Đơn Dương trong tôi

Đơn Dương trong tôi

Ngày nảy ngày nay, có một anh chàng ngồi nhớ chuyện ngày xưa...

Ngày xửa ngày xưa, ở một vương quốc nọ giữa núi rừng cao nguyên, có một cộng đồng sinh sống trong một thung lũng nhỏ, có con sông Đa Nhim chảy ngang. Con sông tương truyền là dòng nước mắt của nàng Hơ Bian khóc chồng Ka Lang đi kiện trời cứu dân không thành... Bác sĩ Yersin trên hành trình khám phá cao nguyên Lang Biang đã đi ngang vùng đất đó. Đứng trên cao nhìn xuống, thung lũng đầy mây trắng bay. Và ông gọi nó bằng một cái tên thân thương: Thung lũng Mây...

Có một cậu bé đã sinh ra và lớn lên trong Thung lũng Mây từ những ngày gian khó, với những bữa cơm độn bo bo, khoai mì, với bếp lò đốt củi khói đen um, nhọ nồi kìn kịt,... Cuộc sống nghèo khổ nhưng vẫn đong đầy hạnh phúc, lòng cậu vẫn lồng lộng gió mát và mây trắng bay giữa bầu trời xanh...

Tuổi thơ cậu đã trôi qua với những món ăn dân dã mà đầy ấn tượng: sữa đậu nành bà Tương đường Hai Bà Trưng, bánh nậm của một cụ già trên dốc quận, bánh hỏi bà Ba,... Còn những quán "xịn" hơn như nem nướng bà Tư Nhựt, phở Tư Lén, quán Thanh Đạm,... thì cậu chỉ dám đi ngang liếc nhìn...

Tuổi thơ cậu cũng đong đầy những buổi văn nghệ. Một "ca sĩ" Thông thợ may với "Mùa xuân trên những giếng dầu". Một Khánh Linh với "Lá xanh". Một Tường Khuê với "Hôm nay mẹ trực đêm". Rồi những giọng ca một thời oanh liệt như Minh Khoa, Đăng Khoa,… Hay một Lê Tấn Tài với "Lão hà tiện" chỉ tay vào... bóng đèn và khán giả khóc bù lu bòa loa "Các người có lấy tiền của ta không?" Một Thuỵ Khanh trong vai nàng Mỵ Nương, mặc váy trắng thêu ren, đứng giữa cuộc giao tranh giữa hai chàng Sơn Tinh - Thủy Tinh. Một hoạt cảnh "Nhổ cải lên" đơn sơ, giản dị mà đầy xúc động. Một Lâm Vũ Thao tha thiết giọng người cha dặn dò con trước khi tự thiêu phản đối chiến tranh: "Êmili, con! Đi cùng cha!/ Mai khôn lớn con thuộc đường khỏi lạc/ Đi đâu cha? - Ra bờ sông Pôtômát/ Xem gì cha? - Không, con ơi! Chỉ có Lầu Ngũ Giác…" Những bài ca, những điệu múa, những vở kịch ngắn,... đậm đầy chất nghệ sĩ, những buổi diễn văn nghệ trường học vẫn chật kín khán giả trong rạp Đa Nhim...

Cũng cái rạp Đa Nhim bé nhỏ (thuở ấy rộng lớn vô cùng với một cậu bé con) ngày nào vang vang mỗi chiều tiếng rao của chú Bảy Cảnh "Tối hôm nay Rạp Đa Nhim hân hạnh giới thiệu bộ phim..." Những bộ phim một thời vang bóng, từ Việt (Ván bài lật ngửa, Biệt động Sài Gòn, Ông Hai Củ, Người trong cuộc, Mùa gió chướng, Đứa con ông thứ trưởng,...) đến Liên Xô, Tiệp Khắc, Rumani (Công chúa Arabella, Những bông hoa thần kỳ, Ba người khổng lồ, Cô bé Maika từ trên trời rơi xuống, Bông hồng vàng...) đến Ấn Độ (Truyền thuyết tình yêu, Hai anh em,...) rồi Anh, Mỹ (Mặt trời đỏ, Hiệp sĩ Ai-van-hô,...) Những bộ phim chiếu xè xè tiếng máy trên đầu, những chớp bóng trên màn hình vải trắng cũ kĩ, những bóng đầu người đi qua đi lại thấp thoáng,... Những câu chuyện phim sống động hẳn lên với giọng thuyết minh truyền cảm của chị Lan,... Cũng cái rạp Đa Nhim bé nhỏ ấy những ngày đầu xuất hiện video, người ta đã chen chúc, giành giật nhau để mua cho bằng được vé xem "Khổng Minh Gia Cát Lượng", rồi "Cuộc chiến đấu một mất một còn", "Selena nữ chúa rừng xanh", "Tarzan người rừng",... Ngày nay rạp Đa Nhim vắng vẻ, lạnh lẽo, còn đâu những ngày nóng bỏng một thời [1]...

