Suy ngẫm từ “Gửi em - Cô thanh niên xung phong” - Phạm Tiến Duật

Suy ngẫm từ “Gửi em - Cô thanh niên  xung phong” - Phạm Tiến Duật

1. Sáng tác ngay trên đất lửa ác liệt của khu IV Hà Tĩnh, nơi “giặc điên cuồng trút hàng vạn bom rơi”. Vẻ đẹp những o thanh niên xung phong quả cảm đã đi vào nhiều bài thơ bài hát ca ngợi, nhưng có thể nói bài thơ của Phạm Tiến Duật giúp ta nhận ra rõ dáng nét, tâm hồn của cả một thế hệ thanh niên, những người con gái bằng xương bằng thịt mà lại có sức sống mãnh liệt vượt lên bom đạn. 2. Thơ kháng chiến chống Mỹ gắn với tuyến đường Trường Sơn có nhiều bài sâu sắc mà cảm động, lại rất giàu chất hiện thực. Chính không khí của những ngày chống Mỹ làm nên cảm hứng thơ ca hướng về với con người - biểu trưng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam. Thơ của Phạm Tiến Duật, người chiến sĩ lái xe, viết ngay trong mưa bom bão đạn mà lại tươi rói sức sống tuổi xuân của một lớp người trưởng thành từ thực tế chiến đấu đã được đông đảo quần chúng đón nhận. Thô ráp, một mạc mà lại rất sinh động, tươi trẻ, chứa đựng tinh thần lạc quan của thế hệ chống Mỹ. Có lúc đằm sâu trong Nhớ, có lúc ngang tàng phóng khoáng bụi bặm đầy chất lính trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính. Riêng bài thơ này đã lý giải một tình yêu người lính – tình cảm trong chiến đấu, nảy nở giữa chiến trường, nơi sự sống – cái chết cách nhau một ranh giới mong manh đã ghi đậm dấu ấn tâm hồn tuổi thanh xuân trong hình tượng cô thanh niên xung phong. 3. Cũng như nhiều bài thơ trong giai đoạn này ngồn ngộn những chất liệu hiện thực, tác phẩm của Phạm Tiến Duật kể về cuộc gặp gỡ với những nữ thanh niên xung phong mà trung tâm chính là em - một cô gái không không nhìn rõ mặt. Từ cuộc gặp gỡ cụ thể ấy, nhà thơ đã nâng tầm nhân vật trữ tình thành bức tượng đài nghệ thuật ngôn từ về lực lượng thanh niên xung phong thời chống Mỹ. 4. Cái may mắn của thế hệ hiện nay là được hưởng hòa bình và được hưởng thụ nhiều tiện nghi về vật chất cũng như tinh thần. Nhưng sẽ là một thiệt thòi nếu thiếu những hiểu biết về một thời dân tộc đã anh dũng lập nên bao chiến công, không cảm nhận được về con người của một thời đã trực tiếp viết nên những trang sử vẻ vang của dân tộc. Sẽ là một thiếu sót nếu thế hệ hôm nay lãng quên quá khứ. Chúng ta thường dễ xúc động trước những người ngã xuống vì lý tưởng độc lập tự do của dân tộc, dễ cảm thương trước những thiệt thòi hôm nay của các o pháo binh Ngư Thủy, các o TNXP Đồng Lộc mà có thể không hiểu được rằng: vào thời ấy, họ đã phải hy sinh lặng thầm, không hề tính toán thiệt hơn. 5. Những bài thơ của một thời có thể sẽ bị chìm vào quên lãng, lạc lõng trước những âm thanh hip-hop, rock-rap hiện đại. Nhưng nếu ta chịu khó hiểu, ta sẽ sống đẹp hơn, có ý nghĩa hơn, có trách nhiệm hơn với bản thân và đất nước mình. Hãy đọc và cùng hòa vào cảm xúc rất trong trẻo của thời đại chống Mỹ ở bài thơ này, ta sẽ hiểu thế nào là Sự Sống, Tình Yêu mạnh hơn bom đạn và cái chết. Gửi em, cô thanh niên xung phong  Phạm Tiến Duật Có lẽ nào anh lại mê em  Một cô gái không nhìn rõ mặt  Ðại đội thanh niên đi lấp hố bom  Áo em hình như trắng nhất  Người tinh nghịch là anh dễ thân  Bởi vì thế có em đứng gần  Em ở Thạch Kim sao lại lừa anh nói là "Thạch Nhọn"  Ðêm ranh mãnh ngăn cái nhìn đưa đón  Em đóng cọc rào quanh hố bom  Cái miệng em ngoa cho bạn cười giòn  Tiếng Hà tĩnh nghe buồn cười đáo để  Anh lặng người như trôi trong tiếng ru.  Tranh thủ có ánh sáng đèn dù  Anh vội nhìn em và bạn em khắp lượt  Mọi người cũng tò mò nhìn anh  Rồi bóng tối lại khép vào bóng tối  Em ơi em, hãy nghe anh hỏi  Xong đoạn đường này các em làm đâu  Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu  Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn  Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm  Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều.  Anh đã đi rất nhiều, rất nhiều  Những con đường như tình yêu mới mẻ  Ðất rất hồng và người rất trẻ  Nhưng chẳng thấy em, cô gái ở Thạch Nhọn Thạch Kim  Những đội làm đường hành quân trong đêm  Nào cuốc nào choòng xoong nồi xủng xoảng  Rực rỡ mặt đất bình minh  Hấp hối chân trời pháo sáng  Ðường trong tim anh in những dấu chân.  Chiếc võng bạc trên đường hành quân  Anh đã buộc nhiều cây xoan cây ổi  Lại đường mới và hàng nghìn cô gái  Ở đâu em tinh nghịch của anh?  Bụi mù trời mùa hanh  Nước trắng khe mùa lũ  Ðêm rộng dài là đêm không ngủ  Em vẫn đi, đường vẫn liền đường  Cạnh giếng nước có bom từ trường  Em không rửa ngủ ngày chân lấm  Ngày em phá nhiều bom nổ chậm  Ðêm nằm mơ nói mớ vang nhà  Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa  Thương em, thương em, thương em biết mấy...  Dừng tay cuốc khi em ngoảnh lại  Sẽ giật mình đường mới ta xây  Ðã có độ dài hơn cả độ dài  Của đường xá đời xưa để lại  Sẽ ra về bao nhiêu cô gái  Một ngày mai đường sẽ đứng chơ vơ  Ðể cho đời sau còn thấy ngẩn ngơ  Trước những công trình ngoằn nghèo trên mặt đất.  Ơi em gái chưa một lần rõ mặt  Có lẽ nào anh lại mê em  Từ cái đêm Thạch Nhọn Thạch Kim  Tên em đã thành tên chung anh gọi:  Em là cô thanh niên xung phong.  Trần Hà Nam Theo http://www.ttgdtxlaocai.net/