhau mới được, chớ ở mà ngó nhau như cặp chó bằng sành, cứ gây gổ hoặc hờn giận nhau thì ở làm gì".
Xe sửa rồi, mấy người leo lên mà đi nữa. Tới Djiring (31), cô Lý than đói bụng, mà Trường cũng muốn cho xe nghỉ mát một chút, nên biểu sốp-phơ ngừng lại. Cô Mỹ dở giỏ lấy bánh mì, thịt nguội rồi ai nấy xúm lại ăn trên xe. Ăn rồi dắt nhau đi vòng trong châu thành.
Djiring đã cao hơn mặt biển trên một ngàn thước, bởi vậy khí trời mát lạnh, khác hẳn với không khí dưới đất bằng. Mà sự lạnh ở đây thì lạnh khô khan, lại nhờ có cây thông phảng phất mùi thơm tho, nên làm cho con người khỏe khoắn lắm.
Cô Mỹ với cô Lý vui vẻ, nói nói cười cười, nhưng mà nói có ngần, cười có hạn, chớ không dám tỏ lời nghịch lý hay là trổ giọng lãng mạn.
Xe đi nữa, đi tới khúc nào có cảnh xinh đẹp thì ngừng lại mà thưởng thức. Tại đi từ chặng, và đi và chơi, nên 2 giờ chiều xe mới lên tới Đà Lạt.
Nhà của Trường mướn là một cái nhà trệt, ở phía nhà máy đèn, có nhà bếp, có phòng tắm, có chỗ để xe hơi rộng rãi. Nhà chia làm 4 phòng, một phòng để làm chỗ rước khách và ăn cơm, còn ba phòng kia thì đều có để giường làm phòng ngủ.
Trường nhượng cho Phúc ở cái phòng phía trước, ngang với phòng ăn; còn hai cái phòng phía sau thì vợ chồng Trường ở một cái, cô Lý ở một cái. Trong nhà có sẵn một người bếp lãnh nấu ăn và một người bồi lo phục sự.
Đồ của ai dọn vào phòng nấy xong xuôi rồi, thì trời đã chiều, nên có hơi lạnh. Ai nấy đều rửa mặt chải đầu rồi thay đồ ấm mà mặc. Chừng vợ chồng Trường với cô Lý thay đồ rồi đi ra phòng khách thì không thấy Phúc. Trường kêu bồi mà hỏi thì nó nói: "Ông ở phòng ngoài đi chơi rồi. Ông có dặn con nếu ông ở phòng trong có hỏi thì thưa rằng ổng cần phải đi bộ một vòng, đến 6 giờ tối ổng sẽ về".
Trường rùn vai lắc đầu, biểu sớp phơ ở nhà nghỉ. Trường đích thân đem xe ra rồi cầm bánh chở hai cô đi một vòng, cố ý muốn kiếm Phúc. Đi hết phía dưới chợ rồi đi lên phía nhà thờ, đi đến tối mà cũng không gặp Phúc. Chừng trở về nhà thấy Phúc đương đi bách bộ trước sân thì Trường hỏi:
– Toa đi đâu mà moa kiếm cùng hết không gặp toa?
– Moa đi xem hoa chơi. Moa đi phía sở thuốc. Có một cái nhà trồng hoa đẹp quá.
– Sao không chờ moa đi với?
– Moa muốn đi bộ chơi cho thong thả.
Cô Mỹ muốn dọ thử coi Phúc lên Đà Lạt, thấy cảnh lạ, có đổi ý hay không, nên hỏi Phúc:
– Lên trên này anh thấy hoa đẹp anh vui hay không, anh Phúc?
– Thấy cái đẹp tự nhiên khoái mắt, chớ không phải vui.
– Lẽ khoái mắt thì vui lòng chớ sao.
– Không chắc. Có khi khoái mắt mà không vui lòng. Ví như mình có một sự buồn rầu, hoặc người yêu của mình chết, hoặc mình thất bại về một việc gì đó, mà mình đi nghe hát hay là đi xem hoa. Nghe hát thì êm tai, xem hoa thì khỏe mắt, lúc ấy bất quá mình tạm quên sự buồn rầu một chút, chớ có thế nào mà vui lòng được.
