Về thu xếp lại…

Về thu xếp lại…

Về thu xếp lại
ngày trong nếp ngày
vội vàng thêm những lúc yêu người
(TCS)

Khó  khăn mà  nam cũng  như  nữ  ở tuổi  chớm già  phải thích nghi, điều chỉnh là những thay đổi  trong đời sống tính dục, mặc dù ở phương Đông  chúng ta ít nói  đến tính dục một  cách công khai. Trong nhiều ngàn  năm, tính dục ở phương Đông được  coi như là một bản  năng  “xấu”, cần  che đậy  lại, giấu  giếm  đi. Che  đậy, giấu giếm, nhốt kỹ  như vậy mà nó  còn gây ra bao  chuyện rắc rối huống chi thả lỏng nó ra. Một ông Liễu Hạ Huệ nào đó đã phải đốt một lò lửa, nhảy qua nhảy lại suốt đêm. Một Trư Bát Giới bị mọi ngươì cười cợt. Thế nhưng các nhà nghiên cứu về tình dục học đã phải sững sờ trước các  pho kinh sách về  tình dục vô cùng  phong phú ở phương Đông từ  xưa của Ấn  Độ, của Nhật Bản, của Trung Quốc, và ngay  tại nước ta cũng có không ít những  toa thuốc bí truyền kiểu “nhất dạ ngũ giao sinh lục tử”, với không ít những chuyện tiếu lâm ít nhiều đều có đề cập tình dục, một  cách nói bóng gió, dĩ nhiên. Thế nhưng gần đây, như  đã nói, sự bùng  nổ thông tin  đã mang lại  nhiều đổi thay trong cái nhìn về tính dục. Không ít lần chúng ta thấy ở các cột điện dán đầy những lời  quảng cáo chữa yếu sinh lý, liệt dương v.v…

Và ngày  càng nhiều sách báo  phim ảnh nói về  những vấn đề thầm kín  này một cách công  khai. Có lẽ đã đến  lúc không nên che đậy giấu giếm  mà nên giúp cho mọi người  hiểu biết, có đầy đủ tri thức, những  thông tin  đúng đắn  hữu ích  về vấn  đề này  để chọn lựa, quyết định  về một trong những  lãnh vực quan trọng   của cuộc sống. Sự che giấu  thông tin, sự ngu dốt sẽ đồng  lõa với tội ác vì liên quan đến  tính dục là cả một chương  dài về bệnh lý, các loại bệnh lây truyền qua đường tình  dục, trong đó kể cả SIDA (AIDS). Ở đây chỉ đề  cập những đổi thay về tính  dục ở tuổi chớm già, những thích nghi, điều  chỉnh cần thiết để  có một cuộc sống  yên vui và hạnh phúc.

Như một cánh hoa nở trọn thì đến giai  đoạn héo tàn, ở nữ giới là hiện tượng  tắt kinh, mãn kinh (menopause), không  còn khả năng sinh sản nữa và ở nam giới cũng có một giai đoạn tương tự được gọi là  “climacteric” mặc dù  không có cái  gì “tắt”, cái gì  “mãn” rõ rệt. Rất nhiều người muốn chối bỏ  thực tế này và tìm đủ mọi cách kể cả những huyền thoại để duy  trì ảo tưởng. Nhưng thực tế vẫn là thực tế vì đây  là một hiện tượng sinh lý bình  thường như ở tuổi dậy  thì đã  xuất hiện  kinh nguyệt, phóng  tinh v.v…  Trước hết không có chuyện  tắt một cái… rụp như ta  tưởng. Đây là một giai đoạn  kéo dài  nhiều năm, nhiều  khi rất  thoải mái  tự nhiên  nếu “không có gì ầm ĩ”, nếu tự mình đừng cho là chuyện ghê gớm, gắn với suy tàn, chết chóc, hết thời. Thực ra nhiều  khi sự biến động tâm lý do cảm  xúc gây stress bất  lợi nhiều hơn là  những thay đổi sinh lý.

