Mùa Xuân trong tiếng hát lời ca

Mùa Xuân trong tiếng hát lời ca Cũng như các thi sĩ, Mùa Xuân là chủ đề được các nhạc sĩ hào hứng viết lên bằng những giai điệu, thanh âm, ca từ mượt mà sâu lắng. Tiếng hát lời ca về Mùa Xuân thật nồng nàn, thắm đượm, mang lại cho công chúng món ăn tinh thần sảng khoái qua mọi thời gian và không gian, qua mọi giới hạn và ngăn cách. Trước hết là về Mùa Xuân - Tuổi trẻ - Tình yêu. Đây là ba tiểu đề gắn kết hài hòa, chặt chẽ với nhau làm một mà các nhạc sĩ mọi thời đại hứng khởi và say sưa tận dụng khai thác. Với nhịp C cung sol trưởng, nhạc sĩ Vũ Đình Ân trong ca khúc “Xuân Xuân ơi”đã vẽ lên một bức tranh tươi sáng, đầm ấm mà rộn ràng, lâng lâng cảm xúc:Xuân cho em áo mới. Xuân cho em tiếng cười trên đôi môi đẹp tươi. Trời Xuân khoe sắc thắm. Lòng ta thương yêu thắm dệt nên muôn ý thơ, hồn ta say ước mơ… Trong nhịp điệu sôi nổi- linh hoạt, phỏng thơ Lưu Trọng Lư, nhạc sĩ Cao Việt Bách đã chấm phá vẽ nên bức tranh mùa Xuân đất nước đang đón chào: Em ơi vút lên một tiếng đàn. Kìa đàn đã so dây, phím đàn đã lựa phím. Đất nước mình xôn xao mùa vui đang nở rộ. Bình minh chiến thắng reo ca. Xuân về non nước bao la…(Cung đàn mùa Xuân). Xuân là chất xúc tác của tình yêu. Khi cách xa nhau, lúc Xuân về người ta lại càng nhớ nhau, càng yêu nhau hơn: Câu hát gọi về là câu hát của trái tim. Câu hát gọi Xuân về là câu hát từ tình yêu. Yêu nhau từ mùa Xuân ấy. Nhớ nhau từ mùa Xuân  này .. (Câu hát gọi Xuân về - Đoàn Bổng). Theo vũ điệu Cha –cha- cha vui tươi rộn ràng ở cung rê trưởng, Lâm Thanh Hải đã viết nên ca khúc đượm thắm tình yêu – tình Xuân: “… Đón mùa Xuân – mùa Xuân đầm ấm. Đôi uyên ương yêu thương nồng thắm… Mộng tình Xuân thành khúc ca vui… Mộng tình hoài không rời xa… Những nụ Xuân tình yêu đừng vơi. Tươi thắm tuyệt vời yêu mãi Xuân ơi…” (Yêu mãi Xuân ơi). Cách nay hơn nửa thế kỷ, nhạc sĩ La Hối cùng thi sĩ Thế Lữ đã cho “ra lò” một ca khúc đầy ngẫu hứng “Xuân và Tuổi trẻ”. Theo nhịp valse, những ca từ tươi vui rất sảng khoái ca ngợi mùa Xuân: “Ngày thắm tươi bên đời Xuân mới. Lòng thắm say bao nguồn vui sống. Xuân về với ngàn hoa tươi sáng. Ta muốn hái muôn đóa hồng. Ta muốn luôn cười với hoa…”. Rồi tiếp theo là điệp khúc với nhịp điệu dồn dập, hân hoan của tuổi trẻ chào Xuân: “…Vui sướng đi cho đời tươi sáng. Vui sướng đi cho lòng thêm tươi. Ta ca lên đón mừng Xuân mới. Ta hát ca cho lòng thêm hăng hái. Hát vang lên lên lời ca thắm tươi …”. Mùa Xuân về trên quê hương, đất nước khắp mọi miền Tổ quốc cũng được các nhạc sĩ khai thác làm nên những ca khúc với những giai điệu mượt mà, sâu lắng, đằm thắm, chan chứa tình người: “Bến cảng quê hương tôi” (Hồ Bắc); “ Âm vang Hàm Rồng” (Lê Xuân Chung); “Mùa Xuân trên thành phố dệt” (Trần Trung); “Cô gái hội Xuân” (Trần Trung phổ thơ Hữu Loan); “Sông Đắk Krông mùa Xuân về” (Tô Hải); “Mùa Xuân trên thành phố Hồ Chí Minh” (Xuân Hồng); “Mùa Xuân làng lúa làng hoa”; “Mùa Xuân suối thép, hương chè” (Ngọc Khuê)… Mở đầu bài “Tình ca Tây Bắc” (Bùi Đức Hạnh phỏng thơ Cầm Giang) là cảnh Xuân về thật êm đềm, tươi thắm, thật nên thơ và lãng mạn của một vùng núi rừng đang trào dâng sức sống: “Rừng cây xanh lá muôn đóa hoa mai mừng đón Xuân về. Vui trong nắng vàng từng đàn bướm trắng bay khắp rừng hoa. Ngập ngừng bên suối nước reo quanh mình như muôn tiếng đàn. Bâng khuâng nỗi lòng nhịp sáo ai đưa tiếng ca rộn vang… Rồi điệp khúc là sức Xuân bừng dậy trong lòng người và vạn vật: “Rừng