"Trong cơn mê của lửa" - Hành trình "Lột xác" của thơ Bảo Ngọc

"Trong cơn mê của lửa" - Hành trình
"Lột xác" của thơ Bảo Ngọc

Có những tập thơ không chỉ là sự kết tinh của cảm xúc, mà còn là hành trình tự khai sáng. “Trong cơn mê của lửa” của nhà thơ Bảo Ngọc thuộc về loại thơ hiếm hoi ấy – nơi ngọn lửa đam mê, tri thức và thiền định được hòa quyện thành một “bản nhạc nội tâm” vừa bùng cháy, vừa tĩnh lặng.
Bảo Ngọc là một nhà thơ có nhiều dấu ấn trên văn đàn Việt Nam với hàng chục tác phẩm được lựa chọn vào các bộ sách giáo khoa và hàng vài chục tác phẩm được chọn làm ngữ liệu cho các đầu sách bổ trợ Ngữ văn. Đọc thơ chị, người đọc thường hình dung đến một tâm hồn hồn nhiên, trong trẻo. Thế nhưng, nếu đọc tập “Trong cơn mê của lửa” vừa mới xuất bản, không ít người cảm thấy ngỡ ngàng với sự lột xác ngoạn mục này.  Một thế giới mà ở đó tình yêu cháy bỏng cùng song hành với Thiền khi đi qua ranh giới giữa yêu và mộng, hiện tại và siêu thực.
Lửa – biểu tượng của hủy diệt và tái sinh
Ngay từ nhan đề, “Trong cơn mê của lửa” đã gợi ra nghịch lý căn bản: lửa mê, nhưng cũng là ánh sáng; lửa đốt, nhưng cũng sưởi ấm; lửa thiêu hủy, nhưng cũng khai sinh. Trong thi giới của Bảo Ngọc, lửa không chỉ là yếu tố vật chất, mà là biểu tượng cho sự chuyển hóa tinh thần.
“Ngỡ như Trăng mộng du qua cơn mơ của Lửa
Ta nặn bùa yêu thả giữa ngực trời
Ta rót lời yêu bỏng rát trên môi
Người nhìn ta – không nói
Lửa đốt ta – không lời
Ta câu mình – Trăng rơi!”
Một tình yêu bỏng cháy, dữ dội. Từ “yêu và mộng” đến khám phá “bản thể” rồi “lặng” cũng là ba phần cấu trúc tập thơ Trong cơn mê của Lửa. Ngọn lửa ở đây là trung tâm. Nó vừa là “ngọn lửa của yêu thương”, vừa là “ngọn lửa của thức tỉnh”, đốt cháy mọi giả dối để tìm lại bản thể thuần khiết của tâm hồn.
Tình yêu – nơi khởi đầu và điểm đến của mọi giấc mơ
“Người có yêu ta không?
Câu hỏi ấy đêm nào ta cũng hỏi
Mắt gió nhìn ta hun hút vực trời
Người có yêu ta không?
Câu hỏi ấy trước bình minh – sớm nào ta cũng hỏi
Nắng nhặt tim ta – lặng lẽ – nắng cười!”
Những câu hỏi tu từ, hỏi mà không cần câu trả lời hay cũng chính là để tự vấn tâm hồn. Nó cho thấy một ngọn lửa khát khao yêu thương đến cháy bỏng. Bảo Ngọc viết về yêu như người đi trên sợi dây giữa thực và mộng, giữa con người phàm trần và bản ngã thanh khiết. Cái say mê trong thơ chị không ồn ào mà sâu thẳm, mãnh liệt nhưng vẫn đầy kiêu hãnh. “Trong cơn mê của lửa” là tiếng nói của người đàn bà từng trải qua mê say và tỉnh thức, biết khóc mà không bi lụy, biết yêu mà không trói buộc.
“Bản thể” và “Lặng” – từ nhận thức đến giác ngộ
Nếu “Yêu và mộng” là bông hoa rực rỡ, thì “Bản thể” và “Lặng” là gốc rễ chìm sâu. Ở hai phần này, Bảo Ngọc đi xa hơn khỏi xúc cảm cá nhân để bước vào miền triết lý – nơi con người đối diện với chính mình. “Lặng” không phải là sự im bặt, mà là tiếng vọng của tâm linh khi đã đi qua bão tố. Người đọc thấy thấp thoáng tinh thần thiền của Phật pháp, nhưng không hề khô cứng.
Trong “Trong cơn mê của lửa”, nhà thơ không giảng giải thiền bằng ngôn ngữ triết học khô khan, mà thực hành thiền trong chính cấu trúc và nhịp điệu của thơ. Mỗi bài thơ là một khoảnh khắc chánh niệm, một hơi thở ngắn gọn, nhẹ mà sâu. Cấu trúc “1-2-3” giống như ba nhịp thở: vào – giữ – ra; cô đọng nhưng mở ra chiều sâu lặng lẽ của suy tư. Thơ Bảo Ngọc vì vậy không chỉ để đọc, mà để lắng nghe. Người đọc được mời đi qua những tầng của cảm xúc – từ say mê đến buông xả, từ khát vọng đến tĩnh lặng. Trong những câu thơ như “chữ cõng người bay qua biển chết”, ta thấy rõ tinh thần giải thoát khỏi bản ngã, nơi chữ – biểu tượng cho tri thức và nghệ thuật – trở thành con đường dẫn người đến bờ giác ngộ:
Đối gương – Ta và Ngươi – kẻ nào mất trí?
