Vài cảm nghĩ khi đọc bài thơ "Ở lại" của Đặng Xuân Xuyến

Vài cảm nghĩ khi đọc bài thơ
"Ở lại" của Đặng Xuân Xuyến

Bài thơ "Ở lại" là một trong số các bài thơ tình hay của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến! Ngôn từ và hình ảnh trong bài thơ thật bạo liệt và táo bạo, đậm chất phồn thực nhưng không hề mảy may khiêu dâm, tục tĩu.
Ở LẠI
Thì cứ lại đây. Ngồi xuống đây
Nhấp chén rượu thơm ủ lâu ngày
Ngoài kia mưa gió nhiều như thế
Ở lại đi em. Mai hãy về.
Ta biết sự đời cũng nhiêu khê
Mười hai bến nước lắm ê chề
Em về hay ở đều như thế
Ngang dọc miệng đời chẳng bớt chê.
 
Thôi ở lại đây. Nghỉ lại đây
Ngực ta làm gối thật êm dầy
Tay ta làm nệm nhung rất ấm
Em quấn thân ta tựa chăn mềm.
Ta muốn đêm này em với ta
Quyện từng hơi thở trộn thịt da
Ưu phiền cứ mặc trôi theo gió
Nào hãy cùng ta dạo bến mơ.
Hà Nội, chiều 4.9.2014
ĐẶNG XUÂN XUYẾN
(In trong tập CƯỠNG XUÂN; Nhà xuất bản Hội Nhà Văn 2017)
Thơ tình của Đặng Xuân Xuyến hay đề cập đến những khía cạnh rất nhạy cảm trong tình yêu, không mơn trớn mon men với trăng sao mây gió, nhớ nhung, thề non hẹn biển như đa số thơ tình của các nhà thơ khác. Thơ tình của Đặng Xuân Xuyến là những ngôn từ, những thi ảnh trần trụi với những biểu hiện cụ thể của: cắn, cấu, ghì, xiết, rên, la... trong chuỗi hành động ân ái yêu đương, nhưng cho dù ngôn ngữ có táo bạo, nóng bỏng, gợi dục tính thế nào thì câu chữ Đặng Xuân Xuyến dùng vẫn tinh tế, đẹp và nhân văn, không hề gợn chút khiêu dâm ân ái thân xác tầm thường. Đó là đặc trưng rất riêng của thơ tình Đặng Xuân Xuyến.
Lấy ví dụ ở bài thơ khác, đó là bài thơ "Tình Nở". Cũng với những ngôn từ bỏng cháy khát yêu, tưởng nhà thơ chỉ mô tả những ham muốn trần trụi về thể xác để diễn tả thoả cơn khát yêu của Thị Nở - Chí Phèo nhưng ngẫm kỹ chút thôi thì những ngôn từ ấy không hề dung tục, không hề khiêu dâm mà rất giàu tính nhân văn. Câu "Giả ngây Nở để Chí đè cưỡng yêu" là câu thơ rất sáng với 2 từ "giả ngây" giàu tính nhân văn. Nhờ 2 từ "giả ngây" mà Thị Nở không ngốc nghếch thô kệch và dở hơi như trong nguyên tác của nhà văn Nam Cao. Thị Nở trong "Tình Nở" khôn hơn, e lệ phụ nữ hơn, biết giấu đi sự khao khát ái tình khi được "Chí đè cưỡng yêu". Với 2 chữ "giả ngây" này Thị Nở được thoát xác thành một người phụ nữ tinh ranh và rất là đời.
Khi bình về bài thơ “Tình Nở”, nhà Phê bình Văn học Châu Thạch có những nhận xét rất tinh tế, công tâm: “Tình Nở là một bài thơ cho ta hai cảm xúc. Cảm xúc ở tâm hồn đem đến cho ta cảm nhận hương vị của một mối tình bình dân, chân chất và mộc mạc. Cái hương vị đó ta không tìm thấy khi đọc chính truyện của nhà văn Nam Cao. Nhà thơ Đặng Xuân Xuyến đã đặt vào trong sáu câu thơ ngắn của mình những từ ngữ thích đáng như “ơn trời”, “giả ngây”, “cưỡng yêu”, “hương tình”, “vẫn tươi” để thi vị hóa cái đêm hôm đó, làm cho Tình Nở gây hình ảnh đẹp trong thơ và tạo ấn tượng đẹp trong lòng bạn đọc. Cái cảm xúc trong tâm hồn mà tác giả tạo ra trong thơ làm cho sự cảm xúc trong xác thịt bớt đi tính dục. Từ đó hơi