Cậu bé lớn lên cùng với sự đổi thay của cuộc sống xã hội. Những trận bóng đá cuồng nhiệt giữa đội tuyển huyện (với những tên tuổi Tỉnh, Dũng phè, Tuấn bơ, Tuấn voi, Tuấn Phan, Hiếu, Đạo, Công Vinh,...) thi đấu không thua kém những đội tuyển về sau đã thành danh như Phú Khánh, Công an Hải Phòng, Phòng Không,... khán giả tràn lấn cả đường biên hoảng hốt thụt lùi mỗi khi bác Ba Dân cầm cây đi ngang qua quất vùn vụt, trong tiếng bình luận sôi nổi của chú Phát trên khán đài ghép bằng những cây gỗ,... tất cả đã đi qua dần, nhường lại cho những buổi đá banh học trò, thôn xóm, rồi dần dần sân cỏ bị cày lên mà vẫn không xóa đi được niềm đam mê mỗi chiều trên mặt sân gập ghềnh khấp khễnh những cậu bé xoay vần với quả bóng tròn dù nắng đốt mưa dội,... Những trận đấu bóng da chưa đủ, dẫn đến những trận bóng nhựa trên sân trường nóng bỏng giữa các lớp, trên mặt đường Hai Bà Trưng giữa bọn trẻ "khóm I" và "khóm II", thủ môn Hồ Bá Doanh (miệng còn "nhễu" nước miếng) bay lộn ào ào, đầu gối tươm máu quyết bảo vệ khung thành của đội "khóm I" (cùng với Mikhailitchenko Út La, Zavarov Đại , Bin, Quốc, Hào,... trước sự công phá của các cầu thủ "khóm II" như Việt, Vũ, Bé,... đôi khi chen cả nữ cầu thủ Mai "dế nhủi").

Ở trường học những năm cấp I, cậu bé đã thèm thuồng đứng bên cửa lớp xem các anh chị Đăng Khoa, Minh Khoa, Thanh Hiệp, Ngân Hà, Vỹ Hằng, Vũ Thao,... sinh hoạt sao nhi đồng với các học sinh lớp 3 thuộc hàng ngôi sao (do cô Khanh chủ nhiệm) như Minh Thy, Bin, Quốc, Bá Doanh,... với những trò vui không thể tả, cả "thằng cu Dê" đứng bên ngoài coi lén cũng bị đưa vào trò chơi,... Và niềm đam mê ấy đến mãi lớp 5 cậu mới có được cơ hội tham gia khi được kết nạp Đội.

Kể từ khi vào Đội, cậu say mê với những buổi sinh hoạt, tập bài hát, học Morse, giải mật thư,... Cậu trở thành một anh chàng lớp trưởng "kỉ luật thép", thầy chủ nhiệm Tạ Quang Đông bận việc riêng không đến lớp thường xuyên mà lớp cậu vẫn cứ đứng nhất. Cậu bé lớp 6 trở nên say sưa với tờ Khăn Quàng Đỏ và những buổi nói chuyện, tập giải mật thư với anh Phát Huy (lớp 8)... Những đợt trại hè, Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ trôi qua với bao nhiêu niềm vui tích tụ. Một đợt cắm trại toàn trường, khối 6 chỉ được cử đại diện lớp tham dự, chơi trò chơi lớn chạy lòng vòng trên đồi thông, tín hiệu cô Lâm Nguyễn Yên Thao (Tổng phụ trách Đội) truyền đạt là "Đi nhanh lên", đã được một anh bạn cùng lớp là Phong (nhà nem chả Ngọc Thuyền) mách nước "Thầy Lẹ đang nằm ngậm lá thông trong kia kìa" [2]... Lại tiếp nối những buổi sinh hoạt chất chứa nhiều tâm sự của cô Thao, người cậu hết sức ngưỡng mộ. Cô hay có những thông điệp Morse mang nhiều tâm tư như "Con tim có những lý lẽ riêng của nó mà lý trí không hề biết tới"... Cậu trẻ con có biết gì đâu, chỉ thấy hay hay mà khắc ghi trong tâm khảm. Cho tới một ngày cậu bé lớp 7 đứng tẩn ngẩn tần ngần bên trong cổng trường nhìn cô phụ trách của mình mặc áo cưới trong đám rước dâu thì trong lòng... buồn vô hạn, bởi từ đó cậu sẽ không còn dịp được cô hướng dẫn sinh hoạt, cắm trại, thổi Morse, giải mật thư,...