Ở  nữ giới, dứt kinh  (không còn kinh  nguyệt nữa) chỉ  là một phần của giai đoạn mãn kinh. Thay đổi tùy người, nhưng nói chung, xảy ra ở  khoảng tuổi bốn mươi lăm đến năm mươi lăm, tuỳ theo di  truyền, khí hậu, điều kiện sống. Ở những người  phụ nữ hút thuốc lá, dứt  kinh có thể đến sớm hơn. Phụ nữ bắt  đầu có kinh sớm thì thường  dứt kinh trễ. Khả năng có con  giảm dần sau  đó – ít nhất là  một năm – do vậy đã có những trường hợp  tưởng là đã  dứt kinh, không thể có con nữa nhưng  lại bị mang bầu. Trước đây, hằng tháng, buồng trứng đã tiết ra kích thích tố  nữ là  Estrogen, chuẩn bị  cho lớp nội mạc tử cung đón trứng rụng, sau đó thể  vàng (khi trứng rụng, phần bọc trứng còn lại gọi là thể vàng) tiết ra  Progesteron  để “lót  ổ” đón trứng  một khi trứng được thụ  tinh. Nếu trứng không thụ tinh, nghiã  là không gặp tinh trùng thì lớp nội mạc đó sẽ tróc ra, tự hủy đi, tạo ra cái gọi là kinh nguyệt. Rồi chu kỳ tiếp diễn cho tháng tiếp theo. Nay ở  tuổi  tiền  mãn  kinh, trứng  đã  không  rụng  nữa, không  còn tiết Estrogen nữa và gây ra một hội chứng gọi là hội chứng mãn kinh: có thể  đột ngột, có  thể từ  từ, bắt đầu  bằng sự  có kinh không đều đặn nữa, ngày càng thưa dần rồi chấm  dứt hẳn. Cũng có trường hợp rong kinh, “trồi sụt”  bất thường… nói chung  ta vẫn gọi là  rối loạn kinh nguyệt thường thấy trong thời kỳ  này . Hệ thống sinh dục nữ sẽ dần teo đi, kích thích tố  nữ dừng sản xuất. Do vậy, các dấu hiệu “nữ tính” sẽ giảm sút, nhiều người thấy giọng trầm lại, ồ ề như nam giới, cơ thể  bớt những đường  cong, tóc khô, dễ gãy, da  khô, ráp, mất lớp mỡ dưới da làm cho da nhăn nheo, ngực mềm nhão do tuyến vú teo dần, và đôi khi  xuất hiện râu ở mép, lông tay lông chân rậm rạp hơn, xoăn tít hơn. Dễ mập ra, mỡ tập trung ở bụng và  đùi làm cho dáng vẻ bệ vệ nặng nề như đã  nói. Thường thấy xuất hiện những cơn  “bốc hỏa” ở mặt, ở cổ, ngực, mồ hôi túa ra, kèm với khó ở, nhức đầu, mệt mỏi, cáu gắt, bứt rứt, tim đập nhanh  và thường đi với sự  “lãnh cảm”, không còn thấy hứng thú về  tình dục do âm hộ, âm đạo  khô, teo dần. Nhiều người có cảm giác suy sụp, chán nản, hay tự chỉ trích  mình, dễ nóng nảy, gắt gỏng và tánh tình dễ thay đổi, mới vui vẻ đó đã quạu quọ, cau có ngay. Người ta đã chứng minh ảnh  hưởng của Estrogen bằng cách cho bù kích thích tố này, các hiện tượng trên… biến mất. Thế nhưng, sử dụng liệu pháp  bù kích thích tố là một  con dao hai lưỡi, phải có chỉ định của bác sĩ và phải được  kiểm soát chặt chẽ vì có thể có những phản  ứng phụ, không kể  có khả năng  gây ung thư. Hiểu  tiến trình sinh lý của người nữ như vậy rồi ta thấy ai đó trong tuổi này bỗng dưng thay đổi tánh tình, đâm ra  cau có, gắt gỏng, quạu quọ bất thường thì có thể nghĩ “Ấy là do Estrogen đó!”.

