Hành trình bất tận qua "Tàn lửa" của Vi Văn Chôồng

Hành trình bất tận qua  "Tàn lửa" của Vi Văn Chôồng Lập lòe đuốc lửa Anh đi tìm em Đi trọn một đêm Đi tròn hai đêm Lập lòe đuốc lửa Đèn không sáng cửa Biết em ngủ rồi Anh dụi tắt lửa - Quay về đi thôi. Biết là sẽ nhớ Biết là càng thương Gửi bên bậc cửa Chút tàn đuốc vương Biết là càng thương Biết là sẽ nhớ Gửi bên vạt cỏ Chút tàn đuốc vương Sáng ra chim núi Nhặt hết tàn rơi Em tôi dậy muộn Lửa bay về trời. Vi Văn Chôồng HÀNH TRÌNH BẤT TẬN Phê bình bài thơ “Tàn Lửa” của Vi Văn Chôồng Trần Hoàng Hoàng Thơ ca vốn không chứa chất trong mình quá nhiều chất truyện, có chăng kể chuyện để gợi một tầng nghĩa khác bởi thơ cốt gợi. Bài thơ “Tàn lửa’’ của Vi Văn Chôồng chứa trong mình cả một câu chuyện - câu chuyện đốt đuốc đi đến nhà người yêu. TÀN LỬA Lập lòe đuốc lửa Anh đi tìm em Đi trọn một đêm Đi tròn hai đêm Lập lòe đuốc lửa Đèn không sáng cửa Biết em ngủ rồi Anh dụi tắt lửa - Quay về đi thôi. Biết là sẽ nhớ Biết là càng thương Gửi bên bậc cửa Chút tàn đuốc vương Biết là càng thương Biết là sẽ nhớ Gửi bên vạt cỏ Chút tàn đuốc vương Sáng ra chim núi Nhặt hết tàn rơi Em tôi dậy muộn Lửa bay về trời. Đây là một phong tục phổ biến của các dân tộc miền núi đến nay vẫn còn được lưu truyền. Tuy nhiên, người đọc không phải ai cũng hiểu rõ phong tục mà quan trọng là theo dõi diễn biến câu chuyện. Nhà thơ đã rất khéo léo khi gài trong câu chuyện phong tục một hành trình đi tìm tình yêu - tượng trưng cho một khát khao; rồi mở ra chân trời để tâm hồn người đọc suy ngẫm cho cuộc hành trình tìm kiếm cho chính bản thân mình. Mở đầu bài thơ là hình ảnh một đuốc lửa lập lòe trong đêm. Khổ thơ thứ nhất gợi một không khí thơ, thông báo tâm trạng nhân vật và cũng là thời điểm xuất phát của hành trình mở ra một khát khao đang ẩn giấu: Lập lòe đuốc lửa Anh đi tìm em Đi trọn một đêm Đi tròn hai đêm Lập lòe đuốc lửa Thời gian được đo bằng đơn vị “đêm”: trọn một đêm, tròn hai đêm. Bản thân hai chữ trọn và tròn có nhiều nghĩa nhưng trong trường bài thơ chúng có hai nghĩa giống nhau là: xác định một thời điểm và đồng thời mang nghĩa hoàn thành một hành động. Hết khổ thơ thứ nhất sang khổ thơ thứ hai là kết thúc hành trình đo bằng đơn vị toán học. Nơi cần tìm, nơi cần đến là đây: ngôi nhà người yêu - ngôi nhà hạnh phúc. Đuốc lửa vẫn ở trong tay và sáng hơn bao giờ hết nó như là tình cảm của chàng trai dành riêng cô gái. Bao hi vọng chất chứa, bao vất vả của một hành trình tìm kiếm sắp sửa được đền đáp nhưng: Đèn không sáng cửa Biết em ngủ rồi Anh dụi tắt lửa - Quay về đi thôi Nhà thơ đã tạo được kịch tính của một bài thơ trong một khổ thơ. Chính kịch tính đó làm thay đổi tứ thơ, làm văn bản thơ không liên tục, chứa đựng những khoang trắng, đậm chất thơ, nơi thơ lặng đi, cái lặng tràn ngập cảm xúc và tư duy. Cảm xúc tràn ngập ngậm ngùi cho một sự thất vọng vì những lý do ngoại cảnh và đồng thời mở ra một cuộc hành trình mới bằng tâm tưởng. Cuộc hành trình này ắt hẳn dài hơn, chứa đựng nhiều mầm đau khổ hơn bởi sự chờ đợi luôn luôn là liều thuốc thử xác đáng nhất trong tình yêu. Vẫn bằng âm hưởng ngậm ngùi của nhịp điệu thơ dội vào trong kết hợp với cấu trúc trùng điệp âm vận, nhà thơ diễn đạt thành công nội tâm qua những lời độc bach (monologique): Biết là sẽ nhớ Biết là càng thương Gửi bên bậc cửa Chút tàn đuốc vương Biết là càng thương Biết là sẽ nhớ Gửi bên vạt cỏ Chút tàn đuốc vương Không phải ngẫu nhiên mà nhà thơ lại lặp lại các câu thơ khiến chúng gần như cùng nghĩa và như vậy cảm giác thừa một khổ thơ, một điều không cần thiết. Bao giờ việc lặp lại như thế mục đích chính vẫn là nhấn mạnh. Ở đây là hoài niệm sâu lắng cho những phút giây đã qua và một niềm hi vọng mong manh mơ hồ cho tương lai. Bài thơ được mở ra từ thời điểm đêm tối và giờ đây được khép lại bởi thời điểm buổi sáng - một vòng thời gian khép kín theo quy luật tự nhiên. Song song thời gian tự nhiên là khép lại cuộc hành trình tình yêu khi mà: Sáng ra chim núi Nhặt hết tàn rơi Em tôi dậy muộn Lửa bay về trời Người xưa có câu: “Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ, vô duyên đối diện bất tương phùng”. Phải chăng câu chuyện tình dang dở mà nhà thơ Vi Văn Chôồng đã kể cũng nằm trong trường hợp trên? Dấu vết của tình yêu chỉ còn là những tàn lửa bay đi bốn phương trời. Dư âm, dư ảnh của một đốt lửa tình, của một hành trình không hết, nó vẫn vương vấn trong trái tim người một nỗi xót xa ngậm ngùi cho một cuộc tình dang dở. Linh Đàm, 12-11-2006 Trần Hoàng Hoàng Theo http://www.ttgdtxlaocai.net/