– Vậy chớ người buồn rầu phải làm sao mới hết buồn rầu được?
– Tôi tưởng sự buồn nhỏ thì có lẽ khuây lãng, chớ sự buồn lớn thì không thể giải được.
Cô Mỹ nghe nói như vậy thì liếc mắt ngó chồng rồi trề môi. Trường mời hết lên xe đi lại nhà hàng mà dùng bữa cơm tối, để sáng mai sẽ khởi sự đi chợ nấu ăn ở nhà.
Cô Lý nhờ Trường mà được biết tâm sự của Phúc. Nay nghe Phúc đàm luận, thấy rõ vít thương tâm của Phúc nặng lắm thì cô cảm xúc hết sức. Cô thầm nguyện sẽ tận tâm giúp Trường làm cho Phúc vui đặng quên tâm sự. Mà giúp bằng cách nào? Phải làm sao? Ấy là những câu cô Lý tự hỏi trong trí cô hoài, trong lúc ngồi ăn cơm tối. Cô tưởng không nên để Phúc đi chơi một mình, bởi vì đi một mình tự nhiên buồn, rồi trí phải suy nghĩ. Nội bọn phải đi chơi với Phúc luôn luôn, phải dắt Phúc đi xem những cảnh hữu tình, những cảnh nên thơ, đặng cho Phúc cảm, phải đàm luận với Phúc đặng bắt bẻ mấy cái lý thuyết chán đời của Phúc. Trong khoảng 15 ngày có lẽ làm cho Phúc dầu không hết buồn, song cũng giảm được nhiều ít.
Cô Lý tính như vậy nên hỏi cô Mỹ:
– Chị có đem quần Tây theo hay không?
– Không. Tôi không có quần Tây. Chị hỏi chi vậy?
– Có quần Tây đặng mình bận mà cỡi ngựa đi chơi. Không hại gì. Tôi có đem 2 cái, để tôi đưa cho chị một cái đặng chị bận.
– Không. Tôi không bận đâu. Việc trái đời, tôi không thể làm được.
– Sao mà trái đời? Để sáng mai rồi chị coi. Đàn bà con gái mặc quần Tây, áo cụt mà cỡi ngựa thiếu gì.
– Thói của bọn nhà giàu này hay bắt chước cái hư cái xấu của thiên hạ, sao chị lấy họ mà làm gương? Muốn bắt chước thì bắt chước cái tốt và chừa bỏ cái xấu mới phải chớ.
Phúc gặc đầu khen: "Chị Trường nói đúng đắn lắm. Người An-nam mình vì ham bắt chước thiên hạ nên làm cho phong tục dời đổi. Chớ chi bắt chước cái tốt thì phong tục thêm thuần mỹ. Tại bắt chước cái xấu nên phong tục mới tồi bại. Ấy vậy nếu muốn bắt chước thì phải nên lừa lọc, chẳng nên làm càn".
Gái nào khác nếu nghe những lời của cô Mỹ và của Phúc đó thì phải hổ thẹn lắm. Cô Lý nhờ có tánh biết kính phục lời phải, bởi vậy cô không hổ, không phiền mà cô lại đáp: "Em cám ơn chị Mỹ với anh Phúc dạy khôn cho em. Em được đi chơi với người phải, thiệt em có phước lắm“.
Phúc không dè cô Lý có can đảm mà nhìn nhận sự lầm lỗi đến thế, bởi vậy nghe cô Lý nói dứt lời thì Phúc ngó cô mà cười ngợi khen, gật đầu kính trọng.
Ăn cơm rồi bốn người lên xe trở về nhà mà nghỉ sớm.
Chú thích:
[28] (béret), mũ nồi
[29] phòng bị
[30] giờ gọi là Bảo Lộc
[31] bây giờ là Di Linh.

20/2/2021

Hồ Biểu Chánh

Theo https://www.daovien.net/