Cánh bướm vàng

Cánh bướm vàng

Quan tuần phủ họ Vũ có một nàng hầu xinh đẹp, quan ngầm bức nàng phải hầu hạ riêng mình, cho phép được vào phòng riêng lúc đang làm việc, lúc bưng trà, lúc rót rượu, khi nào hứng tình, quan lại kéo ả vào lòng hôn hít và thỏa tình dục. Nàng thân cô, thế cô, nén lòng, đành chịu. Nàng cũng hay đi chợ, gặp một thư sinh rất tuấn tú, ngang tàng, đem lòng yêu thầm trộm nhớ. Hai bên đi lại hàng năm trời, thường hẹn ra một bìa rừng ân ái, có lúc mặt trời gần đến đỉnh mới về. Quan tuần hỏi, nàng lựa cách nói dối. Nhưng lần bắt nàng hầu hạ, quan thấy nàng không được như trước, sinh nghi, cho lính đi rình, bắt được hai người đang tự tình với nhau dưới một cây liễu cỗi..., liền xô đến bắt. Chàng và nàng bị buộc tội nặng, chàng thì dụ dỗ người hầu yêu nhà quan; nàng thì bị vu cho là trộm tiền bạc, cùng người yêu chuẩn bị bỏ trốn. Quan hận đôi trai gái tài sắc, xuống tay hơi mạnh, xử chém cả hai người. Thư sinh thì bị ném xác xuống biển. Còn nàng thì bị vứt ra rừng cho hổ, báo xả thịt... Chuyện còn dăng dăng mãi mấy tỉnh miền duyên hải.
Ở một huyện ven biển có một người học trò nghèo, chưa vợ con, vốn cũng nhà gia thế, nhưng mấy đời gần đây sa sút, ruộng nương mất hết; bố bị đi làm lính biên thùy, chết nơi rừng thiêng nước độc. Chàng rất có hiếu, nuôi mẹ hết lòng, lại có chí cần mẫn theo học. Chàng vừa phải vào rừng kiếm củi, lại vừa phải đèn sách để đi thi. Khoa thi gần kề, bà mẹ bệnh chết, chàng có đại tang, không lăm giật bảng vàng được, đành ở nhà nấu sử, sôi kinh chờ khoa sau.
Chàng thuê một gian nhà nhỏ, vừa vào rừng ra chợ, vừa làm thêm các việc vặt mà các nhà giàu phố huyện cần đến. Có một mình, nên cũng không đến nỗi nào.
Chiều tối, chàng hay đi dạo ở đầu rừng, rồi lững thững về nhà, ngồi trước cửa, bần thần. Chiều nào cũng thế. Có một hôm thấy một nàng mặc áo tím đi qua, gương mặt rất thanh tú. Chàng động lòng, liền đem lời bóng gió tỏ tình, nàng chỉ mỉm cười, rồi đi ngang qua mặt, không nói gì cả. Chiều thứ hai, chàng đã có ý đợi sẵn, nàng lại đi qua. Chàng lại cười bảo:
- Người đẹp kiêu kỳ ơi, nếu không chê nhà tranh vách nát của kẻ học trò nghèo, quá bộ vào hàn huyên đôi lời được chăng!
Nàng nể lòng, rồi cũng bước vào. Chàng vui lắm, lấy trà ngon mời rồi hỏi:
- Nhà em ở đâu, mà hay qua đây vậy?
- Nhà em cũng gần đây thôi, ở thôn dưới kia.
Rồi nàng lấy tay chỉ về cái làng chài nhỏ, xa xa... Chàng hỏi:
- Em tên là gì?
- Cứ gọi em là cô áo tím là được.
Hai người càng nói chuyện, càng đắm đuối. Chàng ngồi sát đến bên. Nàng nhích ra chút ít, rồi lại ngồi yên. Chàng ghé lại gần hơn, nắm lấy tay nàng hôn lên cổ rồi ôm lấy nàng...
Chàng giữ nàng ở lại qua đêm. Ân ái, trò chuyện đến gần sáng, chàng mệt quá, ngủ thiếp đi, tỉnh dậy thì không thấy nàng đâu nữa.
Chiều hôm sau, nàng lại đến. Sau nhiều đêm say đắm, cuồng si, chàng nhận ra nàng có dáng quen quen, nhưng không tài nào nhớ ra nổi. Qua bộ dạng, lại thấy có vẻ từng đã ở những nơi quyền quý, chứ không phải là dân quê, dân chài lưới bình thường.