nóng tình dục chảy trong người khi nhớ lại cảnh ái ân đầy bản năng dưới trăng không còn lõa lồ khó nhìn nữa, mà nó trở nên một bức tranh nghệ thuật tả chân. Có thể nói, Tình Nở của Đặng Xuân Xuyến đã cô đọng thi đề, thi tứ, thi ý trong những câu thơ súc tích. Thơ ngắn nên sức khái quát thật cao. Sự lựa chọn để miêu tả những khoảng khắc dồn nén thật đúng lúc và tuyệt vời. Bài thơ cũng tạo một cái nhìn mới vào truyện ngắn Chí Phèo mà từ lâu, đã được giảng dạy ở học đường theo một định hướng không hoàn toàn của nó.”
Khi đọc tập thơ tình "Cưỡng Xuân" của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến, nhà thơ, nhà nghiên cứu Kinh dịch Nguyễn Thanh Lâm cũng đã có những cảm nhận thú vị: "Thơ của Đặng Xuân Xuyến chưa đến bực tài hoa, mà là thơ của nỗi lòng, tình yêu và sự đớn đau trong tình yêu nâng hồn anh thành cánh chim bay đến phía sau của chân trời tình yêu và trở về với hồn quê - Đất nhãn Hưng Yên:
Về đi em! Về ngắm trăng buông
Câu mái đẩy lèn sâu ký ức
Dựa vai anh ngắm đời rất thực
Cổ tích trầu cau đã hết nhựa rồi..
Nếu có tài họa sĩ, tôi sẽ vẽ bức tranh đồng quê, có đôi trai gái ngồi ngắm trăng buông. Cô gái tựa vào vai chàng trai, ngắm trăng trời và nghe trăng ở lòng thổn thức. Nhưng vẽ “Cổ tích trầu cau đã hết nhựa rồi” thì thật khó. Chỉ có thơ, hồn thơ quê của Đặng Xuân Xuyến mới vẽ được. Tôi nhắm câu thơ này cho rượu thơm hương".
Sáng nay, 28 tháng 2 năm 2022, nhà thơ Đặng Xuân Xuyến post bài thơ "Ở lại" lên album "Thơ đã xuất bản" trên trang facebook cá nhân, có khá nhiều lời bình luận khen ngợi bài thơ này. Bình luận của nhà thơ Thái Chung khái quát rất chính xác về bài thơ "Ở lại" và dòng thơ tình của Đặng Xuân Xuyến:
"Thơ tình của Đặng Xuân Xuyến trần trụi nhưng tinh tế, mạnh bạo nhưng đời thường, nhạy cảm nhưng không tục. Tóm lại (bài thơ Ở Lại), tuyệt, đậm chất Đặng Xuân Xuyến.".
Hay cảm nhận nhanh của nhà thơ Trịnh Thị Nhâm: "Tôi mê thơ tình của Đặng Xuân Xuyến. Đẹp! Không phải cái đẹp ngôn từ mỹ miều, những lời có cánh, mà cái đẹp rất thật, rất đời. Yêu với niềm đam mê hừng hực, cháy bỏng, quyết liệt. Ngay cả những câu từ tả chân về sự đụng chạm hoà quyện về thể xác vẫn đẹp đẽ, toả sáng, ta không hề thấy bợn chút dung tục. Bài thơ rất tuyệt!"
Viết về những ham muốn ân ái xác thịt với ngồn ngộn những ham muốn dục tính, những khát khao nóng bỏng của tình dục:
- "Thôi ở lại đây. Nghỉ lại đây
Ngực ta làm gối thật êm dầy
Tay ta làm nệm nhung rất ấm
Em quấn thân ta tựa chăn mềm."
- "Ta muốn đêm này em với ta
Quyện từng hơi thở trộn thịt da"
nhưng câu chữ Đặng Xuân Xuyến dùng lại hết sức thanh tao không gợi những ham muốn nhục dục thấp hèn nên đọc thơ anh người đọc thấy tâm trạng sảng khoái thanh bai.
Có lẽ "Ở lại" là một trong số ít bài thơ tình của Đặng Xuân Xuyến không cùng lúc rơi vào hai tâm trạng đối nghịch của nhân vật trữ tình trong thơ: yêu hay không yêu? nóng bỏng khát khao yêu và tái tê băng giá vì yêu như thường thấy trong thơ tình của anh. 
29/6/2022
Vũ Thị Hương Mai
Theo http://vanchuong.com.vn/