rừng hoa với chim ca vui tưng bừng. Suối nước trong xanh soi bóng anh và bóng em…”. Theo lời thơ của Hữu Loan, nhạc sĩ Trần Trung đã vẽ lại bức tranh tươi vui, rộn ràng đón Xuân ở các vùng quê trong ca khúc “Cô gái hội Xuân”: “…Đôi mắt em mang trời quê. Đẹp dáng em khi Xuân về. Đường quê thơm đóa hoa nở… Câu hát em mang tình quê. Tình gái bên thôn Đoài. Tình trai bên thôn Thượng. Gặp nhau âu yếm bao lời… Gặp người em vẫn đợi. Hẹn hò em vẫn chờ…”. Xuân chiến đấu và Xuân chiến thắng là Xuân của dân tộc Việt Nam. Chủ đề này còn được các nhạc sĩ hứng khởi viết lên những bài ca rất được thính giả mến mộ thưởng thức: “Ta ra trận hôm nay” (Văn An), “Sài Gòn quật khởi”, “Mùa Xuân qua Trường Sơn” (Hồ Bắc), “Bài ca Trường Sơn” (Trần Trung- Gia Dũng), “Xuân chiến khu” (Xuân Hồng), “Chẳng kẻ thù nào ngăn nổi bước ta đi” (Thanh Phúc – Hải Hồ), “Chào anh giải phóng quân – mừng mùa Xuân đại thắng” (Hoàng Vân)… “Cùng hành quân giữa mùa Xuân” của Cẩm La là một khúc quân hành rất náo hoạt (phần nhạc đệm) nhưng lại rất trữ tình, lạc quan, tươi vui: “Khi tiếng chim hót vang lên lời ca, và khi nắng tỏa rộn bước quân hành xa thì em có nghe tiếng mùa Xuân về giục cất bước giải phóng cho làng quê… Xuân nước non chứa chan bao tình thương, lòng ta ấm lửa tình nghĩa hậu phương. Kìa em có nghe sóng người lên đường cùng chung sức giải phóng cho miềnNam…” Trong số hàng ngàn nhạc sĩ qua nhiều thế hệ, các nhạc sĩ lớn có tên tuổi đã có nhiều bài hát hay được mọi người yêu thích về chủ đề này. Cao Việt Bách và Văn Cao, Hồ Bắc và Huy Du, Hoàng Hiệp và Hoàng Vân, Trần Hoàn và Xuân Hồng, Nguyễn Xuân Khoát và Đỗ Nhuận, Trịnh Công Sơn và Nguyễn Văn Thương, Nguyễn Tài Tuệ và Thanh Tùng, Dương Thiệu Tước và Đoàn Chuẩn – Từ Linh… Và còn nhiều nhạc sĩ về sau nữa…. Tất cả đều dành cho mùa Xuân – Tuổi trẻ - Tình yêu những giai điệu đằm thắm và mượt mà, vui tươi và trong sáng…chứa chan tình Xuân – tình người. Sau ngày giải phóng miền Nam thống nhất Tổ quốc, “nhạc sĩ tiên tri” Văn Cao đã nói lên nỗi lòng của người đời và cũng là của mình về một mùa Xuân thực sự là Xuân trong bài “Mùa Xuân đầu tiên”. Những ca từ của ông thật “đắt” thấm sâu vào lòng người nghe khiến ai cũng quý yêu, cảm phục ông:“…Ôi giờ phút yêu quê hương làm sao trong Xuân vui đầu tiên! Ôi giờ phút trong tay anh đầu tiên một cuộc đời êm ấm. Từ đây người biết quê người. Từ đây người biết thương người. Từ đây người biết yêu người….”. Trong ngôn ngữ Việt, dấu thanh là một thành phần rất tinh tế không thể thiếu, do vậy mà sự hòa hợp chuẩn giữa nốt nhạc và thanh điệu của ca từ là điều cơ bản tối cần thiết. Cũng vì điều này mà các nhạc sĩ rất khó phổ thơ các thi sĩ. Nhưng khi câu từ và thanh điệu của bài thơ và giai điệu mà nhạc sĩ lựa chọn thực sự hòa hợp thì bài hát phổ lời thơ càng hay, càng có ấn tượng chinh phục người nghe. Nhờ đó bài thơ càng được người đời ghi nhớ hơn như là lời của bài hát hay. Một số bài thơ Xuân hay của các thi sĩ đã được phổ nhạc Xuân như của Nguyễn Bính, Lưu Trọng Lư, Hữu Loan, Nguyễn Nhược Pháp, Phạm Ngọc Cảnh, Diệp Minh Tuyền, Thanh Hải, Xuân Sách, Lê Thị Kim… Mùa Xuân – Tuổi trẻ - Tình yêu – Quê hương, Đất nước vẫn mãi là chủ đề để các nhạc sĩ viết nên những bài ca hay. Những cung bậc mùa Xuân được ghi lại bằng những giai điệu, ca từ, thanh âm mượt mà, thắm đượm, sâu lắng và tươi thắm rộn ràng. Đời vẫn mãi mãi có mùa Xuân nên cũng mãi mãi có lời ca tiếng hát chào đón mùa Xuân. Nguyễn Hữu Dy