Độc tấu Guitar nhạc Bolero Việt
Nhạc sĩ Lã Văn
Cường từng nhận xét về dòng nhạc boléro Việt: Đây là một thể loại nhạc rất dễ
đi vào lòng người. Qua bao nhiêu năm, từ những thế hệ đi trước cho đến thế hệ
trẻ bây giờ đều nhớ rất nhiều ca khúc thuộc điệu Boléro của các tác giả Mạnh
Phát, Trúc Phương, Trần Thiện Thanh, Thanh Sơn... Tôi từng đi nhiều nơi dọc đất
nước, thấy các bạn trẻ khi hát với nhau hoặc khiêu vũ đều chọn thể loại Boléro.
Tôi cũng từng gặp nhiều chiến sĩ trẻ quê ở miền Bắc nhưng khi sinh hoạt, nhậu
chơi đều yêu cầu tôi đệm đàn cho họ hát các bài hát điệu Boléro. Tôi cũng đã
từng gặp một số nhà nghiên cứu, phê bình âm nhạc người nước ngoài, tôi hỏi họ
có ấn tượng gì về các ca khúc Việt Nam, họ đều trả lời "Ấn tượng nhất
chính là giai điệu Boléro, nó phả được tâm cảnh rất riêng của người Việt"
Bolero Việt phổ biến đến mức hầu như ai cũng có vài bài để yêu thích và thuộc dăm câu ba sợi để hát với nhau mỗi khi có dịp. Guitar đệm hát cho bolero cũng khá dễ dàng, không đòi hỏi trình độ bài bản gì cho lắm. Nhưng độc tấu guitar bolero thì ngược lại, gần như không được biết đến. Có lẽ do giai điệu bolero thường có lối ngắt câu dài, kén hợp âm với các nốt luyến láy liên tục, đặc biệt là phần âm trầm đặc trưng thật khó để chuyển soạn cho độc tấu guitar. Nhiều thế hệ guitarist tên tuổi của VN từng chuyển soạn và biểu diễn độc tấu guitar rất thành công các nhạc phẩm trữ tình đủ thể loại, chỉ trừ có ...bolero!
Bolero Việt phổ biến đến mức hầu như ai cũng có vài bài để yêu thích và thuộc dăm câu ba sợi để hát với nhau mỗi khi có dịp. Guitar đệm hát cho bolero cũng khá dễ dàng, không đòi hỏi trình độ bài bản gì cho lắm. Nhưng độc tấu guitar bolero thì ngược lại, gần như không được biết đến. Có lẽ do giai điệu bolero thường có lối ngắt câu dài, kén hợp âm với các nốt luyến láy liên tục, đặc biệt là phần âm trầm đặc trưng thật khó để chuyển soạn cho độc tấu guitar. Nhiều thế hệ guitarist tên tuổi của VN từng chuyển soạn và biểu diễn độc tấu guitar rất thành công các nhạc phẩm trữ tình đủ thể loại, chỉ trừ có ...bolero!
Cũng may mà trong số những
người yêu thích dòng nhạc bolero Việt còn có guitarist Lê Vinh Quang (*). Là
một giáo viên dạy vật lý, không được đào tạo bài bản về âm nhạc nhưng với lòng
đam mê vô bờ, ông đã chuyển soạn nhiều ca khúc bolero Việt sang độc tấu guitar và
biểu diễn khá thành công, được nhiều người yêu mến. Mãi đến tuổi 60; được sự
động viên, giúp đỡ của bạn bè, học trò và một số người hâm mộ; ông mới ra mắt
website của mình để phổ biến các bản trình tấu guitar bolero và các tình khúc
Việt khác. Tay ông bây giờ đã yếu; ngón đàn không còn nhẹ nhàng, thanh thoát
như ngày nào nhưng tiếng đàn vẫn ngọt ngào, lắng đọng đầy cảm xúc tinh tế như
tâm hồn của ông- một người yêu guitar và bolero Việt như yêu người tình chung thủy của
mình.
Lê Vinh Quang
- như một người lữ hành tiên phong, cô độc vẫn miệt mài tiến bước trên con đường
độc tấu guitar bolero Việt. Ông không phải là một tay guitarist tài năng hay
chuyên nghiệp, chính vì vậy mà chúng ta càng thêm trân trọng, yêu quý những
thành quả, những nổ lực của ông để quãng bá cho độc tấu guitar bolero
Việt và các ca khúc nhạc vàng trước 1975 nói chung.
