Con thuyền không bến - Đặng Thế Phong

Con thuyền không bến - Đặng Thế Phong 

Trịnh Công Sơn, Văn Cao và Phạm Duy là ba cây đại thụ trong khu vườn âm nhạc Việt Nam, thì Đặng Thế Phong - người nhạc sĩ tài hoa mà bạc mệnh, chỉ là một gốc cây khẳng khiu nép mình ở một góc vườn. Nhưng cái gốc cây đó không thể không khiến người ta phải ghé thăm, và để lại một chút ngậm ngùi...

Có lẽ ông sáng tác nhiều hơn hai bài, nhưng tôi và rất nhiều người khác, nhớ tới ông qua hai tác phẩm bất hủ: Giọt mưa thu và Con thuyền không bến. Chỉ với hai tuyệt phẩm này thôi, cũng đủ để tên tuổi ông sống mãi với thời gian, cho dù ông đã về với cát bụi đã hơn nửa thế kỷ.

Đặng Thế Phong sinh năm 1918 ở Nam Định, và mất năm 1942 trên một căn gác hẹp ở phố Hàng Đồng vì bệnh lao. 24 năm - một sự nghiệp ngắn ngủi, một cuộc đời ngắn ngủi. Ông ra đi khi còn quá trẻ ở độ tuổi hai mươi bốn, độ tuổi đẹp nhất của đời người. Cuộc đời ngắn ngủi của ông gắn liền với túng thiếu, vất vả. Và kết quả của sự túng thiếu triền miên là một căn bệnh nan y của thời đó, căn bệnh của người nghèo: bệnh lao. Có lẽ ông sáng tác Giọt mưa thu và Con thuyền không bến vào những ngày tháng cuối cùng nằm trên giường bệnh, nhìn ngoài cửa cuộc sống trôi đi, còn bên trong căn gác hẹp ở phố Hàng Đồng, có một cuộc đời đang sắp sửa ngưng đọng lại, mãi mãi...

Ở nhạc Trịnh, ta thấy có rất nhiều nỗi buồn, rất buồn, nỗi buồn chiến tranh, nỗi buồn về phận người. Nhưng trong đó không thấy nỗi tuyệt vọng. Còn ở Đặng Thế Phong, mà thể hiện ở Con thuyền không bến, là một nỗi niềm gì đó hơn cả nỗi buồn, gần như niềm tuyệt vọng. Bài hát mở đầu bằng một bức tranh Đêm nay thu sang cùng heo may, đêm nay sương lam mờ chân mây...thuyền ai lờ lững trôi xuôi dòng... đó là một bức tranh cảnh vật bằng sơn dầu mà những mảng màu cứ loang ra, loang ra mãi, không có giới hạn, không có điểm dừng. Và như một nhạc sĩ cảm nhận "...con thuyền phải trôi trong một mùa thu Việt Nam có gió heo may, có sương lam mờ chân mây, có gió van thông ngàn và có ánh trăng mờ chiếu...Nếu là con thuyền trôi trong mùa hè hay trôi trên sông Seine (Paris) thì chưa chắc bài hát có thể quyến rũ và ám ảnh chúng ta từ lâu và mãi mãi được..."(Phạm Duy-Tân nhạc Việt Nam thuở ban đầu). Uh, chính xác đó là một niềm ám ảnh, ám ảnh về cảnh một con thuyền cô độc mờ ảo, trên một dòng sông mờ ảo, trong một khung cảnh mờ ảo. Con thuyền cô độc ấy cứ xuôi theo dòng nước, cứ trôi mãi vì chẳng biết nơi đâu là bến đỗ...Trên sông bao la, thuyền mơ bến nơi đâu...

Bài hát vừa có nỗi buồn của một thế hệ sống trong loạn ly, vừa có nỗi buồn của một kiếp người bạc mệnh...Xin một phút ngậm ngùi!

(Tản mạn)...

Đêm nay thu sang cùng heo may,

đêm nay sương lam mờ chân mây

Thuyền ai lờ lững trôi xuôi dòng

Như nhớ thương ai chùng tơ lòng”…

Tôi nghĩ đấy là nỗi lòng thực của tác giả có mùa thu có sương lam và con thuyền

Đêm nay thu sang ...đêm, là lúc con người ta sống thực với mình nhất_đối diện với những lo toan những vất vả của một ngày và... Đêm, nó buộc ta không né tránh được chính mình.

Sương lam ...một hạnh phúc mờ ảo

Thuyền ai...về một mối tình của ông

Cuộc đời vẫn thế bạn ạ có được _có mất _có hạnh phúc _có trăn trở_có tiếc nuối ...

Và tác giả đả cho chúng ta một khoảng lặng với tác phẩm này. Vâng! là bức tranh sơn dầu mà những mãng màu cứ loang ra...

(Riêng một góc trời)

Hoài Viễn Phương