Thơ Phạm Công Trứ: Làng và Phố

Thơ Phạm Công Trứ: Làng và Phố

Phố tôi có ngõ có người/ Ngõ thì rất nhỏ người thời rất đông/ Phố tôi có bãi có sông/ Sông đỏ màu gạch bãi trồng đỗ ngô.
Làng
Ký ức tuổi thơ anh:
Lên một lẫm chẫm tập đi
Lên hai bi bô tập nói
Lên ba khóc thầm đứng đợi
Mẹ buổi chợ muộn về
Lên bốn trên lưng cha vượt qua vũng lội
Lên năm chân trần một mình thám hiểm cánh đồng quê
Đồng quê tràn ngập lúa khoai
Ngô đỗ bạt ngàn bờ bãi
Dọc ngang đỗi Nhất, đỗi Nhì
Cao thấp tùng Trên, tùng Dưới
Sông quê nước chảy rầm rì
Mặt sông sẫm màu nước vối
Gái quê đi làm đồng về
Kéo nhau ra sông tắm tối
Sớm ra vạn chài hành nghề
Rộn rịp vãi chài tung lưới
Đôi cánh buồm nâu ven đê
Mất hút vào miền chưa tới
Vài rặng núi xanh mờ xa
Thôi thúc một lời mời gọi
Đường quê lắm cát dễ đi
Thoang thoảng hoa xoan, hoa bưởi
Ngõ quê tre trúc rậm rì
Lập lòe hoa dong, hoa chuối
Lách chách chim sâu, chim ri
Thập thò quả dâu, quả ruối
Láo lơ rắn ráo, thằn lằn
Chung chiêng tổ kiến, tổ mối
Trai quê tán gái về khuya
Trêu nhau chạy như ma đuổi
Tỏ tình trước mặt người yêu
Thẹn thò như là thú tội
Người quê chân lấm tay bùn
Suốt ngày trên đồng cắm cúi
Chăm lúa như chăm con thơ
Rảnh rang đôi ngày lễ hội
Trai làng rước kiệu, múa cờ
Gái làng hát đúm, hát đối
Tháng năm vào vụ gặt chiêm
Dân làng ăn tết cơm mới
Trước là tạ ơn đất trời
Sau để cầu cho vụ tới
Tháng bảy lắc thắc mưa ngâu
Lễ gọi “vong nhân xá tội”
“Trần sao âm vậy” bảo nhau
Quỷ ma cũng không để đói
Tạnh mưa vừa độ trăng tròn
Trung thu lòng người thơ thới
Trẻ con đánh trống rước đèn
Chia nhau miếng bánh, múi bưởi
Người lớn tam cúc, tổ tôm
Phát bài chiếu trên, chiếu dưới
Tháng chín bước sang tháng mười
Cốm mới thơm mùi mời gọi
Rải đồng chim ngói từng đàn
Thôn xóm bước vào mùa cưới
Cô dâu nửa khóc nửa cười
Chú rể mong trời chóng tối
Lúa chiêm cấy hái xong xuôi
Tết Ta cũng vừa kịp tới
Nhà nhà gói bánh, đồ xôi
Giồng nêu, quét lại tường mới
Sân đình náo nức cờ người
Ao làng om thòm diễn rối
Thôn nữ váy ngắn nhún đu
Các cụ ngước nhìn không nói
Tháng giêng là tháng ăn chơi
Lũ lượt dân quê trẩy hội
Gần thì Cổ Lễ, Phủ Giầy
Xa tận Hương Sơn, Hà Nội…
Cảnh quê bao đời tiếp nối
Trâu bò gặm cỏ triền đê
Lông mượt vo ve ruồi muỗi
Nối đuôi từng đàn chiều về
Thậm thịch chìm vào ngõ tối
Mục đồng tóc gió vàng hoe
Sáo trúc lưng trâu nhẹ thổi
Bập bùng ánh lửa bên hè
Mùi cơm quyện vào mùi khói