Thời ấy, cậu cũng không quên những kỷ niệm thầy Lâm Nguyên Thao đã cho lớp cậu chúi đầu giải thế cờ vua "Nước chiếu thắt cổ"...; rồi thầy Lê Công Quý Bí thư Đoàn trường kể cho Đại hội Liên Đội câu chuyện Khổng Tử "lễ phép" với một cậu bé đầy ấn tượng. Ấn tượng còn kéo dài tới buổi thầy dạy chụp hình cho các anh chị lớp lớn trong đồi thông mà cậu đi cắm trại tình cờ gặp được (và đam mê). Tới tận kỳ dự Hội khỏe Phù Đổng huyện, đội trường nhà bị bắt ép, thầy tranh cãi để giành lại quyền lợi cho kỳ được...

Sau khi cô Thao, thầy Quý đi xa, cô Xuân Hương (em thầy Nguyễn Xuân Tiến) thay thế làm Tổng phụ trách Đội, thầy Trương Như Bạch làm Bí thư Đoàn, những buổi sinh hoạt Đội, những hôm chuyện trò tâm sự trong căn phòng tập thể nhỏ bé bên hông chợ, nồng ấm tình cảm và niềm tin... Mang bài thơ Đường của Đào Tiềm "Khứ niên kim nhật thử môn trung/ Nhân diện đào hoa tương ánh hồng/ Nhân diện bất tri hà xứ khứ/ Đào hoa y cựu tiếu đông phong" mà đố và giảng giải cho cậu học trò lớp 8, thầy Bạch như vận chính bài thơ ấy vào mình...

Chẳng bao lâu sau cô Xuân Hương đi xa. Thầy Bạch u buồn... Mùa hè, mùa Trại hè cháu ngoan Bác Hồ. Anh Đặng Huệ Chí chở cậu trên chiếc xe Simson vào Thạnh Mỹ, đến Lạc Bình gió thổi ngược quá mạnh, xe... chạy không nổi, hai anh em phải trèo xuống vừa đẩy vừa đạp máy vừa... dắt bộ. Rồi vị trí của cô Xuân Hương cũng được thay thế bằng một người con của đất Đơn Dương nhiều năm đi xa (Lâm Hà) quay trở về: anh Lê Tấn Tài.

Những buổi chiều hè vắng hoe, ba cây phượng đỏ hoa rơi lả tả sân sau của trường (giờ vẫn còn một cây ở trường Bán công Dran [3]). Không người mở cửa. Mấy anh em xách đàn ghi ta, mở cửa sổ trèo vào phòng, lấy giấy lót mặt bàn, ngồi nghêu ngao hát những bài hát vui tươi... Một ngày nọ, anh Tài hẹn 1:30 chiều lên sinh hoạt tại trường Bồ Đề (đối diện chùa Giác Hoàng). Cả nhóm lò dò lên tới nới. Sân trường vắng hoe. Từ ngoài cổng nhìn vào chỉ có cái container sắt cũ kĩ nằm im lìm. Chàng Vũ Dũng (con thầy Sanh) xớn xác giỡn, nói to: "Tài ’tai teo’ (xin lỗi anh Tài, nhưng chuyện có thật!), sao em hẹn tụi anh một rưỡi mà giờ em chưa tới?" Năm giây sau, anh Tài lù lù đi ra từ sau cái container , miệng ngậm cọng cỏ gà rung rung đắc chí: "Dũng! Em vừa nói gì vậy?" Thế là anh bạn tội nghiệp chịu phạt thụt xì dầu ná thở... Và nhiều câu nói đùa của anh Tài mùa hè ấy đã trở thành... bất hủ: "Liên! Em có đồ lót không?" (vì bàn ghế mùa hè bụi bám, phải lấy giấy lót trước khi ngồi), hay "Thích Mỹ Trân! Giả sử anh là người cuối cùng của em..." (trong một trò chơi, phải chia phe xếp hàng đếm thứ tự, trong đó có phe của Tăng Bảo Trân)...

