VĂN THƠ NHẠC: Đăng đàn cung

Thứ Ba, 25 tháng 12, 2018

Đăng đàn cung

Đăng đàn cung

Đăng đàn cung (giai điệu đăng đàn) là bài quốc thiều của Triều Nguyễn và Đế quốc Việt Nam.

(Triều Nguyễn tồn tại được 143 năm, từ 1802 đến 1945. Đế quốc Việt Nam tồn tại được 5 tháng, từ tháng 3-1945 đến tháng 8-1945. Quốc thiều là phần nhạc của bài quốc ca - bài ca chính thức - của một nước.)

Đăng đàn cung được cho là quốc thiều đầu tiên của Việt Nam.

Quốc thiều thường được sử dụng để mở đầu các buổi nghi lễ của các cơ quan nhà nước; lễ kéo cờ ở các công sở, trường học; lễ đón nhận các nguyên thủ quốc gia nước khác đến thăm chính thức nước sở tại.

Khi Gia Long - vua đầu tiên của Triều Nguyễn - lên ngôi vào năm 1802, ông đã tổ chức ngay một nghi lễ triều chính cho việc nhận tước vị này. Gia Long ra lệnh cho J.B. Chaigneau - chuyên gia người Pháp - soạn thảo bản quốc thiều để sử dụng trong các đại lễ của triều đình. J.B. Chaigneau đã dựa theo hình thức bản Marche Militaire để dựng lên bản Đăng đàn cung.

Từ thời vua Gia Long trở đi, Đăng đàn cung còn được dùng mỗi khi vua du xuân hoặc khi đi từ Đại Nội lên đàn Nam Giao, Huế.

Đến năm 1932, khi vua Bảo Đại về nước sau 10 năm học tập ở Pháp, Đăng đàn cung được sử dụng để nghênh đón vua, đặc biệt lần này có thêm cả lời. Lời bài hát do hoàng thân Ưng Thiều soạn ra. Như thế, Đăng đàn cung đã được sử dụng như bài quốc ca không chính thức (PTH: Quốc thiều đã có lời, vậy tại sao lại không được công nhận là quốc ca chính thức?)

Vào năm 1945, khi Đế quốc Việt Nam thành lập, Chính phủ Trần Trọng Kim tiếp tục sử dụng Đăng đàn cung là quốc thiều và có ý định soạn lời mới để thành quốc ca chính thức nhưng chưa kịp thực hiện thì chính phủ đã sụp đổ.

Ngày nay, Đăng đàn cung chỉ còn xuất hiện trong các đám tế lễ cổ truyền, các buổi biểu diễn nhã nhạc Cung đình Huế. Trong cuộc sống đời thường, trẻ em Huế thường hát theo điệu Đăng đàn cung nhưng với lời dân gian khác.

Dưới đây là các clips:

1. Đăng đàn cung do ban nhạc Tứ tuyệt nhã nhạc trình bày.

Đây là ban nhạc con cháu Triều Nguyễn. Người sáng lập ban nhạc là ông Vĩnh Tuấn. Ông Vĩnh Tuấn là dòng dõi hoàng tộc nhà Nguyễn, cháu đời thứ 4 của Tuy Lý Vương Miên Trinh.

Ông Vĩnh Tuấn và vợ Thanh Thúy có 3 người con là Tôn Nữ Tần Tranh, Bảo Long và Bảo Thạnh. Khi các con lớn, ông Vĩnh Tuấn thành lập ban Tứ tuyệt Tơ đồng nhã nhạc, gồm vợ và các con, ở Long Thành, Đồng Nai. Mẹ gảy đàn nguyệt, Tần Tranh đàn tranh, Bảo Long đàn tỳ bà, còn Bảo Thạnh chơi nhị huyền.

Ngày nào ban Tứ tuyệt cũng cùng nhau chơi nhã nhạc. Hết chơi nhạc trên bãi cỏ rộng ở vườn nhà, cả gia đình lại đưa nhau lên căn nhà sàn bên suối Bến Trăng, cùng chơi đàn cho tới tận khuya.

2. Đăng đàn cung với lời mới và trở thành bài Non sông vang câu ca mừng.

Nhân kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long Hà Nội, nhạc sĩ Ngọc Phan đã hòa âm và soạn lại lời mới cho điệu Đăng đàn cung, tựa đề Non sông vang câu ca mừng.

Non sông vang câu ca mừng

Khắp đất trời quê ta rộn rã lời ca,
Mừng đất nước đổi mới chan hòa.
Nhịp nhàng gái trai trẻ già, nắn cung đàn cùng hát lời ca,
Mừng đất nước đổi mới chan hòa,
Đời vui ấm no muôn nhà, tiếng ca cùng hòa.
Khắp đất trời quê ta tiếng ca đậm đà.

Các dân tộc Việt Nam cùng đón niềm vui,
Mừng đất nước rộn rã tiếng cười.
Bạn bè khắp nơi trao lời, chúc mừng đất nước đẹp tươi,
Mừng Thủ đô - Thành phố bao đời,

Sử xanh vẫn luôn rạng ngời
chiến công tuyệt vời.
Bao bạn bè năm châu hát chung niềm vui.

Đây đất trời Thăng Long,
Rồng chiếu hiển linh,
Ngàn năm sáng dải đất ân tình.
Cùng nhau sống trong thanh bình, tô thêm màu mảnh đất đẹp xinh,
Ngàn năm sáng dải đất ân tình,
Cùng vui sống trong thanh bình, tiếng ca ngọt lành.
Vui hát mừng Thủ đô xứng danh Hòa Bình.

Vui hát mừng Thủ đô xứng danh Hòa Bình,
Vui hát mừng Thủ đô xứng danh Hòa Bình.

3. Phật giáo Huế đã dùng Đăng đàn cung trong một đám rước ngày vía Thích ca mồng 8 tháng Tư (vào khoảng năm 1933).

4. Bản Marche Militaire mà chuyên gia người Pháp J.B. Chaigneau dựa vào để dựng lên bản Đăng đàn cung.

(PTH biên soạn và viết lại dựa theo wikipedia. Bài có nhiều điểm cần đặt dấu hỏi, cần kiểm tra thông tin và cần mở rộng nghiên cứu, vì thế xin tham khảo Bài và điệu Đăng đàn cung, Về bản quốc ca Triều Nguyễn và những bài khác để có thông tin lịch sử chính xác).