Nhà văn Chinh Ba từ giã cõi đời ở tuổi 89

Nhà văn Chinh Ba
từ giã cõi đời ở tuổi 89

Theo tin từ gia đình, nhà văn Chinh Ba đã từ trần lúc 22 giờ 30 ngày 12.7.2022, nhằm ngày 14.6 năm Nhâm Dần, hưởng thọ 89 tuổi. Linh cữu quàn tại nhà D19/4, đường Xóm Hố, ấp 4, xã Tân Kiên, huyện Bình Chánh, TP. HCM. Lễ động quan lúc 8 giờ 30 ngày 16.7.2022, hỏa táng tại Nghĩa trang Đa Phước, huyện Bình Chánh.
Chinh Ba tên thật là Phan Tân Nhựt, sinh ngày 10.12.1934, quê ở làng Bảo An, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, cùng dòng họ và chi phái với Phan Khôi. Ông là anh ruột của nhà thơ Chinh Văn Phan Tân Minh. Vào Sài Gòn cuối những năm 50 thế kỷ trước, ông viết văn, làm báo, đã cộng tác với các báo Mã Thượng, Nhân Loại, Lẽ Sống, Ngày Mới, Bông Lúa, Nghị Lực, Giữ Thơm Quê Mẹ dưới nhiều bút danh: Thông Mai, Hạ Thảo, Thảo Nguyên, Cước Nguyên, Trọng Cưu, Phan Phong Chinh, Kiều Mỹ Vân, Hà Thời Đán. Bị chính quyền Việt Nam Cộng hoà theo dõi và bắt giam ba năm vì hoạt động báo chí khuynh tả, ông trốn sang Cambodge rồi qua Pháp năm 1967, định cư ở Montpellier.
Trọn một đời văn, Chinh Ba chỉ viết khoảng 50 truyện ngắn. Nhưng với một sự nghiệp văn học ngắn ngủi, dở dang vì thời cuộc, ông đã góp phần tái hiện những trầm luân của một xã hội nhiễu nhương và bi đát, qua một bút pháp cô đọng mà đa nghĩa, khiến cho thông điệp của tác phẩm có sức vang vọng và lan tỏa.
Hầu hết những truyện ngắn ấy được tác giả viết và gửi đăng trên các báo ở Sài Gòn vào cuối những năm 50 – nửa đầu những năm 60. Nổi tiếng nhất là truyện Bài thơ trên xương cụt viết trong nhà lao Chí Hoà rồi bí mật chuyển ra ngoài và được nhà thơ Hoài Khanh chọn đăng trên tập san Giữ Thơm Quê Mẹ số 4, tháng 10-1965, sau đó nhà xuất bản Lá Bối in lại trong tập truyện Ảo tượng (in lần đầu 1966, tái bản 1971) cùng với tác phẩm của Sơn Nam, Hồ Hữu Tường, Thiều Chi, Nhất Hạnh, Võ Phiến, Tuệ Uyển. Ngoài ra, Chinh Ba còn có một số tản văn và kịch bản ngắn in trên các báo thời kỳ đó.
Sau hơn một phần ba thế kỷ sống trên xứ người, Chinh Ba trở về quê hương để tìm lại những dấu tích của quá khứ – mồ mả tổ tiên, khu vườn tuổi nhỏ. Được người em là nhà thơ Chinh Văn và các văn hữu động viên, giúp đỡ, Chinh Ba đã sưu tầm những tác phẩm nằm rải rác trong sách báo cũ để NXB Trẻ ấn hành tập truyện Bài thơ trên xương cụt vào năm 2011, với lời tựa của Bùi Văn Nam Sơn, và được tái bản ngay sau đó. Có thể nói đây là những “đoá sen vàng” (tên một truyện ngắn trong tập sách) bé nhỏ của văn học miền Nam mọc lên giữa phong ba bão táp của thời cuộc, thiếu chút nữa thì bị bỏ quên bên dòng trôi đi vô tình của lịch sử.
15/7/2022
Huỳnh Như Phương
Theo https://vanhocsaigon.com/