Lãng du cùng Sóng của Trương Anh Quốc

Lãng du cùng Sóng
của Trương Anh Quốc

Trương Anh Quốc là một trong những cây bút trẻ đáng chú ý trong hơn mười năm qua và là thành viên sáng lập nhóm Văn học Sài Gòn. Sinh trưởng ở Quế Sơn, Quảng Nam anh tốt nghiệp kỹ sư điện Đại học Hàng hải, định cư TPHCM, làm việc trong ngành vận tải biển và dầu khí. Biển cả không chỉ là nơi mưu sinh mà còn là tình yêu, nguồn cảm hứng cho chàng kỹ sư trẻ sáng tác văn học, mới nhất là tiểu thuyết du ký độc đáo “Sóng” do NXB Hội Nhà văn ấn hành tháng 9.2019 và vừa được Hội Nhà văn TP.HCM trao giải thưởng chính thức…
Trương Anh Quốc ở cảng biển Tây Ban Nha
Tiểu thuyết du ký là thể loại hiếm thấy trong văn học Việt Nam và thế giới. Và có lẽ “Sóng” của nhà văn Trương Anh Quốc là một trong những tiểu thuyết du ký biển đầu tiên của nước ta. Tác phẩm giúp cho người đọc hiểu biết rõ hơn nghề đi biển của các thuỷ thủ và nhân viên tàu viễn dương, một nghề vốn rất quyến rũ nhưng cũng đầy khó nhọc và còn xa lạ với nhiều người. Đồng thời “Sóng” còn mang lại những kiến thức, vẻ đẹp của các vùng biển, vùng đất, con người ở nhiều nơi trên thế giới mà tác giả đặt chân tới bằng góc nhìn, cảm nhận tinh tế riêng biệt.
Chính những điều trên, tiểu thuyết du ký “Sóng” có sức lôi cuốn sự tò mò của bạn đọc, nhất là giới trẻ thích xê dịch khám phá. Ngoài ra, theo nhà văn Trương Anh Quốc: “Viết “Sóng” mình chọn lối viết nhẹ nhàng, không tập trung vào xây dựng cốt truyện với tuyến nhân vật xung đột mâu thuẫn rồi đi tìm cách gỡ, mình chú trọng đến nét mới lạ của văn hoá vùng miền của bước chân nhân vật du hành bằng đường biển trải qua. Đi bằng đường biển sẽ có sự thú vị riêng, dưới đôi mắt của nhân vật – người đi biển sẽ có cách nhìn khác qua một lăng kính khác, nhất định sẽ khác với lăng kính của người du hành bằng đường hàng không hay đường bộ đường sắt. Góc nhìn từ ngoài biển vào bờ, có cả sự mong ngóng, trìu mến và bao dung”.
Bên cạnh tiểu thuyết du ký “Sóng” thì tiểu thuyết “Biển” của Trương Anh Quốc cũng từng đạt Giải nhất Văn học Tuổi hai mươi do Hội Nhà văn TPHCM và NXB Trẻ tổ chức.
Trương Anh Quốc xuất hiện trên văn đàn hơn mười năm trước và nhanh chóng gặt hái thành công. Anh đã xuất bản ba tập truyện ngắn “Sóng biển rì rào”, “Lũ đầu mùa”, “Hợp đồng chiều thứ bảy” cùng một tiểu thuyết “Biển” và bây giờ là “Sóng”. Anh cũng được trao những giải thưởng có giá trị: Giải nhì Văn học tuổi 20 lần 3 và Giải nhất Văn học tuổi 20 lần 4 do NXB Trẻ phối hợp Hội Nhà văn TPHCM tổ chức, giải các cuộc thi truyện ngắn của báo Sài Gòn Giải Phóng, tạp chí Văn Nghệ Quân Đội.
Trong số 5 tác phẩm đã xuất bản của Trương Anh Quốc thì có 3 tập viết thuần về biển là tập truyện ngắn đầu tay “Sóng biển rì rào”, 2 tiểu thuyết “Biển” và “Sóng”. Có thể nói biển đã mang lại nguồn cảm hứng lớn lao, giúp cho chàng kỹ sư trẻ sớm tự phát hiện và chọn cho mình con đường riêng để bước vào thế giới văn chương. Như lời tâm sự của anh: “Có lẽ mình may mắn khi chọn viết về biển trong lúc có rất ít người viết về đề tài này và họ không phải là người trong cuộc. Mình viết sẽ dễ dàng hơn khi ngành hàng hải đặc thù với rất nhiều ngôn ngữ chuyên ngành. Ngôn ngữ chuyên ngành tiếng quốc tế có khi không thể tìm từ tiếng Việt sát nghĩa để thay thế. Tiểu thuyết “Sóng” chỉ gói ghém trong một hành trình đi trên một con tàu, trong khi mình đã làm việc trên nhiều con tàu đi khắp nơi như thế”.
