Hiu hắt người già

Hiu hắt người già…

Nghe Thời tiết VTV1 báo tin những ngày rét giá dữ đang hành tội quê hương ngoài kia, bỗng giật mình không sao nhớ nổi những cảm giác, những kỷ niệm về ngày xưa rét mướt xa ngái đó ra sao? Bởi tôi đã về phương Nam trốn lạnh gần 30 năm nay…
Đất phương Nam nắng sáng chang chang. Buổi sớm, buổi trưa, buổi chiều phân minh rành rõ. Máy lạnh, quạt gió làm việc không kịp thở. Chăn ấm, áo len, tất vớ đã trở thành kẻ vô dụng. Tết nhất lo đồ uống nhiều hơn thức ăn. Qua sông ngồi đò nhúng chiếc khăn xuống nước ấp lên mặt lúc nào cũng vẫn mát…
Nhà văn Tô Hoàng
Ấy vậy mà người phương Bắc định cư nơi phương Nam vẫn coi đó là những thiệt thòi, mất mát. Để vài tháng, đôi ba năm phải tìm cách trở lại nơi chôn nhau cắt rốn đúng vào ngày đông giá rét. Mà tiếc nuối, lưu luyến làm gì. Từ tuổi bẩy mươi trở đi, là đã thực sự bước qua nửa bên kia dốc, là đã bước vào mùa đông của cuộc đời!
Về già thường thích quần tụ, sum vầy giữa cháu con trong thư thả, nhà nhã, ít tiếng ồn. Quanh một mâm cơm ngày giỗ, tết; quanh một ấm trà cũng được. Với những câu chuyện trao qua đổi lại không chạm tới những thiếu thốn, gian nan một thuở; càng không nên lướt đụng tới những vết thương chung của gia đình.
Về già thường thích năm thỉnh bảy thoảng đọc lại một cuốn truyện cũ đã đọc lần đầu cách nay ba, bốn mươi năm. Không mong tìm lại giữa trang sách một chiếc lá ép, một tấm ảnh bị bỏ quên. Chỉ mong, với trang sách này, với chương hồi kia bỗng hiển hiện lại những hình ảnh rất bất ngờ. Đó là những chiếc tủ kính đầy sách ở hiệu sách Nhân dân ngã tư Tràng Tiền, Ngô Quyền. Đó là cuốn truyện “Cây tường vi” của hai dịch giả Dương Tường, Nhị Ca mà cô bạn gái học cùng lớp mua tặng, trên trang trong tờ bìa ghi vắn gọn “Tặng H, nhân ngày đồng chí được kết nạp Đoàn”…
Về già, lúc trời sắp đổ sáng thường giật mình thức dạy, mồ hôi tóa ra vì những giấc mơ dữ. Mơ, ví như một cuộc họp chi bộ, toàn những gương mặt gần gụi, thân quen, sao ai ai cũng giơ tay phát biểu, cũng phân tích cặn kẽ, gay gắt vì sao đồng chí là người viết của binh chủng pháo binh mặt đất, mà trong truyện của đồng chí còn có cả nhân vật là các cô dân quân, các anh lính công binh? Mơ, ví như một ánh chớp đạn pháo vừa nháng lên trước mặt, mình “ bấp” rồi ;  mẹ biết tin mình chết chắc sẽ khóc mất mấy ngày đây. Ồ, nhưng không sao, mọi người đều nói còn nghe thấy tiếng nổ là chưa chết đâu..
Về già, phải tới phòng khám bệnh viện, thích nhất vẫn là được gặp những cô ý tá, bác sỹ có gương mặt đẹp, như các hoa hậu, người mẫu… Vì sao? Không biết!…
Bạn hỏi, về già, nghĩa là khi đã bước vào mùa động của cuộc đời, sợ điều gì ư?
Sợ cháu con, thiên hạ bỏ quên mình. Con cái bây giờ bận đua chen làm giàu, sống hiện đại. Ngồi vào bữa cơm vẫn còn cãi nhau về lỗ lãi, về thủ đoạn của thằng nọ, con kia. Lũ cháu thì cắm mặt vào Ipat, chào ông chào bà hai lượt mỗi ngày thế là đủ.Bạn hữu, đồng nghiệp đều là dân “hiu hắt“ cả. Đô thị hóa đẩy hết mọi người tít tắp xa nhau. Mắt đã hoa, tay đã run, không thể phóng xe ào đến thăm nhau, như hơn chục năm về trước được. Còn bấm gọi Grabe ư, đường xa, với đồng lương hưu cũng không thoải mái đi, về được.
Về già, sợ nhất là phải nghe, phải nhìn thấy những chuyện đau lòng. Ấy vậy mà ngày nào trên trang báo mạng, trên tivi cũng đưa tin những vụ con cái nhà nghèo, mới 5, 6 tuổi đã mắc ung thư máu; sớm mai vợ chồng chở nhau đi làm cả hai lọt thỏm vào gầm xe công-tơ-nơ; thanh niên đi kiếm tiền ở Nhật, ở Hàn mới gom tiền gửi về giúp bố mẹ cất được một tầng lầu, nay đã chết vì nổ bình ga, chết vì ngã từ dàn giáo cao xuống..
Nghe, thấy những chuyện như vậy, nước mắt nước mũi tự nhiên cứ tứa ra. Không muốn con cháu nhìn thấy, vội lấy khăn lau lén y như đang làm điều gian trá.