Chú thích:

[1] Đến năm 2012 thì rạp Đa Nhim đã bị cháy rụi, chỉ còn trơ lại bãi đất trống. (NTĐ)

[2] Cả bạn Phong và thầy Lẹ giờ đều đã mất. (NTĐ)

[3] Ở thời điểm 2006. Còn hiện nay, trường Bán công Dran đã đổi tên thành Ngô Gia Tự, xây mới hoàn toàn và không còn vết tích gì của những cây phượng xưa. (NTĐ)

Thời gian nối tiếp thời gian. Những kỳ thi nối tiếp kỳ thi... Cậu đứng vào hàng ngũ Đoàn. Cậu lên cấp III…

Đối nghịch với sự vận động của xã hội ngày càng năng động hơn, sinh hoạt Đoàn - Đội ngày càng ít thu hút, nhàm chán và… vắng vẻ. Dù sự nhiệt tình của thầy Phan Hồng Nghi - Bí thư Đoàn trường - là thấy rõ, nhưng suốt bốn năm năm trời không hề có một kỳ cắm trại. Đề nghị cắm trại toàn trường không được duyệt, thầy trò trong Ban chấp hành Đoàn trường quyết định đi cắm trại riêng. Dịp 26/3, thầy Nghi cùng các cán bộ Đoàn ở các lớp, kéo nhau được chừng mười mấy người, khiêng cây, khiêng bạt, khiêng xoong nồi, xô chậu,… kéo nhau vào Châu Sơn. Mới năm nào còn tưng bừng hội trại, còn cả cái gốc "cây thông cụt một thước" mà năm nào cô Yên Thao chưa kịp thổi dứt thông điệp Morse thì anh Vũ Thao đã nhảy vào giành được kho báu trước sự ngẩn ngơ tiếc nuối của bao nhiêu "chiên da Morse" như Đăng Khoa, Quốc Trí, Thanh Hiệp, Vỹ Hằng,… Giờ đây nơi này sao vắng vẻ lạ, với mấy thầy trò, dù cũng là một thế hệ kế tục không kém tài năng, với những Diệu Hiền, Hải Lynh, Vy Đan, Mỹ Hạnh, Thúy Ái,… Mười mấy thầy trò một căn lều, hiu quạnh và… buồn!!!. Loay hoay dựng lều, làm bếp; lẻ tẻ vài ba trò chơi;… Rồi chiều trời đổ mưa, mấy thầy trò kéo nhau vào xin tá túc tại Nhà Dòng, vừa chia nhau mấy căn phòng trống, vừa thủ sẵn cây để… diệt sâu róm. Hai ngày một đêm cho một đợt cắm trại hết sức lạ kỳ cũng qua đi, mười mấy thầy trò như đoàn quân thất trận, thất thểu lội bộ trở về. Vui thì vẫn vui, nhưng lại man mác một nỗi buồn khó tả…

Sân banh Lạc Nghiệp lưu dấu giải đấu cuối cùng bằng trận chung kết giải trường giữa hai đội 10A và 10B. Đội 10A bị dẫn trước 1-0. Một quả bóng bổng câu lên, một cú đệm bóng sống tâng qua đầu hậu vệ cuối cùng của 10B, một bước xoay mình vượt lên, quả bóng chưa kịp chạm đất đã được bồi một phát thật căng xoay tròn tung lưới thủ môn Út La ngày nào vẫn chung đội bóng nhựa xóm Hai Bà Trưng. Bàn thắng gỡ hoà đẹp như mơ. Bàn thắng chính thức cuối cùng trên sân Lạc Nghiệp. Tiếp sau đó cho đến hết trận, thủ môn Đức (con bác Minh Chủ tịch) đầu gối quấn băng trắng gan lỳ bay lộn che chắn khung thành trước sức tấn công dữ dội của lớp 10B. Nhưng rồi bàn thắng ấy vẫn không đem được chức vô địch về cho lớp 10A, bởi chính "người hùng" ghi bàn thắng đẹp như mơ cũng là người đá hỏng quả luân lưu đầu tiên…

Những trận bóng sau đó đã được dời đến những địa chỉ mới: chân đập Đa Nhim, vừa đá vừa… né sỏi; đồi thông Cây số 2, vừa đá vừa… nghiêng theo mặt sân; sân Lạc Xuân, vừa đá vừa tập… lội nước mỗi khi bóng bay ra khỏi sân, rơi tòm xuống hố đào đất sét làm gạch… Một lần đội tuyển trường Lạc Nghiệp được mời giao lưu với trường Xuân Trường, chiều 3 giờ mới kéo quân đi vì không có xe đi, mãi mới tìm được một chiếc xe... tải. Đến nơi đã xế chiều. Hai bên ra sân vừa đá vừa… run tới tối mịt. Tiền đạo nổi danh Lý Quang (vừa ra trường, đi theo bổ sung lực lượng) đã giúp ghi bàn dẫn trước 1-0, nhưng không biết có phải vì cóng chân hay không mà hậu vệ Siêu (Lý Viễn Đông) phá một quả bóng bay cao lên trời và… rơi thẳng vào lưới đội nhà. Hòa 1-1, được bạn đãi một chầu bún, rồi thầy trò anh em cầu thủ cổ động viên tất tả lên xe tải lắc lư xuôi về Dran trong đêm tối... Suốt ba năm liền như thế, một thầy Bí thư - thầy Thao, một trò Phó Bí thư, cùng nhau tập hợp đội bóng trường, ngửa mũ quyên tiền, khi đạp xe đạp, khi thuê xe lam, thậm chí đi cả... máy cày, kéo quân đi đá giao lưu khắp xứ với các đội tuyển trường Xuân Trường (mời lên mời xuống vài lần nữa), Thạnh Mỹ, với các đội tuyển thôn xóm Lạc Xuân, Đường Mới, Hamasing,…