Tuổi “mãn kinh”  ở nam giới có khác hơn. Trước  hết là đến chậm hơn khoảng năm bảy năm, và tiến triển cũng chậm hơn. Cũng chẳng có cái gì rõ  ràng như ở nữ giới, nhưng tình  trạng “khủng hoảng” tâm sinh lý có  thể kéo dài từ tuổi bốn mươi đến sáu mươi  và trầm  trọng hơn. Các yếu tố tâm lý xã hội ảnh hưởng  khá mạnh. Đàn ông ở tuổi này là tuổi phần lớn  đã  thành đạt, có một vị trí nhất định trong xã hội, có kinh tế tương đối ổn định, có người còn khá giả và có chức vụ, quyền lực. Nhiều người do  công việc làm  ăn, công tác, luôn  phải dự các  buổi hội họp, dự các  bữa tiệc tùng, ăn nhậu, thuốc  lá rít liên tục  và say sưa với những thành công  này khác, chịu ảnh hưởng mạnh của nhóm bạn bè, dễ đột ngột mắc những thứ bệnh nặng không ngờ trước, như cao huyết áp, nhồi máu cơ tim, tai biến  mạch não, đái đường… Nhưng một trong những nỗi  lo âm ỉ  mà sâu sắc  là hiện tượng  bất thường về tình dục. Nhiều người một hôm ngạc nhiên thấy mình   muốn … đi tu, không còn cảm thấy ham muốn tình dục gì nữa, hoặc tình dục biến đổi dưới dạng này hay dạng khác, cái mà người ta  vẫn gọi là “lệch lạc”. Nhiều lúc họ bỗng cụt hứng , “nghẹn  ngào”, có khi  nói  như giới… chuyên môn là “khóc ngoài quan  ải” trong lúc mà  họ tưởng họ đang  ở thế mạnh, uy lực trùm thiên hạ. Thế rồi nào tam  tinh hải cẩu bổ thận hoàn, nào ngọc dương, nào ngầu pín… để  ráng tìm cách phục hồi, ráng chứng  tỏ năng lực nam  tính của mình, nhưng có người  khi  thành công  khi thất bại, có người “có khói  mà không có lửa”, rồi sợ hãi  tìm đến các cột điện quảng cáo chữa yếu sinh  lý, liệt dương, nhược dương, suy nhược sinh dục… Thuốc  gì cũng  mua, giá nào  cũng mua, và  tìm đến  các nhà “chuyên môn”. Đa  số là bịp, đôi khi  thành công nhờ yếu  tố tâm lý trị liệu nhiều hơn. Có người chỉ nhờ ăn hột sầu riêng mà hết… yếu sinh lý, do hột sầu riêng trông giống…  tinh hoàn.  Nhiều người trốn  chạy bằng  cách ngày  càng lao  vào công  việc, “bỏ bê”  gia đình, nhiều người vội vàng tìm kiếm những mối tình dễ dãi ở các quán bia ôm, ổ mại dâm, nhất là sau khi nhậu nhẹt, say xỉn, bị khích bác, chế diễu của bạn bè, và do đó có nguy cơ mắc thêm  bệnh lây truyền qua đường tình dục. Các yếu tố sinh lý, sự nghiệp, xã hội, gia đình… tác động chằng chịt tạo ra những rối loạn khó biết rõ nguyên nhân đưa đến những khó khăn đặc biệt cho người đàn ông, nhiều khi không thể chia sẻ cùng ai. Trong khi đó những nghiên cứu cho thấy người vợ ở tuổi này, sau khi  thoát khỏi trách nhiệm với con cái, lại “quan tâm” đến chồng  nhiều hơn, “chăm sóc” chồng kỹ  hơn, tạo thêm những rắc rối cho  gia đình nhiều khi phải đi  tới ly thân, ly dị , mặc dù lý do tình dục này ít khi được “thật thà khai báo” trong các cuộc điều tra xã hội  học ở ta… Khả năng tính dục  và có con ở đàn ông có thể kéo dài hơn nhưng cũng yếu dần đi vì kích thích tố nam là Testosteron do  tinh hoàn  tiết ra  đã cạn  dần, tinh trùng đã không đủ cả số lượng và chất lượng. Lúc này nam giới cũng có những triệu chứng  giống với mãn kinh  ở nữ giới, cũng có  những cơn bốc hỏa, đổ mồ hôi, tim đập nhanh, chóng mặt, mất ngủ, nhức mỏi… Dáng vẻ bệ vệ, lên cân, bụng to, lưng gù và đôi khi do thiếu  kích thích tố nam nên  giọng nói  trở nên  “thanh tao”  hơn, rụng tóc, rụng râu… như Nhạc Bất Quần, dù không hề vung  kiếm. Nhưng nỗi lo âu lớn nhất vẫn là cảm  giác “cuồng phong cánh  mỏi”.

Một anh bác sĩ, bạn  tôi, đẹp trai, hào hoa phong nhã, nay ngoài năm mươi  đã mắt mờ tai kém, có một bài thơ  khá  hay  tôi  còn  nhớ  được  hai  câu: “Con chim già trong ta, không còn  bay được nữa”. Con  chim, ấy là anh  muốn nói về  cái tuổi trẻ  vùng vẫy, một  thời không xa. Nói  chung, đàn ông ở  tuổi “tắt kinh” này dễ chán nản, lo lắng, bực bội, nhức đầu, cáu gắt, mệt mỏi. Thất bại trong công ăn  việc làm, cạnh tranh căng thẳng trong nghề nghiệp, khó khăn  chồng chất trong đời sống  gia đình sẽ càng làm nặng nề thêm tình trạng này  ở người đàn ông. Việc phải về hưu đối với nhiều người – nếu không  được chuẩn bị trước – sẽ là nỗi khổ đau nhất vì  phải từ bỏ công việc, quyền hành  và một số người còn bị đánh giá yếu kém, thua sút  những ngươì trẻ tuổi sẵn sàng tranh đoạt địa vị làm cho tình trạng thêm bi đát. Những người đàn ông lao động tay chân vất vả, quần quật kiếm sống qua ngày dĩ nhiên là không  để ý gì đến năm tháng, không băn khoăn nhiều về điều này điều khác nhưng vẫn trải qua những  đổi thay về sinh lý  dẫn đến những nỗi chán chường, thất vọng, dễ tìm quên trong chén rượu, canh bạc, và cũng gặp không ít những phiền phức trong quan hệ gia đình.

Nguy cơ lớn nhất cho gia đình  là cả hai, nam và nữ đều đang ở trong thời kỳ  khó khăn,  nếu không hiểu biết đầy  đủ dễ đi đến tan vỡ vì  ngươì này khó thể  chấp nhận người kia,  mà người nào cũng bức  bối, dễ thay  đổi cảm  xúc, dễ nóng  giận, dễ xúc phạm, làm mếch lòng nhau. Nếu  được hiểu biết,  được chuẩn bị  tốt, họ có thể  cảm thông, tha  thứ và biết  chờ đợi nhau, giúp  đỡ nhau vượt  qua cơn sóng gió, không làm  trầm trọng thêm tình trạng  không hay, và như vậy họ sẽ có một tuổi già hạnh phúc.

Đỗ Hồng Ngọc

(Gió heo may đã về…)