Bạn hãy lắng nghe tiếng đàn guitar độc tấu bolero Việt của Lê Vinh Quang trong một không gian riêng tư vào đêm khuya tĩnh lặng, một mình với tách café và cảm nhận nhé!.
Bạn hãy lắng nghe tiếng đàn guitar độc tấu bolero Việt của Lê Vinh Quang trong một không gian riêng tư vào đêm khuya tĩnh lặng, một mình với tách café và cảm nhận nhé!.
(*) Lê Quang Vinh sinh năm 1952, nguyên SV ĐH Khoa học Sài gòn 1975 (dở dang), giảng viên vật lý THPT tại Nha Trang từ sau 1975. Ông chơi và dạy thêm guitar vì đam mê là chính.
Quý độc giả có thể nghe thêm theo nguyên list các nhạc phẩm - gồm nhiều thể loại do Lê Vinh Quang trình tấu TẠI ĐÂY hoăc tại Playlist YouTUBE
(blog: Phố núi và bạn bè...)
NPV 05. 2012
Cảm thức về dòng ca khúc bolero Việt
Như nhiều nội dung khác, phần kết luận về sự
xuất hiện các dòng tân nhạc Việt Nam không đạt đến tính thống nhất về các giá
trị. Nhưng sức sống của dòng nhạc bolero thì lại vượt qua khỏi những đánh giá
chính thống – hàn lâm và tự nhiên kết tinh thành giai điệu lấp lánh trong một
phần riêng của tâm hồn nhiều thế hệ người Việt.
Có thể ai đó mà khả
năng thẩm âm của họ được giáo dục để chỉ cảm thụ nhạc giao hưởng, opera… nhưng
liệu có chắc là không hề có cảm xúc gì khi bên tai bỗng vang lên giai điệu của
một bản bolero, nhất là khi tình trạng cảm xúc họ đang có nhu cầu tự tình trước
cảnh trí thiên nhiên hay nỗi niềm nhân thế. Có thể ai đó chỉ thuộc giới bình
dân ít học, việc họ đón nhận điệu thức và ca từ bolero không phải là để thay
thế câu ca dao, điệu hò, bản vọng cổ mà chính là để lấp đầy nhu cầu muốn cất
giọng tự tình nâng cảm xúc bản thân sao cho khớp với những biến động nhân sinh,
phận người đa đoan, tình người dâu bể.
Người ta có thể kể về
trường hợp cây đàn ghita du nhập và đã trở thành cây đàn ghita phím lõm, một
tài sản vô giá của đờn ca tài tử, vọng cổ, sân khấu cải lương. Và sẽ là bất
công nếu không tin rằng trong những điệu tân nhạc du nhập vào Việt Nam vào
những năm đầu của thế kỷ 20, điệu bolero bỗng nhiên trúng khía một cách kỳ lạ
với nhu cầu tự tình của người Việt. Tất nhiên để đạt được chuyện gãi đúng chỗ
ngứa, điệu bolero phải được chế cho khớp để xe duyên, để có cuộc hôn phối với
chất cảm âm Việt. Và nếu nhìn vào sức thuỷ chung của cuộc hôn phối này rồi đem
so với việc du nhập các dòng tân nhạc khác cũng như đặt cạnh những giá trị lớn
khác từ văn hoá phương Tây, thì đây là một trong những cuộc hôn phối sâu rộng –
tròn đầy.