Với ước mơ ươm mầm từ thuở đứng bên cửa xem lén sinh hoạt Sao Nhi đồng, sự say mê được khơi dòng từ những ngày sinh hoạt Đội cuối cùng của cô Thao, óc hài hước nảy sinh từ người anh vô cùng hài hước Lê Tấn Tài, những kĩ năng rèn luyện được sau bao nhiêu năm trời gắn bó với các anh Đặng Huệ Chí, Trương Thành Được, những đợt tập huấn, hội trại, đại hội tưng bừng khắp huyện và tỉnh… những nỗ lực của anh chàng Phó Bí thư Đoàn trường nhỏ con đen thui vẫn không làm thay đổi được bầu không khí ngày càng chán của các buổi sinh hoạt Đoàn. Ngoại trừ những trò chơi tập thể luôn hấp dẫn và đầy tiếng cười thì cũng không còn gì để lại một dấu ấn về hiệu quả và ý nghĩa thực tế… Mãi đến năm 12, một "ân huệ" cuối cùng được chấp thuận: nhà trường đồng ý tổ chức cắm trại 26/3, nhưng chỉ cho làm ở sân trường, và phải để cả từ lớp 6 tới 12 tham dự. Sau 5 năm, mong ước tổ chức cắm trại đã thành hiện thực, nhưng lần này trách nhiệm nặng nề hơn với vai trò là người tổ chức. Rút những tâm huyết cuối cùng, chàng Phó viết một bản kế hoạch dài và chi tiết về các hoạt động trong đợt cắm trại học trò sau cùng của mình này (với sự góp ý bổ sung của cô Mai Hương Phụ trách Đội và các thầy cô khác).

Sân trường chật ních những lều và người. Các trò chơi nhỏ luôn hào hứng, đầy không khí cạnh tranh, và… buồn cười. Những cua rơ rùa thi thố nhau đua xe đạp chậm, những chiếc xe xì lốp đua nhau nhích từng… milimét, có người gần như đứng yên trên xe suốt mấy phút liền… Những đội 5 người thi nhau "mặc áo" bằng một vòng dây đường kính vừa thân người, choàng qua người từ trên xuống rồi từ dưới lên. Những cặp nam nữ 3 chân (cột mỗi người 1 chân vào nhau) thi đá bóng gôn chuột, chạy xốc xếch hết quần áo đầu tóc mà vẫn ghi được những bàn điệu nghệ.

Rồi những trò truyền thống như nhảy bao bố, kéo co không bao giờ ngớt hào hứng, sôi động. Những bình hoa cắm thật đẹp. Những món ăn vừa gánh bếp núc đi vòng quanh khu trại, vừa vượt chướng ngại vật, vừa nấu nấu nướng nướng. Đặt bếp xuống chưa kịp nóng sân, còn đang chúi đầu thổi lửa thì còi nổi lên, khói bay um, lại tất tả vừa chạy vừa nấu…

Chiều về, các đội thi nhau làm báo trại (trang trí trên lều) còn chàng Phó cùng anh bạn Thanh Lâm lúi húi chuẩn bị lửa trại. Xếp củi xong thì trời chạng vạng, lại phải giữ bí mật về cuộc rước lửa nên phải chờ trời tối mới căng dây rước lửa. Thật không may, sợi dây thép dài căng từ trên lầu xuống đất bị gấp khúc một chỗ. Một chỗ duy nhất mà không phát hiện ra… Cả trường tập trung vòng quanh khu lửa trại. Đêm tối. Đèn điện tắt hết. Ngọn lửa xuất hiện từ trên cao. Mọi người ồ vang. Ngọn lửa từ từ trượt xuống, trượt xuống trong bài gọi rước lửa của thầy Hiệu trưởng Lê Thanh Hợi vang vang trầm hùng hơi thở núi rừng. Nó trượt xuống giữa chừng rồi... đứng yên. Ngay chỗ gấp khúc duy nhất. Mặc dây rung. Mặc bài gọi rước lửa hào hùng. Mặc đám đông hò reo. Nó vẫn đứng yên. Chàng Phó nóng đỏ mặt mày… Giải pháp cuối cùng: ngọn lửa đứng yên từ xa, và ngọn đuốc tay châm bùng lên ngọn lửa trại rực hồng… Cũng ấn tượng nhưng không thành công mỹ mãn…