Hào quang bỏ đi rồi – Ta mở mắt ngồi cười nhân thế
Tiền tài, hư danh, nặng túi tham – Ngươi biến thành nô lệ.
Hỡi kẻ bị nhốt ở ngoài trời!
Cái lồng của Ngươi quá chật.
Trong gương – không mặt nạ – chẳng đua tranh – Ta khóc đời một mắt!
Những câu thơ giản đơn nhưng ẩn giấu một triết lý nhân sinh sâu sắc. Đó là sự “tỉnh thức” sâu sắc của tâm hồn, vượt lên trên những tiền tài danh vọng tầm thường của nhân thế, là sự giác ngộ của con người đã hiểu sâu sắc tinh thần của Phật pháp.
“Hơi thở ban mai chạm vào hoa nhỏ
Hoa nói gì không rõ
Mà ngọn gió kia hơn hớn như cười
Có lời này Hoa vừa nhủ cùng Tôi:
“Ta vì Người mà nở – Ta vì Ta mà tàn
Ta – Một cánh đào ôm cả nhân gian”
Bài thơ đã mượn lời của một cánh hoa để nói về quy luật tự nhiên của trời đất: Hoa nở rồi hoa tàn. Tuy nhiên đằng sau cái lẽ sinh diệt thường hằng ấy còn thể hiện sự chủ động mà mỗi con người có thể lựa chọn cách sống cho mình. Câu thơ cuối “Ta một cánh đào ôm cả nhân gian” đã nói một điều giản dị: Khi lòng từ bi đủ rộng để ôm cả nhân gian, ôm nỗi đau phận người, ôm cả nỗi đau nhân thế, ta sẽ thấy nỗi đau của mình chỉ là một bài tập nhỏ, cần được hóa giải để trưởng thành.
Tính thiền trong thơ chị không khép kín, mà mang tính đối thoại với đời sống. Giữa “lửa” và “lặng”, giữa “mê” và “tỉnh”, luôn có một sợi chỉ đỏ – đó là ý thức về sự sống tỉnh thức giữa biến động. Nhà thơ nhìn thế giới bằng con mắt người đã đi qua cơn bão của cảm xúc, để rồi nhận ra rằng mọi thứ, dù rực rỡ hay tàn phai, đều chỉ là những đốm lửa tạm thời trong ngọn nến vô thường. Chính ở đó, “Trong cơn mê của lửa” đạt đến tinh thần thiền hiện đại: không trốn tránh thực tại, mà nhìn thẳng vào nó với một tâm thế an nhiên. Thơ Bảo Ngọc gợi nhớ đến hơi thở của haiku Nhật Bản hay tinh thần tĩnh tại trong thơ Tagore, nhưng vẫn đậm chất Việt – một sự hòa quyện giữa nội lực nữ tính và chiêm nghiệm nhân sinh.
Một ngọn lửa thuần khiết trên thi đàn hôm nay
Giữa dòng chảy của thơ đương đại – nơi nhiều tác phẩm nghiêng về phô diễn kỹ thuật hoặc lên gân triết lý – “Trong cơn mê của lửa” lại chọn cho mình sự trong sáng, giản dị và tĩnh tâm. Đó là thơ của người biết sống chậm, biết lắng nghe nhịp thở của đời và tiếng vọng của tâm hồn. Ngọn lửa trong thơ Bảo Ngọc không dữ dội, nhưng thiêu rụi những phù phiếm, để lại tro tàn của nhận thức, từ đó một ánh sáng khác – ánh sáng của tự hiểu mình – khẽ bừng lên.
“Trong cơn mê của lửa” là tập thơ vừa mang tính tự sự vừa là bản hòa tấu triết lý. Đọc nó, người ta như đứng trước gương soi linh hồn, thấy chính mình đang bốc cháy giữa những ngọn lửa của yêu thương, của mất mát và của giác ngộ. Ngọn lửa ấy – chính là Bảo Ngọc: một nhà thơ nữ đương đại, biết đốt lên từ tro tàn một niềm tin vào thi ca thuần khiết và con người tỉnh thức.
Trong bối cảnh thơ Việt đương đại đang tìm kiếm giọng điệu riêng, “Trong cơn mê của lửa” hiện lên như một ngọn nến thanh khiết – nhỏ bé nhưng bền bỉ, thắp sáng bằng ngọn lửa của niềm tin, của yêu thương và của sự tỉnh thức.
Có những tập thơ không chỉ là sự kết tinh của cảm xúc, mà còn là hành trình tự khai sáng. “Trong cơn mê của lửa” của nhà thơ Bảo Ngọc thuộc về loại thơ hiếm hoi ấy – nơi ngọn lửa đam mê, tri thức và thiền định được hòa quyện thành một “bản nhạc nội tâm” vừa bùng cháy, vừa tĩnh lặng.
5/11/2025
Anh Sa
Theo https://vanhocsaigon.com/