Ngờ ngợ, một lần chàng làm thơ, bỡn cợt, dò hỏi:
Dáng khi tha thướt, lúc điềm nhiên,
Cửa tía, nhà vàng hẳn vốn quen,
Chim sa, cá lặn, giai nhân ấy,
Liệu có nên duyên với phận hèn?
Nàng đọc xong, cười sằng sặc nói:
- Chàng thật tinh quái, em làm sao giấu được chàng.
Rồi nàng hỏi:
- Chàng thử đoán xem, em là người hay là ma?
Chàng sợ nàng giận, liền ôm vào lòng rồi nói:
- Xin lỗi, xin lỗi nàng, ta chỉ đùa thôi mà. Người hay ma, ta đã yêu, quyết yêu hết lòng.
Nàng nhìn thẳng vào mặt chàng, thương cảm, ngả đầu vào vai chàng và bảo:
- Chàng vẫn đắm đuối như xưa, em làm sao quên chàng nổi.
Và nàng kể lại chuyện hai người từng yêu nhau và bị quan tuần phủ họ Vũ ghen tức bức hại. Nàng nói:
- Chàng đã là người trần, bởi âm công dầy, còn em vẫn chỉ là hồn oan vương vấn trên cây cỏ mà thôi!
Chàng ngẩn người ra suy nghĩ, nhưng vòng tay ôm nàng vẫn rất chặt. Nàng tinh quái hỏi:
- Chàng không nhớ nổi ư! Hãy thu hết tinh lực nhớ lại chuyện cũ xem nào!
Và chàng nhớ lại...
Phải, quan tuần phủ họ Vũ là người khét tiếng ở miền duyên hải. Những năm ấy, biên cương có giặc lớn, mưa nhiều, muối thiếu. Quan lại làm quan lớn ở một tỉnh ven biển. Đáng lý muối năm ấy có giá, mỗi đấu phải đổi được năm đấu gạo, nhưng quan cho lập trạm, gom hết muối lại, trả giá rẻ mạt, rồi cho người chở lên vùng núi, liên kết với đám quan châu thượng du, bán chia lãi.
Quan giàu lên rất nhanh. Biển đang lùi, nhân có tiền, quan mộ dân đến khai khẩn, trồng cói làm chiếu. Dân tá điền quần quật suốt ngày mà ngoài hai bữa cơm với cá khô để mục, một bộ quần áo ngắn cũn cỡn, hở cả lưng, không có gì cả. Dân chúng nheo nhóc vì các sưu thuế. Tiếng oán than vang khắp hang cùng ngõ hẻm.
Có người nho sĩ nghèo, tức quá, viết thơ dán trước cổng phủ:
Hạt muối trắng tinh thật mặn mòi,
Nào ai biết được, đống xương phơi!
Kẻ giơ lưng nắng nằm trong mộ.
Người chốn quyền uy ngả ngớn cười.
Tuần phủ họ Vũ tức lắm. Cho bắt hết tất cả các thầy đồ và học trò lên phủ, phát cho mỗi người một tờ giấy, bắt viết tự dạng rồi đem so với tờ giấy có bài thơ chửi quan dán ở cổng phủ đường. Có mười người, nét chữ na ná, đều bị vu cho buôn muối lậu và bị tội chặt bàn tay phải...
Vụ án khét tiếng một thời ở vùng ven biển...
Chàng nhớ ra và kể lại. Nàng mỉm cười, gật đầu khen:
- Nhớ suốt được kiếp trước, cũng là người thông tuệ đấy!
Chàng lại nhớ:
Tuần phủ họ Vũ thấy dân oán thán nhiều liền bày trò đãi những người tha phương cầu thực.
Ăn mày qua cổng phủ, sẽ có người dẫn đến cổng sau, nhận một bát cơm nóng, miếng cá kho và một bát gạo.
Trẻ lang thang qua cổng phủ, được gom lại, nuôi trong nhà tế bần.
Học trò nghèo được vào trong phủ, qua nơi khảo hạch, nếu làm được một bài kinh nghĩa, văn sách hoặc một bài thơ hay, thưởng một lạng bạc. Đối được một đôi câu đối hay, cũng được một lạng bạc. Kinh nghĩa, văn sách, thơ làm không nên thân cũng được thưởng một cây bút và một chục tờ giấy về đóng sách, dùi mài thêm kinh, sử...