Thời gian còn lại của đêm là thời gian giao lưu. Những lời ca, tiếng hát, tiếng đàn,… ấm áp trong đêm cao nguyên tháng ba. Không hiểu sao đêm tháng ba năm ấy lạnh buốt. Cậu Phó cả ngày lo tổ chức, không có mấy thời gian về lều của lớp mình, chỉ tranh thủ được lúc ăn trưa và ăn tối… Giờ thì lạnh tê người và khan cổ… Mà cậu chỉ mặc mỗi chiếc áo sơ mi đồng phục Hội Liên hiệp Thanh niên ngắn tay, và chiếc áo len "ba lỗ" (không cổ áo, không ống tay). Niềm vui làm cậu quên đi mệt mỏi, nhưng đến 2 giờ khuya thì cái lạnh quả là không chịu xiết. Cậu run lập cập. Thầy Hoàng và mấy người bạn bảo cậu vào phòng giáo viên nghỉ, để ngày hôm sau còn trò chơi lớn. Trong phòng bớt lạnh hơn, lại có đống lưới bóng chuyền để gối đầu và… ôm cho ấm. Nằm trên cuộn lưới ấy cậu êm đềm chợp mắt…

Buổi sáng hôm sau, theo đúng quy luật cắm trại là buổi chơi trò chơi lớn. Mỗi đội 10 người (trừ lớp 6 và lớp 7) dự thi. Những người ở lại tiếp tục làm báo trại. Các đội trò chơi lớn tập hợp lại theo tín hiệu chữ T ("tè" trong tín hiệu Morse). Cậu Phó giờ đây đứng trên cao, thay vị trí cô Thao ngày xưa đứng bên "cây thông cụt một thước". Tiếng còi thổi Morse vang lên. Cấp 1. Không ai kịp giải. Cấp 2. Một vài nhóm chạy lên báo cáo và được phép đi. Cấp 3. Vài đội nữa xuất phát. Cấp… thật chậm… Tất cả được đi. Hành trình trò chơi lớn qua 5 chặng: 1. Xuất phát tại trường. Nhận tín hiệu Morse - 2. Chạy xuống Đường Mới Trong, vòng qua đường ray xe lửa. Giải mật thư bằng vòng đồng hồ. - 3. Tiếp tục theo đường xe lửa xuống chân cầu xe lửa, ra bờ sông. Trò chơi thử thách. - 4. Chạy men theo sông, lên cầu xe hơi, xuống lại bờ sông. Trò chơi thử thách kết hợp mật thư: mỗi đội một cặp nam nữ cõng nhau lội xuống nước, người dưới chỉ để ló đầu, người trên tranh lấy bong bóng có thông điệp mật thư hoá học (theo nguyên tắc là kỵ nước, cần tránh làm bể bong bóng hay thấm nước, và giải bằng cách hơ trên ngọn lửa nóng).

Chỉ vài đội đảm bảo được yêu cầu này, dĩ nhiên các đội khác bị trừ điểm. - 5. Các đội chạy về lại cổng trường thì bị… anh Phó chặn lại ngay cổng. Cổng bị chốt bên trong, dưới chân cổng hở cách mặt đất một khoảng chừng hơn gang tay. Đội trưởng báo cáo tới trạm xong thì được yêu cầu cho toàn đội… chui qua cổng vào trong chờ nhận Morse tìm kho báu. Cô bé Tâm Hoài (ở Châu Sơn) người hơi… phương phi, vừa chui qua vừa than "Anh Đại ác quá!"… Rồi tất cả đều chui qua lọt cả, người vừa ướt nhẹp nước sông, giờ lại lấm lem đất cát…

Qua cổng, tất cả các đội tề tựu, chuẩn bị truy tìm kho báu. Thông điệp Morse "BÀN THỜ NGOÀI AO" được phát đi. Cấp 1: tất cả ngồi… ngẩn tò te. Cấp 2: vài đội chạy lên báo cáo. Thông điệp mật thư cuối cùng được truyền đạt: "Bây giờ cho cả đội xếp thẳng hàng, số lẻ ngồi số chẵn đứng, tìm nơi giấu kho báu theo thông điệp đã nhận." Mấy cái đầu chụm lại chau mày. Cú này quả là khó, không bị lộ liễu như vụ "CÂY THÔNG CỤT MỘT THƯỚC" năm xưa!… Người đưa ra kiểu mật thư "ác chiến" này là thầy Tùng ở trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt, chuyên gia về kỹ năng sinh hoạt của tỉnh Lâm Đồng, mà cậu Phó đã là người đầu tiên giải được ở Trại tập huấn Cán bộ Đoàn cấp tỉnh hồi đầu năm. Khi tất cả giải được tín hiệu Morse và vận dụng mọi cách giải cái mật thư này, ai nấy vẫn lắc đầu chào thua. Cho tới khi có người bật mí "Thầy Thao đang giấu cái gì trong phòng kìa" thì kho báu mới được phát hiện. Số lẻ ngồi, chỉ còn số chẵn đứng, tức là "Thờ ao Thao"…