Lấp ló trên đầu ngọn tre
Trăng non cong hình lưỡi hái
Dưới trăng trai gái nguyện thề
Thầm thì bãi dâu, ruộng cói
Vi vu suốt cả đêm quê
Sáo diều rót vào tận cửa
Làm tắt những tiếng ve ve
Xua tan một ngày nắng lửa
Đuổi nhau đom đóm nhập nhoè
Ôm nhau ếch nhái sấp ngửa
Cót két gió vặn thân tre
Tưởng tiếng dân nghèo than thở
Lấp loáng cánh dơi đi về
Mèo hoang từng hồi nức nở
Lửa chài thấp thoáng ven đê
Bờ bụi nhọc nhằn tiếng cú
Kẽo kẹt bên sông vó bè
Ma trơi trên cồn nhảy múa
Say rượu giọng ai lè nhè
Vu vơ đôi tiếng chó sủa
Đều đều mẹ kể con nghe
Cái thời ngày xưa ngày xửa
Bến sông trăng ném thia lia
Thôn xóm chìm vào giấc ngủ
Ngoài ngõ sương giăng đầm đìa
Trong nhà tiếng người nói mớ
Mảnh mai tiếng vạc về khuya
Chém màn đêm thành hai nửa
Thoạt tưởng tinh cầu đang rơi
Sau ngỡ bình vàng chợt vỡ…
Như tôi bạn đã từng nghe
Bản giao hưởng của đồng quê không lời?
Như tôi bạn có từng chơi
Li ti với kiến, tơi bời cùng giun?
Phố
Bắt đầu là làng
Có sông, có chợ
Có thị, có thành
Làng dần hóa phố
Này là phố Cổ
Nép mình dưới cây
Này là phố Cũ
Nửa gỗ, nửa xây
Này là phố Tây
Vuông như sắp cỗ
Này là phố Ta
Vữa vôi dang dở
Phố nhà có số
Số một, số hai…
Phố xếp theo hàng
Hàng ngang, hàng dọc
Hàng Tiện thợ mộc
Hàng Bạc kim hoàn
Lem luốc Hàng Than
Trắng tinh Hàng Muối
Thơm lừng Hàng Chuối
Thơm ngát Hàng Hương
Ngọt ngào Hàng Đường
Nặng mùi Hàng Mắm
Hàng Sắt thì cứng
Hàng Bún lại mềm
Rộn rã Hàng Kèn
Vang lừng Hàng Trống
Hàng Buồm chẳng rộng
Hàng Đẫy chẳng to
Hàng Da chẳng bò
Hàng Cỏ chẳng ngựa
Hàng Lược chẳng lựa
Hàng Vải chẳng đo
Hàng Thùng chẳng gò
Hàng Hòm chẳng đóng
Hàng Cót thì đứng
Hàng Bồ thì ngồi
Hàng Mã lên ngôi
Hàng Mành nấp bóng
Kia là Hàng Lọng
Phố của vua quan
Nọ là Hàng Đàn
Phố của tài tử
Có phố bán chữ
Chữ “Nhẫn” chữ “Tâm”
Có phố bán dâm
Tiếng “Tom”, tiếng “Chát”
Phố nhà san sát
Nhà nát, nhà sang
Phố người chan chan
Người khinh, người trọng
Phố đường không rộng
Cách một câu chào
Phố nhà không cao
Gác trên, gác dưới
Phố cũng có tuổi
Sắp nghìn năm tròn
Phố cũng có hồn
Rì rầm ngõ tối
Phố cũng có bụi
Bụi đất, bụi người
Phố cũng có mùi
Mùi hoa, mùi rác
Phồn hoa, đạm bạc
Ấy là phố tôi!
Phố tôi có ngõ có người
Ngõ thì rất nhỏ người thời rất đông
Phố tôi có bãi có sông
Sông đỏ màu gạch bãi trồng đỗ ngô.
4/2/2024 
Phạm Công Trứ
Nguồn: Rút từ tập “Làng phố giao duyên”
Theo https://vanvn.vn/