Thiên thần trong âm nhạc

Thiên thần trong âm nhạc

Có người phản ứng khi chúng tôi viết về mặt xấu của âm nhạc trong bài “Ma quỷ trong Âm Nhạc” đã đăng trong số báo ANVN 13. Theo họ, âm nhạc là một nghệ thuật cao qúy như nhà văn, nhà sử học người Scotland, Thomas Carlyle đã nói: “Âm nhạc được coi là lời nói của các thiên thần”. Vì vậy, trong bài viết này chúng tôi muốn tìm đến khuôn mặt thiên thần của âm nhạc qua một chức năng rất quan trọng: âm nhạc giúp phát triển nhân cách.

PGS Ca Lê Thuần đã có lần nói với chúng tôi: “Ngày nay, trong 3 giá trị Chân – Thiện – Mỹ thì Mỹ là quan trọng hơn cả”. Quả đúng như vậy. Nhân cách là một khiá cạnh của vẻ đẹp mà ngày nay thường bị bỏ sót. Nhân cách là sự phản ánh cái đẹp nội tại, ẩn tàng trong mỗi người ra thế giới vật chất bên ngoài. Tập trung vào việc cải thiện nhân cách là cách chắc chắn và bền vững nhất để làm tăng vẻ bên ngoài hấp dẫn của mỗi người. Một trong những phương tiện hiệu quả nhất để phát triển nhân cách chính là âm nhạc.

Từ thời Cổ đại Hy Lạp, người ta đã nhận ra điều này như triết gia Platon (427 – 347) trước Công Nguyên) đã khẳng định: “Âm nhạc là yếu tố xác định tính cách”. Đến thời hiện đại, Bill Evans (1929 - 1980), nghệ sĩ piano Jazz của Mỹ cũng lên tiếng: “Khi chơi nhạc bạn khám phá ra một phần chính mình mà bạn không bao giờ nghĩ rằng nó đã tồn tại”

Ở thời nào cũng vậy, cái đẹp và cái xấu luôn tồn tại, phát triển song hành với nhau: Lúa và cỏ dại! Bên cạnh những loại âm nhạc “có ma quỷ” bên trong, cũng có những những loại âm nhạc tốt như nhà soạn nhạc hiện đại người Đức, Paul Hindemith (1895-1963) khuyên thế hệ sau: “Chỉ có 2 mục tiêu xứng đáng để nhắm tới: âm nhạc tốt và một lương tâm trong sạch”. Loại âm nhạc tốt sẽ giúp con người phát triển nhân cách. Ý thức được tầm quan trọng đó, Trường đào tạo nhân cách John Robert Powers (JRP) Việt Nam từ lâu đã đưa bộ môn Âm nhạc vào chương trình huấn luyện của mình, không chỉ cho những học viên bình thường mà cho cả các ứng viên hoa hậu, người mẫu thậm chí đến cấp lãnh đạo của các công ty, xí nghiệp.

Tuy không phải là trường chuyên về Âm nhạc nhưng JRP Việt Nam đã có những chương trình mang nội dung và chất lượng nghệ thuật không kém gì đơn vị chuyên ngành, góp phần lớn trong việc phát triển nhân cách và thẩm mỹ cho cộng đồng, đặc biệt lớp trẻ. Showcase “Nâng cánh ước mơ” của họ vào ngày 18/7/2010 vừa qua tại Nhà hát Thành phố Hồ Chí Minh đã cho thấy điều đó. Gala nghệ thuật này bao gồm những tiết mục ca hát, nhảy múa, biểu diễn thời trang của cả thầy cô lẫn học viên của trường.

Bên cạnh đó, lần đầu tiên tại Tp. HCM, một phần của vở kịch nhạc (musical) theo phong cách Broadway, lấy ý tưởng từ bộ phim “Mama Mia”, được dàn dựng hoành tráng và diễn xuất bởi chính Á hậu Dương Trương Thiên Lý và các bạn học viên từ nhiều lứa tuổi của trường. Vở musical này được dàn dựng bởi một diễn viên của Hollywood, nghệ sĩ Travis Aaron Wave và phần âm nhạc do nhạc trưởng Nguyễn Bách biên tập.