Hành trình để nhà văn Trương Anh Quốc viết nên tiểu thuyết du ký “Sóng” chính là chuyến đi biển xa đầu tiên sau khi anh rời trường đại học với tấm bằng kỹ sư điện ngành hàng hải. Theo lời anh: “Chuyến tàu biển vòng quanh thế giới đầu tiên trong cuộc đời đi biển của mình đã để lại nhiều ấn tượng đẹp và thú vị. Khi đó, mỗi lần đến cảng nào, nước nào, đi bờ ra sao… khi về tàu mình đều ghi lại trong những tập giấy A4. Cũng trong chuyến đó mình mua được chiếc máy tính xách tay nên cặm cụi gõ chữ từ xấp giấy vào máy tính. Mình cũng mua được một chiếc máy ảnh kỹ thuật số bấy giờ mới ra nên quý lắm, đi bờ chụp hình về tàu lưu hết trong máy tính”.
Thế nhưng điều bất ngờ đã xảy ra. Khi Trương Anh Quốc cùng con tàu mới trở về nước thì chiếc máy tính đó của bị trộm vào nhà cuỗm mất. Bao nhiêu công sức, chữ nghĩa hình ảnh anh lưu trong máy bay luôn. Anh cất công tìm kiếm mua lại nhưng cái máy vẫn biệt tăm, không thế nào tìm lại được. Thế rồi một điều kỳ diệu lại đến với anh khi khởi động viết tiểu thuyết “Sóng”, đó là bao nhiêu cảm xúc hơn 15 năm trước chợt ùa về với những hình ảnh rõ mồn một.
Dù chuyến đi biển đầu tiên Trương Anh Quốc đặt chân lên hơn ba chục quốc gia, hàng mấy chục bến cảng nhưng anh chỉ chọn những bến cảng vùng đất đã để lại ấn tượng thật sâu sắc để đưa vào tiểu thuyết du ký “Sóng”. Anh cho biết: “Mình chọn những điểm nhấn điển hình nói lên được tập tục, văn hoá của vùng ấy nhưng không sa đà vào chi tiết, tránh không đưa ra những thông tin có thể tra tìm trên gu gồ (google). Nơi đến nhiều khi chỉ là cái cớ để có câu chuyện mà thôi. Với phương châm ấy, “Sóng” nhẹ nhàng như một cuộc dạo chơi thăm thú các vùng đất mới, mỗi nơi để lại câu chuyện thú vị nho nhỏ vậy”.
Nhà văn Trương Anh Quốc phát biểu trong buổi ra mắt tiểu thuyết Sóng ở Sài Gòn do nhà thơ Phan Hoàng và nhà văn Trần Nhã Thụy cùng chủ trì
Đúng vậy, có nhiều câu chuyện độc đáo trong tiểu thuyết du ký “Sóng” của nhà văn Trương Anh Quốc, trong đó có những đất nước quen thuộc với người Việt Nam. Chẳng hạn, khi đến Nhật Bản anh phát hiện tính kỷ luật của họ ở khuôn phép cấp dưới rất nể sợ cấp trên, tôn ti trật tự còn thể hiện ở cách vạch màu đỏ xanh trên mũ bảo hiểm trong nhà máy; hoặc những người lớn tuổi vẫn chăm chỉ đi làm dù trong tài khoản họ rất nhiều tiền vì ám ảnh cái đói sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Hoặc câu chuyện đối mặt cướp biển ở eo Malacca, sự ngang tàng của một công nhân da màu qua câu nói đầy tự hào “Tao là một người Mỹ”, bất ngờ với các cô gái bốc lửa cùng nụ hôn quyến rũ ở Mexico, và cả sự sợ hãi của các chàng thuỷ thủ sau một lần “thử của lạ” ở Đức khi phát hiện mình trở thành diễn viên phim sex bất đắc dĩ…
Trương Anh Quốc và vợ con trong buổi ra mắt tiểu thuyết Sóng
Và cũng theo “Sóng”, khi tàu lênh đênh đến hòn đảo ngọc Tenerife cách châu Phi chưa đầy 300km và cách Tây Ban Nha đến vài ngàn cây số nhưng nó lại là khu tự trị thuộc Tây Ban Nha. Thật kỳ lạ. Một di sản từ thời các nhà hàng hải đi thám hiểm hay thời thực dân. Mỗi năm Tenerife đón lượng khách du lịch quốc tế gấp mười lần số dân trên đảo. Chính quyền ưu tiên phát triển đảo còn hơn đất liền. Biển đảo gắn liền lợi ích kinh tế, du lịch cả vị trí địa lý, vùng trời lòng biển lòng đất. Và tại đảo ngọc Tenerife có một cái quán của người Việt thường bị bọn Tây ăn quịt nhưng chủ quán rất bản lĩnh đối phó, đồng thời luôn dành cho thuỷ thủ từ quê nhà những tình cảm nồng nhiệt.
