Bài thơ - Bài hát – Có phải em mùa thu HÀ NỘI?

BÀI THƠ, BÀI HÁT – CÓ PHẢI EM, 

MÙA THU HÀ NỘI?

Nếu các bạn theo dõi các bài Nhạc xanh chị Hồng Thuận viết thì sẽ thấy chị rất thích các bài chị Hồng Nhung hát về Hà Nội. Hôm nay, chị Hồng Thuận có tặng một bài cho Nhạc xanh, bài Có phải em, mùa thu Hà Nội?.

Bài này được nhà thơ Tô Như Châu sáng tác vào tháng Tám năm 1970 và được nhạc sĩ Trần Quang Lộc phổ nhạc vào năm 1972. Đến đầu những năm 90, bài này bắt đầu trở nên phổ biến qua giọng hát của Hồng Nhung, Thu Phương.

Khi sáng tác ra bài thơ và ca khúc bất hủ này, cả nhà thơ và nhạc sỹ đều chưa từng có dịp đặt chân tới Hà Nội. Nhà thơ Tô Như Châu (tên thật là Đặng Hữu Có, sinh năm 1934, mất năm 2002), sinh sống và làm thơ ở một xóm nhỏ cạnh bến đò An Hải, Sơn Trà, Đà Nẵng. Còn nhạc sĩ Trần Quang Lộc sinh năm 1945 tại Quảng Trị, có thời gian học tại Đà Nẵng.

Đây là một bài thơ, bài hát rất hay về Hà Nội.

Tuy nhiên, có một điểm nhiều người cho hơi lạ là ở khi bản nhạc lên đến nốt cao: “Nghe đâu đây hồn Trưng Vương sông Hát”, họ không hiểu ở đây tác giả muốn nói gì vì Hai Bà Trưng tự vẫn ở sông Hát thuộc tỉnh Sơn Tây thì có liên hệ gì đến mùa thu Hà Nội?!

Có ý kiến giải thích: Hai Bà Trưng nhảy xuống dòng sông Hát tự vẫn tại tỉnh Sơn Tây, mà sông Hát là dòng nước thượng lưu của sông Hồng. Hồ Hoàn Kiếm và hồ Tây Hà Nội lại bắt nguồn từ sông Hồng. Như vậy Hai Bà Trưng tự vẫn ở sông Hát thuộc tỉnh Sơn Tây thì có liên hệ chút chút đến mùa thu Hà Nội.

Theo mình, nếu các bạn đọc nguyên tác bài thơ (ở dưới đây) thì có lẽ sẽ hiểu hơn tại sao nhà thơ lại liên hệ như vậy.

Nguyên tác bài thơ mang âm hưởng hùng ca, được viết vào tháng 8-1970, lúc Đà Nẵng còn tơi bời trong khói lửa chiến tranh. Có lẽ lúc đó nhà thơ đã gặp một người con gái Hà Nội. Và người con gái Hà Nội này có điều gì đó khiến nhà thơ cảm được một hào khí cha ông, một tinh thần anh dũng, hào kiệt từ ngàn xưa đã quay trở về (trong đó có tinh thần Hai Bà Trưng – “Nghe đâu đây hồn Trưng Vương sông Hát”).

 Tinh thần đó là niềm hy vọng để nhân vật “anh” trong bài “đi” “giữ quê hương”.

Cả bài thơ và bài hát đều nói về mùa thu Hà Nội, về người con gái Hà Nội. Còn người con gái Hà Nội thì cảm nhận bài này ra sao? :)

Với chị Hồng Thuận, một cô gái  lớn lên ở Hà Nội thì chia sẻ: “..lúc nào cũng cảm giác mình đâu đó trong những bài hát ấy. Nhớ về một thuở mình là nữ sinh của Hoàn Kiếm đâu đó là Bờ Hồ và phố cổ – Một kiểu Hà Nội nhất của Hà Nội, trong khi có đôi lúc thấy mình lại còn chẳng phải là thuộc về HN, cũng chẳng thuộc về VN. Conflict nhỉ? : “.