Quần áo mà chúng ta mặc, cách chúng ta bước đi, đặc điểm trên khuôn mặt, thói quen ra  điệu bộ, giọng nói, sở thích và loại âm nhạc mà chúng ta thường nghe có thể cho biết nhiều về nhân cách của chúng ta. Có thể áp dụng vào lãnh vực âm nhạc câu nói nổi tiếng  của nhà văn người Pháp François Mauriac (1885-1970): “Hãy cho tôi biết anh đọc những sách nào, rồi tôi sẽ cho anh biết anh là hạng người ra sao.” Loại nhạc mà chúng ta đang nghe có thể tùy thuộc vào tâm trạng của mình lúc đó nhưng sở thích lâu dài với một loại nhạc nào đó có thể cho biết nhiều về tính cách của con người.  cuộc khảo sát gần đây được tiến hành do Đại học của tiểu bang New Hampshire (Hoa kỳ) đã chia các sở thích âm nhạc ra thành 4 nhóm lớn và có liên quan đến 4 nhóm đặc điểm nhân cách:

+ Alternative, Rock, và Heavy Metal (là loại âm nhạc sắc, mạnh, mang tính gây hấn, hung hăng): Người thích nhạc này thường hay chống đối, thích nổi loạn, không sợ nguy hiểm, hay tò mò, luôn cho mình là thông minh và thường là người mạnh mẽ, có nghị lực.

+ Hip-hop, Rap, Funk, Soul, và nhạc điện tử (loại nhạc có nhấn mạnh ở nghịch phách): Người thích nhạc này thường năng động, nói nhiều, hoặc có thể ngược lại hướng nội đến mức nhút nhát và chống lại những lý tưởng bảo thủ.

+ Pop, Tôn giáo, Country, và nhạc nền cho phim [soundtrack] (loại nhạc vui và đơn giản): vui vẻ, thích giúp đỡ người khác, dễ chịu, chu đáo, hướng nội, thoải mái, không thích theo quy ước, và nghệ  sĩ tính.

+ Nhạc kinh điển, Blues, Jazz, và nhạc dân gian (loại âm nhạc phức tạp, đòi hỏi suy nghĩ, tư duy): sáng tạo, có trí tuệ, rộng rãi, sẵn sàng đón nhận những kinh nghiệm mới, tự do về chính trị. 

Nhóm nữ “Power Girls” trong tiết mục “Sway” thuộc thể loại Pop Latin

Hai nhà nghiên cứu tâm lý học người Mỹ, Samuel Gosling và Jason Rentfrow cho rằng sở thích âm nhạc tiết lộ những thông tin về nhân cách của con người. Một nghiên cứu lâu ngày của hai ông cũng cho thấy sở thích âm nhạc cá nhân có liên quan đến nhân cách, óc thông minh, giá trị nhân bản và cũng được chia thành 4 loại tương tự như trên đây: Tư duy và Phức tạp (gồm có nhạc kinh điển, Jazz, Blues và dân gian), Mãnh liệt và Nổi loạn (alternative, heavy metal và rock), Lạc quan và Theo qui ước (nhạc country, tôn giáo và pop), hoặc Mãnh liệt và Có nhịp điệu (funk, hip-hop, soul, và nhạc điện tử). Đặc biệt theo hai ông, giáo dục âm nhạc khuyến khích tính kỷ luật tự giác và chuyên cần.

Thị hiếu thường là một nhiệm vụ của giáo dục. Con người lớn lên trong môi trường nào thường thích loại nhạc của môi trường đó. Nên muốn phát triển được nhân cách phong phú, có khi phải điều chỉnh thị hiếu âm nhạc cho phù hợp. Trong cuốn sách nổi tiếng của mình, “A Users Guide to the  Brain” (Kim chỉ nam cho bộ não), Tiến sĩ Y khoa Ratey John J. đã ghi chú: “Nhạc sĩ thường phải có những quyết định về tốc độ, thể loại, tiết tấu, các phân câu và xúc cảm, do đó họ được luyện để có bộ não tốt cho việc tổ chức và điều khiển nhiều hoạt động cùng lúc”. Do đó, rõ ràng âm nhạc không chỉ là một trong những nữ thần Muse (9 người con gái của thần Zeus) mà còn là thiên thần chắp cánh cho con người bay cao hơn.

Nguyễn Bách