Đó cũng là sự kiện ấn tượng cuối cùng trong cuộc đời sinh hoạt Đoàn Đội của cậu Phó ngày nào… Bởi từ đó về sau, cậu không còn tìm đâu thấy được cái chất vô tư, nhiệt tình và say mê quên mình như thời ấy. Cậu đã may mắn có cả một quãng thời gian ngưỡng mộ và tiếp xúc, và học hỏi những thế hệ anh chị Đăng Khoa, Minh Khoa, Thanh Hiệp, Vỹ Hằng, Ngân Hà, Quốc Trí,…; được khai tâm và dìu dắt bởi những người phụ trách gạo cội như cô Thao, anh Tài, anh Chí, anh Được, thầy Tùng,…; có những người thầy, người cô luôn tin yêu và động viên, thậm chí cùng san sẻ (dù cậu có không ít những lỗi lầm của tuổi học trò): thầy Bạch, cô Thâm, thầy Nghi, thầy Thao, cô Mai Hương,…

Ấn tượng phong trào cuối cùng của thời học sinh lại là những trận bóng đá. Một đội tuyển trường suốt 3 năm gắn bó với nhau, hiểu nhau từng đường banh, từng bước chạy, với những Hoài Nam, Quốc Sơn, Minh Lít, Văn Thử, Út La (Xuân Duy), Trung Chánh, Hoàng Hải, Tấn Đại, Anh Tú, Đình Phiên, Nguyễn Ngọc,… đã ghi danh bằng chiến thắng oanh liệt tại giải đấu loại cấp huyện (bóng đá mini) chọn đội tham dự Hội khoẻ Phù Đổng tỉnh Lâm Đồng năm 1996.

Đội tuyển trường Lạc Nghiệp được thầy Thao, huấn luyện viên, giảng giải cho một buổi về bóng đá mini 7 người. Buổi học lí thuyết ngắn ngủi bắt đầu với một câu chuyện... ngôn ngữ, giải thích tại sao khi ném biên thì dân mình cứ hay gọi là "nu": trong trận đấu, khi banh lăn ra khỏi biên hai bên đều giành quyền ném biên về mình và cãi nhau "của tao", tiếng Pháp viết là "à nous", đọc là /à nu/, sau đó người ta quen miệng gọi luôn quả ném biên là "quả nu"... Sau đó là những điểm quan trọng về luật thi đấu 7 người, và cách xếp đội hình thi đấu. Buổi chiều chủ nhật vắng vẻ trong căn phòng gỗ phía sau dãy nhà A. Có lẽ là do nằm ngay vị trí cầu môn của sân Lạc Nghiệp thuở xưa, nên cả đội được thừa hưởng cái hồn của đội bóng lừng lẫy một thời...

Hai trường Thạnh Mỹ và Lạc Nghiệp trước giờ "gờm" nhau như nước với lửa. Đội Bán công Dran thời ấy mới chỉ có 2 khối 10 và 11 nên chỉ xem như đội lót đường. Và quả thật, trận khai mạc giải tại khoảng đất trống bên hông Đài Tưởng niệm Liệt sĩ ở Thạnh Mỹ, đội Lạc Nghiệp đã đè bẹp đội Bán công Dran với tỷ số 5-0, bằng một quintuple (một người ghi cả 5 bàn) đầy ấn tượng. Đội Thạnh Mỹ cũng đầy tham vọng với "danh thủ" Kiếm, quyết không chịu thua kém, nhưng rồi chỉ thắng Bán công Dran với tỷ số 3-1, bởi các bạn Bán công Dran sau thất bại nặng nề đầu tiên đã quyết không để mất mặt lần thứ hai dù với lực lượng rất mỏng… Trận cuối cùng hứa hẹn vô cùng quyết liệt, một bên quyết thắng bởi phải thắng đậm mới có mặt ở Đà Lạt, một bên chỉ cần thủ hòa là đủ nhưng cũng không muốn mất mặt anh hào và lại đang tràn đầy khí thế của một tập thể gắn bó muốn khẳng định ngôi vô địch huyện…