Cũng ở châu Phi, theo nhà văn Trương Anh Quốc, khi tàu đi qua một hòn đảo bé tẹo thì thuyền trưởng người Pháp cho tàu tạt gần hòn đảo một chút rồi thông báo cho thuyền viên ra xem. Chỉ một thoáng, từ trong đảo có các canô chạy ra xua đuổi tàu hàng vì xâm phạm 12 hải lý chủ quyền hòn đảo. Họ phát loa thông báo bằng tiếng Anh, tiếng Pháp một cách kiên quyết. Bất ngờ, thuyền trưởng tàu hàng cho căng cờ Pháp lên và cũng đáp lại bằng tiếng Pháp. Vậy là mấy chiếc canô kia quay đầu vào bờ. Thuyền trưởng cùng mấy thuyền viên người Pháp cười khoái chí và tỏ ra rất tự hào. Hoá ra thuyền trưởng biết hòn đảo xa tít mù khơi tận biển châu Phi này là của nước Pháp nên trêu đùa cho vui với thuyền viên trên tàu.
Nhà văn Trương Anh Quốc với nhóm Văn học Sài Gòn 11.2019
Bên cạnh hàm lượng kiến thức văn hoá thì những chi tiết mang yếu tố tưởng tượng sáng tạo của nhà văn Trương Anh Quốc trong “Sóng” khá phong phú. Bởi tiểu thuyết du ký không đơn thuần như ký sự hay sách quảng bá du lịch, mà các điểm đến chỉ là chất liệu, nguồn cảm hứng cho sự sáng tạo của nhà văn. Trương Anh Quốc cho rằng, tiểu thuyết du ký có cái dễ là kết hợp “đi, nghe, nhìn” thêm thắt mà thành, nhiều khi toàn hình ảnh hư cấu nhưng bạn đọc thấy nó rất… thật. Còn cái khó là làm sao xâu chuỗi sự kiện, theo trục, tạo thành mối liên kết thống nhất hấp dẫn lôi cuốn bạn đọc từ đầu tới cuối chứ không rời rạc tản mạn.
Nhà văn Trương Anh Quốc còn cho biết thêm: “Viết tiểu thuyết “Sóng” mình xin cám ơn bạn bè đồng nghiệp, những con người mình từng gặp đã làm hình mẫu cho mình khai thác, và cũng có nhiều người mình để “đóng vai ác” xuyên suốt tập sách. Ngoài những chi tiết thật, mình hư cấu thêm thành những câu chuyện tròn trịa có đầu có cuối. Có những hư cấu làm mình vỗ đùi thích thú khi viết xong chúng: Hình ảnh bác bếp trưởng Cúc (đồng âm với Cook: nấu nướng) do ngủ quên dậy trễ chưa đánh răng súc miệng lật đật chạy xuống bếp nhai tỏi phun vào chảo khử dầu cho kịp hay anh chàng người nước ngoài xin đểu không được bèn khạc phun nước miếng vào mặt bạn cùng đường, quá khiếp. Cũng cái lỗ miệng ấy thôi, thực hiện bao nhiêu công việc, đôi khi là lời nói ngọt ngào và cũng là nơi làm những việc ghê rợn kia…”
Còn trẻ và còn nhiều cơ hội lãng du trên khắp các đại dương, chàng kỹ sư yêu biển Trương Anh Quốc nhất định sẽ tiếp tục mang lại cho bạn đọc nhiều trang văn hay và độc đáo như “Sóng”. Tất nhiên, nhiều giải thưởng giá trị khác chờ đón anh…
24/12/2019
Phan Hoàng
Theo https://vanhocsaigon.com/