Những khoảnh khắc âm nhạc của SCHUBERT

NHỮNG KHOẢNH KHẮC ÂM NHẠC CỦA SCHUBERT

Ngọc Anh

Bộ tác phẩm Moments musicaux (Những khoảnh khắc âm nhạc) D. 780 của nhà soạn nhạc người Áo Franz Schubert được xuất bản vào tháng 7 năm 1828 – năm cuối cùng của cuộc đời ông. Nó gồm tất cả 6 tiểu phẩm viết cho piano độc tấu:

1. Moderato in C major

2. Andantino in A-flat major

3. Allegro moderato in F minor

4. Moderato in C-sharp minor

5. Allegro vivace in F minor

6. Allegretto in A-flat major

 Phần lớn tiểu phẩm trong Moments musicaux được Schubert soạn trong các năm 1827 và 1828. Ngoài ra, tiểu phẩm số 3 và số 6 được soạn từ trước đó trong các năm 1823 và 1824. Schubert viết các tiểu phẩm ở hình thức phân đoạn và nhiều tiếu phẩm là một kiểu vũ khúc nào đấy.

 Tiểu phẩm số 1, ở giọng Đô trưởng với tốc độ Moderato, là một khúc minuet hoàn toàn trừu tượng. Có nghĩa là giống như một điệu valse của Chopin sau này, âm nhạc của khúc minuet đó vượt quá mọi động tác khiêu vũ mà con người có thể thực hiện được.

 Tiểu phẩm số 2, Andantino giọng La giáng trưởng, có hình thức một khúc rondo 5 đoạn nhẹ nhàng. Sau phần âm nhạc mở đầu lấp lánh với nhịp điệu điểm xuyết kiểu Sicily là một giai điệu trong trẻo được đệm bằng những hợp âm rải tay trái đều đặn.

 Tiểu phẩm số 3, Allegro moderato giọng Fa thứ, được soạn vào năm 1823. Mang phong vị kiểu Đông Âu, nó được nhà xuất bản dán cái nhãn ban đầu là “Air Russe" (Giai điệu Nga).

 Tiểu phẩm số 4, với tốc độ Moderato nhưng ở giọng Đô thăng thứ, gợi nhắc tới Bach. Đoạn trung tâm của nó trải ra ở điệu thức trưởng, nơi những gì liên quan đến điệu thức thứ tan biến đi trong một thế giới mộng mơ nhẹ nhõm của những nhịp lệch ken dày trong kết cấu.

 Thuần chất Schubert hơn cả là tiểu phẩm số 5, Allegro vivace giọng Fa thứ. Đây là một tiểu phẩm mạnh mẽ với nhịp ngựa phi. Âm nhạc dễ dàng làm ta hình dung tới một con tuấn mã đang phi nước kiệu vòng quanh một sân khấu xiếc.

 Tiểu phẩm cuối cùng trong bộ Moments musicaux cũng được viết ở giọng La giáng trưởng như khúc minuet đầu tiên nhưng có tốc độ Allegretto. Trong tiểu phẩm có thời lượng dài nhất này, Schubert làm thính giả ngỡ ngàng bằng các lối chuyển điệu thông minh và linh hoạt nhất.

 Tiêu đề Moments musicaux (Những khoảnh khắc âm nhạc) không phải do tác giả đặt và có lẽ là không thích đáng. 6 tiểu phẩm đó không thực sự là những “khoảnh khắc” âm nhạc vì một nửa trong số chúng có thời lượng tới hơn 5 phút, thậm chí tiểu phẩm số 6 dài khoảng 7 phút.

 Nếu coi cái tiêu đề gốc của nhà xuất bản là một tai ương về mặt ngữ nghĩa thì ý kiến cho rằng Schubert đã có thể đặt hoặc thậm chí thông qua tiêu đề này là hoàn toàn không thể tin được. Vào thời điểm xuất bản Moments musicaux, Schubert không có tâm trạng nào để tranh cãi về những vấn đề như vậy. Ông không chỉ đang rất túng quẫn mà còn đang phải chiến đấu giành giật sự sống của chính mình.

 Song sức khỏe của Schubert không hề được cải thiện và trái tim ông ngừng đập vào ngày 19 tháng 11 năm 1828. Trong những khoảnh khắc cuối cùng của cuộc đời, Schubert truyền đạt lại cho em trai mình là Ferdinand ý nguyện được chôn cất bên cạnh Ludwig van Beethoven tại nghĩa trang Währing.

 Trong đám tang của Beethoven tại Vienna một năm trước đó, Schubert là một trong những người cầm đuốc đi sau thi hài thần tượng của mình. Tới năm 1888, di hài của cả Beethoven và Schubert cùng được chuyển về nghĩa trang Zentralfriedhof, nơi yên nghỉ của nhiều nhà soạn nhạc danh tiếng khác.

 Lấy cảm hứng từ bộ Moments musicaux của Schubert, nhà soạn nhạc và nghệ sĩ dương cầm kiệt xuất người Nga Sergei Rachmaninov cũng soạn bộ tác phẩm giá trị Six Moments Musicaux (6 khoảnh khắc âm nhạc), Op. 16 vào khoảng tháng 10 và 12 năm 1896.

Thời gian dành cho mỗi đời người là hữu hạn, kể cả với những thiên tài âm nhạc. Nhưng những kiệt tác của họ sẽ còn tạo ra cho thính giả vô vàn khoảnh khắc diệu kỳ, nhất là trong nhịp sống gấp gáp của ngày hôm nay.

Nguồn: nhaccodien.info