Do không đủ người, thầy Thao lại chính là người được phân công làm trọng tài, và thầy đã quyết thể hiện sự công tâm, không thiên vị cho đội nhà, để đáp ứng niềm tin của Ban tổ chức. Trận đấu vừa mở màn, đội Lạc Nghiệp giao bóng, hai cú đẩy bóng đã chuyển chếch lên biên phải, Nguyễn Ngọc ào lên làm một quả trái phá bay thẳng vào lưới đội Thạnh Mỹ trước sự ngẩn ngơ của tất cả mọi người. Tỉ số 1-0 đã làm trận đấu trở nên căng thẳng kịch liệt. "Danh thủ" Kiếm không hổ danh là người hùng của đội tuyển Thạnh Mỹ, tả xung hữu đột nhiều phen uy hiếp khung thành thủ môn Hoài Nam. Rồi trong một pha tranh chấp, Kiếm đã đưa bóng tung lưới trong sự reo mừng của cổ động viên nhà. Nhưng… Trọng tài chính đã thổi còi không công nhận bàn thắng vì Kiếm đã phạm lỗi trước đó… Cầu thủ và khán giả Thạnh Mỹ nhao nhao phản đối. Không khí trở nên căng thẳng. Một người đang ông nồng nặc mùi rượu (sau này nghe nói là người cá độ) xông vào đòi hành hung trọng tài. Ban tố chức vội can thiệp nhưng vẫn không làm lắng dịu tình hình, trọng tài phải được hộ tống vào một khu nhà tập thể gần đó để tránh mối đe dọa hành hung. Trận đấu gián đoạn. Vài ngày sau, Ban tổ chức quyết định xử thua đội Thạnh Mỹ, và cử đội Lạc Nghiệp tham dự giải tỉnh…

Tiếc là niềm vui đó đã không được biến thành hiện thực! Trong kế hoạch tham dự Hội khỏe Phù Đổng năm đó, trường có hai đội tuyển bóng đá và điền kinh. Vì trường không đủ kinh phí nên chỉ cho một đội tham dự. Thầy Thao đề nghị cho đội bóng đá đi vì có khả năng đạt giải, còn đội điền kinh không mạnh, khó có thành tích cao. Nhưng quyết định của thầy hiệu trưởng vẫn là: đội bóng đá ở nhà. Đã có nhiều ý kiến đề nghị tự quyên góp để đưa đội bóng đi, nhưng rồi "áo sao qua khỏi đầu" và thầy trò đùa vui với nhau: chỉ vì không có tiền, nếu không đội tuyển trường đã có trong tay chức… vô địch tỉnh.

Bao tháng năm nơi xứ lạ quê người, nhiều lần cả năm trời biền biệt không về quê, trong lòng tôi vẫn luôn ngóng trông về miền cao nguyên bé nhỏ yên bình đó… Và còn ray rức hoài khi đọc lại những câu thơ con trẻ viết tự những ngày xa xưa ấy:

Hỡi những cánh chim bay xa!

Đừng quên mảnh đất nơi ta thành hình.

Công thành nơi chốn phồn vinh,

Chớ quên ngày tháng quê mình đợi mong.

(10/4/1996)

Mười chín mùa mưa nắng thấm vào nhau

Thành máu đỏ trong con cuộn chảy.

Mười chín mùa nghe thông reo gió hát

Thành tình yêu hòn đất đỏ sương mù.

Mười chín mùa dòng sông đứng không trôi,

Mang trong lòng những nỗi niềm tâm sự,

Người ta bảo sông quê thường chảy chậm,

Bấy đến nay sông ta vẫn im lìm.

Mỗi mùa qua mỗi đoàn thuyền đi xa

Theo cánh gió lênh đênh về phía biển

Nơi mưa và nắng đều mang nồng vị mặn

Mỗi mùa qua sao chưa thấy thuyền về!

(17/5/1997)

Xứ mình kẻ chợ người quê

Cánh chim mấy bận quy về cố hương?

(23/6/1997)...

TP. HCM, tháng 3/2006

Thay lời kết

Đến đây là đoạn hồi ức về thuở học trò viết cách đây hơn bảy năm chấm dứt. Nhưng kỷ niệm thì còn nhiều, không chỉ trong mười tám năm tại Đơn Dương ấy mà cả bao nhiêu sự kiện về sau trong đời. Nhất định sẽ còn có dịp quay trở lại. Bởi, như cổ ngôn đã nói "ôn cố nhi tri tân", nếu quên đi hay không hiểu về quá khứ, sẽ khó biết được mình như thế nào trong tương lai.

Tháng 5/2013

Nguyễn Tấn Đại

Theo http://nguyentandai.vn/