Nhà văn Tô Hoàng với các bạn văn trẻ giữa nắng xuân ấm áp phương Nam mà lòng cứ nhớ cái rét đất Bắc và ngẫm nghĩ về tuổi già…
Chợt nhớ, đọc ở đâu đó thấy kể,  khi ông văn hào Gorki khi còn trẻ hay chế diễu ông văn hào Tolstoi vì cái tội cứ nghe thấy chuyện bất công, hà hiếp là dầm dề nước mắt. Đến lượt ông văn hào Gorki già đi, thì mấy ông nhà văn Nga trẻ hơn cũng xúm vào chê ông lão Gorki rất dễ mủi lòng, mau rơi nước mắt bởi những truân chuyên, khổ đau con người mãi mãi hứng chịu.
Họ nhân hậu, biết đồng cảm, thương người thế mới thành các nhà văn vĩ đại, các cháu ơi! Bọn trẻ cười hơ hơ: coi chừng hai ông ấy bị viêm tuyến lệ đấy, ông ạ!
Về già, sợ nhất là gặp lại người tình thuở ban đầu. Mình đã trở thành củi gộc, củi cành; nom cô ấy bây giờ có khác gì mụ phù thủy cưỡi chổi. Tốt nhất là chỉ gặp nhau qua di động thôi. Giọng nói không thay đổi, giọng nói vẫn là em, như ba mươi, bốn mươi năm trước!
Còn mỗi nơi tụ tập, mỗi niềm an ủi là góc phố đi bộ vào buổi sáng của đám “hiu hắt”  này thôi. 5 giờ hội quân. Một , hai, ba… bước đi thủng thẳng, không việc gì mà vội vã cả. Bằng cách này cánh ta “tự cứu lấy mình” như đồng chí Nguyễn Văn Linh kêu gọi trước Đại Hội VI đây.
– Mà các cụ ơi, sao trên tivi hồi này lắm trò nhăng nhố thế không biết? Chúng nó khua chân, múa tay, pha trò nhảm trên màn ảnh coi chúng ta ngồi xem như đồng vai, phải lứa của chúng.
– Thì tivi nhà nước bây giờ cũng bán cho tư nhân cả rồi. Mà đã là tư nhân thì họ đặt lời lãi lên hàng đầu. Sao có thế trong sạch, lành mạnh như cụ muốn được?
– Cả nước, nghe đâu có tới bảy chục, tám chục đài. Đài nào cũng phát sóng 24/24 mỗi ngày. Không nhăng nhít, nhảm nhí lấy gì lấp sóng? Tôi nghiệm ra đạo dức xã hội xuống cấp, tội ác hoành hành chính là do bọn đài đóm này loang truyền cả.
Giọng cụ nào lết bết đi cuối hàng nói to:
– Đã quy định ra bãi tập là không động chạm tới thời sự, tiêu cực, bức xúc nhé! Đầu óc thảnh thơi, nhàn nhã thì tì vị mới bớt làm việc, con tâm mới sáng, mới mong duy trì, bảo dưỡng được sức khỏe chứ?
– Ừ thì thôi vậy!
– Tốt nhất, ở nhà từ giờ trở đi không ngó mắt vào phây phiếc, không xem tivi nữa!
– Đúng vậy! Ăn xong, xỉa răng, uống nước xong là xoa chân lên giường nằm quắp bà lão, thả trôi đầu óc về những ngày nồng ấm xa xưa…
– Hai bộ xương khảo cổ học ôm ấp nha! Thế thì chết quách cho rồi.
– Phải nói bác Phúc chịu khó đi chào hàng thật. Có ít quả chôm chôm, mấy chùm nhãn, vài sọt thanh long sang Đông sang Tây, ở khắp mọi nơi bác đều chào hàng. Các cụ nghĩ xem, một tỉnh nước người ta đông cả chục triệu dân, “quét” một phát là sạch bách thứ mua bán, đổi chác!
– Xem tivi bây giờ, nhìn thấy mặt quan X quan Y đang nhận xét điều này, hứa hẹn điều kia… thú thật tôi cứ ghê cả răng. Cái mặt ấy mặt nọ, tháng sau, tháng sau nữa sẽ xuất hiện trước vành móng ngựa không chừng!
Từ hàng đầu, một giọng cáu kỉnh nói như quát:
– Đã quy định rồi, không được nói chuyện thời sự, chính trị! Cụ nào không muốn thảnh thơi, vô lo vô nghĩ để kiếm thêm vài tuổi thọ, xin mời ra khỏi hàng!
… Nhớ mãi ngày xưa, khi làng xóm quê hương còn chưa đô thị hóa, nhà nọ cách nhà kia một con ngõ, một khúc đường, một hàng bờ dậu cúc tần, ô rô. Mùa đông, ngày ngắn đêm dài. Các cụ thức sớm, lẹt quẹt đôi quốc gỗ, đôi dép lê, thúng thắng ho, tìm sang nhà nhau. Tiết trời không lạnh giá lắm thì trải tấm chiếu ra vỉa hè. Lạnh quá thì kéo vào trong bếp. Một ấm trà mạn, một ấm chè xanh, hay một ấm nước vối vừa bắc từ trong bếp ra. Thêm chiếc điếu bát, điếu cày có cái nõ khoét khéo, kêu ròn y như tiếng ma cười ngoài gốc muỗm đầu làng. Và cứ thế những chuyện thời tiết, đồng áng, tật bệnh, chuyện làng, chuyện xóm được cảc cụ xôm xả, hỉ hả tranh nhau nói, tranh nhau kể…
Cũng là lạ mà thắc thỏm điều này: Thuở ấy người già biết lượng sức mình, ít để tâm đến việc quốc sự, việc chung, chỉ quẩn quanh chuyện nhà, chuyện sau bờ tre, con đê làng… Ấy thế mà sao tuổi thọ của các cụ ngắn hơn của chúng ta bây giờ nhỉ?
– Thử hỏi, vậy ai sướng, ai khổ hơn đây?.
6/2/2020
Tô Hoàng
Theo https://vanhocsaigon.com/