Bản kí âm Nỗi buồn hoa phượng của NS Thanh Sơn
|
Trên con đường bolero –
tự tình, nhiều thế hệ người Việt từ lúc học tiểu học đã cất giọng: “Mỗi năm
đến hè lòng man mác buồn, chín mươi ngày qua chứa chan tình thương…” Nhiều
thế hệ nhạc sĩ sáng tác ca khúc bolero đã đặt được chất trong sáng của giai
điệu bolero và ca từ vào tâm hồn tuổi học trò. Và rồi những cô cậu học trò vào
tuổi dậy thì lại ngẩn ngơ thì thầm Ngày xửa ngày xưa, đôi ta chung bước
đôi ta chung trường… bolero tự tình tiếp tục rời con đường làng, phố thị
tỉnh lẻ đến những ngã ba, ngã tư của những cung bậc gập ghềnh, éo le trớ trêu
hơn của tình tự con người với những Nỗi buồn gác trọ, Mưa nửa đêm, Sao
chưa thấy hồi âm, Chuyến tàu hoàng hôn… Cứ vậy, điệu bolero chở cảm xúc con
người đi, và thật sự bolero Việt đã đi qua biết bao là biến động nhân sinh, kể
cả những khổ nạn chiến tranh… những nơi chốn mà tưởng chừng chỉ có người may
mắn, kẻ mạnh mới có thể tồn tại thì điệu bolero tưởng như uỷ mị, mềm yếu lại là
nơi nương tựa, đỡ đần cho tâm hồn con người. Chất tha thiết chia sẻ, giãi bày
thiệt lòng, chất réo rắt của suối nguồn buồn vui lúc rịn ra như máu của một vết
đau, lúc vỡ oà như mưa lành, như hoa xuân… Và chất tự tình của bolero Việt lại
là nơi chốn không gì có thể thay thế, một khi con người muốn tình tự chân thật
với mình và với cuộc sống.
Một dòng nhạc, một bài
hát luôn có không gian riêng và chỉ khi thuộc về không gian riêng đó hiệu ứng
mới đủ làm nên cảm thụ sâu sắc. Nếu nhìn từ góc độ đó, không gian tình tự
bolero quả thật rất rộng và sâu. Một ca khúc bolero hay không chỉ làm chủ phạm
vi sân khấu biểu diễn, không chỉ nâng dìu cảm xúc người đồng điệu mà còn khiến
thính giả hát theo trong đầu hoặc hát thầm trong miệng khi lời ca tiếng đàn
vang lên. Hát theo, để đánh thức những chi tiết kỷ niệm! Liệu sự thức giấc của
vùng cảm xúc thường tình có phải là chiều chuộng cảm xúc vụn vặt của mình
chăng! Làm mình không sang trọng, không trí thức, không xứng, quá sến chăng! Có
lẽ đúng vậy và cũng không cần giấu lòng. Bolero là không gian tự sự – tự tình
và trong kho báu tình tự có trong mỗi người, điệu bolero Việt luôn là một cơn
gió mát thổi qua và làm rung lên những mạch cảm xúc rẻ tiền có, quý giá có, thô
vụng có, tinh tế có nhưng hơn hết là rất người và không cần che giấu.
Nếu nói loại ra hoặc bỏ rơi tính tự sự – tự tình trong đời sống âm nhạc thì nhu cầu ca hát của công chúng cũng sẽ không còn. Tất nhiên không sức mạnh nào có thể làm được điều đó, chính vì thế tôi thấy tiếc cho những bạn trẻ không chịu hiểu hoặc không hát được bolero Việt, và mừng vì mình và bạn bè luôn còn nguyên một gia tài ca khúc bolero.
Nếu nói loại ra hoặc bỏ rơi tính tự sự – tự tình trong đời sống âm nhạc thì nhu cầu ca hát của công chúng cũng sẽ không còn. Tất nhiên không sức mạnh nào có thể làm được điều đó, chính vì thế tôi thấy tiếc cho những bạn trẻ không chịu hiểu hoặc không hát được bolero Việt, và mừng vì mình và bạn bè luôn còn nguyên một gia tài ca khúc bolero.
Bolero và hoài niệm:
Bữa
tiệc ấy diễn ra cách nay đã ngoài mười năm khi một anh chàng nào đó trong men
vui của rượu vớ lấy cây guitar của nhà hàng và hát một ca khúc theo tiết tấu
bolero rất quen thuộc ở phía Nam khoảng thập niên 60 thế kỷ trước. Hầu hết thực
khách trong bàn tiệc hôm ấy đều thuộc thế hệ 4X hoặc 5X, từng lớn lên ở miền
Nam trước đó, đồng loạt kéo gân cổ hát theo chàng ca sĩ nghiệp dư kia với sự
hào hứng bất ngờ. Nhạc bolero mà đem ra hợp ca thì kết quả ra sao ai cũng rõ,
nó biến thành sự vui nhộn dù ca từ thê thiết đến mấy chăng nữa. Cho đến một
lúc, có ai đó đề nghị phải hát thực sự nghiêm túc, tức phải đơn ca, phải nỉ non
kể lể, phải diễn cảm mùi mẫn. Để làm được điều đó buộc phải thuộc trọn vẹn ca
từ của một ca khúc bolero. Hầu hết các ca khúc bolero mà anh em “biểu diễn” đều
rất thịnh hành ở thập niên 60, 70 do các nhạc sĩ Trúc Phương, Mạnh Phát, Châu
Kỳ… sáng tác.
