VĂN THƠ NHẠC: Nhạc cụ cổ truyền Việt Nam

Thứ Hai, 30 tháng 11, 2015

Nhạc cụ cổ truyền Việt Nam - Đàn Tranh/ Thập Lục

Nhạc cụ cổ truyền Việt Nam - Đàn Tranh/ Thập Lục

Đàn Tranh (chữ Nôm: 檀箏, chữ Hán: 古箏: Cổ Tranh) - còn được gọi là Đàn Thập Lục, là nhạc cụ truyền thống của người phương Đông, có xuất xứ từ Trung Hoa. Đàn thuộc họ dây, chi gảy. Đàn có tên gọi Thập Lục vì có 16 dây.

Nguồn gốc Đàn Tranh Việt Nam là Đàn Tranh giống như Đàn Sắt (Se) và Đàn Cổ Tranh (Guzheng) từ Trung Hoa truyền sang nước Việt có thể từ đời nhà Trần hay trước nữa, dùng trong dân gian dưới dạng 9 dây, 15 dây, 16 dây và từ xưa đến giờ thay đổi số dây từ dây tơ sang dây cước (dây đồng) đến dây thép.

Qua bảy, tám thế kỷ, người Việt dùng và bản địa hoá nó, tạo cho nó một phong cách đặc thù trong thủ pháp, ngón đàn, tay nhấn nhá, trong thang âm điệu thức, biến nó trở thành một loại nhạc cụ bản địa mang tính dân tộc, phù hợp với quan điểm thẩm mỹ của người Việt, và nói rõ ngôn ngữ âm nhạc Việt Nam.

Đàn Tranh Việt Nam

Đàn Tranh hình hộp dài. Khung đàn hình thang có chiều dài 110–120 cm. Đầu lớn rộng khoảng 25–30 cm là đầu có lỗ và con chắn để mắc dây. Đầu nhỏ rộmg khoảng 15–20 cm gắn 16 khoá lên dây chéo qua mặt đàn. Mặt đàn làm bằng ván gỗ ngô đồng dày khoảng 0,05 cm uốn hình vòm. Ngựa đàn(còn gọi là Con nhạn) nằm ở khoảng giữa để gác dây và có thể di chuyển để điều chỉnh âm thanh.

Dây đàn làm bằng kim loại với các cỡ dây khác nhau. Ngày xưa dùng dây tơ. Khi biểu diễn nghệ nhân thường đeo 3 móng gẩy vào ngón cái, trỏ và ngón giữa để gẩy. Móng gẩy làm bằng các chất liệu khác nhau như kim loại, sừng hoặc đồi mồi.

NS Đàn Tranh Hải Phượng

Âm sắc Đàn Tranh trong trẻo, sáng sủa thể hiện tốt các điệu nhạc vui tươi, trong sáng. Đàn Tranh ít thích hợp với những tính cách trầm hùng, khoẻ mạnh. Tầm âm Đàn Tranh rộng 3 quãng 8, từ Đô lên Đô3.

Đàn Tranh thường được sử dụng để độc tấu, hòa tấu, đệm cho Ngâm thơ, Hát, tham gia trong các Dàn nhạc tài tử, Phường bát âm, dàn Nhã Nhạc và các Dàn nhạc dân tộc tổng hợp.

Đàn Koto của người Nhật

Đàn Guzheng của người Đài Loan

Đàn Cổ Cầm - Trung Hoa

Cùng loại với Đàn Tranh của người Việt, người Nhật có Đàn Koto, người Trung Hoa có Đàn Guqin (mẹ đẻ của các thể loạiĐàn Tranh) & Zheng, người Triều Tiên có Đàn Gayageum, người Mông Cổ có Đàn Jatag. Điều đặc biệt thú vị là mỗi dân tộc đều có nét văn hóa độc đáo đặc thù của riêng mình với các thể cách khác nhau trong âm điệu của nhạc cụ cổ truyền phương Đông này.

Dưới đây mình có các bài:

– Các Loại Đàn Tranh Ở Viễn Đông
– Nghệ sĩ đàn tranh Võ Vân Ánh viết tác phẩm ca ngợi sức mạnh tinh thần người Việt
– Đàn Tranh
– Đàn Tranh Việt Nam

Cùng với 36 clips tổng hợp độc tấu, hòa tấu đànTranh/Guqin/Guzheng/Gayageum/Koto/Jatag do các nghệ nhân ưu tú trên thế giới diễn tấu để các bạn tiện việc tham khảo và thưởng thức.

Đặc biệt trong bài này mình giới thiệu đến các bạn một người nghệ sĩ Đàn Tranh tài hoa, chị Võ Vân Ánh. Chị Võ Vân Ánh là một nghệ sĩ đa tài. Chị có khả năng hát và diễn tấu thành thạo nhiều loại nhạc cụ dân tộc như: Đàn Bầu, Đàn T’rưng, Trống Đồng, và các loại trống khác… Hiện nay chị đang là giáo sư giảng dạy bộ môn Âm Nhạc Truyền Thống Dân Tộc Việt Nam trong hệ thống đại học USA cho người dân bản địa. Ngoài công việc giảng dạy, chị còn sáng tác và cùng với các nghệ nhân tài hoa của Mỹ đi trình diễn khắp nơi giới thiệu nền văn hóa âm nhạc dân gian truyền thống Việt Nam.

Mời các bạn.

Túy Phượng

(Theo Wikipedia)