Nhớ xưa xe ngựa

Nhớ xưa xe ngựa

Vào thập niên tám mươi đến chín mươi của thế kỷ trước, vùng quê tôi có rất nhiều xe ngựa. Hồi đó cuộc sống còn khó khăn, thiếu thốn nên xe ngựa là phương tiện giao thông phổ biến cho người và hàng hóa từ vùng nông thôn ra phố thị hoặc ngược lại. Riêng với bọn trẻ chúng tôi, chỉ mong chờ được đi xe ngựa vào dịp tết là thích thú lắm. Hình ảnh chiếc xe ngựa đã trở thành một phần ký ức gắn liền tuổi thơ tôi với những ngày xưa cũ!
Quê tôi cách thị xã non mười cây số, nhưng đối với bọn trẻ thì đó là quãng đường xa lơ xa lắc. Những đứa trẻ thôn quê ngày ấy, sáng đi học ở trường làng, chiều rong chơi nơi ruộng đồng, gò bãi; hết bắt dế, chăn bò là đến hái rau, mò cua, tát cá… Bốn mùa đi qua chỉ biết đồng ruộng, bờ mương, lò gạch, sân kho, trại bò. Những ngày mùa đông mưa dầm gió bấc, lùa bò trong mưa gió lạnh co ro tím tái nhưng vẫn reo cười hẹn nhau tết này bọn mình đi chơi phố biển.
Nhà giáo Phan Huy Thùy ở Phú Yên
Chờ đợi tết, không chỉ có bộ quần áo mới, có thịt mỡ dưa hành, có bánh in bánh thuẫn, mà quan trọng hơn là được cha mẹ lì xì cho ít tiền để đi chơi, đi xe ngựa xuống phố biển!
Phố ngày xưa dẫu còn thưa vắng nhưng dù sao vẫn sầm uất hơn rất nhiều so với chốn thôn quê. Ở đó có những ngôi nhà cao tầng, điện đèn chớp nháy, những hiệu buôn đủ các món hàng xanh đỏ mà trẻ con chỉ nhìn là mê mẩn. Trong mắt bọn trẻ chúng tôi, phố là nơi đủ đầy, giàu sang phú quý. Ước mơ xuống phố để ngắm nhìn phố, rồi đi xem cho biết biển cứ thường trực trong tâm trí tôi mà phải chờ dịp tết mới đi được!
So với các loại xe cộ thô sơ do súc vật kéo thì xe ngựa chiếm ưu thế hơn. Xe ngựa nhờ vào sức ngựa nên chạy nhanh hơn cộ bò. Xe ngựa có mui để che mưa che nắng và chất hàng hóa bên trên, hai bên hông xe có gắn thêm nhiều móc để treo quang gióng, phía trong có hai dãy băng ngồi cố định. Ngày thường, xe ngựa dùng để chở hàng hóa và các bà, các chị đi đến các chợ trong tỉnh để bán mua. Chiều cuối năm, những chiếc xe ngựa được chà rửa sạch sẽ, chú ngựa được tắm rửa chải lông, lục lạc đeo trên cổ ngựa được lau chùi cho sáng bóng, thùng xe cũng được “tân trang” cho tươi tắn hơn trong vài ba ngày tết. Ngựa và xe như sang trọng hẳn lên để sớm mai xuân sẽ đón chào những hành khách nhỏ!
Những chiếc xe ngựa chở đầy bọn trẻ, nhịp bước chân khua lộc cộc đều đều trên con đường quê gập ghềnh sỏi đá. Tiếng lục lạc leng keng rộn ràng, tiếng nói cười hò reo vang vọng. Thỉnh thoảng, đang chạy trên đường mà gặp một chiếc xe ngựa khác cũng chở trẻ con đi chơi là tụi nhỏ giục bác xà ích đánh ngựa cho nhanh, kiểu như đua xem ngựa nào chiến hơn vậy!
Như để chiều lòng con cháu, bác lái ngựa ra roi, ngựa phi nhanh hơn, tiếng vó ngựa khua giòn tan liên hồi, tiếng cười reo vang dậy khắp một quãng đường. Riêng tôi chỉ trông mong cho ngựa đi thật chậm để được ngắm nhìn cánh đồng mùa xuân đang xanh mướt, nhìn quang cảnh thiên nhiên tươi đẹp ven đường. Cũng có khi ngựa đuối sức vì đường xấu gập ghềnh mà còn chở nặng nên không lên dốc nổi. Lúc này, bác tài ngựa cùng mấy đứa lớn hơn nhảy xuống đẩy xe phụ giúp ngựa!
Tôi nhớ lắm phố xá ngày xưa chưa tấp nập, xe ngựa còn được phép đi vào trong nội thị. Phố nằm ven biển, xuống phố cũng là dịp để chúng tôi được đến biển, ngắm nhìn biển rộng mênh mông, thấy từng con sóng vỗ bờ cát mịn, xa xa là mấy chiếc thuyền đang nhấp nhô bềnh bồng, những cánh chim hải âu bay lượn, những vỏ ốc vỏ sò đều lạ lẫm đối với bao đứa trẻ miền quê.
Lúc đó tôi mới hiểu, biển bao la hơn cả cánh đồng làng, biển nồng mặn mùi của cá muối xa khơi, biển có những người lính hải quân đang ngày đêm canh giữ mà bài học hôm nào cô đã dạy! Phố biển quá xa so với bước chân của tuổi nhỏ nhưng nhờ có xe ngựa mà trở nên gần gũi, thân thương.
Cuối chiều, chiếc xe ngựa vẫn đợi chờ bọn trẻ trở về! Chiếc xe thô sơ cũ kĩ với chú ngựa cần mẫn siêng năng, bác xà ích vất vả mưu sinh nhưng giàu lòng nhân hậu, thương bọn trẻ nghèo mà sẵn sàng chở giúp nếu không có tiền trả. Đã thế, bác còn để sẵn phích nước lạnh với một ít bánh in, bánh cốm cho mấy đứa nhỏ. Chiếc xe ngựa như chở đầy kí ức của tuổi thơ.
Tôi về ngang qua chốn cũ mà lòng bâng khuâng nhớ lại ngày xưa. Chỗ này là chuồng ngựa, phía này là nơi để chiếc xe, mà giờ đây cả người và xe đều không còn nữa. Bất chợt, tôi nhớ hai câu thơ của Bà Huyện Thanh Quan: “Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo/ Nền cũ lâu đài bóng tịch dương”.
Người xưa hoài niệm về xe ngựa lối xưa, luyến lưu hồn cỏ mùa thu vấn vương trên lâu đài nền cũ. Tôi nay bồi hồi nhớ về bóng dáng những chiếc xe ngựa thô sơ cũ kĩ, xa xăm một thời. Dù bộn bề lo toan cơm áo nhưng đôi lúc lòng miên man nhớ: Tuổi thơ háo hức mong chờ/ Tết xưa xe ngựa, bây giờ còn đâu!
Lâu lắm rồi tôi chưa gặp một chiếc xe ngựa trên đường, còn dùng nó để chở trẻ con đi chơi tết thì càng không thấy nữa. Thương nhớ lắm những chiếc xe ngựa ngày xưa!.
15/12/2022
Phan Huy Thùy
Theo https://vanhocsaigon.com/