Mời các bạn cùng thưởng thức nhé.

Cám ơn chị Thuận đã tặng bài hát này. 

Chúc chị Thuận và các bạn một ngày vui. 

Thu Hương

Có phải em, mùa thu Hà Nội 

Thơ: Tô Như Châu, nhạc: Trần Quang Lộc

Tháng Tám mùa thu lá khởi vàng chưa nhỉ

Từ độ nguời đi thương nhớ âm thầm

Có phải em là mùa thu Hà Nội

Tuổi phong sương ta cũng gắng đi tìm

Có phải em mùa thu xưa.

Có bóng mùa thu thức ta lòng sang mùa

Một ngày về xuôi chân ghé Thăng Long buồn

Có phải em là mùa thu Hà Nội

Ngày sang thu anh lót lá em nằm

Bên trời xa sương gió bay.

Thôi thì có em đời ta hy vọng

Thôi thì có em sương khói môi mềm

Có phải em là mùa thu Hà Nội

Nghe đâu đây lá ướt và mi xanh

Nghe đâu đây hồn Trưng Vương sông Hát.

Có chắc mùa thu lá rơi vàng tiếng gọi

Lệ mừng gặp nhau xôn xao phím dương cầm

Có phải em là mùa thu Hà Nội

Nghìn năm sau ta níu bóng quay về

Ôi mùa thu của ước mơ.

Nguyên tác bài thơ:

Có phải em

mùa thu Hà Nội

Tháng tám mùa thu

Lá khởi vàng em nhỉ

Từ độ người đi

thương nhớ âm thầm

Chiều vào thu nghe lời ru gió

Nắng vàng lơ lửng ngoài hiên

Mắt nai đen mùa thu Hà Nội

Nghe lòng ấm lại tuổi phong sương

May mà có em cho đường phố vui

May còn chút em trang sức sông Hồng

Một sáng vào thu bềnh bồng hương cốm

Đường Cổ Ngư xưa bắt bước phiêu bồng

Thôi thì có em đời ta hy vọng

Thôi thì có em sương khói môi mềm

Có phải em mùa thu Hà Nội

Nghe đâu đây lá ướt và mi xanh

Nghe đâu đây hồn Trưng Vương sông Hát

Lững thững Hồ Tây một dáng Kiều

Có phải em mùa thu Hà Nội

Nghìn năm sau níu bóng quay về

Phải nơi đây miền Thanh Nghệ Tĩnh

Phải nơi đây Hồng Lĩnh-Ba Vì

Phải nơi đây núi Nùng sông Nhị

Lớn dậy con người đất Tổ Hùng Vương

Anh sẽ đi

Cả nước Việt Nam yêu dấu

Đẹp quê hương gặp lại tình người

Bước nhỏ long lanh hồn nghệ sĩ

Mơ Quang Trung vó ngựa biên thuỳ

Ngày anh đi

Nhất định phải có em

đường cỏ thơm rong ruổi

Sẽ ghé lại Thăng Long

thăm Hoàng Thành- Văn Miếu

chắc rêu phong đã in dấu bao ngày

Đã nghe

bập bùng trống trận

Ngày chiến thắng Điện Biên

Sáng hồn lửa thiêng

Xuôi quân về giữ quê hương

Hôm nay mùa thu

Gió về là lạ

Bỗng xôn xao con tim lời lá

Bỗng xôn xao rơi vàng tiếng gọi

Lệ mừng gặp nhau ngàn phím dương cầm

Có phải em mùa thu Hà Nội

Ngày sang thu lót lá em nằm

Bên trời xa sương tóc bay

Hà Nội ơi em có hay

Quê hương thần thoại hiển linh hồn sông núi

Nắng thu muôn màu rực rỡ trong hồn anh.

Đà Nẵng, tháng 8-1970

 Tô Như Châu

Có phải em, mùa thu Hà Nội?