Lạ thế, lòng quan tuần đã mở, mà sao người đến vẫn vắng vẻ? Có người tò mò, dò xét mới biết: ăn mày kẻ nào có sức vóc, mới được gọi vào trong nhà, cho bát cơm ăn đỡ đói, rồi bắt cuốc vườn, giã gạo, xay thóc, đến trưa mới được bát gạo mang về.
Trẻ lang thang, thấy đứa nào mặt mũi khôi ngô, con gái thì xinh xắn mới nhân. Nuôi vài ba tháng hoặc một năm, cho gia nhân đem lên mạn ngược, bán cho người hiếm con...
Nho sinh ai học khá, thì chu cấp thêm cho thi cử, đỗ đạt thành kẻ chịu ơn, mở rộng vây cánh...
Một bữa có một đạo sĩ khất thực vào thẳng trong phủ. Viên phán sự tiếp, đạo sĩ cứ đòi gặp bằng được quan tuần.
Được bẩm báo, tuần phủ họ Vũ cũng đành phải tiếp.
Nhà sư, mặc áo nhuộm vỏ đà, chân đi đất, râu vàng mà thưa, dáng đĩnh đạc, nói:
- Tôi là kẻ giang hồ hành đạo, nghe tiếng quan lớn, vào ra mắt!
- Mời ngồi! Mời ngồi! Ông định nhờ ta việc gì?
- Đạo sĩ lấy trời đất làm nhà, lấy đạo làm gối, lấy bạn bốn phương làm người thân. Đạo sĩ không phải là người lang thang. Đạo sĩ không màng danh lợi, cũng không nghèo, nên cũng không vì vài nén bạc mà đến!
Quan tuần phủ họ Vũ chau mày nói:
- Vậy ông gặp ta để làm gì?
- Để ngắm mặt quan xern thế nào!
Quan tuần phủ cười:
- Thì ta đã ra đây, chiêm ngưỡng đi!
Đạo sĩ nói:
- Ngắm rồi! Ngắm để xem vận số mà thôi!
Rồi dốc trong túi ra mấy đồng tiền bói một quẻ, mắt dim lại. Tuần phủ họ Vũ hơi khó chịu, nhưng cũng nán ngồi, xem quẻ bói về mình ra sao.
Đạo sĩ xem mấy đồng tiền sấp ngửa, mỉm cười, gật đầu chào, rồi bước ra.
Đi được mấy bước nghêu ngao hát:
Đời cha ăn mặn đời con khát
Mái gianh giọt nước chẳng sai lầm
Kiếp nào mà chẳng đầy ân oán,
Nay ở nơi này, mai giáo đâm...
Quan tuần phủ quát.
- Nó hát bậy gì thế, đánh vỡ sọ nó cho ta.
Quân sĩ đuổi theo. Đạo sĩ đi chầm chậm mà như có gió cản về phía sau, bọn lính phủ không tài nào theo được. Ít lâu sau, vua có mật tấu, sai người hỏi tội rồi chém đầu tuần phủ.
Nàng lại khen chàng thông tuệ...
Chàng hỏi:
- Ta được em là do đức, do số phải không! Lại không được ở cùng nhau, chỉ đêm về mới gặp. Những muốn làm vợ làm chồng, rau cháo nuôi nhau, danh lợi cũng bỏ!
Nàng nói:
- Duyên số kiếp trước, là do phận tôi đòi; cảm thương mà nhớ đến một kiếp chưa quên! Gặp được chàng mấy tháng nay, em đã mãn nguyện lắm rồi. Âm dương cách biệt, không thể quyến luyến lâu dài, tổn hao đến thể chất của chàng.
Nói rồi khóc. Lại nói:
- Từ mai, em lại phải về với cõi âm, duyên nợ với chàng, ân nghĩa xưa đã trả. Có nhớ đến em thì thắp ba nén hương, gọi tên trong gió, thế là được!
Rồi hóa con bướm vàng bay đi...
Chàng thơ thẩn đến hàng tháng mới hoàn hồn. Hết tang mẹ, chàng không đi thi nữa, đến một ngôi chùa, nơi chàng gặp lại người cũ, xuống tóc đi tu.
Sau này thành một đại đức, tiếng tăm vang xa đến tận mấy trấn, phủ...
8/2000
Ngô Văn Phú
Theo http://vietnamthuquan.eu/