Khúc tình xưa – một album rất thành công thuộc dòng bolero của ca sĩ trẻ Lệ Quyên.
|
Thế hệ chúng tôi khi là
những chàng trai trẻ vừa mới lớn, vừa mới biết rung động bởi câu thơ “đứng ngẩn
trông vời áo tiểu thơ” của Huy Cận thì dòng nhạc bolero đã phổ biến khắp nơi
rồi. Thích hay không thì nó vẫn cứ lọt vào tai và nằm khuất lấp đâu đó trong
tiềm thức. Có thể chàng trai ngày cũ đã chuyển sang yêu thích các dòng nhạc
“sang cả” của Phạm Duy, Cung Tiến… hoặc những ca khúc đẹp như thơ của Hoàng
Quý, Tô Vũ, Đoàn Chuẩn… thời tiền chiến. Vậy mà, vào một cơ hội nào đó, trong
một cuộc tâm tình bầu bạn bên men say, khi nghe các ca khúc bolero ngày xưa,
lòng tự dưng chùng xuống, rưng rưng với kỷ niệm. Tâm trạng ấy hệt như khi ta
xếp dọn đống sách báo cũ đã nhiều năm vứt bỏ, bỗng nhặt ra được tập “lưu bút
ngày xanh” mấy năm đầu tiên ở bậc trung học với những dòng chữ lưu niệm giữa
bạn bè đồng lớp trước khi chia tay nghỉ hè. Những dòng lưu niệm ấy phần lớn đầy
sáo ngữ nhưng giờ đây đọc lại ta bỗng run lên vì xúc động trước các hình ảnh
của quá khứ ùa về. Sự xúc động ấy chẳng phân biệt “sang” hay “sến”…
Sự thành công quá mức
của bữa tiệc “bolero” đầu tiên khiến những bữa tiệc về sau của anh em phải luôn
có phần nhạc bolero tự diễn kèm theo như một điều kiện cần và đủ. Dần dà số
người tham gia đông hơn, không chỉ là doanh nhân hay nhà báo nữa mà có cả các
vị trí thức khoa bảng tốt nghiệp ở phương Tây hẳn hoi, trong đó không ít người
mê nhạc hàn lâm thứ thiệt của Bach, Mozart, Beethoven… Những vị này vốn cũng
trải qua một thời bolero ở miền Nam trước khi du học, nay tham gia bữa tiệc
“bolero” để được sống lại với những kỷ niệm thời trai trẻ. Các bữa tiệc
“bolero” ấy dần dà thu hút không chỉ thế hệ 4X, 5X mà còn có cả thế hệ 7X, 8X
nữa. Sự tham gia của thế hệ trẻ chứng tỏ sức sống lạ lùng của dòng nhạc này.
Có ai đó đã vui gọi
sinh hoạt ca hát của nhóm anh em chúng tôi là “Câu lạc bộ bolero”, hoành tráng
hơn nữa là “Hội bolero”. Loại câu lạc bộ bolero này theo tôi nghĩ, chắc phải có
hàng vạn trên khắp đất nước.
Với ai thì không rõ
nhưng với phần lớn anh em chúng tôi khi tụ tập hát bolero cho nhau nghe cốt chỉ
để sống lại một thời trai trẻ của mình, cái thời mà chúng tôi cũng là thành
viên trong đám bình dân đại chúng kia. Và để “sống lại” với hoài niệm thì điều
kiện cần thiết chính là “không khí bolero” chứ không phải “không gian biểu diễn”.
Ở đâu cũng thế, miễn có người đồng điệu là được.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét