Chuyện tình Phja Bjooc 1

Chuyện tình Phja Bjooc 1

Chương 1
Trôi Trong Ký Ức
Tháng Chín. Nắng thu trong vắt, vàng sánh như mật mía trôi từ đỉnh núi Phja Bjooc ngút ngát mây, tràn xuống bản Nộc Nhùng. Nắng kéo nhau nhảy nhót tưng bừng trên những vòm lá ken dày trong rừng rậm, đến rừng thưa, thổi vào da quả mác cọt sậm màu nâu bóng, miên man dắt díu nhau qua những mái nhà sàn đứng dựa lưng vào núi, thong thả chạy ra vườn, nhuộm vàng chùm quít, thắp lửa quả hồng, ùa xuống dòng Nậm Khao, thỏa thuê nhí nhảnh chơi trò tung hứng trên mặt nước rộng lớn, lấp lánh tơ vàng...
Ri ngồi dựa lưng vào gốc cây mác cọt đôi, nhìn đăm đắm xuống dòng sông Nậm Khao tràn nắng, miên man nghĩ. Ừ, mới đấy mà mấy mươi năm qua rồi. Người đi xa giống như cánh chim lạc lối, bay mãi đến rừng lạ, không nhớ về tổ cũ. Người ở bản tóc màu mây thắc thỏm mong chờ... Chị ngước mắt lên vòm mác cọt trĩu quả mặc áo nâu, anh ánh sắc vàng thở dài. Dường như quá quen tiếng thở sâu hun hút, nặng nề của người đàn bà, thế nên ngàn vạn mắt lá lao xao, đẩy đưa những quả tròn, nghiêng ngả theo gió.
Thảm lá dưới vô vàn gốc mác cọt, từng giọt nắng đung đưa, tựa như bàn tay tạo hóa lắc rắc những mảnh nắng vụn, nhập nhòa vào sương sớm, rồi vung vẩy tãi ra. Ri mặc vô số giọt nắng nhún nhẩy trên mặt, khe khẽ thầm gọi tên người đàn ông đã đi qua cuộc đời. Tiếng gọi bật lên từ sâu thẳm trái tim nhàu nhĩ. Hụt hẫng. Nuối tiếc. Ân hận. Mòn mỏi. Mong đợi.
Bao năm qua, rừng mác cọt đếm bước chân chị, biết chị vui hay buồn, sướng hay khổ. Hai cây mác cọt già cùng dây võng tầm gửi, tụi nó nghe tiếng ời ời gọi anh của chị, chịu nghe chị kể chuyện. Chị biết tụi cây có hồn. Lần nào cũng vậy, khi nghe chị nhẩn nha chuyện trò, cây cất lời rì rào an ủi. Đứng trước thiên nhiên hoang dã, trong trẻo, tinh khiết, Ri không ngại ngần phơi lộ tình cảm. Nơi cánh rừng êm ả giúp chị thanh thản, sau bao biến cố, trân chuyên.
Không biết rừng mác cọt trên núi Phja Bjooc, sau lưng nhà Ri có từ bao giờ. Không hiểu đôi cây mác cọt to cao nhất rừng này có tự thủa nào. Khi chân chị lũn cũn theo mé lên nương, vào rừng hái nấm, nhặt quả, cây đã cao lớn, tỏa bóng mát bao trùm một vùng rộng lớn. Gốc hai cây mác cọt vồng lên vững chãi, quấn quít ôm chặt nhau. Khi cây vượt cao hơn một người lớn, thân hai cây sù sì tách ra, sừng sững, song hành vươn lên giữa mây trời. Xung quanh nó, vô số cây mác cọt cao, thấp chen chúc nhau, làm nên rừng mác cọt trải dài ngút ngát.
Rừng mác cọt rộng lớn, chân người bản chưa ai đi hết. Theo lời già bản, những năm chiến tranh, rừng mác cọt che mưa, che nắng cho dân quân bản trên, mường dưới cái tay học cầm chắc súng, giữ yên quê núi. Mác cọp cây nọ nối cây kia, dấu bí mật chuyện tình trai thanh, gái tú tuổi hoa, tuổi nụ trong vùng. Mác cọp cho quả để người bản hái mang ra chợ gần, chợ xa, xuống tận vùng xuôi bán, tăng thêm thu nhập cho cái khổ vơi đi, nồi cơm đầy thêm, trẻ nhỏ có nhiều quyển sách thơm mùi giấy mới... thế nên người dân quí rừng như quí ngôi nhà mình.
Như đã thành lệ, bao đời nay mỗi dịp xuân sang, dân quanh vùng lại tổ chức lễ cúng trời đất, thần rừng, cầu sức khỏe, nuôi con thú chóng lớn, cây ngô, cây lúa cho hạt chắc, bắp to, cây mác cọt địu nhiều quả... Lễ vật cúng trong hang đá lớn gọi là động Ngườm Nải nằm giữa rừng mác cọt, chếch về phía Tây, giáp bản Nộc Pháy. Thường thì, dân bản trong vùng gặp chuyện vui buồn cũng lên đây thắp hương.
Đất trời sang thu, rừng mác cọt đeo quả trĩu cành, vỏ ngả màu nâu vàng, tỏa hương thơm, người bản hái quả thơm thảo đầu mùa lễ tạ, chia nhau quả mang về ăn, cho lên lưng ngựa thồ đi chợ bán. Của rừng nhiều vô số, không ai tham lam, tranh giành. Ai hái được nhiều hưởng nhiều, ai hái ít hưởng ít. Lộc của trời cho đấy mà.
Không đếm nổi biết bao lần Ri lên động Ngườm Nải, ngồi như dính xuống nền hang, trước những pho tượng phật bằng đá, thầm thì kêu cầu tâm an, tính lành, người trong nhà có sức khỏe... Và chị xin bước chân người trai ấy trở về nhận mặt con, tạ tội với mé già. Thế nhưng, dường như lời kêu cầu của chị chưa thấm vào hồn tượng đá, nên giờ đây tâm chị day dứt khôn nguôi.
Leo mãi lên cao, trôi giữa màu xanh mác cọt, lên đến đỉnh núi Phja Bjooc bốn bề gió lộng, sương giăng và bồng bềnh mây bay là cơ man những viên đá lớn nhỏ, sắc màu rực rỡ, nằm ngồi ngổn ngang, xoắn xuýt giữa ngàn hoa mạy mác. Vào những mùa trăng, đá ở đỉnh núi tỏa ra ánh sáng muôn màu lấp lánh, tạo thành khối hoa lớn long lanh sáng rực. Không hiểu có phải vì thế mà các cụ tổ của vùng này gọi là núi Phja Bjooc? Đấy là tiếng nói người bản, theo tiếng người vùng xuôi là Núi Hoa. Và có phải vì những viên đá quí ở trên núi, tỏa ánh sáng diệu kỳ mà có tên là ngọc đá?
Trong hơi nắng, hơi sương đượm mùi mác cọt vào độ chín, Ri thấy nồng nàn hơi người đàn ông ấy. Phải rồi, mùi mồ hôi mặn mòi vị nắng, thơm thảo hơi rừng, hòa quyện, đan xen giữa hương mác cọt thanh tao làm chị nhớ quay quắt. Bao năm qua đi, vết thương từ thời Ri còn tuổi hoa tưởng như đã liền sẹo trong bụng, thế nhưng năm nào cũng vậy, vào độ cây mác cọt trổ từng chùm hoa trắng muốt, đến lúc cây đeo quả trĩu cành, chị lại thấy vết thương sưng tấy, nhức buốt, tứa máu.
Mong xóa vết đau lỡ dở mà không thể. Nếp nghĩ của Ri trốn chạy quá khứ nhưng không được. Cuộc sống của chị không suôn sẻ cũng vì bóng hình người ấy...
Chị tự lục vấn bụng mình bằng ngàn ngàn câu hỏi, khắc tự trả lời, nhưng cái nghĩ quẩn quanh đi vào rừng rậm không có lối ra. Vòng vo, xoay sở nhưng lại quay về câu hỏi cũ, không có giải đáp. Sự lẩn quẩn ấy thoát ra khi chị lên với rừng mác cọt, ngồi trên sợi dây tầm gửi chằng chịt kết lại hình chiếc võng thong thả đung đưa.
Ở nơi võng tạo hóa ban tặng này, trong một chiều thu nắng chạy chéo thân cây, giữa vòm mác cọt đeo quả trĩu cành, Ri ngất ngây trong men say tình ái. Ui chao! Nghĩ đến hôm ấy là máu trong người chị chạy rần rần, bốc nóng, nhuộm mặt đỏ rựng như quả mác lừ vào độ chín... suy nghĩ lôi chị lạc vào ký ức khao khát. Châng lâng. Đê mê.
Chị tháo vòng cổ bằng bạc chạm trổ hình đôi chim công, ngậm đóa hoa mác cọt ngắm nghía, ngậm ngùi cho duyên phận. Không biết chiếc vòng tay khắc hình tụi nai, đùa giỡn dưới mặt trời tỏa nắng, giữa rừng hoa mạy mác, làm từ đá núi Phja Bjooc của chị có còn ở cổ tay vâm váp, cứng cỏi của người ấy? Nếu còn thì sao người ấy không biết lối về? Chiến tranh giống như con dao sắc cứa cắt ngàn nỗi đau trong ký ức người bản, giờ theo gió thời gian trôi qua mấy thập kỷ rồi. Dẫu người còn, người mất, nhưng mấy ai bặt tin như người trai ấy? Sao phận chị lại gắn liền với sự xa lìa đến thế? Từ đời cha, mé rồi đến đời con gái của chị cùng người ấy, tuy vòng quay tháng năm khác nhau, nhưng việc lặp lại giống lối mòn cũ kỹ.
Vừa mới ngày nào Ri run bần bật khi người ấy trao vòng. Mà thật ra là đổi vòng thì đúng hơn. Những đôi trai, gái vùng này có ai hứa hôn, hẹn hò như chị không nhỉ? Có lẽ không đâu. Chị tin chắc như thế. Chỉ có người trai ấy của chị mới làm vậy, trước khi hành quân lên mặt trận phía Bắc thôi. Anh hẹn, khi nào đất nước im tiếng súng sẽ về với chị. Thế mà hơn hai chục năm qua, anh như thể hóa thân vào mây gió bay đi. Chị không hiểu chuyện gì xảy ra nữa. Biên giới phía Bắc rộng lớn như thế, nhưng cũng thật gần với bản Nộc Nhùng này. Theo đường con chim sải cánh hơn đôi trăm cây số thôi. Sao anh quên lối về?
Chị không tin vào khung hình "Tổ quốc ghi công" có dấu tròn đỏ chót và dòng chữ đề rõ tên anh để trên ban thờ, cạnh bát hương cha... Một ngày nào đó anh sẽ trở về. Anh không để mẹ già rầu rĩ đau khổ như thế được. Thật tội lớn quá đi.
Mắt Ri đỏ lên, ngân ngấn nước. Lặng lẽ gục đầu vào võng cây than vãn, trong tiếng gió thổi không ngừng.
Trong hương thơm thanh dịu của quả mác cọp vào độ tròn căng, ngồi trên cánh võng nhẹ đưa, Ri nâng chiếc vòng bạc áp vào má. Mắt chị xuyên qua vô vàn chùm mác cọp, vươn qua tầng lá ken dày, mơ màng nhìn khoảng trời vời vợi, cao tít, ngập nắng.
Chao đi, chao lại theo nhịp võng, chị thấy thư thái. Mắt nhìn từ năm này, trôi qua năm khác, thì chị cũng không thể thấu bầu trời rộng lớn. Thế nhưng, dưới tán cây ngờm ngợp xanh, chị có cảm giác anh đang ở đâu đó, trên chín tầng mây bay, lắng nghe chị nói, an ủi khi chị khóc, vui lúc chị cười. Chị thủ thỉ tâm tình với anh những chuyện chẳng có điểm dừng để vơi nỗi niềm mặn đắng, vón kết tâm can.
...Anh à, có phải anh đang chơi trò trốn tìm như hồi chúng mình còn bé đúng không? Anh trốn chỗ nào, hãy chạy về ú òa, đừng bắt em căng mắt ra tìm anh mà lo lắng như thế. Nhớ hồi tụi mình bé, lần nào anh cũng trốn kỹ ở góc rừng, hay hốc đá nào đó. Khi em chạy lung tung, không thể tìm ra, chân anh nhẹ như chân nai, miệng bật tiếng hét vang rừng "ú...òa". Anh nhảy tâng tâng, vỗ tay đôm đốp, kêu toáng lên: "Tao thắng rồi!". Lúc ấy, cái Rinh đành hanh, dằn dỗi:
- Khôn như chấy! Thắng mãi như thế chả thích, chả thèm chơi nữa!
Nói xong, nó ngúng nguẩy ngồi phệt xuống đất, giận dữ bứt từng nắm hoa cỏ vò dập, vơ luôn sỏi đất, ném liên hồi về phía anh...
Thường thì anh quờ tay, vo tròn những ngọn cỏ nát, chạy đến xòe ra trước mặt nó, buông lời chọc: - Mày không chơi á? Ơ hơ đúng là đồ...dở người! – Nói thế rồi anh tung cỏ lên khoảng không, chúng lả tả rơi xuống, phủ đầy tóc, rơi đầy mặt anh và Rinh.
- Ai dở người? – Rinh đỏ rựng mặt, hét.
- Lại còn hỏi nữa lá? Mày đấy! Mày đấy! – Anh cố tình trêu tức.
Em Rinh bặm môi, đứng vụt dậy, hò hét, chạy đuổi anh. Bàn chân đạp lên lá khô rào rào, lũ chim sẻ ri, liếu tiếu trên cây nháo nhác, bay vút lên, kêu chí chóe vang động bìa rừng.
Hai người dượt đuổi nhau mãi làm em sợ, co dúm, chúi người vào bụi cây cậm cang, cây cơm nguội, miệng lắp bắp:
- Đừng có đánh nhau, tao mách mé...
Giọng em lạc lõng, chìm trong trùm ngợp tiếng la hét... cho đến khi Rinh mệt, nằm sõng xoài dưới thảm lá nhầu nhĩ, thở hổn hển, thổn thức khóc váng lên, anh tần ngần ngồi xuống bên nó, nói lí nhí:
- Rinh à, là tao nói đứa khác dở người, không phải mày đâu...
Khi ấy, em lồm cồm từ trong bụi cơm nguội bò đến bên Rinh, khẩn khoản dỗ:
- Đừng chảy nước mắt nữa, chơi vui thôi mà. – Em chợt quay sang anh trách: - Biết nó hay chảy nước còn đùa dai...
Anh lặng lẽ cúi mặt xuống, cái mắt như thể tìm thứ gì đó, dưới đám lá cây mục dày.
Trong nhà mình, sao anh với Rinh thích đối chọi nhau thế? Bữa cơm là lúc gia đình quây quần, hai anh em hay gây náo loạn, không tranh bát đẹp, thì giằng co đũa tre hay đũa gỗ. Anh không nhường nhịn nó từ lúc đầu, cứ phải tranh giành. Như em thế nào cũng được, có gì dùng nấy. Bát đũa để đựng thức ăn, gắp vào miệng thôi mà, miễn sao cái bụng no.
Anh và Rinh giành giật ngồi cạnh mé. Mé bảo, anh ngồi bên cánh tay phải mé, cái Rinh ngồi bên tay trái, mà anh với nó không chịu yên. Được yên vài bữa lại chí chóe đòi đổi chỗ, kéo nhau loạn xạ, ầm ĩ làm mé bực mình, rút roi mây cài trên mái nhà xuống, dậm chân:
- Hai đứa mày sao thế? Có ăn cơm hay muốn ăn roi đây?- Rồi mé quay sang dí roi vào anh, mắng: - Cái thằng này, có xứng làm anh không? Mày mà không nhường em thì no đòn, hiểu chưa?
- Là tại nó tranh con đấy thôi!- Anh hậm hực cãi.
- Mày mặc kệ nó thích ngồi đâu thì ngồi không được sao?- Mé giận dữ quát lên. Quay sang em Rinh, mé ca cẩm: - Con này cũng đanh đá, ghê gớm vừa thôi, sao mày không như cái Ri để tao được nhờ? Suốt ngày cắm mặt làm nuôi chúng mày, chưa khiến tao đủ khổ a? Mà cái Xa cũng thật tệ, đi biền biệt không biết ở đâu, về mà nhìn chúng mày lớn ngần nào rồi...
Thường những lúc mé nổi cơn bực trước bữa cơm, ông trẻ xuê xoa:
- Trẻ con mà, kệ chúng nó. Trời đánh tránh miếng cơm đấy.
- Hai đứa làm loạn nhà làm con bực quá, cậu bênh che, chúng nó được thể lên nước!- Mé khẽ cau mày.
Bà trẻ múc rau dớn trong nồi ra bát, cười:
- Hầy dà! Trẻ con hiếu động thì khôn! – Nói thế rồi bà giục:- Thôi, ăn cơm đi, kẻo nguội.
Mé lắc đầu, đe nẹt:
- Lần sau chúng mày tranh cãi ầm ĩ thì ăn lươn trạch nghe chưa!
Hôm ấy, lần đầu em nghe mé nhắc đến người tên Xa mà không dám hỏi, em sợ mé buồn. Người ấy là ai, bà con họ hàng hay người bạn của mé? Sao người ta làm mé khổ? Những cái muốn biết cuộn lên trong đầu đứa bé gái sáu tuổi là em.
Đêm muộn. Tiếng nước sông Nậm Khao tát vào bờ đá ùm oạp. Gió rét mà mé vẫn ngồi bên bếp lửa cời than đỏ, thoảng chốc mé đứng lên đi đi, lại lại suy nghĩ mông lung rồi ngồi thụp xuống khóc. Tiếng khóc của mé buốt nhói tai em...
Vừa mới ngày nào chúng mình như lũ gà con, nấp dưới đôi cánh gà mẹ của mé, cái đầu dại khờ, suy nghĩ non nớt, thế mà giờ đây gà trống anh, chân chạy đi mang theo tiếng gáy biền biệt xa. Gà mái tơ em Rinh mải mê làm giàu ở thành phố. Căn nhà sàn cũ kỹ với những cây cột tròn trịa, kê chân bằng đá này chỉ có em với mé thôi. Mé già lắm rồi, thân mé mỏng manh như cây lau, cây sậy mùa bão. Thằng Thành mà mé gọi là thằng Được, con của chúng mình, đi học thành người giỏi rồi làm dưới phố huyện, năm thì mười họa nó mới đảo qua nhà. Giá như anh nhìn thấy nó...
Chương 2
Song Sinh
Giữa vòm trời vời vợi xanh, từ ngả rẽ phố huyện Pó Liểng nhìn lên trên núi Phja Bjooc, bản Nộc Nhùng giống chú chim công, say sưa vũ điệu hoang dã gọi bạn tình trong màu xanh thăm thẳm núi rừng. Nộc Nhùng nghĩa là chim công. Đầu chim công có đôi mắt sáng lấp lánh, ẩn dưới chiếc mào rực đỏ, ngó chăm chú xuống phố huyện. Từ chiếc mỏ lớn màu vàng, hếnh chúi vào ngút ngát mây, nhả ra dòng nước trắng xóa, tựa ngàn ngàn thỏi bạc nén xối xiết, chảy tràn trên bảy tầng bậc đá làm nên thác Lỉn. Nước từ thác Lỉn tung mình qua cơ man ghềnh đá mẹ, đá con, ào ạt chảy giữa rừng già, dắt díu, len lỏi qua thung sâu rậm rì cây lau, cây chít... nhởn nhơ đi chơi quanh các bản, thong thả trôi xuôi giữa phố huyện, làm thành dòng Nậm Khao bốn mùa tấu lên điệp khúc rì rào. Nước từ dòng Nậm Khao mang theo phù xa ngọt ngào, xuôi mãi xuống hạ nguồn, bồi đắp thành soi bãi trù phú, ruộng lúa tốt tươi.
Trên mình chim công cõng những nếp nhà sàn đầm ấm, vững chãi, thấp thoáng mây bay. Quanh năm, suốt tháng đuôi chim công xòe rộng, gắn vào vách núi Phja Bjooc, tỏa sắc màu rực rỡ, ngào ngạt hương thơm của hoa mạy mác. Loài hoa này đến lạ, sắc thái thay đổi theo bốn mùa nắng gió. Mùa xuân rừng rực sắc đỏ tươi tắn. Mùa hạ chuyển sang màu phớt hồng thanh tao. Mùa thu man mác màu tím mênh mang, để rồi sang đông giá ánh lên sắc tím pha đỏ ấm áp.
Sau lưng bản Nộc Nhùng là rừng mác cọp tầng tầng, lớp lớp đan xen, ken dày leo tít lên dãy núi Phja Bjooc trập trùng mây bay. Những núi mẹ, núi con cõng nhau đi từ bản Nộc Nhùng, Nộc Pháy, Nộc Phay... làm nên dãy núi hình cánh cung, chạy ngược phía Bắc lên miền biên ải. 
Nhà của gia đình chị em Ri và Rinh nằm cuối bản, giáp với vạt rừng mác cọt, ăm ắp hoa mạy mác. Khi hai chị em biết dắt tay nhau đi chơi, là lúc nhận ra trong nhà có sáu người. Ông bà trẻ mé gọi bằng cậu mợ. Anh Hợp và hai chị em Ri với Rinh, lớn lên trong vòng tay tảo tần của mé cùng sự yêu thương của ông bà trẻ. Mặc dù Ri ra đời trước Rinh trong khoảnh khắc nhanh như nồi cơm sôi trào vung, cạn vần xuống bếp vuông, thế nhưng đứa nào đón gió, nhìn nắng trước thì làm chị.
Ri và Rinh giống nhau như hai giọt sương do tạo hóa thả vào hõm đá. Cùng chung gương mặt trắng tựa bột củ mài, đôi mắt đen hồn nhiên, cái miệng mỗi khi cười khoe đồng xu tròn xoe bên má. Người bản không biết đâu là chị, đâu là em, có hỏi thì hai chị em mủm mỉm cười không nói. Mé biết sự khác nhau. Nếu như lòng bàn tay phải của chị Ri có nốt ruồi đỏ, thì dưới mu bàn chân trái của em Rinh có vết bớt màu hồng. Giống nhau là thế, nhưng cái nết khác nhau nhiều lắm. Ri ít nói, thùy thã, nết na, chăm chỉ làm việc nhà. Rinh ngược lại, cái miệng chỉ ngơi nói khi ngủ, đôi chân Rinh không đứng yên một chỗ, nó thích nhảy nhót, leo trèo như tụi sóc.
Từ khi là hai đứa trẻ lẫm chẫm quanh sàn phơi nước, Ri và Rinh đã thu vào tầm mắt nhỏ nhoi sắc màu thay đổi bốn mùa của hoa mạy mác. Ri yêu da diết màu tím nhẹ nhàng khi trời đong đầy nắng thu. Cô thích nằm lăn ra giữa triền hoa tím, tha hồ hít hà hương thơm dịu ngọt, thả hồn phiêu du lên vòm trời cao xanh mộng mơ. Những bông hoa mềm mại, dập dờn trong gió, mơn man, ve vuốt Ri như thể cô là người bạn tri kỷ. Khi vui, lúc buồn Ri gửi tâm tư của mình vào mỗi khóm hoa.
Với Rinh thì khác biệt. Vào độ mạy mác trải thảm đỏ từ sườn núi xuống dưới thung sâu, gọi bầy gió xuân cõng bụi mưa rắc phấn xuống bản, Rinh chạy vù ra sau nhà, lên núi Phja Bjooc, miệng say sưa hát, nhảy nhót, xoay tròn vũ điệu bất kỳ giữa thảm hoa. Tụi hoa oằn mình ứa nhựa, nhuộm đỏ đôi bàn chân mà Rinh vẫn chưa muốn thôi. Rinh khua đôi bàn tay, bứt từng vốc cánh hoa đỏ, tung lên giữa vòm trời, thích chí cười khanh khách, mặc cho cánh hoa rập nát, lả tả rơi...
Vào mùa gió xuân hây hây thổi, không ít lần mắt Ri đụng phải Rinh hồn nhiên, thích thú dập vùi vẻ đẹp hoa mạy mác. Xót thương cho mỗi kiếp hoa bị Rinh làm tơi tả, Ri nhắc nhẹ nhàng:
- Rinh à, thiếu gì thú vui mà mày làm đau hoa như thế? Cái chân, cái tay mày đừng làm điều ác.
Bỏ ngoài tai lời chị, Rinh nói tỉnh bơ:
- Mỗi người một cái thích riêng, mặc tao.
- Cái người mày, con muỗi đốt thì ngứa, con vắt bám là sưng, con cua nó cắp bị đau la lối om sòm, vậy mày làm nát những cây hoa, mày không lo mạy mác báo oán à?
Rinh cười ngặt nghẽo, tiếng cười mang sương lạnh vang trong chiều vắng. Cô nheo mắt, trề môi diễu cợt:
- Ô dáy! Tụi mạy mác này mà biết báo oán la? Cái óc mày nhồi chặt chữ nên loạn rồi.
Mặc Rinh diễu cợt, kệ cái miệng xinh xắn của Rinh không gọi mình bằng chị, Ri không giận em mà chỉ buồn thôi. Cái buồn dày lên theo chiều cao của hai người.
Cái buồn của Ri chẳng thấm gì so với nỗi buồn đau, lo lắng chất đầy bụng bà Ngần. Ánh mắt bà thoáng hiện lo âu và thở dài mỗi khi Rinh mải vui chơi, thả lời nói không thuận tai. Trong ba đứa trẻ con, bà lo cho Rinh nhiều lắm. Sự hiếu động của nó khiến bà thắc thỏm. Nỗi lo mơ hồ về con Rinh làm bụng bà xát muối. Nhiều lần bà tự trấn an không được nghĩ lung tung, nhưng chỉ một lúc thôi, thấy con nghịch ngợm bê thứ này, đổ thứ kia, làm loạn đồ đạc trong nhà là bà trào dâng ám ảnh.
Chương 3
Rừng Mả Họ Ma
Chiều chầm chậm buông.
Dãy núi Phja Bjooc giống con rồng lớn vồng lưng, oặt khúc, giơ những móng vuốt nhọn hoắt vồ nửa mặt trời đỏ bầm. Đó đây trên nương mới đốt nồng mùi cỏ tranh cháy. Từng đụn khói theo gió tốc ngược lên trời, gặp tụi sương quẩn vào nhau, bay là là sà xuống bản. Chiều buông heo hút, lạnh lẽo xuống khu rừng mả dòng họ Ma.
Nắng nhạt nhòa, yếu ớt cuối ngày hắt bóng lên những ngôi mộ đá chập chờn, ma quoái trước khi vụt tắt. Tụi chim lợn rít lên chói tai "choéc...éc...choéc...éc...éc..." bay ngang rừng mả, không làm Ngần sợ. Sương bủa vây trước khi bóng tối che mắt. Sương thấm ướt bờ vai mỏng mảnh của Ngần. Ngồi bên mộ cha và mé phủ đầy hoa mạy mác, Ngần cảm giác có hơi thở ấm nồng của cha, mé hà hơi, tiếp sức cho cô...
Ngần không rõ mặt cha, không tỏ mặt mé. Bóng hình hai người như sương sớm, khói chiều bảng lảng bay trên mái nhà sàn của bản, của mường. Những lúc thèm gọi tiếng "cha ơi", hay "mé à", cô lên đây, phủ phục bên mộ mà gọi khe khẽ...lấp đầy khoảng trống rộng thênh trong đầu.

Rừng mả dòng họ nhà Ngần nằm gần rừng mác cọp, giáp đường mòn leo núi Phja Bjooc. Nơi đây có những cây gỗ tán dày và cao. Vắt vẻo giữa những cây cao là tụi dây mây, cây móc gai nhằng nhịt đeo bám, tạo bức tường cách biệt. Đi sâu vào phía trong khu nghĩa địa có bạt ngàn cây bưởi, cây đào cổ thụ, quanh năm nở hoa, tỏa hương thơm vấn vít. Hoa nhiều mà không bao giờ có quả.
Tụi trẻ chăn trâu, chăn dê, không đứa nào dám bén mảng. Chúng sợ ma người dưới mộ. Thế nên chỉ có con cháu dòng họ bước chân vào thôi. Người họ Ma nếu không có đám chết phải đưa vào rừng ở cùng ông bà thì hiếm khi đặt chân tới. Mỗi năm một lần, đến Tết Thanh minh, cửa mả mở để người âm về. Các gia đình họ Ma quây quần quanh khu mộ, cắm cờ phướn, rắc giấy điều, bày mâm cơm cúng ông bà, ngồi ở đấy ăn uống, nói chuyện về người đã khuất. Chuyện trong họ, ngoài bản thâu đêm, đến rạng sáng hôm sau mới lật ngật về nhà.
Những Tết Thanh minh nối nhau chạy qua bên mộ phần, từng câu chuyện như hàng trăm mảnh vỡ vụn, chắp vá qua lời kể lể, khóc than của vợ chồng cậu Va, tái hiện lại cuộc đời của ông, bà và khúc sống ngắn ngủi của cha, mé Ngần.
...Mé Ngần là chị gái, cậu Va là em. Năm mé Ngần mười hai tuổi gầy nhẳng, cậu Va lúc ấy ăn được chín mùa quả cây mác cọt, ông bà ngoại đi làm trên nương, uống phải thứ nước ở khe suối có lá cây độc rụng xuống, về nhà bụng chướng lên, đau quằn quoại, mồm sùi bọt rồi dắt tay nhau đi về cõi âm trong rừng mả này. Cậu Va tay ôm một đôi "cáy cúm" trống, mái bé tí thả vào rừng mả làm bầu bạn với ông, bà... đôi "cáy cúm" ấy về sau phủ phục bên mộ ông bà mà chết. Chúng đau buồn không sống nổi.
Mé Ngần, khi đỏ hỏn lọt lòng bà ngoại, đến lúc thành thiếu nữ không biết nói, chỉ cười. Từ ngày ông bà mất, mé với cậu Va kiếm được gì thì ăn nấy, miễn là cái bụng no. Ngày qua ngày mé cặm cụi, quẩn quanh từ nhà lên nương, xuống ruộng, vào rừng... làm ra hạt thóc, củ sắn nuôi miệng hai chị em. Mắt mé không vượt qua ngọn núi của Mường Vang. Chân không biết xuống chợ. Trong nhà thứ cần nhất là muối thì cậu Va nhờ người bản đổi mấy con lợn, con ngựa lấy thúng muối ăn cả năm. Muối lúc ấy là của hiếm ở vùng núi heo hút này. Cũng vì muối mà cha Ngần bị chết đấy thôi.
... Cha Ngần là người nơi khác lạc bước đến vùng núi này. Ông mang nét chữ dạy người bản biết viết, biết đọc. Dân Mường Vang, Mường Hái, Mường Cốc Lổm...biết mặt chữ là do ông. Người bản gọi cha là "ông giáo". Không ai biết vì sao cha dừng chân nơi hẻo lánh. Chuyện cha chọn căn nhà hai chị em côi cút của mé Ngần nương thân thì chỉ mé Ngần biết.
Mé lấy cha, người bản thổi lời khó nghe. Họ thầm thì rỉ tai nhau, nói rằng cha Ngần phạm tội bị quan tây truy nã, trốn vào rừng rú, che tông tích, thân phận, thế nên cha lấy người con gái câm làm vợ.
Một lời bỏ vào tai này, trôi sang tai khác chảy nhanh như nước máng. Những chuyện không hay đồn đoán về cha, trôi theo gió mưa năm tháng. Người dân trong vùng sớm nhận ra "ông giáo" hiền lành, đức độ, có chí khí hơn người. Mé Ngần, cậu Va biết cha đến đây gây dựng cơ sở cách mạng.
Khi đứa bé gái Ngần biết bò quanh sàn nhà, cái miệng nhỏ xinh gọi "cha...cha" thì chuyện cha Ngần tuyên truyền cách mạng lọt tai chúa mường Hiểng. Chúa mường ton hót với tụi quan tây mũi lõ dưới đồn huyện, cha Ngần lôi kéo thanh niên trong vùng thành lập "hội kín" cách mạng.
Lũ quan tây do tuần Ngái dẫn đường ập đến nhà, bắt cha Ngần, đeo gông vào cổ, dẫn lên huyện. Dọc đường cha đi, dân bản đóng kín cửa, lén lấy tay chấm nước mắt. Họ biết "ông giáo" khó có ngày trở về với dân mường...Cha bị bắt, lũ quan tây thưởng cho chúa mường Hiểng với tuần Ngái mười bảy thúng muối, cho cả con ngựa nâu thồ về mường.
Cha Ngần bị quan tây Pháp chặt đầu, thân cha treo lên ngọn cây kháo trắng giữa ngã ba đường vào phố huyện Pó Liểng. Đầu cha bị tụi giặc cắm vào cọc tre nơi cổng chợ. Dân bản vừa thương, vừa sợ bị trả thù nên mấy ngày, mấy đêm không ai dám đưa thi thể xấu số của cha mang đi chôn. Tụi tây ác tuyên bố, nếu bắt được người đem chôn cha thì sẽ diệt họ hàng, gia tộc.
Không biết có phải ông trời thương hay không, nhưng hai ngày sau khi cha bị hành hình, trời đổ mưa đá tầm tã. Đá trắng trong suốt như có ai đó ném dồn dập xuống bản, xuống mường. Đêm ấy, cậu Va cùng mấy người trai tráng trong vùng phi ngựa xuống huyện, leo cây kháo, lấy thi thể và đầu cha đem lên trên núi. Chiếc cọc tre cắm đầu cha, ông cậu mang về, buộc vành khăn trắng bằng vải mộc, dựa vào bàn thờ tiên tổ.
Cha mất, mé Ngần đau khổ, quay quắt. Đôi mắt mé đỏ bầm rực màu lửa. Mé lăn ra ốm, nằm bẹp sàn. Ốm hai ngày, hai đêm thì từng mảng tóc trên đầu rụng xuống như người ta bóc vỏ. Mé trút hơi thở đi lên rừng mả cùng cha...
Ngày mé xuống âm thế, mưa trút nước trắng bản. Sấm chớp nhoáng nhoàng rạch nát trời. Nước sông Nậm Khao đổ lũ về đỏ ối như máu tuôn...tụi chim lợn kêu cả ngày lẫn đêm não nùng...
Rừng mả là nơi Ngần thỏa thuê rủ rỉ nói chuyện với cha, mé mà không lo ai biết. Dạo này có điều lạ lắm. Lần nào cũng thế, Ngần nói chuyện về Khỉnh thì chân nhang đang cháy đượm cũng tắt. Gió kêu u...u...nghe như lời khóc than, ai oán. Thế nên từ ngày trong bụng biết nhớ Khỉnh, mấy chục lần Ngần vào rừng mả, chuyện kể về Khỉnh vẫn dở dang. Ngần không muốn nhìn thấy nhang cháy rừng rực bị tắt. Ngần nghe cậu Va bảo, chân nhang tắt là người âm thế quở trách. Trong bụng Ngần dấy lên điều nghi vấn...
Hình như trở trời thì phải. Con mắt trái giật giật, buốt nhói vì còn mảnh đạn găm trong ấy. Ông Va khẽ xoa nhè nhẹ, đầu mông lung nghĩ.
Ngần là cháu nhưng ông Va coi như đứa con gái. Nó đến tuổi lấy chồng phải chọn người tử tế, không có oan gia với họ nhà mình. Ngẫm ra, ông nội, ông ngoại và cha mé thằng Khỉnh chân chất, lành hiền. Nó cũng là thằng trai khỏe mạnh, thế nhưng người trong họ nó gây thù, chuốc oán, làm cha mé cái Ngần chết tức tưởi, oan uổng, thế thì làm sao có thể để con Ngần về làm dâu dòng họ Nông ấy?
Ông Va lặng lẽ lắc đầu. Vết sẹo trên mặt ông giật giật, con mắt bị hỏng rịn ra từng giọt đục ngầu...
Ông Va bị thương trước ngày bộ đội ta giành thắng lợi trên mặt trận Điện Biên Phủ. Khi lá cờ chiến thắng tung bay trên nóc hầm Đờ Ca-xtơ-ri thì ông mê man trong trạm phẫu tiền phương. Thân ông mất một phần máu xương trên chiến trường. Thế nên dù muốn trở lại hàng ngũ cùng đồng đội sau khi điều trị quân y viện, nhưng ông không còn lành lặn để tiếp tục cầm súng. Ông trở về quê núi năm 1955.
Ngày ông về nhà, bà Sang vợ ông, cái Ngần và thằng Ngành con ông ôm chầm khóc như mưa, như gió. Vợ ông thoắt khóc, thoắt cười. Bà bảo sau ngày chiến thắng, những người trai bản đi bộ đội Bác Hồ như ông về nhà rồi tiếp tục ra đi, thế mà ông bặt âm vô tín, làm bụng bà có rượu nặng cháy. Ông về, bà làm bánh ngải, bánh vắt vai thật nhiều mời người bản chung vui...
Cậu Va trở về mới đấy mà đã sáu mùa nước sông Nậm Khao dâng cao trôi qua. Ngần giờ là cô gái xinh đẹp nhất mường, nhiều thằng trai dán mắt. Em Ngành được nhà nước cho đi học chữ ở Trường Thiếu nhi rẻo cao Khu tự trị Việt Bắc dưới Bắc Thái xa xôi. Nơi ấy là đâu thì Ngần sao biết được? Cái chân Ngần đi đến chợ huyện thôi. Mỗi lần về nghỉ hè, em Ngành kể đủ thứ chuyện, Ngần nghe mãi không chán. Hè vừa rồi nó học xong lớp chín. Nó về mang gương mặt không vui. Ngần đoán biết nó có chuyện phải nghĩ, nhưng để nó khắc tự nói ra.
Chập tối. Gió hè dắt cái mát hơi đá xua oi nồng. Trời vằng vặc sao nhấp nháy. Tụi đom đóm túa ra rước đèn bay lượn, nhảy nhót.
Ăn cơm xong, cả nhà quây quần bên bộ bàn ghế trúc, dưới gốc cây mác mịt giữa sân. Em Ngành nói trong hơi thở buồn:
- Cha mé à, con viết ba lá đơn xung phong đi bộ đội, nhà trường không cho đi.
Cậu Va thủng thẳng: - Nước mình chia cắt vì thằng giặc, mày đi bộ đội, thắng thằng giặc rồi về học sau cũng được.
- Con nghĩ thế nhưng thầy hiệu trưởng bảo, đất nước cần những người giỏi. Việc của em bây giờ là học cho xong lớp 10! – Ngành rầu rĩ nói.
- Thì mày nghe lời thầy giáo học xong đi! – Mợ Sang nhẩn nha.
- Các bạn trong trường đi bộ đội ầm ầm, hết lớp này đến lớp khác, con không muốn ngồi yên học đâu. Nhưng...
Sau điếu thuốc lào rít lên sòng sọc, cậu Va hỏi:
- Mày có điều khó nói hay sao mà ngập ngừng thế con?
Em Ngành lạu bạu: - Vì...vì gia đình mình có cha là thương binh, con là con một, nhà trường không cho đi.
Mợ Sang nhanh nhảu:
- Đúng rồi, nhà này, nhà khác đông con đi trước, nơi ấy bom đạn dày trời, mày đi bộ đội tao lo lắng.
Thật bất ngờ, em Ngành vùng vằng, nói sẵng:
- Mé biết gì mà nói. Cứ như mé thì mất nước.
- Ơ, cái thằng cục cằn này, mày giống tính ai thế? Là tao nghĩ sao nói vậy. Đấy, pò mày năm xưa đi đánh trận, tao rầu ruột. Pò mày về nhà thân không lành lặn, bụng lo âu đến giờ đấy! – Mợ gằn giọng: - Lúc trở trời vết thương của pò mày buốt lắm!
Tay cậu Va đập đập xuống mặt bàn, tụi chén sành va vào nhau kêu lanh canh, cậu quay sang nói với mợ:
- Ơi Phạ! Bà cũng chẳng ra sao, con nó có chí hướng đấy! – Cậu kéo tay em Ngành ngồi xuống, nhẹ nhàng an ủi: - Thôi, mày cố học cho tốt rồi chờ thời gian nữa xem sao!
Tụi đom đóm dạn người, nhởn nhơ bay lượn, soi rõ khuôn mặt đỏ căng của Ngành. Mợ Sang lặng ngắt thở dài.
Ngoài ngõ tiếng sáo của thằng trai đeo bám Ngần vút lên thiết tha như gọi, như mời. Trời tràn căng gió, bỗng trở nên ngột ngạt. Ngần kéo tay Ngành, rủ em: - Ra bờ đá ngoài sông đi.
Cậu Va hắng giọng: - Con Ngần ngồi xuống. Có chuyện này...
Tự nhiên chân tay Ngần run lên. Linh tính mách cô có chuyện hệ trọng, bởi giọng nói của cậu như lạc đi. Chưa để Ngần kịp suy đoán, cậu nói chắc nịch:
- Tao bàn với mợ mày rồi. Ngày mốt nhờ bà mối sang đánh tiếng hỏi cháu ông Sìu làm chồng mày.
Tai Ngần ù đi như có bát nước dội vào, cô lắp bắp:
- Ơ...nó là thằng lạ mà cậu bắt cháu ở đời, ăn kiếp với nó a? Sao nhà mình ngược đời đi hỏi lấy người ta?
- Dà! Nó ở với ông Sìu cũng là họ hàng xa lắc thôi! – Ngưng một lát như cố nén tiếng thở dài, cậu bảo: - Cha nó hy sinh trên đường số ba. Khi sinh nó ra mấy tháng, mé nó giặt quần áo dưới suối bị lũ cuốn trôi mất xác... nó được vợ chồng ông Sìu nuôi thành người. Mày lấy nó hợp cảnh, hợp người. Nhà mình ít người nên hỏi nó làm "rể đứt".
Ở vùng này, gia đình nhà gái hỏi "rể đứt" giống như nhà trai đi hỏi vợ. Nhà gái phải lo các thủ tục làm lễ "minh hom", đến ngày lành thì làm "đắt cáy" xin ông bà tổ tiên cho lễ cưới rước rể về dòng họ."Rể đứt" thì thằng trai phải ở hẳn bên nhà vợ, con cái sinh ra mang họ mẹ...
Hai bàn tay Ngần đan ngón vào nhau, xoắn lại vặn vẹo đau rát lên như bị ngọn lửa liếm. Chuyện ông cậu nói sao nhanh thế? Ngần đâu dám trái ý. Từ bé Ngần đã ngoan, không dám trái lời cậu, mợ. Cho dù trong bụng Ngần có hình bóng thằng Khỉnh, tai cô say lời sáo réo rắt, bay bổng của nó, thế nhưng, cô thiệt phận mất cha mé là do họ nhà mé nó gây ra...Đầu Ngần bừng bừng, căng thẳng. Tiếng cậu Va kéo Ngần về thực tại:
- Ý con thế nào hả Ngần? Có ưng không?
- Con...con...không biết...con...
Ngần vụt đứng dậy, bỏ ngang câu nói, cắm đầu, cắm cổ chạy như bị con trâu lồng lên hung hãn đuổi phía sau. Mặc bóng tối chụp kín mắt, chân Ngần lướt trên đá, vượt qua bụi gai lớn gai bé, dẫm đạp lên hoa mạy mác...cô chạy theo thói quen, theo trí nhớ, theo cả luồng sáng của bầy đom đóm dẫn đường. Khi cái chân vấp đá, ngã lăn ra, tay bập vào chân nhang, cô biết mình đã vào trong rừng mả của dòng họ.
Ngực đau tức. Cổ nghẹn đắng.
Bầy đom đóm tụ lại, tản ra trước đôi mắt khô khốc của Ngần.
Gió chạy thông thốc, hoang dại. Hoa đào, hoa bưởi tứ mùa ngào ngạt hương thơm... Ngần sõng xoài giữa những ngôi mộ nấc khan. Nước mắt ứ lại, vón cục trong người không thoát ra nổi. Cô mê man trôi trong lạnh lẽo, hoang vu, trong tiếng cú rúc liên hồi, chờn rợn.
Từ nơi nào đó xa lắc, mé hiền hậu trở về nở nụ cười, nhẹ nhàng bế bổng Ngần lên, cất lời ru dịu dàng, êm ái:
"...Ứ nọn nòn/Nòn đắc noọng nòn/Nòn tắng pí au qua/Nòn tắng a au luổm/Luổm lầu đảy sloong boóc/Nốc choóc đảy sloong tua..."
(Ư em ngủ/Ngủ say em ngủ ngoan/ Ngủ đợi chị lấy dưa/Ngủ đợi cô bắt muỗm/ Muỗm to được hai ống/Chim sẻ được hai con...)
Ngần thiếp đi trong lời ru êm ái, bay bổng của mé.
Trôi vào giấc ngủ say nồng, Ngần nghe tiếng mé da diết, cậu mợ thay pò, mé nuôi dạy con trưởng thành, cớ sao con trái lời làm mé đau lòng... đi chơi với mé với pò một lát thôi, chỉ lần này thôi rồi về nhé. Về nhà sống tốt, nghe lời cậu mợ... Và từ trong rừng cây trắng phau, pò lướt tới, ôm Ngần vào vòng tay bao dung. Ngần dang tay giữa pò và mé, hai người dắt Ngần đi chơi trong muôn trùng mây chập chờn, hư ảo.
Mé ru Ngần ngủ lâu lắm. Ngủ say mãi, mé với pò dắt đi chơi mãi...
Ông trưởng họ Ma Thái Sùng đặt ba chậu than đỏ dưới chõng tre Ngần nằm, dải chín đồng bạc trắng tượng trưng cho chín vía, trên đầu là quả bầu khô vàng óng, trong có núm nhau sơ sinh với lá bùa hộ mệnh, lũ con gái tuổi trăng tròn cầm đuốc đi xung quanh, bà then Sải khuơ thanh la, xục xèng gọi hồn Ngần bay đi chơi về nhà...
Cái mắt Ngần biết mở ra bởi nghe tiếng tù và, thanh la, xục xèng ngân vang trong nhiều lời gọi thảng thốt, ời ời của bà then Sải, cậu Va, mợ Sang và các mé, các pò trong dòng tộc...
Bất chợt, Ngần thấy người nhẹ bẫng. Cô chồm dậy, nhảy ra khỏi chõng tre, Ngần ào đến bên cậu Va, cúi đầu nói khẽ:
- Con...con thuận theo lời dạy của cậu mợ! – Ngần thảng thốt nói như nước chuội trên mặt đá.
Chương 4
Bạn Toồng
Đêm tĩnh lặng, nghe rõ tụi nước sông Nậm Khao thở thí thút, chốc chốc cao hứng vỗ bờ đá ì oạp...ì oạp. Sương lăn từ mái nhà lợp lá cọ xuống sân lộp bộp. Trời trôi về đêm mang cái lạnh se sắt... thằng Hợp thở đều đều trên phản gỗ giữa nhà, miệng nó như cười trên gương mặt tươi tắn. Không biết nó vui gì trong giấc ngủ mà rạng rỡ thế? Khuôn mặt nó hệt bản sao của cha nó. Giống nhau đến thế! Từ buồng bưng cái Rinh ú ớ nói mê và cười khanh khách. Cái con bé này, trong giấc ngủ cũng không yên miệng. Sàn nhà dát bằng mai lạch xạch. Cái Ri bị em nó đánh thức, trở mình làu bàu nói gì bà Ngần nghe không rõ.
Nhanh thế, vừa mới ngày nào ba đứa níu chặt vạt áo chàm của bà, như thể con thằn lằn bám vào kẽ đá, chúng nó theo bà lên nương trỉa ngô, tra đỗ, xuống ruộng cấy lúa, vào rừng hái mác cọp, lấy măng, nhặt nấm...vậy mà bây giờ cao lớn hơn bà rồi. Thế mới biết, nuôi con người nghĩ chậm nhưng hóa ra lại nhanh.
Ngồi bên bếp lửa, bà lặng lẽ nâng chiếc mền chăn khâu chưa xong, khẽ thở dài. Bà hứa với bạn toồng Xa, sẽ khâu nốt những đường chỉ dang dở, thêu cho xong rừng mác cọt nở hoa trắng ngần, trôi trên ngàn trùng núi thắm đỏ hoa mạy mác... thế mà bà chưa làm nổi. Cứ chùng chình thì thất hứa với Xa thôi. Giờ này Xa đang ở nơi nào? Mày bảo đi là đi mãi không về như thế hay sao hả Xa? Mày giống anh Phái, hai người làm tao mong ngóng, đợi chờ.
Mỗi năm tụi trẻ thêm một tuổi. Thân hình chúng nó vổng vang, chồi lên trên đá. Bà Ngần thấy xương khớp trong người không còn chắc chắn, thư thoảng kêu lục khục gọi tuổi già ập về. Tóc trên đầu bà không dài đen như xưa, giờ nhuốm màu sương núi, gẫy rụng theo trời mưa gió. Dạo này, cái Ri quấn quít thằng Hợp làm bụng bà không yên. Giá lúc này anh Phái với Xa về thì tốt biết mấy? Sáu con mắt sẽ nhìn thấu hơn hai con mắt của bà, nếp nghĩ sẽ thông thoáng để bàn về những chuyện quá khứ...
Nước mắt bà Ngần ứa ra, thấm đẫm vạt áo, mền chăn.
Chiều đầu tháng Mười. Mặt trời kéo nắng chúi vào mây. Sương trùm khăn voan mỏng manh, kiêu sa vào những nương lúa chín vàng từ dưới thung lên lưng chừng núi. Gió bấc ù ù, thả vào người cái buốt lạnh. Gió lôi hương lúa bay khắp núi rừng. Đó đây tụi dê kêu "e...be...be" rủ nhau về chuồng. Lúc này, Trường bắn ở bìa rừng Khau Dả đã trở lại sự tĩnh lặng thường nhật, thế nhưng mùi thuốc súng khét lẹt vẫn phảng phất. Bởi, vừa mới đây còn vang lên những loạt đạn đanh giòn "...đoàng...đoàng...đoàng..." lan nhanh trên vòm cây, dội vào vách đá, nối dài chuỗi âm thanh buốt nhói, chói tai, lộng óc.
Dân quân Mường Vang háo hức, nói cười râm ran. Họ bộc bạch, hàng tháng trời thục luyện dưới trời giá rét, sương sa để chờ Hội bắn hôm nay. Ngày này sang ngày khác, mấy tuần tập "chay", súng không đạn cũng có lúc chủ quan, lơ là cái tay. Trong Trung đội, ai cũng nắm chắc kỹ thuật cơ bản. Nếu bắn giỏi, bắn khá thì đến buổi bắn đạn thật khắc biết. Thế nên, mọi người cố gắng giành điểm giỏi để được cài bông hoa đỏ lên ngực áo.
Là người bắn giỏi có nhiều cái vui lắm. Khẳng định mình chắc tay súng, đề cao cảnh giác đối với tụi giặc Mỹ, lũ phản động phá bản mường. Hợp tác xã sẽ cộng nhiều điểm, tính thêm công, mang nhiều ống thóc, thúng ngô nộp nghĩa vụ lên xã, góp sức để nồi cơm của bộ đội ngoài mặt trận đầy đặn, bộ đội có sức khỏe đánh thắng lũ cướp nước.
Trường bắn hân hoan, rộn ràng vang rền tiếng hò reo không ngớt. Từ trên tuyến bia, lá cờ hiệu lệnh màu đỏ liên tiếp quay tròn: "...Mười...mười...mười"... "...mười...tám...mười..."
Thật vui xiết bao, trong ngày Hội bắn kiểm tra kết thúc giai đoạn huấn luyện, kết quả bắn đạn thật của Trung đội dân quân Mường Vang đáng nể lắm. Trăm phần trăm đạt trung bình trở lên, trong đó trên tám mươi phần trăm khá, giỏi. Sau khi trao hoa cho các xạ thủ dân quân, Thiếu úy Nông Hải Khiển, Trưởng ban dân quân huyện đội Pó Liểng cười tươi:
- Chúc mừng Trung đội dân quân Mường Vang. Các đồng chí xuất sắc hoàn thành tốt nhiệm vụ. Trường bắn an toàn tuyệt đối.
Mọi người vỗ tay rào rào như pháo nổ vang rừng.
Trung đội trưởng dân quân Nông Hải Khỉnh rút cây sáo bên thắt lưng, nhảy lên giữa hàng quân thổi say sưa... Lời sáo nhẹ nhàng giống nước chảy mênh mang, dồn dập tựa tiếng thác reo, rồi bất chợt réo rắt như ngàn con chim hót. Khỉnh mê mải thả lời tình ca như anh đang hát. Bài hát ngợi ca tinh thần hăng say tập luyện của Trung đội dân quân, tình yêu của những người trai bản tài hoa giành cho cô gái giỏi giang mình thương, mình quí. Lời hát từ tâm hồn Khỉnh chảy ra, giót vào miệng sáo, dệt thanh âm muôn điệu bay bổng.
Tiếng sáo hoan ca ấy Ngần nghe quen rồi, nhưng không phải ở Trường bắn khét mùi thuốc súng. Đôi mắt Ngần chạm cái nhìn mê đắm của Khỉnh làm trống ngực đập dồn dập...
Những tiếng lao xao tán thưởng, xen lời trêu chọc nổi lên giữa hàng quân:
- Ây dá! Trung đội trưởng không những bắn giỏi, lại còn thổi sáo hay.
- Ô, tối nay có người mất ngủ vì lời sáo đấy.
- Cái tai nghe tiếng sáo, về nhà nhớ nhiều...
- Các đồng chí ơi, Trung đội trưởng có đứa gái để nhớ rồi.
Một vài ánh mắt liếc ngang Tiểu đội trưởng Ngần. Khuôn mặt cô đỏ rực, bỏng rát.
Lời sáo của Khỉnh đuổi mãi theo những bước chân dân quân hối hả trên đường về. Xã đội trưởng Đào Văn Phái vỗ vai Khỉnh giục:
- Về thôi, hôm nào tới mùa trăng tha hồ "gọi tình"! Tắt nắng đến nơi rồi, còn qua xã làm báo cáo thành tích đấy.
Khỉnh đang say sưa, bỗng hai chân đập gót "cốp", nói oang oang: - Rõ! Thưa xã đội trưởng...ế vợ!
Tiếng cười ồ lên làm Xã đội trưởng Phái luýnh quýnh véo tai, kéo tay Khỉnh chạy nhanh. Khỉnh kêu oai oái:
- Cái thằng anh này, mày buông tay tao ra... buông ra... mày như thế này không đứa gái nào dám lấy đâu. Buông ra.
Những bước chân khỏe khoắn của hai thằng trai nện vào lá rừng khô phàm phạp.
Ngần nhẹ vuốt bông hoa bắn giỏi bằng vải đỏ, mắt lơ đãng nhìn Xa lúi húi nhặt vỏ đạn. Con bé Xa này đến là trẻ con, lần nào bắn đạn thật xong nó cũng nhặt vỏ đạn. Nó không nhặt nhiều, chỉ cần tìm lấy một chiếc thôi. Ngần thắc mắc:
-Bạn toồng Xa à, mày nhặt làm gì cái thứ...phế thải ấy?
Mắt Xa tròn xoe, trong trẻo, sáng bừng, Xa háo hức: - Mình...giữ làm kỷ niệm mà.
- Ui phạ ới, bông hoa đỏ ngực mày, không kỷ niệm thì là cái gì a? – Ngần khe khẽ kêu.
Bất chợt, Xa mơ màng, nói nhẹ bẫng:
- Mỗi lần giỏi được một bông hoa thôi, mình thích phải hai thứ. Có cái vỏ đạn này mới có bông hoa mà.
Ô, chơi với nhau từ lâu mà Ngần không hiểu bạn. Suy nghĩ của Xa sâu sắc quá đi. Ngần gật gù:
- Ừ, toồng nói đúng, vỏ đạn với bông hoa tuy trái ngược nhau, nhưng chúng lại gắn với nhau.
- Chúng là một đôi ngược đời! Tao với họ trái ngược nhau...Nếu không thì...
Câu nói ấp úng của Xa khó thoát ra ngoài miệng. Ngần hiểu sẽ có lúc bạn nói với mình, nhưng chuyện gì mà khó nói thế? Bạn bảo ai ngược đời nhỉ? Bụng Ngần dâng lên câu hỏi, nhưng miệng cô im như ngậm hạt thóc. Cô vội lôi tay bạn:
- Sắp tối rồi, về nhà thôi. Có điều khó nói à? Đừng dấu kín, tao nóng bụng.
Khuôn mặt trái xoan trắng hồng bỗng ưu tư, tay xoay xoay chiếc vòng bạc trên cổ, Xa nói hờ hững:
- Ờ...có chuyện đấy. Mày để mắt nhìn anh Khiển không? Thôi, lúc khác Ngần à!- Xa khe khẽ lắc đầu, quả quyết giục: - Về thôi toồng!
Chẳng hiểu sao hôm nay tính Xa là lạ. Dọc đường đi, miệng Xa không luyến thoắng như mọi ngày hai đứa gặp nhau. Chỉ có tiếng bước chân theo nhịp thở dồn dập. Ngần thấy lạ quá. Làm bạn Xa lâu rồi, hai họ đồng ý cho hai đứa kết toồng, có khổ chung vai gánh vác, có vui sẻ chia, bây giờ Xa không vui thì bụng Ngần cũng đeo đá. Trong hoàng hôn nhập nhoạng, Ngần chạy gằn, chặn bước chân nặng trĩu của Xa, giang hai tay nắm lấy vai bạn, thảng thốt nhìn mắt Xa ngân ngấn nước.
Ôm ngang tà áo chàm của Ngần, Xa bộc bạch:
- Bạn toồng Ngần à, tao với anh Khiển dính nhau như... nhựa cây ấy.
Tưởng chuyện gì, Ngần đâu có lạ lẫm chuyện Xa yêu bộ đội Khiển cơ chứ. Mà bộ đội Khiển là anh trai của Khỉnh.
- Ơ, thế à? Mày bảo sắp tới anh Khiển chuyển về đơn vị chủ lực, vào Nam chiến đấu, như vậy còn lâu mới về, thế...thế gia đình anh ấy nói chuyện cưới không? - Ngần hỏi dồn dập.
Xa không vội trả lời Ngần, cô ôm bạn chặt hơn, hơi thở của Xa nóng sực:
- Anh ấy... làm tao nghẹt thở...tao...
Phút giây ấy qua nhanh, Xa bỏ ngang câu nói, vụt chạy lên phía trước. Ngần hối hả guồng chân đuổi theo. Hôm nay bạn toồng mình làm sao thế? Nó thoắt vui, thoắt buồn như thể biến hóa thành người khác. Lúc nó được anh Khiển cài hoa bắn giỏi, người nó run lên.

Hai đứa lặng lẽ mài chân vào đá trên đường rừng, đến chỗ ngoặt mỗi người về một bản, Xa hẹn:
- Toồng à, mai mình sang nhà toồng.
- Sao phải để mai, bây giờ sang luôn - Ngần nhanh nhảu.
Trong bóng chiều lụi dần, Xa khẽ lắc đầu: - Phải về thôi, đi cả ngày rồi, lo mé ngóng đỏ mắt.
Cùng dải đất mường Vang vắt ngang lưng chừng núi, nhưng từ bản Nộc Chao của Xa sang bản Nộc Nhùng của Ngần, cái chân đi mỏi nhừ mới đến nơi. Mang tiếng là đi nhanh mà Xa guồng chân từ lúc sương sớm bưng kín mắt, tới lúc mặt trời ngồi trên núi tung nắng thì đến ngõ nhà Ngần. Xa ào vào nhà, mang theo tiếng cười thơm mùa cốm. Chưa kịp ngồi ấm chỗ, Xa kéo tay Ngần hỏi:
- Mày có đi... thanh niên xung phong cùng tao không Ngần?
Tai Ngần như có tiếng gió bập vào, cô tròn xoe mắt thảng thốt:
- Mày bỏ bản để bay nhảy a?
- Tao quyết rồi toồng à!- Giọng Xa chắc nịch.
- Có người rủ mày? – Ngần nheo mắt thăm dò.
- Ừ...ờ mà không, tao tự khắc thích.
Ngần buông lời như nước đổ ống nứa:
- Toồng giỏi hơn tao, đầu cũng thoáng hơn, mà này tao biết toồng đi vì gì rồi...
Xa giơ tay về phía Ngần túm chặt lấy áo của bạn, mắt nhướng lên:
- Vì cái gì nào? Ở nhà tao phải lấy chồng, lấy cái thằng tao không thích, thế nên tao trốn nhà đi đấy.
Bây giờ thì Ngần ngạc nhiên, ngưỡng mộ bạn. Xa mạnh mẽ, dứt khoát. Tính Xa thế, nói là làm. Đã không thích thì không lay nổi con người Xa. Bao nhiêu năm gắn bó với bạn, Ngần thích Xa cũng vì tính chân thành và cương quyết ấy. Từ ngày là bạn của Xa, Ngần học được nhiều thứ lắm. Ngần vốn dĩ nhu mì, lãnh đạm, không thể nói không thích mà thực hiện được. Có nhiều cái Ngần không bằng Xa. Ngần lắp bắp:
- Thế mày đi luôn a? Sao nhanh thế?
- Ờ, xuống huyện bây giờ, có nhiều người đi đấy.
Ngần cuống lên:
- Toồng đi rồi nếu bá sang hỏi thì nói sao?
Tiếng cười trong trẻo của Xa vang giòn, thản nhiên Xa bảo:
- Cứ nói tao đi thanh niên xung phong. Tao đi rồi thì có biết cũng sự đã rồi!
Xa lúi húi lấy từ trong chiếc túi vải chàm ra, dúi bọc to vào tay Ngần:
- Toồng thêu cho xong hộ tao, khi nào tao về...còn có chăn, gối lấy chồng.
Xa đi như chạy xuống cầu thang, Ngần lật bật chạy theo bạn.
Lội qua sông Nậm Khao, đi chặng đường dài qua mấy cánh rừng, quả núi mà Ngần chỉ khóc, không nói được câu nào.
Xa luyến thoắng chuyện nọ, chuyện kia... Xa bảo với Ngần, thằng Khỉnh mê Ngần thổi vẹt cả ống sáo như thế, liệu mà trả lời. Nếu bụng ưng thì tung lời Sli, đừng dùng dẵng mãi không hay đâu.
Xa nói thẳng băng, không lo Ngần chạnh lòng. Ngần không biết nói gì với bạn lúc này. Chuyện của Ngần với anh Khỉnh có lẽ không điểm thắt. Vì sao ư? Khó mà nói ra bằng lời... Giờ Xa đi vào nơi bom đạn, biết bao giờ quay về? Con đường xa ngái Ngần biết là khó, là khổ, ấy thế mà Xa tươi hơn hớn như thể sắp bay đến chân trời, góc bể mới lạ.
Mải miết đi, lặng thinh nghe Xa nói chuyện, đến lúc hai đứa chênh vênh trên đỉnh đèo Khau Liếp, nắng đã tròn bóng dưới chân. Còn khoảng mấy chục khúc quanh gấp tay trên con đường, vài quả núi nữa, đi qua nhịp cầu gỗ chung chiêng bắc ngang sông Nậm Khao là tới phố huyện.
Xa nắm tay Ngần, bùi ngùi:
- Nước mắt mày sao chảy mãi thế? Thôi, quay về đi toồng, nếu mé tao sang nhà, toồng nói tao đi làm cái việc giống mé tao đã làm hồi trước trên mặt trận Tây Bắc, khi nào có điều kiện được nghỉ tao về.
Ngần đứng lặng, thổn thức. Giá như Ngần có thể theo chân Xa, nhẹ nhàng đi như thế thì tốt quá. Mỗi người mỗi cảnh. Ngần không dám làm như Xa, nghĩ đến việc cậu mợ mang tiếng xấu, Ngần đã nhợt nhạt da mặt. Ngần nắm chặt vai Xa, nói trong tiếng nấc sụt sùi:
- Toồng nhớ viết chữ về nha.
- Ừ, lúc rảnh rang tao viết cho toồng với mé tao, toồng mang thư đọc cho mé tao vui. – Xa nói thế rồi vụt chạy xuống chân đèo.
Ngần đứng trên đỉnh đèo lộng gió, nhìn mãi bóng áo chàm của Xa như cái chấm bé xíu di động xa tít, mất hút chân núi mới nặng nề quay về. Mắt Ngần sũng nước.
Chương 5
Giã Biệt
Chiều cuối tháng Sáu, nắng sơ rút lên đỉnh núi, nhuộm khoảng trời ửng vàng màu mỡ gà, bỗng nhiên như có bàn tay khổng lồ lôi mây đen ào đến, che lấp mặt trời đỏ bầm. Gió vần vũ kéo người theo cơn cuồng phong của đất trời. Mưa rào rào đổ nước. Mưa quất ràn rạt, ầm ầm xuống mặt sông Nậm Khao. Mưa giận dữ xối xiết vào vách đá dồn dập, như hàng vạn bước chân ngựa phi...
Ngần quầy quả lội mà như bơi, như chạy qua sông. Nếu không nhanh thì chỉ lát nữa, con nước dưới dòng sông ngày thường chảy qua bãi đá này dềnh dang, chậm chạp, nhưng gặp mưa tụi nước khổng lồ từ núi ập xuống đỏ ngầu hung dữ. Như thế không qua sông được, phải ngược ra bản Nộc Kháy giáp trung tâm xã ngủ nhờ. Mà quãng đường quay ra dài lắm, phải đi qua ba cánh rừng, nhiều quả núi và những con dốc dựng ngược, lởm chởm đá, tới nương ngô lớn, nương sắn bé...Ui cha, đi nhanh thì bóng tối úp vào mắt, con gà ngủ kỹ trong chuồng mới tới nơi.
Ngần qua sông trong trạng thái vô thức, nặng trĩu nỗi niềm. Quãng đường từ xã về nhà hôm nay như dài gấp đôi, gấp ba ngày thường. Chân đi trên đá theo thói quen, đầu Ngần trống trải. Tình cảm, tâm tư của Ngần theo dáng hình chắc nịch của anh Phái vào chiến trường khói lửa. Nghe anh nói, nơi ấy mãi tít trong miền Nam xa xôi. Chân phải đi qua hàng ngàn cánh rừng, dãy núi, dòng sông...
Sớm nay, anh mặc bộ quân phục màu xanh cây lá, lưng đeo ba lô thơm mùi vải. Túi chàm thêu đôi chim công đang múa, trong đựng chùm hoa mạy mác anh đeo chéo bên sườn. Giữa rừng người trai trẻ khoác áo xanh, Ngần muốn ôm chầm anh, hít hà đầy căng lồng ngực mùi mồ hôi chưa kịp quen đã chia xa, nhưng không dám. Giờ về mới thấy tiếc. Tuy anh không nói, nhưng Ngần biết, nơi anh cùng những người trai bản cường tráng hành quân đến đối mặt với súng nổ, bom rơi, lửa cháy... Liệu rằng anh có vượt qua đạn bom mà về với Ngần không? Biết thế này, Ngần không làm mình, làm mẩy với anh mấy đêm sau khi cưới rồi.
Nghĩ lại thấy giận, thấy ghét cái thân mình quá. Dằn vặt bây giờ thì có ích gì? Anh không hề trách Ngần dù chỉ một tiếng. Đôi mắt sáng, cái nhìn thẳng của anh mới ấm áp làm sao. Mấy ngày ngắn ngủi ở bên anh, Ngần biết anh nén buồn vào sâu trong bụng. Người đàn ông của Ngần độ lượng và bao dung. Chồng Ngần đâu phải người xa lạ, anh là Xã đội trưởng Phái đấy thôi.
Còn thằng Khỉnh, sao nó giống tụi vắt rừng thế? Thấy Ngần ở đâu là bu đến. Trước đây không sao, sinh ra phận gái thì tụi trai để mắt đến là thường tình. Thế nhưng bây giờ Ngần là vợ anh Phái. Từ hôm hai họ làm đám cưới đến nay, nó lì lợm trên bãi đá ngoài bờ sông thổi sáo. Con người có kiếp trước không nhỉ? Theo lời mợ Sang, kiếp trước Ngần không khéo đường tu, có khi còn nợ thằng Khỉnh nên nó bám theo.
Bản Nộc Nhùng của Ngần vào mùa trăng trùm ngợp ánh sáng nhẹ nhàng, êm ái, huyền ảo. Trăng vô tư rọi sáng khắp đường bản, tới từng mái nhà sàn, trôi lênh láng trên mặt sông. Mùa trăng là mùa tụi con trai đem tiếng sáo, lời lượn đến nhà đứa gái mình ưng tỏ tình. Dưới những luồng sáng khi mờ, lúc tỏ, tụi trai dấu da mặt đỏ căng vì say tình, thả lời ong bay, bướm lượn.
Ngần đẹp. Gương mặt bầu bĩnh, dịu dàng, lúc nào cũng như cười. Mái tóc đen dài, mềm mại ôm lấy lưng ong, mỗi lần xuống chợ tụi con trai mải nhìn theo vấp vào đá, ngã dúi dụi. Không đếm nổi bao nhiêu trai bản bị sứt sượt da, rớm máu vì hếch mắt theo nụ cười êm dịu của Ngần, vậy mà chưa thằng trai nào được chọn.
Bao mùa trăng trôi qua, quanh nhà Ngần ăm ắp tiếng sáo trúc tình tứ, lời lượn ngọt ngào của những thằng trai. Con đường trước ngõ rộn vang tiếng chân ngựa, cỏ không mọc nổi, trơ ra đất đá nhẵn thín.
Thật tình trong đám thanh niên, Ngần thoáng chút rung cảm trước thằng Khỉnh. Nó là Trung đội trưởng dân quân thổi sáo giỏi, hát lượn hay. Mỗi lần trong vùng có hội, hoặc thư thoảng Ngần đi chợ phiên, giọng lượn trầm ấm của Khỉnh làm nền cho lời lượn trong trẻo, bay bổng từ đôi môi đỏ mọng của Ngần bay vút lên mường trời.
Chơi trò đuổi bắt đứa gái mãi mà phân vân lo nó không nhìn mình, đám trai trong vùng không đủ kiên nhẫn vây quanh Ngần. Nhưng, thằng Khỉnh không chịu thua cuộc, nó phải có được đứa gái nó thích. Nhà nó của ăn không thiếu, thóc bồ lớn, bồ bé. Nó thiếu dáng hình nhẹ nhàng, thanh thoát, đường cong nổi bật dưới làn áo chàm, cùng đôi gò má hồng màu hoa, giọng hát mượt mà của Ngần thôi. Nó phải lấy bằng được đứa gái ngon mắt ấy để vác mặt lên với tụi trai đẹp mã nhà nghèo...
Cách đây bốn mùa trăng lên, trăng tàn. Ngần cùng mợ Sang, cậu Va làm cỏ nương đỗ vừa về nhà. Chân chạm sàn nước, đã nghe lời lượn ấm áp, nhè nhẹ chảy tới:
Tháng ba muôn cây thắp hoa thơm ngát
Chim rừng ngân giọng hót tìm đôi
Trăng tỏa sáng dày đất, ngợp trời
Anh thả lời gọi người gái ngoan...
Tiếng hát ấy là của Khỉnh. Khi nhịp đầu vừa ngưng, như phản xạ tự nhiên nhiều lần lượn đôi cùng người trai ấy, Ngần mỉm cười, tay tung hứng làn nước mát, thả lời lượn:
Em trôi trong hương thơm nồng nàn
Nhẹ lướt cùng trăm ngọn gió mát
Thả hồn bơi theo trăng xuân
Chờ trai mường ngân nga lời ngọc...
Từ gốc cây mác tao ngoài ngõ, lời lượn của Khỉnh quấn quít, ùa ập:
Anh viết trăm lời nhớ vào đá núi
Anh gửi ngàn lời thương trong gió lành
Hồn anh theo bước chân em lạc vào cõi yêu
Thắp lửa tình thắm trời hoa mạy mác.
Lời lượn yêu của người trai bản như bùa bả, phù phép của thầy bụt làm nhịp thở của Ngần hồi hộp, xốn xang. Bụng Ngần vui như có ngàn chim rộn ràng cất cao tiếng hót. Ngần mỉm cười mơ màng hát đối:
Anh ơi
Thương nhau đường xa hóa gần
Yêu nhau núi cao thành thấp
Cổng nhà em không cài then, khóa chốt
Vườn nhà em rộ trái ngọt, hoa thơm...
Cứ thế, Ngần mê mải hát, tới lúc mợ Sang nắm tay, lôi tuột vào trong nhà thì Ngần sực tỉnh. Lời sáo vẫn reo vui rộn rã như tiếng chim ban mai, cất lên trong ánh trăng thao thiết...
Nghe lời lượn say đắm và tiếng sáo ngân nga của thằng trai Khỉnh, vợ chồng ông Va lo nghĩ nhiều lắm.
Sau bữa cơm, tụi bát mẹ, bát con được úp lên chạn tre, cả nhà quây quần bên bếp lửa nhìn nồi cám réo lục bục. Cậu Va rít xong hơi thuốc lào, chậm rãi hỏi:
- Ngần à, tai mày mải nghe lời đường mật, miệng mày thả lời nhanh như nước chảy, có phải mày thích thằng trai ấy không?
Ngần lúng búng: - Con...con chưa thích, mà không phải, là...con...con...
Mợ Sang chép miệng, nói như đi guốc vào trong bụng Ngần:
- Mày với thằng Khỉnh dính nhau từ hồi đi tập cầm cây súng phải không?
Đôi mắt đen lay láy của Ngần mở to ngạc nhiên:
- Ô, sao cái gì mợ cũng biết thế? Có phải bạn toồng Xa bỏ lời vào tai mợ không?
- Là tao đoán ra thôi, cái Xa nó không nói, mày đừng nghĩ lung tung mà ném đá vào bụng bạn toồng.
- Sao mợ chắc chắn thằng trai ấy là Khỉnh? – Ngần thắc mắc.
Đẩy gộc củi vào bếp, mợ Sang nhíu mày nhẩn nha:
- Mé thằng Khỉnh đánh tiếng nhờ bà mối hỏi mày. Bà mối bảo nó say mày như chú mày say thuốc lào, thế nên tao biết.
Cậu Va, gương mặt ưu tư, ngoảnh mặt nhìn ra ngoài trời vằng vặc ánh trăng, hỏi chắc nịch:
- Cái bụng mày nhớ nó chưa? Dừng lại ở đây thôi, tao với mợ mày trả lời bà mối không ưng thuận rồi.
Ngần lúng búng: - Ông cậu, bà mợ à, con thấy nhói trong ngực lắm.
Mợ Sang mím môi:
- Nhà khác thì được chứ nhà nó thì...không! – Sau phút lặng lẽ, mợ vuốt tóc Ngần: - Ông họ đằng mé nó, chúa mường Hiểng, tuy chết đi rồi vẫn là ác quỉ của họ nhà mình con à!
Giọng cậu Va nghèn nghẹn: - Cha mé mày chết oan uổng không nhắm mắt cũng vì họ ngoại nhà nó đấy con ơi.
Mắt Ngần cay xè. Tiếng sáo ngoài kia tuôn chảy như thác...
Giọng mợ Sang như từ cõi xa xăm, mơ hồ lướt qua tai Ngần:
- Mày là đứa gái đến tuổi làm dâu, tao với cậu mày có ý để mày làm vợ thằng trai khác.
Những tiếng thở dồn dập, ngắt quãng như tiếng bễ lò rèn phập phù, tràn ắp gian nhà. Tiếng con nai giác: "...tác...tác...tác..." từ trên núi vọng về ảo não, vợ chồng cậu Va lắc đầu trầm ngâm. Bất chợt mợ Sang ôm riết lấy tấm thân nóng sực của Ngần...
Cái thằng Khỉnh này, vừa nghĩ đến là thấy nó ngồi ủ rũ trên tảng đá lớn rồi kìa. Mưa gió mà không biết chạy đi tránh, còn ngồi tắm nước trời thế kia hay sao? Vừa lội qua sông, đặt một chân lên bờ cát, mắt Ngần đụng vào thằng Khỉnh. Bốn con mắt nhòe nước mưa nhìn nhau. Mắt thằng Khỉnh trân trân ném lửa vào Ngần.
Ngần chợt thấy lạnh gai người, chân lạc nhịp, lún sâu vào cát sỏi... Có cái gì đó dâng chẹn ngang cổ đắng ngắt.
Ngần vội vàng hít đầy lồng ngực hơi nước, dìm sâu lúng túng vào trong gan ruột, bước gằn trên đá. Sau lưng Ngần, tiếng sáo nỉ non, oán trách của Khỉnh dượt đuổi giữa trời mưa gió.
Đêm khuya. Nước sông Nậm Khao rì rầm kể chuyện cổ tích. Tụi côn trùng khoái trí, tấu điệp khúc đồng ca mê say. Tiếng sáo của thằng trai thả lời oán trách vẫn theo gió rít lên từng hồi. Trong buồng bưng, Ngần và anh thao thức, bồn chồn. Ngần không muốn khóc mà nước trong mắt cứ chảy. Anh Phái ôm Ngần trong vồng ngực rắn chắc, dặn dò:
- Ngần à, Ngày mai anh ra trận, bao giờ hết thằng giặc anh sẽ về, em ở nhà thay anh chăm sóc pa, mé, trông coi mộ phần tiên tổ, ông bà trong rừng mả chu đáo.
Ngần nước mắt không thôi rơi, ôm anh thổn thức.
Nhẹ nhàng lau nước mắt cho cô, anh bảo:
- Vợ bộ đội phải nén nước mắt không cho tràn ra, nước mắt giành cho ngày chiến thắng, em đừng khóc. Cứng cỏi lên, em còn thay anh, tay giữ chắc súng canh trời bản, mường bình yên.
Là anh Phái nói thế, nhưng Ngần biết bụng anh rối bời, anh động viên để Ngần yên tâm đấy. Những tiếng thở dồn nén, khi dài, lúc ngắn của anh nói lên điều ấy. Tiếng thở nồng ấm của anh phả vào má Ngần buồn buồn, mơn man. Ngần ước ao đêm nay sẽ kéo dài mãi ra, để Ngần yên bình dụi đầu vào vồng ngực rắn chắc và vòng tay nồng nàn của anh.
Không biết ngày mai anh đi xa, Ngần sẽ làm thế nào? Phải chi Ngần với anh có một đứa con thì tốt biết mấy! Có đứa bé, Ngần sẽ không lo bị tiếng sáo ma khôn, quỉ ám ấy quấy phá nữa. Nghĩ thế, Ngần quay ngang, ôm chặt anh trong tiếng thở dồn dập, gấp gáp. Chiếc giường gỗ nghiến dồn dập rung lên từng nhịp, từng nhịp bập bềnh, khao khát. Ngần cùng anh trôi vào cơn say ngọt ngào mê đắm. Ngoài nhà, lửa trên bếp vuông chập chờn theo gió reo tí tách...
Đêm nay, đôi mắt đen huyền của Ngần không muốn nhắm lại, chị muốn thức trọn đêm với người chồng sắp đi xa. Nằm trong vòng tay anh mà dòng nghĩ của Ngần miên man trôi.
Mới mấy ngày, chụm lại đầy hai bàn tay, Ngần vẫn là đứa gái được nhiều thằng trai trộm nhìn rồi ước ao. Sau một ngày, hai đêm ắp ứ nghĩ, Ngần đã thuận theo lời ông cậu làm vợ anh. Với một đứa trẻ sớm mồ côi cha mé như Ngần thì đâu có sự lựa chọn? Ngần mong có người trai tốt để mắt, đến ngày được coi lá số, làm lễ "minh hom".
Trong đám trai nhiều như châu chấu trên nương ngày lúa chín vây quanh, thằng trai Khỉnh nhà cao, cổng rộng lì lợm bám theo màu áo chàm của Ngần. Nhưng dòng họ Ma nhà Ngần không cho Ngần làm dâu nhà nó. Dù rằng chúa mường Hiểng đã bị cách mạng trừng trị, thân vữa ra trong đá núi rồi, nhưng cái chết tức tưởi của cha mé Ngần thì đau buốt lắm. Đau mà không nói ra được mới khổ.
Giờ thì Ngần là cây hoa có chủ rồi. Không biết sướng hay khổ, vui hay buồn nữa. Bên cạnh Ngần, anh thao thức. Trong tiếng côn trùng kêu ri ri, môi anh ấm mềm, mươn man lướt trên mặt Ngần ngọt ngào, da diết.
Tiếng tụi nai giác từng chặp trong rừng mác cọt tựa như lời gọi thống thiết. Sao đêm nay chúng nó gọi nhau nhiều thế? Có phải rừng động? Không, nước sông vẫn rào rạt. Sương cứ nhẹ nhàng rơi. Tụi gió vẫn lao xao. Lũ ngựa trong chuồng thư thoảng bậm bịch... mà sao Ngần khó ngủ thế? Chiếc giường mới hôm nào còn nồng hơi anh, giờ trống trải. Có gì đó dâng lên cổ làm Ngần rùng mình. Sao thế? Hay là Ngần bị cảm lạnh? Nhẹ cái chân sợ làm mất giấc ngủ của cậu, mợ, Ngần ra ngoài, ngồi bệt xuống cầu thang, cúi mặt xuống gầm sàn nôn thốc, nôn tháo...
Tiếng chân thanh thoát, hơi thở nóng hổi nhè nhẹ phả vào gáy Ngần. Bàn tay ấm áp của mợ se sẽ vuốt lưng cô, cười vui:
- Con à, từ ngày mai phải giữ gìn. Đi đứng đừng có chân sáo nữa. Chuyện tuần tra quanh bản, đuổi con thú trên nương để cậu mày nghe chưa...
- Không sao đâu mợ, con bị cảm lạnh thôi, tí nữa con uống nước gừng là khỏi.
Ngồi ở bậc cầu thang phía trên, mợ kéo đầu Ngần vào lòng mình, nhẹ nhàng nói:
- Con ngốc à, trong bụng mày có đứa bé rồi.
Ô, thế ra cô đã là mẹ ư? Mong sao nó khỏe mạnh, cứng cáp. Nghĩ thế Ngần cười khúc khích.
Từ trên chiếc phản giữa sàn nhà, cậu Va nhắc:
- Con Ngần làm sao mà cười lúc nửa đêm thế? Ngủ đi, kẻo mai mặt trời ngang núi, cái mắt díp không biết mở...
Trên sàn phơi giáp cầu thang, đôi sóc lông trắng, đuôi dài tựa bông lau chưa ngủ. Chúng ngó nghiêng, nhảy nhót. Hai con sóc này theo anh Phái về nhà từ hôm đón rể. Chúng tự chọn đầu hồi nhà, nơi có cành hồng to xum xuê tỏa bóng mát làm chỗ ngụ cư. Mấy tuần qua, anh Phái đi rồi, hai con sóc ấy bám theo Ngần như cái bóng.
Chương 6
Đất Trời Vần Vũ
Mưa ầm ào. Xối xiết. cuồng dại. Nước sông Nậm Khao ngày thường trong vắt nhìn thấy đá cuội trắng lô xô nằm ngồi ngổn ngang dưới đáy, bây giờ phút chốc cuồn cuộn sôi réo, đục ngầu. Khỉnh đội mưa gió, bước đi như kẻ mộng du ngược mãi lên đầu nguồn.
Khỉnh muốn nước mưa quất vào người để tỉnh cơn say mê đắm bao lâu nay ngấm qua da thịt, lùa vào máu, chảy rần rần rạo rực trong lồng ngực, trào qua hơi thở nóng hổi, thả hồn vào tiếng sáo réo rắt, gọi người con gái đẹp của Mường Vang. Những tháng ngày qua đi, Khỉnh say Ngần như gà mái say ấp trứng. Ngần lấy chồng, thế là hết. Thằng chồng Ngần chọn là Xã đội trưởng Phái thân thiết như người anh của Khỉnh.
Ừ, Xã đội trưởng đi bộ đội rồi, Ngần ở không đấy mà chờ đợi. Cái nơi lửa cháy, bom rơi, súng nổ... sống về được cũng khó khăn và còn lâu lắm. Đưa tay gạt nước mưa ròng ròng trên mặt, Khỉnh ngẩn người ra. Hiện giờ mình là đối tượng ưu tiên vì có anh Khiển đang trong quân ngũ, thế nhưng những ngày tới sẽ ra sao? Dù rằng là Trung đội trưởng dân quân của Mường Vang này, song mình ghét súng, đạn và bắn giết. Cái thứ gây hiểm họa chết chóc. Cũng vì nó mà mâu thuẫn dòng họ, mình không lấy được Ngần làm vợ. Ông cụ họ hàng chúa mường Hiểng là ai? Mình đâu biết. Mình lớn lên thì ông đã bị xử bắn vì tội ác rồi. Vậy sao cái hồn oan nghiệt của ông vẫn ngáng chân làm mình vấp ngã, lăn lông lốc, đau điếng từ trong tâm can, ra tới hình hài người ngợm.
Thật đau quá. Thằng đàn ông đi săn, không hạ gục được con thú thì bị người bản chê cười, không nói đến chuyện hỏi đứa gái mình thích bị từ chối. Nó lấy chồng ngay trước mắt mình mới cay cú làm sao. Bây giờ ở bản, giáp mặt Ngần thì sự nhỏ nhen, ích kỷ, ham giành giật tình cảm, đan xen nỗi bực, ghen ghét...trong bụng mình sẽ giống thú dữ muốn cắn càn thôi.
Mưa quất ran rát vào người. Dòng nước đỏ ngầu cuộn sóng, gào thét hoang dại. Gió hú hét ầm ầm...Khỉnh vẫn ngồi trơ lì dưới mưa thổi sáo, đôi mắt sũng nước, hai tay luyến láy theo nhịp trầm buồn. Lời sáo ủ ê, sầu muộn, ai oán, day dứt đuổi theo bóng áo chàm bết nước của Ngần.
Cây sáo vàng óng bao năm qua gắn với Khỉnh như người bạn tri âm. Mỗi khi ra khỏi nhà là Khỉnh dắt vào thắt lưng, lúc rảnh rỗi say sưa vi vút lên bổng, xuống trầm. Từ cây sáo này, Khỉnh thả lời nhớ nhung thương quí Ngần. Từng đêm, từng đêm trôi qua, lời lượn nồng nàn của Ngần, giống mật ong giót vào miệng Khỉnh, cho lời sáo vang xa... Giờ đây trước mắt Khỉnh là vòng tròn không đáy. Không tình yêu. Không thương nhớ. Không tiếng cười. Vòng tròn quấn diết, thắt lại thành vật cản chứa đựng buồn phiền, căm ghét. Như thế khổ lắm. Khổ vì tình cảm phải ngậm chặt miệng lại, nói ra bị người ta cười chê.
Còn ống sáo đeo bên người, Khỉnh không quên nổi bóng hình Ngần, giống như chân lún mãi vào bùn không biết đường thoát. Khỉnh phải giã từ cây sáo, chôn sâu tình cảm xuống đáy ký ức. Khỉnh thổi lần cuối rồi thả sáo trôi xuôi theo dòng nước. Khỉnh không muốn vương vấn những tháng ngày qua. Thoáng chốc, cơn mưa làm cái đầu u mê của Khỉnh được gột rửa, nạo vét ý nghĩ đen tối để sáng ra. Mắt Khỉnh lặng nhìn tụi nước hung dữ lao ầm ầm, giang rộng tay ném sáo trúc. Dòng nước sôi réo cuốn cây sáo mất hút...
Mưa vẫn quăng nước ràn rạt xuống rừng núi. Trong mưa gió mịt mùng, Khỉnh lầm lũi sải bước về nhà.
Những cơn mưa mùa hạ thường chợt đến, chợt đi. Trời vừa nắng gay gắt, loáng chốc mây đen ùn ùn kéo về, rồi mưa tuôn, chớp giật. Mưa đổ nước từ trời xuống. Mưa kéo nước trên núi trôi vào khe ầm ầm. Mưa đến nhanh mà đi chóng vánh như trò đùa. Thế nhưng hôm nay mưa dai dẳng mãi không thôi. Ông Khút thở phào nhẹ nhõm. May thế, vừa về đến nhà là mưa trút nước. Chậm chút nữa ông chưa chắc đã sang được sông.
Giờ này, tụi thanh niên xã ông nhập ngũ nhận quân trang, quân phục dưới huyện để về các đơn vị rồi. Xã vượt chỉ tiêu tuyển quân mấy người. Tụi nó nhiều thằng viết đơn tình nguyện xung phong nhập ngũ chữ xiêu vẹo, sai chính tả, lời lẽ lủng củng, nhưng trình bày rõ ý chí, tinh thần xin vào chiến trường miền Nam.
Thanh niên trai tráng đi mặt trận, còn lại phần lớn người già, đàn bà, con gái, trẻ con. Việc xã không biết tìm đâu người khỏe mạnh gánh vác đây? - Ông Khút băn khoăn nghĩ.
Đã đành hoàn cảnh thời chiến là thế, nhưng ông lo chỉ tiêu lương thực nộp cho nhà nước không hoàn thành. Còn việc luyện súng canh giữ bản mường nữa. Lần này oái oăm là Xã đội trưởng Phái, Xã đội phó Lèng đều đi tòng quân. Ây da! Khó nghĩ thế. Bây giờ còn thằng Khỉnh trời đánh con ông, mang tiếng Trung đội trưởng dân quân, nhưng suốt ngày lêu lổng vác sáo tìm gái. Mưa gió thế này nó đi đâu không biết nữa. Ông nhăn mặt như cắn phải ớt. Rõ bực mình.
Bà vợ già của ông từ hôm nhờ bà mối hỏi con Ngần cho thằng Khỉnh không được, hóa trái tính, trái nết. Động một tí ca thán, lôi chuyện họ hàng tiên tổ ra kể lể. Mà cũng tại họ hàng nhà bà ấy chứ tại ai! Nợ máu thì khát nước mấy đời là phải. Ngẫm lại, nếu không do mé sắp đặt, chắc gì ông đã lấy bà ấy làm vợ. Người ông thích là bà Sang, thắt đáy lưng ong, tóc dài đến gót chân, đâu có dáng to bè bè như bà vợ già này. Nghĩ lại cũng tại ông. Thích đấy, mê đắm đấy nhưng không dám thể hiện. Khi bà Sang về làm dâu họ Ma, làm vợ ông Va thì ông tiếc ngẩn, tiếc ngơ cũng không lấy lại được. Một phần nào đó trong nếp nghĩ, ông ganh tị ngầm với ông Va tốt số. Nếu không có ông Va thì bà Sang sẽ là của ông. Bực mà phải chôn chặt trong bụng.
Vợ già này của ông được cái chăm chút việc nhà. Lúc mé ông lâm chung, ông mải đánh nhau với tụi giặc Pháp trên chiến dịch Biên giới. Một tay bà chăm bẵm, lo toan, định liệu. Ngày ông từ mặt trận Điện Biên Phủ trở về, mộ mé ông đã xanh cỏ mấy năm rồi. Ông nợ bà ấy.
Chuyện đời lắm khúc quanh. Kể mãi cũng không hết lối rẽ. Ngẫm lại, ông là người may mắn. Tham gia chiến dịch này, mặt trận kia, ông chỉ bị mảnh đạn làm rách da chân, chảy sơ sơ tí máu. Đồng đội của ông nằm lại ở Đông Khê, Thất Khê rồi sang Phố Ràng, lên đến Điện Biên Phủ nhiều lắm. Nói đâu xa, Mường Vang bé tí này, hơn ba chục trai tráng nằm lại rải rác trên các triền núi vùng Đông Bắc, Tây Bắc. Kháng chiến thành công, sống sót trở về có bốn người thì ba người thương binh, có mình ông lành lặn.
Bà vợ sinh hạ cho ông mấy mụn con. Ba đứa bị bệnh ốm nheo nhóc, quặt quẹo, lần lượt bỏ vợ chồng ông đi từ lúc một, hai tuổi. Còn lại thằng Khiển, thằng Khỉnh lông lốc lớn như củ khoai, củ sắn.
Hai thằng con ông hình hài, dáng dấp, tính nết trái ngược nhau. Thằng Khiển giống ông từ dáng người cao dong dỏng, khuôn mặt lưỡi cày, mắt tròn to, đến tính thâm trầm, điềm đạm, nghe người ta nói khó chịu cũng cười. Trái lại, thằng Khỉnh dáng dấp to bè, vai u, thịt bắp. Đôi mắt một mí trên gương mặt tròn nung núc. Tính khí thực dụng, bốc đồng, nhanh thèm, chóng chán. Nó giống hệt mụ vợ già của ông.
Ông nhẩm đốt tay, thằng Khiển đi bộ đội gần dăm năm rồi. Nó có nhiều chữ nên được đi đào tạo Sĩ quan Lục quân. Mấy tháng trước, thằng Khiển về xã, chỉ đạo huấn luyện dân quân Mường Vang, dảo chân qua nhà non nửa ngày. Hôm ấy bà vợ ông lên nương dỡ sắn. Thằng Khỉnh giắt cây sáo vào cạp quần đi tập trung học bắn súng cùng dân quân.
Cũng ở cái sập gỗ gụ này, gương mặt đượm buồn, Khiển thong thả nói với ông:
- Pa à, mấy hôm nữa con đưa quân đi chiến trường. Lần này không biết bao giờ về.
- Ừm, đất nước binh biến chiến tranh, người lính ra trận là thường! – Ông nhấp ngụm nước lá mắt trâu, hắng giọng dặn dò: - Mày xông pha nơi lửa đạn, cố nhìn thẳng, lao thẳng về phía trước, đừng quay lưng lại đằng sau mà nhục.
- Con định bàn với pa chuyện này... không biết pa đồng ý không? – Nó nhẹ nhàng thăm dò ông.
- Cái thằng này sao phải dùng lời cây "mạy rụa" rào thế?- Mày muốn lấy vợ a? Tao mong đấy.
Bất chợt, thằng Khiển thở dài, ngón tay tì miết xuống mặt sập, mặt nó cúi gằm nhìn mãi vào chén nước không vơi.
Mấy nhịp thở dài của nó làm ông sốt ruột:
- Sao thế, khó nói la? Mấy hôm nữa đi rồi thì sao lấy vợ được? Cứ biết thế đã, cái miệng mày phải mở lời sớm mới phải.
Mặt nó không uống rượu mà đỏ thế kia?– Ông bỗng có cảm giác không yên.
Thằng Khiển vẫn lặng thinh thở dài. Chợt nó ngẩng mặt, ngó ra ngoài vườn cây trước nhà, lúc lắc mái tóc rễ chổi cười vang:
-Tình cảm thật rắc rối phải không pa? Mà pa có tuổi rồi, đi làm việc dưới xã đừng về tối nữa nha.
Biết là nó có tâm sự riêng gì đó nhưng ông Khút không gặng hỏi. Tính nó giống ông mà, hỏi cũng không nói. Lúc nào suy nghĩ chín thì cởi miệng thôi. Hai cha con ngồi với nhau chưa được mấy chốc, khi nắng chiều đan chéo hiên nhà, thằng Khiển đứng dậy, ngập ngừng:
- Pa, con đi đây kẻo xuống huyện tối mất. Thằng Khỉnh, pa ngăn chân nó, đừng cho đi xa, xem có lớp nào cho nó đi học.
- Ày, để xem nó có thích học không đã. Giá như nó giống mày.
Khiển xua tay:
- Ui pa, giống con thì lại đi xa, nó như thế là tốt mà.
Nói thế rồi Khiển cười giòn, cái chân vụt chạy ra ngõ. Ông đứng nhìn theo nó thắt lòng. Không biết lần này nó đi bao giờ về lấy vợ cho nhà ông có tiếng trẻ khóc, cười.
Mưa quất roi trắng xuống bản. Sấm đùng đoàng chí chát. Lửa trời liên hồi chém đá núi. Ông Khút trầm ngâm nghĩ ngợi. Giấy báo nhập học đề tên thằng Khỉnh như trêu ngươi, thách thức ông. Cũng do ông đi trước, đón đầu định liệu cả. Là người đứng mũi, chịu sào ở xã nhà, thế nên ông biết huyện cần người trẻ đi học đào tạo làm cán bộ nguồn.
Tìm người thích học cũng khó lắm đấy. Lũ thanh niên trai tráng náo nức đi nhập ngũ đánh giặc, còn lại số ít thì sợ nhồi chữ vào đầu. Nhìn thấy con đường tìm chữ xa ngái nên lười nhác, nghĩ trước mắt thôi, không nghĩ lâu dài. Tụi con gái thích quanh quẩn ở bản bám nương rẫy, dựa vào rừng mác cọt cũng no bụng. Cái bụng đói học chữ cũng không vào. Thế nên, triệu tập họp các trưởng họ, trưởng bản, nói ra rả xã được huyện ưu tiên cho chỉ tiêu xuống học Trường Bổ túc công nông Việt Bắc. Các dòng họ, trưởng bản tìm ra đứa gái, thằng trai đủ tiêu chí về đức, chăm nhận mặt chữ, trình độ từ lớp bảy trở lên, cho đi học, sau này đánh xong thằng giặc cướp nước, xây dựng bản mường to, đẹp.
Trong buổi họp, lúc đầu các ké nghiêm túc lắng nghe, sau thấy gò bó, khó chịu. Có mỗi vấn đề chọn người đi học sao nói mãi thế. Nói nhiều cũng tìm đâu ra tụi trẻ học đến lớp tám, lớp chín. Đứa có chữ, có đức ra mặt trận rồi. Còn mấy mống thì có lý do không phải xa bản. Chẳng nói đâu xa, cái con Ngần vợ thằng Phái ấy, rõ gia đình cách mạng, ngoan ngoãn, nết na, chữ trong đầu đầy đặn. Ấy nhưng nó bảo, chồng đi nhập ngũ, nó ở nhà thay chồng cầm súng bảo vệ bản, làm ra nhiều hạt lúa chắc, bắp ngô mẩy góp sức đánh thắng giặc. Nó nói này, nói nọ... lý do của nó ngẫm ra đúng cả. Ừ, nó không thích đi học, bắt buộc đi, nhỡ ra nó bỏ về giữa chừng thì xã mắc khuyết điểm, bị huyện phê bình.
Bàn đi, tính lại, ồn ào như họp chợ, các trưởng bản nhao nhao nhất trí chỉ đích tên thằng Khỉnh. Chưa biết nó có đồng ý đi học hay không, cứ thống nhất như thế, giải lao hút điếu thuốc lào, hỏi thăm tình hình làm ăn, gia đình, dòng họ thế nào đã. Mấy khi các già mường cao, mường thấp được tề tựu như thế này. Một người đứng lên, người khác cũng ra theo, rồi thì mạnh ai người ấy ra sân có bóng cây nói chuyện. Trong phòng họp lợp lá cọ của Ủy ban xã còn mấy vị chức sắc chủ tịch, bí thư, thanh niên, phụ nữ... nhìn nhau khẽ lắc đầu.
Xã chọn được mình thằng Khỉnh. Giấy nhập học về đây rồi. Còn chưa đầy hai bàn tay đến ngày tập trung ở huyện, hợp thành đoàn cùng nhau xuống trường. Đường đi xa lắm, nghe bảo nhà trường ở mãi trung tâm tỉnh Bắc Thái. Thôi thì con người ta có số. Biết đâu thằng Khỉnh ở nhà lêu têu, được mỗi nết hát hay, thổi sáo giỏi, làm tụi con gái nghe sướng cái tai. Nó xuống trường học chữ, học được nhiều điều hay như thế thì tốt quá.
Mà mưa gió thế này thằng Khỉnh đi đâu không biết nữa. Cái thằng này nó đi học có thành người không, hay là hóa ra ngợm thì xấu mặt ông quá. Nghĩ thế ông Khút thấy lo quá đi. Ông ngồi thừ ra nghĩ ngợi trong lúc bà vợ lụi cụi giã gạo dưới gầm sàn. Tiếng chày thậm thịch tan loãng vào trong mưa gió.
Ông Khút mải mê nghĩ từ chuyện xã đến chuyện nhà, mãi tới lúc thằng Khỉnh mặt mũi bơ phờ, người ướt lướt thướt ngồi phịch vào bậu cửa thì mạch chảy trong đầu ông bị cắt ngang. Ông xăm xoi nhìn nó. Ô, thằng này sao ủ rũ thế? Chẳng nhẽ không lấy được cái Ngần làm vợ làm nó khốn khổ thế sao? Đúng là nó bị chữ tình làm điêu đứng. Ống sáo trúc gắn vào thắt lưng nó như hình với bóng hôm nay để đâu? Cái thằng mặt mũi xám ngoét như thể có bảy vía, trôi theo mưa năm vía. Ông hắng giọng:
- Khỉnh à, mày ra máng dội nước rồi thay quần áo kẻo ốm.
Ông nói to thế mà cái tai nó như bị bịt kín. Bực quá, lấy mũi chân hẩy nhẹ vào mông nó, ông giục:
- Mày có nghe thấy không? Đứng dậy ra sàn nước.
Nó ngước đôi mắt đỏ ngầu, sũng nước nhìn ông, băm bổ cầm gáo nước dội lấy, dội để như trút đi nỗi bực dọc trong người. Kệ nó! Cái đau của nó như gai cào sượt da, thấm tháp gì. Đau vì tình thì thời gian sẽ xóa đi. Vết sẹo đầu đời sẽ liền lại. Đời người dài lắm, sau này gặp cái đau khác, chẳng may vấp ngã, nó sẽ biết cách vượt qua, như thế nó mới làm người cán bộ để dân nhìn vào mà làm theo.
Chương 7
Núi Rừng Dậy Sóng
Hoa mạy mác nhuộm tím triền núi và bờ sông Nậm Khao. Sắc tím mênh mang, quyến rũ leo lên phủ kín trận địa phòng không của Tiểu đội súng máy 12ly7 Mường Vang. Trận địa ra đời từ ngày thằng Mỹ leo thang bắn phá miền Bắc.
Đứng từ sàn phơi ngô nhà Ngần ngó xuống bờ sông Nậm Khao, theo con đường thẳng xuống huyện, trận địa nằm chếch sang phía tay trái, nơi bạt ngàn cây rừng có tên và không có tên xen kẽ lẫn nhau, tạo nên rừng già Khau Dả thâm u có những cây to hàng ngàn năm tuổi. Những gốc cây này bốn hoặc năm người dang rộng vòng tay không ôm kín. Đây là chỗ nhô cao, trong cánh bay của dải đất hình con chim công ở bản Nộc Nhùng.
Địa thế thuận lợi quan sát bốn phương, tám hướng trên vòm trời rộng lớn, không bị che khuất tầm nhìn. Dân quân Mường Vang đứng chỗ này, hơi dướn mắt lên là đón hướng chim bay từ trên núi Phja Bjooc xuống. Khi đôi mắt liếc ngang là thu nhanh vào nhãn tiền ông mặt trời to bằng nồi lửa, lừ lừ mọc từ rừng trời đông, lặng lẽ chui xuống núi phía tây. Khẽ nhìn xuống là thấy ngàn ngàn đám mây ngũ sắc nhởn nhơ trôi trên những vòm lá rừng xanh ngăn ngắt...Cả người thoải mái xoay tròn, đầu tóc vô tư ngúc ngoắc ngang dọc không lo che khuất mắt nhìn. Cái chân tha hồ vác những hòm đạn nặng trĩu leo phăng phăng lên núi, rồi dễ dàng tụt xuống bìa rừng, không bị đá sắc băm nát, gai cào trầy da. Thế đất đắc địa ấy lý tưởng để Mường Vang chọn làm trận địa đánh lũ giặc trời.
Tiểu đội súng máy có mười bốn nữ dân quân do Ngần làm Tiểu đội trưởng. Mười bốn dân quân từ độ tuổi "bẻ gãy sừng trâu" đến đôi mươi, chia làm hai kíp trực chiến. Bảy người trực ngày thì đổi ca, thế nên trận địa lúc nào cũng sẵn sàng nã đạn vào đầu lũ chim sắt ngông cuồng, khi chúng lẻn vào cắn trộm.
Quân số Tiểu đội một phần ba là phụ nữ có chồng. Ngoài giờ trực chiến canh trời, các nữ dân quân thôn bản xuống ruộng cày cấy, lên nương tra ngô, trồng bắp. Thời điểm này phong trào "Ba đảm đang" dâng cao. Ai cũng cố nhanh mắt, mạnh tay, gồng mình có nhiều công điểm. Cũng vì sự cố gắng ấy mà Chủ tịch xã Nông Khút mỗi lần lên huyện họp, mặt mày giãn nở được huyện khen Tiểu đội nữ dân quân súng máy Mường Vang luôn "giỏi việc nước, đảm việc nhà".
Mặc tụi chim sắt của giặc đêm ngày lồng lộn, tru tréo, gầm rú muốn xé nát núi rừng, hoa mạy mác tím thanh tao vẫn ngào ngạt tỏa hương thơm, xua tan khói lửa khét lẹt của đạn bom. Loài hoa này có sức sống dẻo dai bền bỉ. Hoa không giận những bàn chân nhỏ nhắn của các cô gái dân quân dẫm nát, khi súng nhả lửa vào bầy giặc. Hôm nay bị dẫm nát tơi tả, bầm dập, ngày mai lại rung rinh khoe màu tím nhẹ nhàng. Đám hoa này bị dập, khóm hoa khác vươn mình, như chứng minh với đất trời sức sống bình sinh.
Những giây phút hiếm hoi yên bình trên trận địa, lặng lẽ dựa người vào vách hào, Ngần mơ màng nghĩ, nếu không có chiến tranh, phụ nữ tay mềm như Ngần và các cô gái đâu biết gì súng đạn. Chiến tranh sản sinh ra những người phụ nữ dẻo tay cầy, tay cuốc, chắc tay súng. Ngần thầm hỏi, không hiểu trên khắp đất nước, có bao nhiêu phụ nữ như Ngần và các cô gái trong Tiểu đội, thay sức trai gánh vác việc hậu phương? Ừ, nếu không có binh đao, khói lửa chiến tranh, có lẽ Ngần đã thỏa nguyện ước mơ đi học làm cô giáo, dạy lũ trẻ quê núi những điều hay, ý tốt. Ước muốn nhỏ nhoi của Ngần không thực hiện nổi. Đôi khi thoáng qua trong suy nghĩ có sự nuối tiếc vì không đi học, nhưng Ngần biết mình lựa chọn đúng. Ngần không hối hận.
Giờ thì bom đạn thằng giặc gieo chết chóc, tàn phá khắp nơi trên đất nước. Máu đổ không riêng ở nơi tuyến đầu miền Nam chống Mỹ, mà đã trải rộng ra khắp miền Bắc. Một số bản mường trên địa bàn huyện của Ngần cũng chìm trong khói bom.
Núi rừng bị phá tan tác. Nhà cửa tan hoang, tiêu điều. Những người dân lành hiền, trong đó rất nhiều...nhiều không kể xiết ông bà già, trẻ em bị sát hại.
Máu có lúc nhuộm đỏ sông Nậm Khao.
Những cuộc họp khẩn cấp nhanh chóng triệu tập từ huyện, xuống xã. Chủ tịch Khút cùng các ban ngành trong xã, nhất là Ban Chủ nhiệm hợp tác xã, chỉ đạo từng đội sản xuất ở các mường nhanh tay cấy hái, gieo trồng.
Mỗi mường là đội sản xuất. Mỗi bản là một tổ sản xuất. Toàn xã có năm đội sản xuất và hai mươi ba tổ. Mọi việc đều không được chậm trễ. Tụi giặc đánh bom nhưng đồng ruộng, nương rẫy không được để hoang hóa. Phải bám bản, bám đất làm ra của cải. Vừa đánh giặc, vừa sản xuất ra nhiều thóc ngô, lợn gà... gửi nhiều lương thực ra ngoài mặt trận cho bộ đội ăn no, đánh thắng.
Mường Vang là một đội sản xuất lớn, xa trung tâm xã, địa thế hiểm trở. Nơi đây núi Phja Bjooc là mỏ quặng quí hiếm. Chỉ biết thế, còn thì quặng gì cũng không ai tỏ tường. Thế nên tụi giặc sẽ ném bom hủy diệt. Giặc phá hoại, dân quân Mường Vang phải ra sức phòng chống đánh trả, chặn đứng âm mưu tàn độc của chúng – Mệnh lệnh của Bí thư xã Đào Nhùng nhanh chóng được triển khai.
Ngần cùng các nữ dân quân trong Trung đội súng máy 12ly7 là một trong số lực lượng chủ công, phối hợp cùng lực lượng phòng không của bộ đội chủ lực đánh chặn giặc, giữ dân bản không bị thương vong, nhà cửa vững chãi, cho nương ngô xanh, ruộng lúa tốt. Biết thế nên tranh thủ mọi lúc, mọi nơi Ngần động viên các cô gái luôn giữ cái đầu lạnh, không để nóng, đủ tỉnh táo hoàn thành nhiệm vụ. Ngần cũng không muốn mọi người biết mấy đứa nhỏ ở nhà, đêm nào cũng lăn lóc xoay người, hỏi bà thím:
- Bà à, mé con đâu, sao mé không về ngủ?
Thường thì bà Sang dỗ dành: - Ờ, ờ, cái mắt cứ nhắm lại thì mé mới về.
Thằng Hợp ra dáng làm anh, không phụng phịu như hai đứa con gái, thế nhưng như đã thành thói quen, tối muộn, sương rơi lộp bộp nó vẫn ngồi bậu cửa chính, nơi gần cầu thang nhất để chờ mé Ngần về. Cái mắt nó díp lại rồi lăn ra đó mà ngủ. Ông cậu Va lần nào cũng ôm thằng bé vào ngủ cùng ông, xa xót lầm bầm:
- Mẹ cha cái thằng giặc để cháu ông mong mẹ.
Ngần dấu kín nhẹm chuyện con cái nay ốm, mai sốt để được "chia lửa" đánh giặc...
Nếp nghĩ chạy dài trong đầu khiến Ngần thầm thì:
- Các con à, mé con ta vượt gian khó, để pa con nơi xa yên tâm nha.
Bóng tối như chiếc chăn khổng lồ trùm lên núi rừng. Từ phía thác Lỉn dội về tiếng nước đổ rào rào... trận địa vắng vẻ, huyền bí.
- Đêm nay tụi giặc sợ chị em mình nên chưa đến phả hơi độc nhẻ chị Ngần? – Tiếng nữ dân quân Dần, pháo thủ số một của Tiểu đội.
Các cô "đàn chị" nhao nhao:
- Ôi dá! Con bé này, cái lũ chó cắn càn ấy mà biết sợ la?
- Đừng có hỏi, tranh thủ mà chợp mắt đi, lát nữa thả sức đánh tan xác lũ chồn hôi hám ấy.
Bất chợt, cô Hái nổi tiếng hay mơ mộng, cao hứng hát lời lượn tình tứ:
...Anh ơi,
Em thả nỗi nhớ lên sao trời
Em gửi niềm thương theo con nước
Tình em băng trăm thác, ngàn khe
Vượt núi cao, rừng thẳm, đường dài
Đến bên anh nơi chiến hào khói lửa...
Đang nhẩn nha đếm các vì sao nhấp nháy trên vòm trời, Ngần chợt bâng khuâng, xao xuyến nghe lời lượn ngọt ngào của Hái, nỗi nhớ anh Phái dâng trào trong tim, cô cất giọng êm ái:
Mong anh cùng ngàn ngàn chiến sĩ
Chắc nhịp quân hành hát điệp khúc hành quân
Chiến trường xa mưa bom, bão đạn
Nòng súng trổ hoa trút lửa đạn đầu thù...
Trong giây lát, tựa như có chất men say, cô Dần cất giọng cao vút:
Nơi quê nhà mường Vang
Chị em dân quân mắt tinh, tay chắc
Giăng lưới lửa phòng không
Giữ bình yên bản mường...
Mặc cho gió thổi, sương giăng nhuốm ướt bờ vai, lời lượn đắm say của các cô gái như nối trời với đất, kéo cho trời đêm nhanh trôi.
Bất chợt giữa núi rừng, nổi lên những tiếng tù và làm từ sừng trâu rừng gấp gáp, dồn dập: "...Tu...tu...u...u....túc... tu...u...u...tu...túc" dội vào đá, lan xa trong màn đêm.
Tiếng tù và báo động có máy bay giặc xâm phạm vùng trời bản mường.
Phản xạ của người chỉ huy khiến Ngần đứng phắt dậy, hô to khẩu lệnh:
- Các đồng chí chú ý! Vào vị trí sẵn sàng chiến đấu.
Chốc lát, nhanh như nửa nhịp thở, từng nữ dân quân mau lẹ di chuyển.
Tiếng ầm ì của bầy máy bay giặc dội vào tai.
Đưa ống nhòm dõi mắt vào trời đêm bạt ngàn sao, miệng Ngần liên tục xác định tọa độ, đường hướng, vị trí di chuyển của máy bay giặc Mỹ:
- Hướng 12 xuất hiện nhiều tiếng động cơ.
- Khẩu đội quay súng về hướng 12.
Đêm mùa thu đang lạnh đột nhiên nóng bừng bừng. Trận địa căng thẳng. Dân quân nín thở chờ khẩu lệnh.
Từ trên đài quan sát trận địa, tiếng trinh sát viên Hái đột ngột đanh vang:
- Phát hiện hướng 12, một tốp hai chiếc F -105 "thần sấm" bay thẳng vào!
Toàn khẩu đội đồng loạt sang sảng hô:
- Hướng 12 một tốp hai "thần sấm" bay thẳng vào!
Dường như các cô gái của Tiểu đội "căng người" vì sự nguy hiểm của bầy giặc sắt lợi dụng bóng đêm vào ăn cướp, thế nên ai cũng tập trung cao độ. Tiếng ầm ì mỗi lúc một gần, Ngần hét lạc giọng:
- 12, hai bổ nhào, tốc độ 200, cự ly 1800, điểm xạ ngắn... một bắt tiêu...hai bắt tiêu...ba bắt tiêu!
Lúc này các nữ pháo thủ số một, pháo thủ số hai và pháo thủ số ba, gương mặt loáng ướt mồ hôi, mắt cháy bỏng niềm căm hận "bắt tiêu" chặt, đưa mục tiêu máy bay F -105 của địch vào thước ngắm chính xác, chăm chú quay nòng súng mười hai ly bảy theo độ cao, hướng bổ nhào diễn biến của lũ "thần sấm", nối tiếp nhau hô vang:
- Hai tiêu!
Lá cờ hiệu lệnh trên tay Trung đội trưởng Ngần bỗng xé gió, hạ đạt mệnh lệnh:
- Bám sát mục tiêu... chuẩn bị...b..ă...n... bắn!
Nòng súng đột ngột khai hỏa điểm xạ: - "Đoàng...đoàng...đoàng..." rung chuyển núi rừng.
Bốn phương gầm lên tiếng súng, tiếng pháo rít trong gió, nã đạn vào tốp máy bay giặc.
- Ầm...ùng...oàng.... ầm...ùng....oàng....ầm...ầm...
Bom rơi, lửa cháy, đạn rít đỏ trời.
Tụi chim ngủ trong vòm cây đồng loạt chấp chới kêu rít náo loạn.
Bầy thú giật mình bật tiếng gầm gào.
Một tiếng nổ lớn như núi vỡ rung trời, chuyển đá Mường Vang.
Nước sông Nậm Khao dựng cột nước đổ ầm ầm, giận dữ.
Nấm lửa khổng lồ bùng cháy dữ dội giữa khoảng trời đêm.
Khắp nơi, từ trận địa cho tới các bản vang rền những tiếng hô khản đặc:
- Cháy!
- Máy bay giặc cháy rồi!
- Người bản ời, thắng to!
Những nữ dân quân bỏ nhanh mũ rơm trên đầu xuống vách hào trận địa, nhảy tưng bừng: - Đáng đời lũ giặc.
Lúc này, lo tụi không tặc còn tốp khác sẽ núp bóng trong mây, rình rập đâu đó trên núi cao, sự phấn khích của các nữ dân quân trong giây phút thắng trận sẽ lơ là mất cảnh giác, Ngần trấn tĩnh hô vang:
- Các đồng chí chú ý! Sẵn sàng vào vị trí!
Do dày dạn kinh nghiệm qua nhiều trận mạc đánh chặn tụi không kích của giặc, ngay tắp lự, những chiến sĩ gái chấp hành mệnh lệnh. Họ hiểu rằng, chỉ một giây lơ là thôi là dân bản sẽ bị đánh đổi bằng máu, nước mắt. cửa mất, nhà tan, bản mường đổ nát...
Tiếng tù và ngân nga rúc lên từng hồi báo hiệu bầu trời trở lại yên bình. Hoa mạy mác quấn quít tỏa hương.
Trời rạng dần. Thấp thoáng trong sương sớm một vài ánh đèn lập lòe từ những ngôi nhà sàn dưới bản...
Đêm dữ dội chạy vèo vèo, đốt lửa trong từng đôi mắt ngái ngủ của các nữ dân quân. Họ lục tục giao ca trực chiến khi tiếng gà eo óc gọi sáng.
Chương 8
Vòng Xoay
Ngày Xa đi khỏi mường, nước sông Nậm Khao trong vắt, lạnh ngắt quấn vòng dưới chân cô. Sóng nước dập dềnh nhún nhảy. Nước mắt Ngần lã chã, lóc tóc rơi xuống sông, xuống đá. Bầu trời hôm ấy đùng đục bắp nếp. Gió bấc giá lạnh. Xa ghìm tiếng nấc, nén hơi thở. Miệng nói liên hồi những chuyện gì, bây giờ Xa không nhớ.
Thật sự, không vì ngọn lửa tình trong Xa bùng cháy dữ dội, theo bước chân anh Khiển thì Xa yên phận ở lại bản, lấy chồng, sinh con. Xa nói với Ngần đi Thanh niên xung phong cho Ngần không hỏi vặn vẹo. Thực bụng Xa cũng không biết mình đi đâu, về đâu nữa. Cứ thoát khỏi mắt lão Khùng cái đã, xuống đến huyện tính sau.
Trái tim Xa loạn nhịp vì người khác rồi. Xa không muốn lấy chồng mà vẫn nhớ thằng trai khác. Như thế suốt đời phải sống giả tạo ư? Không thể làm thế được.
Mà sao Khùng bám riết Xa? Bao nhiêu đàn bà, con gái ở mường hắn đụng chạm, lấp lửng chơi bời, không chọn làm vợ? Tính hắn oai oai, gàn dở, cậy làm em Chủ tịch Khút là xấu rồi, chưa tính đến việc hắn đong đưa, gảy gót, thậm thọt với cô này cô khác. Ấy dá! Nghĩ đến đấy đã nóng người. Rõ lợm giọng quá đi. Chẳng biết hắn ngon ngọt những gì mà mé gật đầu muốn Xa lấy loại người dở ông, dở thằng, lăng nhăng, trăng hoa thế? Xa bấm bụng làm đứa con bất hiếu, rời xa vòng tay thương quí của mé, thoát thân tự do thích người mình người yêu.
Âu cũng do số Xa không được ở lâu với bà con bản mường. Xa có nốt ruồi son trên mu bàn chân phải, thế thì dẻo chân xuống núi là đúng.
Chẳng biết trời xui, đất khiến ra sao, Xa xuống huyện đúng vào đợt tuyển chọn một số nữ thanh niên vào bộ đội, phục vụ nhiệm vụ chiến đấu. Lên xe xuống dưới Thái Nguyên, Xa vẫn ngỡ mình trôi trong mơ. Mắt Xa và các cô gái ai cũng hoe đỏ, ngân ngấn nước. Làng bản, núi rừng lùi lại sau lưng, nhường chỗ phía trước mới mẻ, Xa chưa biết sẽ thế nào. Xúng xính trong bộ quân phục xanh lá, Xa thấy bụng chộn rộn như thể có nước con sông Nậm Khao lúc trầm lắng thủ thỉ, khi cao hứng réo rắt. Vui buồn đan xen trong háo hức.
Cho mãi đến sau này, Xa không ngờ bước ngoặt đời Xa lại sang ngả rẽ khác...
Những ngày đầu huấn luyện tân binh "cấp tốc" trong đội hình khung của Sư đoàn B46 ở vùng bán sơn địa, đồi núi trập trùng, bạt ngàn hoa sim tím ngát, xen lẫn giữa cây chổi nhỏ nhắn, khiêm nhường, xanh mướt qua nhanh, như người ta dảo chân bước đoạn đường ngắn.
Trong đội hình "rừng người" hầu hết là nam giới, duy nhất Đại đội 3 thuộc Tiểu đoàn 4 của Xa là Trung đội nữ. Dĩ nhiên các cô là "mì chính cánh" rồi. Cánh đàn ông, kể cả các anh chỉ huy cũng phải ngủ trong lán trại ngoài bìa rừng, thế nhưng Trung đội nữ, ba mươi thiếu nữ măng tơ ưu tiên ngủ nghỉ "gói gọn" trong ba nhà của người dân bản địa.
Tiểu đội 2 của Xa ở nhà chị Hiền, Công nhân Xí nghiệp Dược phẩm Bắc Thái – nơi mà theo lời kể của chị Hiền là sản xuất các loại thuốc men phục vụ chữa bệnh cho nhân dân và bộ đội.
Ngôi nhà chị Hiền năm gian, lợp mái cọ dày dặn, nằm giữa vườn cây trái ăm ắp bầy cò lớn, bé chành chọe, luyến thoắng cãi nhau. Bao quanh là lũy tre ken dày, làm nên hàng rào chi chít gai, mỗi khi trời trở giông gió, mưa to tràn căng, tụi tre va đập kêu ken két...xa xa, những cánh rừng hoang vu xanh đậm chạy dài đến chân núi Tam Đảo hùng vĩ.
Sáng sáng, tụi cò líu lo gọi nhau bay đến những cánh rừng ven dòng sông Công huyền thoại. Chiều chiều, bầy cò trắng muốt có dễ đến hàng ngàn con chao cánh, bay lượn, về ngủ trên những rặng tre xung quanh làng, trong đó có lũy tre của nhà chị Hiền. Lúc ấy, cho dù bận rộn nhưng Xa mê mải ngắm nhìn, thả hồn mộng mơ theo bản nhạc thiên nhiên hoang dã, trữ tình cho vơi đi nỗi nhớ quê khắc khoải tràn ắp tâm hồn.
Chồng chị Hiền là bộ đội. Anh chiến đấu ở tuyến lửa xa xôi. Cưới nhau được chưa đầy bốn ngày thì anh hành quân vào mặt trận miền Nam. Tình chồng vợ ngắn ngủi đếm mãi vẫn thiếu hai đêm mới đầy một bàn tay, vị ngọt lịm đầu lưỡi của nhau chưa kịp thấm, da thịt quyện trong hơi thở chấp chới... khiến chị chưa được làm mẹ. Cách đây hai năm, mẹ chồng chị Hiền bị cảm nặng rồi mất. Chị Hiền chênh chao mất non tháng. Việc nước ở Xí nghiệp dược phẩm cuốn hút. Việc nhà mê mải làm chị nguôi ngoai. Căn nhà rộng thênh của chị Hiền, lúc nào cũng có sẵn ấm chè tươi ủ nóng, nồi nước vối nồng thơm, đây là địa điểm lý tưởng để chỉ huy Tiểu đoàn 4 và các đại đội họp hành, triển khai nhiệm vụ.
Giờ thì Tiểu đội 2 của Xa ở trong ngôi nhà rộng rênh này. Chị Hiền có vẻ đẹp mặn mà, rắn rỏi, đằm thắm. Đôi mắt bồ câu hiền hậu luôn giành cho Xa nụ cười ấm áp, dịu dàng tựa như của người chị đối với em gái. Xa thích nhất vào buổi tối, sau khi sinh hoạt xong, Xa được làm việc nhà cùng chị.
Còn hơn chục ngày nữa là đón cái tết về. Nhà nhà nô nức vào vụ cấy lúa xuân. Ban ngày chị Hiền bận việc xí nghiệp, thế nên phải tranh thủ cấy đêm cho kịp thời vụ. Nhà chị có bốn sào ruộng của mé chồng để lại. Xa cùng mấy đứa trong Tiểu đội, mặc cái rét tháng chạp xoắn lấy người, các cô rủ nhau đi cấy cùng chị Hiền dưới bầu trời vằng vặc ánh trăng. Cánh đồng tràn gió lạnh. Gió kêu ù ù như tiếng cối xay. Trăng bơi trên những ngọn cây thả sáng. Từng bước chân lội bùn bì bõm vang trong tiếng cười, tiếng nói sao mà yên bình đến thế!
Xa nhẹ nhàng dấn mạ xuống ruộng ngay sát chị Hiền. Hai chị em cấy đều tay. Từng đon mạ chia đôi, khi nào Xa ngẩng lên thì chị đã đưa cho Xa nửa đon mạ rồi. Bất chợt, chị Hiền nhẹ nhàng hỏi:
- Xa à, nhà có đông anh chị em không?
Sau phút ngỡ ngàng, Xa bộc bạch:
- Mé có mình em thôi! – Giọng Xa chợt lạc đi.
- Ơ... thế mé già chưa? Sao em đi làm bộ đội nữ? Mé chắc nhớ con gái lắm.
- Cái số em nó thế. Em... ở nhà phải lấy cái thằng chồng không ra người chị à. Em trốn mé đi đấy!- Xa nghèn nghẹn sụt sùi.
Trái tim trong ngực Xa nhoi nhói đau. Nhịp thở bấn loạn. Không hiểu giờ này mé có lạc giấc không? Mắt mé liệu có mờ khi Xa trốn nhà ra đi? Dân bản chắc xì xầm to nhỏ những lời cật giang, cật nứa nhọn hoắt khứa vào tai mé đấy. Biết đâu họ bảo Xa theo trai cũng nên...
Gió từ trên cao tràn tới thổi lá xào xạc. Tiếng khỏa nước tan trong tiếng cá đớp trăng lũm bũm. Ánh trăng vờn mặt nước đồng nhênh nhang. Chị Hiền chợt thở nhè nhẹ, xa xót:
- Xa à, mỗi người mỗi cảnh, chị làm em buồn rồi...
Lặng thinh kìm nén nước mắt, Xa bật lên tiếng nói chua xót: - Chị à, không sao đâu.
- Ừ, đừng trách chị nha. Thế Xa đã yêu chưa?
- Em...em có rồi, người yêu em đi mặt trận.
- Có hay nhận được thư từ chiến trường gửi về không?
Sau giây ngỡ ngàng, Xa bộc bạch:
- Anh ấy... chắc vào sâu trong vùng địch, thế nên em chưa nhận được thư chị ạ! – Nói thế rồi Xa thở dài tư lự: - Em đi xa thế này, thư về nhà, em cũng không biết chị ơi.
Cánh đồng chầm chậm trôi vào đêm. Sương giăng giăng mờ ảo trên mặt nước. Gió rét líu ríu ôm người. Xa xa, rộ lên tiếng gà gáy báo canh một... lúc ấy mạ cũng vừa hết, cánh đồng lúa mới cấy vắng bóng người, mấy chị em Xa nhẹ chân rảo bước về nhà. Một đêm bình lặng trôi qua. Trăng cuối năm chợt khẽ khàng náu mình vào đám mây.
Những ngày đầu, Đại đội 3 học chính trị, huấn luyện dưới cánh rừng san sát cây báng súng và rặng cây thừng mực, thân to chừng một người ôm. Các đồng chí chỉ huy nói nhiều như thóc xay lòng cối. Tựu chung lại, Trung đội 1 gồm những nữ chiến sĩ người dân tộc có nhiệm vụ phục vụ chiến đấu, chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ. Nhiệm vụ cấp tốc là huấn luyện cầm chắc cái súng, học làm người lính. Ngoài ra các cô được đào tạo về chuyên môn ngành y, băng bó cứu thương, chăm sóc thương, bệnh binh... Trong chiến trường khói lửa, nhiều trạm phẫu tiền phương cần nữ y tá. Thời chiến nên phải biết nhiều việc.
Trung đội biên chế ba chục người. Ba mươi cô gái tuổi mười bảy, mỗi người mỗi mường, mỗi quê, nhưng tíu tít như chị em cùng nhà. Cuộc sống tập thể qui lát, nền nếp chính qui. Các cô bỡ ngỡ, lập cập một hai hôm đầu. Sau đó ăn, ở, ngủ, nghỉ theo điều lệnh răm rắp. Ở nhà dân điều cần nhất, mỗi người tự giác làm công tác dân vận cho tốt. Nói thì to tát, nhưng thực ra thì coi nhà dân như nhà mình. Sau huấn luyện tân binh, để lại tình cảm tốt đẹp, lưu luyến "đi dân nhớ, ở dân thương" – Cán bộ trung, đại đội thường nhắc nhở cánh lính trẻ như thế.
Trong lý lịch Xa ghi rõ ở nhà là dân quân cơ động, thế nên Đại đội trưởng và Trung đội trưởng phân công nhiệm vụ Xa làm Tiểu đội trưởng Tiểu đội 2. Muốn tránh cũng không được. Phải chấp hành mệnh lệnh chỉ huy, biết nói sao nữa. Kỷ luật nghiêm minh, nhất nhất "quân lệnh y sơn" theo sự phân công của chỉ huy đơn vị.
Xa không ngại, có điều lo lũ gái đôi đứa có tật lẻo mép, nghĩ Xa muốn làm chỉ huy. Ầy, hồi ở trong Trung đội dân quân cơ động của Mường Vang, Xa cũng làm lính. Xa thích thế, chẳng phải hô hào, cứ làm theo thì dễ. Cán bộ phải là người tố chất như Ngần mới được. Nó thông minh, nói năng dõng dạc, khoan thai. Xa nhiều lúc đứng trước đông người lúng túng, sao chỉ huy được. Ấy thế, vào quân đội phải gắng làm tốt, kẻo bị phê bình. Nói đến hai từ "phê bình" Xa thấy ớn lạnh.
Khi lăn, lê, bò, toài học bắn súng...Xa đã từng là xạ thủ. Chuyện "đầu ruồi chạm đít điểm đen" chẳng có gì lạ lẫm. Xa trở thành tâm điểm í ới của những nàng vụng về, lần đầu lớ ngớ nheo mắt, bóp cò.
Buồn cười nhất là cái Hợi, chiến sĩ thuộc quân số Tiểu đội Xa. Tên nó thật hợp với người. Phổng phao, to béo. Nết ăn, nết ngủ dễ dàng. Hễ nằm xuống phản ghép, mọi người còn thầm thì kể chuyện quê nhà, chuyện người yêu ở đâu đó mặt trận...Hợi đã ngủ lăn quay, ngáy ro ro như kéo bễ. Thế nhưng chuyện cầm súng với nó như đánh vật. Hỏi ra, nó người phố huyện. Bố nó làm chức sắc trong ngành Công an. Nhà nó năm anh chị em, có mỗi nó là gái, lại áp chót con út nên được chiều chuộng, thành ra vụng về.
Một hôm trong giờ giải lao gần giữa trưa nắng, hai đứa dựa lưng chung vào gốc thừng mực, Hợi tỉ tê hỏi Xa:
- Xa à, mày có nhớ nhà không?
Đưa mắt nhìn xung quanh, Xa nói nhỏ:
- Này, se sẽ cái mồm thôi, đừng hỏi thế, chỉ huy nghe thấy sẽ bảo tư tưởng kiểu tiểu tư sản thì...không ổn! – Nói thế rồi Xa thì thầm: - Tao như mày thôi, nhớ mà.
Không ngờ Hợi cười khúc khích: - Mày đúng là quan trọng hóa vấn đề. Ai cũng có trái tim. Cán bộ cũng nhớ nhà bỏ xừ ra ấy chứ.
Thoáng chút ngại ngần, Xa gật đầu rối rít:
- Thôi, thôi, biết rồi, bà nói đúng, xin bà chớ có ông ổng lên như thế.
Dường như Hợi không nghe lời Xa, mắt nó mơ màng nhìn ra vạt đồi tím ngắt hoa sim, miệng ngân nga, bay bổng: "...Khi nào kháng chiến thành công, anh về em thỏa ước mong..."
Bất ngờ, các nữ quân nhân tươi trẻ nghe giọng hát mượt mà của Hợi, chạy xúm lại, nhao nhao:
- Ơ, mày hát hay thế, sao hôm nay mới thể hiện.
- Con bé này dấu nhẹm tài lẻ, hát đi cho vui.
- Này, này hát nhanh kẻo vào giờ "bóp cò".
Tiếng vỗ tay tán thưởng rào rào làm Trung đội trưởng đang ở bên Trung đội 1 cùng các quân nhân nam, mặt loáng ướt mồ hôi chạy sang nhắc nhở:
- Các đồng chí định họp chợ hay sao mà ầm ĩ lên thế?- Ngừng một chút đưa mắt xung quanh, anh nhìn về phía Xa, nói trịnh trọng:
- Đồng chí Xa tiếp tục duy trì giờ học. Cuối buổi tổ chức rút kinh nghiệm. Đúng là phụ nữ, ở đâu cũng hóa cái chợ.
Trung đội trưởng vừa quay gót, Hợi đã trề môi ra:
- Rõ khiếp! Tinh vi, thính tai đến thế là cùng. Sau này á, cứ là quát vợ tằng tằng như nổ súng! – Nói thế rồi Hợi phá ra cười. Tiếng cười ấy lây lan trên môi các cô gái trẻ không thể kìm giữ, nở rộ như ngô nếp rang trên chảo gang.
Dĩ nhiên, cuối buổi huấn luyện bắn súng hôm ấy, Trung đội nữ bị phê bình trước Đại đội và Tiểu đoàn. Riêng Tiểu đội 2 của Xa, các nàng sáng sớm hôm sau tự giác chạy ba vòng rèn thể lực quanh đồi, không bàn cãi.
Vừa cùng nhau bước vào cuộc sống "lính binh nhì", chưa kịp nhớ tiếng nói thì đã kết thúc khóa huấn luyện. Có điều lạ, ba mươi cô gái trong Trung đội đều là học viên xuất sắc về chuyên môn y tá. Càng lạ hơn bởi họ bí mật viết đơn tình nguyện xin ra phục vụ mặt trận. Mọi người biết được điều này là do ngày bế mạc huấn luyện, đồng chí chỉ huy Sư đoàn B46 xúc động cầm tập đơn, nói sang sảng về tinh thần của "phái đẹp", đồng thời biểu dương để cánh "mày râu" trước khi hành quân vào Nam noi theo. Lúc ấy các cô gái mới ồ lên, đấm vào lưng nhau thùm thụp, phá ra cười...
Thế mà Xa rời Mường Vang hai tháng rồi. Chỉ vài ngày nữa, bước chân Xa cũng rời mái nhà ấm êm, tình nghĩa của chị Hiền. Cái tết đầu tiên trong đời quân ngũ mới ý nghĩa làm sao. Giờ thì đã qua tết gần chục ngày. Hoa đào bung tràn sắc đỏ. Hoa violét tím dịu dàng quyến rũ. Hoa hồng đài các, kiêu sa... nhuộm thắm làng quê. Toàn bộ "lính tò te" của đơn vị chờ cán bộ từ trong Nam ra nhận quân. Chắc chỉ nay mai thôi, Xa được bôn ba trên nẻo đường mà anh Khiển đã đi qua. Nghĩ đến anh, tâm hồn Xa rạo rực, hồi hộp...
Những tưởng, trong ngực Xa con tim không còn nhảy nhót, nó yên phận vì người yêu đi xa. Đầu óc Xa thanh thản. Việc nhà binh cuốn Xa đi. Nếp nghĩ Xa không miên man chuyện riêng, bởi có nghĩ cũng không làm được gì, chỉ tổ khổ thôi. Anh Khiển ở mặt trận nào Xa cũng không biết. Nén chặt nỗi nhớ để làm người vô tư, nhanh nhẹn.
Thế nhưng, điều kỳ diệu đã đến với Xa như một giấc mơ đẹp.
Chiều tháng giêng, cái rét "đài" lạnh se se không ngăn nổi má Xa hồng rực. Tưới xong vườn rau bắp cải, xu hào thì mớ tóc dày đen mượt của Xa bỗng xổ tung, bay nhẹ nhàng theo gió. Cô đặt đôi thùng tưới xuống, đưa tay sau gáy búi tóc. Ngực Xa nhô cao về phía trước, ngược ánh chiều đang dần rút lên rặng núi phía xa. Khuôn mặt trắng hồng như mỉm cười. Xa thật đẹp. Cuộc sống quân ngũ ở vùng đồi núi này không làm Xa hao gầy, trái lại dáng cô đầy đặn, quyến rũ.
Lúc ấy, Xa đâu biết, trên con đường đất đỏ tím cỏ may ở bờ ao phía bên kia, ngay sau lưng Xa, gần chục đồng chí bộ đội lưng đeo xà cột, quần áo đỏ bụi đường đang hướng mắt về phía nữ chiến sĩ đẹp nao lòng.
Sự nhạy cảm của người con gái đang tuổi xuân thì mách bảo Xa có ánh nhìn đắm đuối. Xa khẽ xoay người lại. Ấy da! Cô mở tròn đôi mắt không tin nổi, người đi đầu hàng kia hình như anh Khiển. Không, làm gì có chuyện anh đang ở đây, nơi mà các chiến sĩ trải qua huấn luyện đào tạo để tăng cường đội ngũ cho chiến trường. Hay là mắt Xa bị nổ hoa? Hay mình mơ nhỉ? Xa véo vào tay một cái. Ái! Đau quá. Thế thì đúng rồi. Đúng là anh ấy về. Ô hay! Anh chững lại nhìn chằm chằm kìa. Ơ, liệu có phải anh về đón nhận quân không?
Luýnh quýnh, xúc động không thể cất tiếng gọi anh trong chiều xuân. Xa đứng như lún chân vào rãnh rau.
Bên kia đường, bộ đội Khiển ngỡ ngàng.
Bất chợt, anh mừng rỡ:
- Xa ơ...ơi, có phải Xa không?
Như có sức mạnh vô hình, Xa bỏ mặc đôi thùng tưới nằm lăn lóc giữa vườn rau, guồng chân chạy, miệng Xa hét vang:
- Anh Khiển! Anh Khiển về rồi!
Nắng xuân mỏng như tơ chao nghiêng, lướt trên vòm lá, gọi tụi chim bay về tổ trước khi màu tím hoàng hôn buông rèm.
Thoảng qua Xa tiếng nói lao xao:
- Ông này đào hoa, vừa chiến trường ra là gặp "đồng khói".
- Đồng chí nữ bộ đội xinh đẹp có phải người thương không?
- Thật vui quá đi... chuyến này liệu có tổ chức "vui duyên mới không quên nhiệm vụ" không nhỉ?
Mặc những ánh mắt đang nhìn, kệ lời nói của các anh bộ đội trêu đùa, Xa ùa ập ôm chầm anh Khiển. Cô khẽ ngả đầu vào ngực anh. Khiển cảm nhận hơi thở nóng hổi, da thịt người yêu vừa thơm, vừa nóng hổi. Trái tim Xa như tan chảy, đã lâu lắm rồi, từ sau lần ở cánh rừng quê núi, Xa chưa được ôm anh... Vồng ngực rắn rỏi, vững chãi của anh ngai ngái mùi đất, nồng nồng mùi mồ hôi.
Bất giác, nhớ ra mình là chiến sĩ, không được tự nhiên "ôm cán bộ" như thế, Xa thẹn thùng, rời vòng tay người yêu. Khuôn mặt Xa đỏ bừng. Đất dưới chân Xa nhún nhảy, nâng bàn chân nhẹ bẫng. Nước mắt Xa lăn dài trong ào ạt gió và sương mù tràn dâng, trôi vào chiều hoàng hôn tím sẫm.
Chập tối. Xa xin phép Đại đội trưởng sang "dê bộ" gặp đồng hương ở trong Nam ra đón tân binh vào chiến trường. Nheo nheo ánh mắt thân thiện, Đại đội trưởng nhắc Xa nhớ về trước chín giờ để tập trung giao nhiệm vụ. Thời chiến là thế. Bí mật đến phút chót.
Gió phóng khoáng đuổi nhau giữa thao trường đầy cỏ dại. Những đường hào chữ chi hun hút chạy ngược lên đỉnh đồi, bạt ngàn cây thừng mực, gỗ dổi đang bung lá non. Dưới gốc cây, ngay trên miệng hào, Khiển ôm Xa trong vòng tay chắc khỏe, sau nụ hôn dài nồng nàn, anh thì thầm:
- Em à, kể cho anh nghe, sao em đi bộ đội? Người yêu của lính có khác. Thật can đảm.
Khẽ ngước mắt nhìn vào trời đêm có vài vì sao nhấp nháy, Xa nhỏ nhẹ:
- Ông Khùng nhờ bà mối sang nhà đánh tiếng hỏi em làm vợ, mé đồng ý. Em trốn nhà đi xuống huyện, định đi thanh niên xung phong, không ngờ gặp đợt tuyển quân, em xung phong luôn.
Tai Khiển ù đi, giọng chợt thảng thốt:
- Ông chú Khùng định...định lấy em?
- Vâng, là chú anh thật đấy nhưng em ghét. Ông ấy đúng là con gà trống thấy con mái tơ nào cũng muốn ghẹ! – Xa ấp bàn tay ram ráp, nhiều vết chai của Khiển lên má mình, cười mỉm: - Giờ em chả thấy ghét ông Khùng nữa. Vì ông ta, bây giờ em được gặp anh.
Hít một hơi không khí thoáng đãng cho vơi nỗi niềm dâng lên, Khiển nói khó nhọc:
- Sao lại ngang trái thế? Em à, bộ đội thời chiến vất vả, gian truân lắm, nhất là phụ nữ, anh lo...
Anh Khiển vẫn thế, không nghĩ đến bản thân, mải lo cho người khác thôi. Xa yêu anh cũng vì điều ấy. Lòng Xa xốn xang, ấm áp, nhẹ lắc đầu, Xa bảo:
- Em khỏe mà. Đừng lo. Dù ở đâu, em cũng chăm sóc bản thân đủ sức khỏe đợi anh.
Giọng nói dịu dàng của Xa nhẹ êm trong đêm. Khiển thương người yêu quá. Hương thơm bồ kết lá chanh từ mái tóc mượt mà của Xa làm Khiển say nồng. Sức trai tráng của Khiển như muốn chìm trong u mê...Ngay bây giờ Khiển muốn Xa mãi mãi thuộc về anh. Nhưng, anh không thể làm thế, anh không được cào xước, bầm dập người yêu chỉ vì ham muốn nhục dục. Phải kìm lại để nghĩ cho Xa. Cuộc chiến khốc liệt này không biết đến bao giờ mới ngưng tiếng súng nổ, bom rơi, lửa cháy. Khiển khẽ vuốt mái tóc Xa, trầm tĩnh nói:
- Em! Lần này anh về đón quân vào chiến trường. Ngày chiến thắng không còn xa. Đợi chờ anh em nhé. Đất nước thống nhất, chúng mình sẽ làm đám cưới có được không em?
Có tiếng thở nhẹ và mỏng tan vào trời đêm. Xa biết nói thế nào vào lúc này? Anh nói đúng, Xa ngoan ngoãn nghe thôi.
- Anh! Ngày cưới hai đứa mình mặc quân phục nhé! – Xa mơ màng nói nhỏ.
- Ừ, nhất định là thế rồi em!- Khiển ôm chặt Xa trong vòng tay rắn chắc, cặp môi phong trần của anh miên man, lướt nhè nhẹ trên khuôn mặt mịn màng của người yêu, ướt át vân vê đôi môi khao khát của Xa...nụ hôn tưởng như đất trời giao tan...
- Em! Còn chưa đầy mấy giờ đồng hồ, chúng mình lên đường rồi. Nhớ lời anh em nhé. Trên từng chặng đường hành quân anh sẽ viết thư! – Bỗng nhiên Khiển thở dài xa xót: - Ừ mà từ hồi chúng mình yêu nhau đến bây giờ, anh chưa viết thư cho em! Đừng trách anh Xa nhé. Em hiểu bụng anh thương yêu em đến nhường nào rồi.
Những bâng khuâng, da diết quấn chặt người Xa trong từng hơi thở thao thiết. Sương buông mỗi lúc một dày. Đã đến lúc Xa phải chia tay anh về tập trung rồi. Khiển cũng thế, lát nữa thôi anh sẽ nhận quân. Nhiệm vụ của người lính gọi Khiển và Xa. Vòng tay ra sau lưng anh, Xa ghì xiết thầm ước, giá như hai đứa dính lại làm một thì thích biết mấy. Ý nghĩ trẻ con ấy làm Xa bật cười thích thú, cô khe khẽ bảo:
- Anh đi mạnh khỏe. Em chờ anh suốt cuộc đời. Nếu có kiếp sau thì em vẫn là của anh!
- Anh cũng thế, mãi mãi là của em! – Khiển bỗng thấy trong lòng dâng lên cảm giác êm ả, anh khẽ bảo: - Mà em này, biết đâu em là quân số của đơn vị anh, cùng hành quân vào Nam thì thú vị biết bao.
- Cũng chẳng biết thế nào. Chuyện đó khó anh ạ, giống như cổ tích thôi, mọi người trong đơn vị biết chúng mình yêu nhau, tin loang nhanh lắm. Không có chuyện em được về đơn vị anh.
Khiển hồi hộp nắm tay Xa áp lên ngực, nói nhỏ:
- Ừ, em thông minh lắm, thấm nhuần tư tưởng chính trị tốt. Không thể có chuyện hai đứa chung đơn vị.
Phút giây bịn rịn chia tay giữa thao trường ngàn ngạt gió làm Xa chợt rùng mình. Hai người nắm tay nhau trên con đường rắc đầy hoa cỏ ao ước, giá như con đường dài mãi ra, giá mà không có bom rơi, lửa cháy... Thời gian hôm nay sao chạy nhanh thế? Nhưng thôi, việc được gặp nhau thế này là tuyệt rồi phải không anh? Mắt Xa cay cay. Đến lối rẽ vào nhà chị Hiền, Xa gạt nước mắt, nói giọng ngậm ngùi:
- Anh à, anh đi mạnh chân, khỏe tay và...nhớ em nha!
Những viên sỏi dưới chân Khiển như lăn tròn, cố ghìm cảm xúc, Khiển ôm chặt Xa, đặt lên cặp môi xinh xắn nụ hôn nồng nàn, thì thầm anh bảo:
- Em vào chiến trường nhớ giữ sức khỏe. Thận trọng trong từng giây phút khi đối mặt với đạn bom. Hãy chờ anh em nhé...
Gió thổi ràn rạt nồng thơm hương hoa ngợp khoảng không. Hương thơm lạ kỳ quấn riết, ùa ập tâm trí và tràn xoay theo từng dặm trường gian nan mà Xa nếm trải, đi qua...
Chương 9
Hạnh Phúc Nhỏ Nhoi
Sáng tháng Mười. Nắng thu trải rộng trên những thửa ruộng bậc thang, rủ bông lúa trĩu hạt óng vàng. Nắng khuơ ngàn vạn bàn tay xua sương trắng mỏng manh bay lên núi Phja Bjooc. Mường Vang ăm ắp giọng hót của bầy chim đa đa, khướu, liếu tiếu.... Nước dưới sông Nậm Khao thao thiết chảy.
Nhấp nhô trên từng thửa ruộng bậc thang của tổ sản xuất Nộc Nhùng là các bà, các cô vận áo chàm buộc chéo ngang thắt lưng gọn gàng, nhanh tay gặt lúa. Tiếng hái lúa xoàn xoạt, đan xen trong những chuỗi cười giòn tan, trêu đùa của gái trẻ, làm không gian rộng mênh mang chợt thu nhỏ ấm áp.
Dần bao giờ cũng khơi mào một vài câu chuyện cười. Giọng nó choang choác như đánh trống. Kể chuyện cười mà mặt tỉnh queo, tay thoăn thoắt gặt lúa ít ai sánh bằng. Ngày công của Dần nằm ở tốp đầu tổ Nộc Nhùng. Nhìn bề ngoài, ai cũng bảo Dần là đứa gái vô lo, vô nghĩ, có gì trong bụng cũng nói tuột ra, thế nên miệng không kịp mọc da non. Nói nhiều nhưng đôi môi cứ đỏ tươi. Nhiều đứa gái bỏ vào tai nhau: "Cái Dần có thằng trai thương yêu thì không riêng Mường Vang biết, khéo tin ấy loang tận huyện cũng nên. Miệng nó giống con tép nhảy dưới suối sẽ khoe ngay mà".
Là lũ gái bản không hiểu nó nên nói thế. Ngần biết nhiều đêm đi tuần tra quanh mường, Dần sụt sịt khóc ngấm ngầm. Nó thổ lộ với Ngần, trái tim nó mê mải đuổi theo bóng dáng cao lớn của thằng Niệm ở Mường Vống vào chiến trường. Mơ màng chép miệng tiếc rẻ, nó nói với Ngần, giá nụ hôn chia tay hôm thằng Niệm đi, gắn mãi vào môi nó thì hay biết mấy. Ngần tròn mắt ngạc nhiên khi nó thốt ra điều sâu kín. Dần choàng qua vai Ngần thủ thỉ, em nhớ anh Niệm thì kể chuyện cười cho mọi người vui, em nghe tiếng cười giòn, vơi nhớ thương chị à. Và còn một điều nữa, em luyện cho giọng nói to choang choác để những thằng trai cái mắt nhìn trộm, cái bụng muốn làm điều xấu sợ không dám đến gần. Mắt Ngần rưng rưng đỏ khi nghe Dần tâm sự.
Từng chặp tiếng cười rộ lên, rập rờn trôi trong sóng lúa. Lúc này Ngần biết là Dần đang thả hồn về nơi xa xôi, khe khẽ thầm gọi tên người trai của nó. Tay nó làm không ngơi, miệng luyến thoắng chuyện cười nọ đến chuyện cười khác, dồn nhớ thương vào góc tâm hồn...
Đưa mắt về phía những tiếng cười giòn, Ngần khe khẽ thở dài. Đứa bé trong bụng chợt xoay người, có lẽ nó khó chịu khi phải ngồi lâu ở đấy. Ngần cảm giác chân nó co lên, duỗi ra, đạp lịch kịch vào mạng sườn nhoi nhói. Thấy Ngần mệt mỏi ngoái người ném lượm lúa ra sau lưng, bụng to kềnh càng sắp đến ngày khai hoa nhô cao mãi lên phía trước, bà Sang lầm bầm giục:
- Con này, bụng vượt mặt vẫn tham công tiếc việc. Đừng cố nữa, về đi, bảo rồi không nghe, nó mà xổ ra ruộng lại không chạy kịp.
- Mợ à, đang vụ gặt, con rốn thêm công điểm. Vả lại, làm đội phó mà điểm thấp, công ít thì con không biết dấu mặt đi đâu.
- Ôi dào, chức đội phó đội sản xuất Mường Vang này của mày không ai gánh hay sao mà phải cố thế? Gồng người leo núi tuần tra, lội ruộng cắt hái thế kia, đứa bé không chịu chui ra sớm mới lạ chứ. Chắc gan phải biết!- Mợ Sang nhẹ nhàng nói, tủm tỉm cười. Mắt ngời niềm hạnh phúc.
Đang hối hả cắt lúa xoèn xoẹt cách đấy vài sải tay, nghe lõm bõm hai mợ cháu Ngần nói chuyện, bà Nhòm vợ ông Khút Chủ tịch xã thấy ngứa cái tai. Chuyện nhà nói mãi chưa đủ hay sao mà phải ra đây khoe con cháu. Cái bực dọc như bọc báng trong ruột trồi lên cổ họng. Bà lầm bầm khắc nói khắc nghe...Con mụ Sang này, giờ đã bao nhiêu tuổi rồi mà vú vẫn to thây lẩy, da phơi nắng trắng hồng, không thấy mọc đốm đen ở tay, ở mặt. Đôi mắt nhảy nhót đốm sáng như ma trơi, làm cho chồng bà hình như vẫn ngấm ngầm tơ tưởng. Khúc sông trước ngõ nhà bà nông thế, ông Khút đi làm việc xã không lội, cứ tưỡn chân mãi xuống bến đá trước cửa nhà mụ Sang mới được hay sao?
Con cái Ngần lẻo mép kia, cơ sự nhà bà sao liên đới đến nó thế? Đành rằng chuyện nó với thằng Khỉnh không thành thì may cho con trai bà quá. Đàn bà có chửa mà đi lại vâm váp, cái mặt tươi hơn hớn, má đỏ ửng như cục than hồng dính vào thì tốn sức trai lắm. Thằng Khỉnh ở gần nó thì xác xơ thôi, đầu tóc lại chả xù lên như búi bòng bòng tre vót dở ấy chứ. Ngẫm đi, nghĩ lại thì nhà bà có phúc không rước nó lên cầu thang, ngồi vào nhà làm dâu con đấy.
Thế nhưng việc thằng chú Khùng, em trai út chồng bà, hỏi lấy cái Xa không thành thì cũng từ con Ngần này mà ra, còn ai vào đấy nữa. Không riêng con Ngần đâu, cả nhà nó xúm vào chọc ngoáy mới thế. Gớm, cái mồm con mụ Sang dóng dẩy kia cùng lão Va " mắt chột" chồng nó xui con Xa, thì sao mà không nghe chứ.
Con Xa khỏe khoắn, ngoan ngoãn bỗng đốc chứng, trốn đi khỏi nhà vào đúng hôm đoàn người họ Nông của chồng bà, do ông chú Nông Hoạt dẫn đầu, thay cha mé chồng sang dạm ngõ. Nó biến mất như thể chui xuống lỗ đất nẻ náu mình mới bực chứ. Đường hoàng chuyện người lớn, bỗng hóa ra trò trẻ con. Mé con Xa ngồi đực như tượng gỗ, mặt méo xệch nom bực quá. Bà mắng xa xả vào mặt, không mở miệng nói câu nào. Còn nói sao được nữa? Gia đình chồng bà danh giá nhất nhì xã này, bỗng dưng bị con Xa úp nơm giở trò đùa sao không tức? Suy cho cùng cũng tại nhà con Ngần cả thôi. Con Xa, con Ngần hai đứa kết toồng, hai nhà thân thiết nhau thì nó xúi gì chả nghe. Bực quá đi...
Thằng chú Khùng là con bà vợ hai của bố chồng. Chuyện cụ ông có hai vợ cụ thể thế nào thì phận bà làm dâu không biết được đâu. Mấy lần bà tọc mạch gạn hỏi, bị ông Hoạt trừng mắt lên quát cho tái mặt, không dám mở mồm hỏi nữa. Giờ thì bố và hai người mẹ chồng yên phận dưới mộ đá rồi, chẳng ai dại gì khơi mào lại chuyện của người đã khuất núi mà gánh tội.
Em chú Khùng đâu có xấu. Phải tội đôi chân không khỏe, mỗi khi bước đi chân phải thành dấu chấm, chân trái phết dấu phẩy thôi. Giờ nó là Đội trưởng đội sản xuất Mường Vang. Nhà em chú sát kề nhà con Xa. Từ hơn ba năm nay, sau khi mé hai mất, em chú bà ở một mình trong gian nhà sàn cột gỗ vàng tâm. Những nét vân gỗ trên cột nhà nhảy nhót như rồng bay, phượng múa, đẹp tuyệt. Mỗi lần sang nhà em chú, bà thường ve vuốt, xuýt xoa khen em chú bận thế, vẫn có thời gian để lau bụi.
Mải nghĩ, bà Nhòm ngẩn người ra như trời trồng giữa đám người lụi cụi. Mà sao họ hái lúa nhanh thế, vừa mới đấy đã dẻo tay khua hết đám ruộng non một sào, trơ ra mấy hàng lúa trước mặt bà thôi. Nếu không nghe mụ Sang ời ời gọi vào nghỉ giải lao uống nước, không hiểu bà đứng trơ ra giữa nắng đến bao giờ. Lại nó gọi mới bực chứ. Cũng chỉ tại con mụ này mà sáng nay bà hoặc nhau với ông chồng. Giờ ra ruộng đi làm tính điểm cũng vấp vào nó. Rõ ghét!
Tờ mờ sáng, mặt sông mờ mịt sương khói. Bà Nhòm xuống mở sẵn cửa chuồng gà, để sẵn máng ngô xay trước sân chuồng, lúc nào sáng tụi gà mẹ, gà con khắc biết lối mà ăn.
Bếp giữa nhà đặt nồi khoai luộc vừa chín tới, tỏa hương thơm nức. Món khoai lang mật này ăn xong, uống bát nước chè xanh bà ủ sẵn trong ấm tích, ông Khút thích phải biết. Ấy vậy mà ông Khút hôm nay không màng. Mất công bà dậy sớm chăm lo cho ông. Thấy ông đeo túi chàm khoác chéo lưng, xăm xăm đi xuống cầu thang, tự dưng cái bực trong người bà dâng lên. Bấy lâu nay sự nghi ngờ chất chứa không nguôi ngoai. Đi sớm thế này chỉ có hẹn hò gặp nhau. Một người xuống xã, một đứa đi chợ huyện. Ờ, đúng rồi, tha hồ sóng đôi nói chuyện, không lo dân bản nhìn thấy đàm tiếu. Người bà bừng bừng nóng như ăn cả nắm ớt, bà kéo tay ông ngay bậc cầu thang, cằn nhằn, dằn dỗi:
- Này, sao ông không đi đường thẳng lội qua sông trước ngõ nhà ta, lại cố đi đường vòng? Có cái đẹp thây lẩy nó trần ra ngoài để mắt ông nhìn a?
Đôi lông mày ông Khút nhíu lại, bụng ông thầm nghĩ "Mụ vợ lại dở chứng nói móc, ghen gió đây", ông quắc mắt:
- Chưa sáng mà bà đã nhai dễ mon ngứa hay sao? Có để tôi đi xã không thì bảo!
Chỉ chờ có thế, bà Nhòm tru tréo:
- Ông bảo ai nhai dãi mon? Nếu ăn được thì ông đầy miệng trước, rồi mới đến con này. Sáng nào tôi chả hầu hạ ông phồng mồm, no bụng. Ông bảo con mụ tóc dài, háu trai ấy đến nhà này mà hầu hạ. Tôi rước từ ngõ vào nhà đấy, miễn là nó phải chui qua háng hai thằng con tôi.
Đến nước này thì ông Khút không chịu nổi nữa, ông nổi khùng:
- Bà bảo con mụ nào tóc dài nào. Này, đừng có giống như cóc ghẻ ngồi xó nhà nghiến răng nha. Nỏ mồm nói láo. Cái bến tắm trước ngõ đầy đứa gái phơi người ra mà bảo tôi lội qua đấy ư?
Sàn nhà chợt rung lên bần bật, hai cái chân to như cột đá của bà Nhòm nhảy tưng tưng như bị ong đốt:
- Ông bảo ai cóc ghẻ? Ngủ với cóc ghẻ thì cũng là cóc ghẻ thôi. Ừ, tôi xấu đấy. Biết xấu mà còn rúc mãi vào...
- Cái miệng bà không ngậm lại, tôi nhét bánh tay vào bây giờ. Xấu người, xấu nết! – Ông Khút hằm hằm nện chân xuống cầu thang, mặc sau lưng mụ vợ già cau có, nỏ mồm nhả những lời độc địa, khó nghe...
Từ lúc mặt trời bầm đỏ vén mây, ngồi trên núi ném nắng vàng xuống bản, Ngần đã thấy bụng đau lâm râm. Đứa bé trong bụng chốc chốc lại oằn người đạp. Nhẩm tính thì anh Phái đã xa bản, xa Ngần chín tháng rồi. Đứa bé con Ngần chắc cũng được chín tháng tuổi.
Uống ngụm nước cho vơi bớt cơn khát, bụng ngần chợt quặn lên. Cơn đau dội từng hồi. Có lẽ mặt Ngần từ đỏ chuyển sang màu lá, thế nên mợ Sang kéo tay Ngần giục:
- Con này mày bị sao thế? Khó chịu trong người a?
- Cháu...cháu đau bụng.
Mọi người đang giải lao nhốn nháo, mỗi người một câu giục giã Ngần về nhà.
Bà Nhòm dẩu đôi môi thâm sì, bảo: - Đúng là tham lam, sắp tụt bụng còn cố đi gặt lấy nhiều thóc.
- Bá làm sao thế? Miệng thả lời có gai không lo bị sưng vếu a?- Cô Dần nói như hét vào mặt bà Nhòm rồi co chân chạy vù vù đi gọi bà đỡ.
Cũng may chân ruộng thấp, tổ sản xuất Nộc Nhùng thu hái lúa cách nhà mấy chục bước chân, thế nên hai mợ cháu leo đến sàn nhà thì Ngần ôm bụng quằn quoại. Cái đau muốn xẻ rách bụng Ngần ra thành từng mảnh. Ngần bặm môi, cắn răng khe khẽ rên...
Bà Sang quính quáng vội vàng ra vườn hái chín ngọn lá thơm. Cứ hái sẵn như thế, cho vào nồi đồng bắc lên bếp đun bảy ngọn lá, nếu đứa trẻ sơ sinh là con gái thì cho thêm hai ngọn nữa.
Ông Va vội vàng địu ống bương làm từ thân cây tre ngà vàng óng, lội xuống giữa dòng sông Nậm Khao, múc đầy nước tinh khiết mang về đổ vào nồi đồng đun lá thơm, đổ ra thau gỗ để lau rửa tắm táp cho đứa bé sạch sẽ.
Mỗi chiếc thau gỗ mà đứa trẻ tắm là tượng trưng vía ngoan, bóng khỏe khi đứa bé soi mình vào nước thơm, lá mát ngọt ngào. Chiếc thau gỗ này ông Va lụi hụi đẽo gọt từ gốc cây gỗ hoàng đàn thời ông, bà xa xưa để lại. Gốc cây này lớn lắm, ông Va nghe bố kể, cụ tổ vớt được dưới sông Nậm Khao trong một trận lũ từ thời mới lên Nộc Nhùng lập bản. Cây gỗ to cao ấy để dưới gầm sàn ngày càng rực lên màu vàng lộng lẫy, tỏa hương thơm nức.
Chi nhánh họ Ma nhà ông trải qua nhiều đời, không mấy ai làm chậu vía hay chậu rửa mặt từ loại gỗ quí hiếm này vì khó tìm. Người trong họ làm chậu từ gỗ táu hay xoan đào. Chậu gỗ của ông, từ lúc biết làm người đến giờ, cũng làm bằng gỗ xoan đào hồng rực. Phải chăng vì thế mà cây gỗ này, ngoài cái chậu của thằng Ngành ra, bây giờ ông làm cho đứa bé con cái Ngần.
Những hạt gỗ vụn từ đẽo chậu, ông tỉ mẩn gọt từng hạt tròn xoe như mắt chim, dùng chiếc kim sắt nung đỏ xuyên qua, nối lại thành hạt vía bằng chỉ đỏ. Mỗi đứa trẻ của dòng họ nhà ông, cất tiếng khóc làm người có hai vòng vía. Một chiếc vòng cổ chạm bằng bạc, còn chiếc kia là làm từ gỗ vụn của chậu vía.
Ông Va chắp tay sau lưng đi lại sốt ruột. Con mắt bị thương giật liên hồi. Nước trên nồi đồng réo rắt, sôi đi sôi lại mấy lần, từ buồng bưng vẫn chưa vọng ra tiếng trẻ khóc. Sao lâu thế không biết. Chẳng hiểu là con trai hay con gái mà gan vậy? Nắng đã tạt sang đầu chiều mà nó chưa biết lối ra khỏi bụng mé nó.
Dường như không để ông Va phải lo lắng quá lâu, trong buồng vọng ra tiếng khóc "...oa...oa...oa" vang to, báo cho bản mường có một sinh linh nhỏ nhoi ra đời, gia đình thêm người, bản mường sẽ đông vui. Tiếng bà đỡ Ngoái cùng cô Dần reo vang: - Con trai!
Cái chân bà Sang gấp gáp, mừng quýnh đi ra ngoài nhà. Miệng cười tươi tắn, bà trao cho chồng quả bầu đựng núm nhau:
- Con trai! Nó là thằng trai bụ bẫm ông à.
Ông Va hồ hởi: - Thế a? Phúc lớn rồi!
Ông quày quả mang quả bầu xuống chân cột chính dưới nhà, song song với cây cột chôn núm nhau của thằng Ngành. Ông hì hụi bỏ đá kê chân cột ra, chôn quả bầu đựng núm nhau của nó xuống. Miệng ông lầm rầm khấn xin ông bà, tiên tổ chứng dám cho đứa cháu của dòng họ ra đời.
Bà Sang giót nước lá thơm từ nồi đồng đổ vào chậu gỗ, pha thêm nước sông lạnh cho âm ấm, lấy lọ nước muối pha sẵn nhỏ bảy giọt vào để đứa trẻ mặn nồng săn thịt, thắm da, tự tay bà tắm táp, lau rửa cho thằng bé.
Đứa trẻ tắm rửa, thơm tho đã biết chóp chép cái miệng bé xíu đòi ăn. Bà Sang mắng yêu:
- Thằng này háu ăn lắm đây, để bà cho uống mật ong triết dạ nha.
Cái miệng hồng hồng nhỏ xinh như con sáo há ra rồi chóp chép làm Ngần quên đi mỏi mệt. Cô nhìn con chợt nghĩ thầm. Vầng trán cao vuông vức, cái sống mũi thẳng cương trực là của anh Phái đấy. Ui chao! Lúc này anh đang ở đâu, có biết anh đã làm cha rồi không? Em sẽ nói với cậu mợ đặt tên con là Đào Văn Hợp. Nó mang họ anh là phải phép. Em không để con mang họ Ma nhà em...
Thau gỗ từ góc buồng tỏa ra mùi thơm nhẹ nhàng, thanh tao. Ngần thiếp đi trong ngan ngát hương.
Dần nhẹ nhàng gài lên cửa nhà Ngần cành lá báo có người ở cữ. Cô hối hả guồng chân chạy ra ngoài đồng. Giờ này sang chiều, mọi người chắc đang đập lúa, cô phải cùng các xã viên quẩy thóc về sân của tổ để phơi cho được nắng. Tiếng cười nói rộn vang cánh đồng bậc thang xua vẻ mệt mỏi của các bà, các cô. Mặt trời chạy theo mây, chiếu bóng người dài ngoằng. Dần vừa gánh thóc vừa mỉm cười nhìn bóng mình lêu nghêu, tung tẩy dưới mặt đất...
Chương 10
Ảo Giác Và Thực Tại
Đội trưởng Đội sản xuất Mường Vang Nông Văn Khùng hôm nay không chúi xuống hầm trú ẩn như mọi ngày. Chân Khùng xăng xái leo lên vạt nương cao, nương thấp, van vát nối nhau nằm nghiêng trên những bìa rừng. Trước đây đất nương bãi là của chúa đất, chúa mường. Từ sau chiến thắng Điện Biên Phủ, những chúa đất, chúa mường giàu có bỏ Mường Vang, bỏ bản dắt díu, đua nhau chạy di cư vào Nam. Đất nương bỏ hoang chia cho dân nghèo các bản. Trâu, bò, ngựa của nhà giàu chia đều mỗi nhà một, hai con. Từ phận người làm thuê, cuốc mướn quần quật mà cơm ăn không đủ no, bây giờ có ruộng đất, nương bãi, trâu cày cấy, ngựa thồ hàng thích quá. Làm nhiều ăn nhiều, làm ít ăn ít. Nương chưa đủ chỗ gieo ngô, trồng sắn thì khai khẩn mở rộng ra từ những cánh rừng giang, rừng nứa rậm rịt.
Được vài năm làm ăn riêng lẻ, giờ thành lập hợp tác xã thì đất đai, trâu bò, cày bừa...gộp lại của chung tập thể. Làm chung nhau từ việc lớn đến việc bé. Cuối vụ, người làm nhiều được hưởng nhiều, lười làm thì được chia ít. Là nói thế thôi, trong ăn chia chả biết nơi khác thế nào, ở đây khó công bằng lắm. Con cháu họ hàng dây mơ, dễ má của lãnh đạo xã, ban chủ nhiệm hợp tác xã, đội trưởng sản xuất... dù sao cũng được nể nang ưu tiên, thiên vị. Xì xào thầm thì với nhau thôi, không ai dám nói ra trong cuộc họp. Nói lời không có chứng cứ là đơm đặt chuyện, gây mất đoàn kết, sẽ bị lôi ra họp hành "mổ xẻ" phê phán. Như thế chả khác nào mang nồi nước sôi dội vào người mình. Dù có nghi ngờ nhưng không ai mở miệng.
Khùng là em út của Chủ tịch xã Khút. Tuổi của Khùng hơn thằng cháu Khỉnh, con anh trai một năm ăn cơm gạo mới. Hai chú cháu hợp ý nhau lắm. Chuyện Khỉnh lay lắt nhớ thương, say đắm cái Ngần thì Khùng là người được nó thả lời vào tai sớm nhất. Ờ, cái thằng tinh ranh thế mà không biết cách túm chặt con bé mặt hoa da phấn. Giờ con Ngần đã là gái sề rồi. Là gái sề như nó thì tụi gái tuổi hoa theo mệt cũng không bằng. Nó có con rồi nom càng cuốn hút bởi vẻ đẹp mặn mà, ít ai sánh bằng. Ngẫm lại chính Khùng nhiều lúc còn mơ màng tơ tưởng đến nó cơ mà. Giá như cái chân của Khùng không tấp tểnh, giá như thằng cháu không thích nó... biết đâu đứa gái đẹp nhất Mường Vang này chả ngả vào tay Khùng rồi. Nghĩ thế, Khùng bật cười khành khạch giữa rừng vắng như có ma ám.
Thằng Khỉnh đi tìm cái chữ khôn, nó không biết đã quên lưới tình từng làm nó quắt quay khổ sở chưa? Nhớ những ngày thằng Khỉnh phờ phạc mà bụng Khùng ác cảm với nhà Ngần. Rõ ràng thằng cháu khoe với Khùng nó được bông hoa đẹp thả lời Sli. Vậy là chẳng mấy chốc họ Nông có tin mừng. Đùng một cái, con Ngần phũ phàng quên lời yêu, xóa lời hát, vội vàng lấy chồng. Nó lấy thằng nghèo kiết xác chứ đâu có của nả gì? Sự đời chả biết đường nào mà lần. Nếp nghĩ dấu kín trong bụng con người ta không ai soi thấu. Ngẫm lại, miếng ngon từ mồm trôi xuống bụng còn mắc đấy, huống chi phụ thuộc vào cái lắc hay gật từ người ngoài. Nhiều lúc mình không hiểu nổi mình vì sao nghĩ lung tung, nay thế này, mai thế khác nữa là người khác.
Mà con Ngần thật tệ. Mặt sáng nhưng người nhiều góc tối. Chính cái Ngần phá nát lưới tình của Khùng đấy. Nhà Khùng đã nhờ ông mối sang đánh tiếng với mẹ cái Xa để nó về làm vợ Khùng, ấy thế chả biết vì sao cái Xa bỏ nhà ra đi. Nghe nói nó đi công nhân hay làm thanh niên xung phong ở đâu đó. Mẹ Xa không biết thực hư cái chân Xa đi đâu thì Khùng làm sao tìm được.
Xa là bạn thân Ngần. Việc Xa trốn nhà ra đi do Ngần xúi bẩy. Đành rằng, ở vùng đất này thì Khùng lấy đâu chả được vợ. Trai tráng khỏe mạnh nô nức tòng quân lên đường ra mặt trận, một vùng rộng lớn hiếm bóng dáng người đàn ông lắm. Từ trong nhà, ngoài ngõ đi khắp đường ngang, lối tắt trong rừng, trên núi chỉ thấy người già, đàn bà, lũ con gái cùng trẻ nhỏ. Khùng liếc mắt một cái thôi, chưa cần mở lời có khối ánh mắt nhìn trộm rồi ao ước đấy.
Biết thế, nhưng tin Khùng hỏi vợ hụt theo gió lan nhanh. Miệng lưỡi con người không bịt được. Chuyện của Khùng thổi từ nơi này, đến bản kia. Tình tiết phồng lên ly kỳ. Khùng là người trong cuộc cũng phải giật mình. Có ai đó còn thì thầm, bề trên mà muốn hớt miếng ngon của con cháu, nhăm nhắm hỏi đứa gái thằng cháu thích làm vợ, thế thì Khùng có trăm bạc nén, ngàn con trâu, đứa gái ấy cũng không về làm vợ.

Ô! Khùng nghĩ mãi không biết thằng cháu nào để ý đến Xa. Thằng Khỉnh đặt mắt vào Ngần rồi, còn thằng nào trong họ nghĩ đến cái Xa nữa nhỉ? Nhà Xa giáp nhà Khùng. Hai nhà chung bờ rào đá thôi, có thằng trai nào đến tán tỉnh Xa mà Khùng không gặp? Bất kể thằng ở bản xa đến bản gần, khi giáp mặt ở ngõ nhà Xa, Khùng đều nói với tụi nó Xa là của Khùng, hai nhà định ngày làm lễ "minh hom" rồi, thế nên đám trai ấy nghe Khùng nói thế thì nản, mang sáo đến thổi một lần rồi lặng lẽ đi, không quay trở lại.
Có lần, Khùng chợt nghĩ đến thằng cháu Khiển. Chẳng lẽ nó thích Xa ư? Không thể nào. Nó là thằng có học, xa nhà đi đây đi đó thiếu gì gái xinh mà phải về nơi rừng xanh yêu thương, nhớ nhung. Bao năm qua, thư thoảng nó quyếnh quáng về nhà, cũng nhiều lần dảo chân sang chơi với Khùng, nó chưa một lần hỏi về Xa. Khùng chưa thấy nó bước qua gốc cây mận già trước ngõ để vào sân nhà Xa. Làm gì có chuyện nó thích Xa? Mà nói cho cùng, Khùng hỏi cái đứa thằng cháu nó thầm nhớ có sao đâu. Chuyện nam nữ bản thích nhau là chuyện thường, có lấy nó làm vợ không lại là chuyện khác... Khùng bực bội, hằn học không nói được ra mới tức.
Chuyện của Khùng với Xa không thành, đích thị do nhà cái Ngần quấy phá mới ra nông nỗi này. Khùng cảm giác con tim nơi ngực Khùng có bàn tay thít chặt. Khùng lặng lẽ cà nhắc bước mà ngực dội cơn đau. Khùng sẽ không để nhà con Ngần sống yên ả. Nó nhơn nhơn nói, cười trên nỗi đau của Khùng như thế, khác nào hắt nước bẩn vào mặt Khùng. Thật quá quắt, tồi tàn.
Mỗi lần nghĩ đến chuyện dở dang của Khùng với Xa là tai Khùng lảnh lót tiếng cười chọc tức của Ngần. Cái bực trong người Khùng như có trăm ngàn bàn chân chạy nhảy loạn xạ. Thế nên, phải tìm cách nào đó cho nhà con Ngần một vố đau mới hả bụng.
Bất chợt, tiếng tù và rúc lên báo hiệu máy bay thằng giặc mò vào núi rừng cắn trộm. Tụi chim từng đàn, từng bầy nháo nhác, chí chới gọi nhau sà xuống tán cây. Đấy chim còn biết tìm nơi an toàn trú ngụ. Khùng cũng phải nhanh chân tạt vào khu rừng mả rậm rạp, nấp kín vào bụi cây. Ấy, chưa thấy tàu bay, tàu bò mà ngực khùng đã nổi trống, miệng hổn hển thở. Ở đây chả có ai nhìn thấy sắc mặt xanh lá của Khùng mà phải giữ ý tứ hay dè chừng. Có chăng chỉ hồn ma người chết dưới những khu mộ ở rừng mả biết thôi. Cũng chả lo gì, bây giờ đang có nắng, người âm yên bụng dưới ngôi nhà của con cháu làm cho, không lên dương gian đi lại lung tung được. Thế nên chả có ma nào nhòm thấy Khùng sợ sệt. Ừ, từ bé mé đã bảo thấy ăn tìm đến, đánh nhau tránh xa, huống chi bây giờ bom đạn dày trời, phải biết quí mạng sống của mình. Ai dại gì chường mặt, phơi thân mình giữa khoảng đất trống, chẳng may dính đạn lạc, bom thừa thì có phải thiệt thân không?
Ngẫm ra, cái chân có tật của Khùng thế mà hay, không phải cầm súng ra trận như tụi trai khác, đã thế ở nhà có tí chức sắc. Cái chức đội trưởng sản xuất tuy không cao lắm, nhưng đứng trên nhiều người, nhàn thân, không phải đầu tắt mặt tối mà vẫn mang về lợi lộc nhiều. Không biết sau lưng thế nào, trước mặt có ối người nói lời hay như nước suối chảy, giót vào tai Khùng đấy thôi. Những lời ngọt ngào của dân Mường Vang Khùng nghe quen tai, đến nỗi ngày nào chưa nghe được lời hoa nở là Khùng thấy bứt dứt như có tụi kiến bò khắp người. Vẫn biết có lời nói thật bụng, nhưng nhiều câu nói để mượt cái tai. Khùng đâu có tốt như thế. Thật ra, người kết thân với Khùng không nhiều, nhưng chỉ chừng ấy con người vây quanh, Khùng cảm thấy mình oai lắm. Bởi ngoại trừ một số người lớn tuổi, còn lại là cánh phụ nữ sồn sồn và gái tơ. Nhìn họ hơn hớn thế mát cả mắt. Có em ấy á, cứ xoắn xuýt Khùng như thể chỉ cần Khùng liếc ngang con mắt là trôi vào lòng.
Theo cái nghĩ gần của Khùng thì họ bu lấy Khùng cốt sao được dòm vào sổ công điểm, xem Khùng ghi công, tính điểm thế nào? Có được "hời" vì Khùng tâng điểm cho không? Dù chỉ được "lãi" thêm một điểm so với công việc khoán một ngày, họ cũng có thêm hạt ngô, hạt thóc chạy về nhà rồi. Có mất gì đâu...
Là Khùng nghĩ thế, nhưng có mấy bà chị lớn hơn Khùng một vài tuổi thì họ không cần công điểm. Chỉ nhìn đôi mắt ướt, gò má căng rực dưới nắng, đôi tay luống cuống khi Khùng nhìn, đủ biết họ cố dấu tình cảm. Riêng chuyện này thì Khùng hào phóng lắm. Kệ chứ, mất gì đâu, họ cần thì Khùng cho thôi. Nhìn mấy chị bu quanh Khùng nói cười tíu tít, làm việc hợp tác xã khoán chạy băng băng, in như rằng Khùng thả lời ong bướm, đẩy đưa. Đúng là được lợi đôi đằng. Khùng thoáng giật mình, xòe ngón tay ra mà đếm thì phải có cỡ... dăm người ở mường. Hơn tuổi Khùng nhưng xưng em ngọt sớt. Sướng thế.
Dân trong vùng biết Khùng có tính trăng hoa quẩn quanh, nhưng chuyện ấy mặc thôi. Nói ra làm gì, tọc mạch làm gì. Người già chép miệng bảo, nó có thân khắc giữ, của nó mà không giữ thì ai giữ hộ, có sao nó chịu mà.
Mặc cho tiếng máy bay ầm ì, Khùng nằm khềnh trên tảng đá trong búi cây mâm xôi to tướng, nhẩn nha nghĩ về người đàn bà của Khùng. Thoáng chút lo lắng, nhưng Khùng chậc lưỡi tanh tách như con thạch sùng kêu trong đêm rồi chợt bật cười. Nói thế nào nhỉ? Cái tình chị em của Khùng quyến luyến sâu đậm với Hái. Còn với người đàn bà khác để ra oai là người đàn ông. Họ khát khao, tơ tưởng, Khùng thích thì đá gà, đá vịt tí chút rồi thôi. Khùng thật sự đắm say Hái rồi. Đêm qua sau cơn cuồng si, Hái nhủ vào tai Khùng:
- Hình như mình có con anh à.
Khùng choàng ôm Hái, hít hà mùi hoa thơm da thịt. Ô, vừa làm "việc ấy" xong chưa đầy một canh giờ, Khùng lại muốn nữa. Sức hút nóng bỏng từ cơ thể Hái như chất men say làm Khùng hít hà, ngấu nghiến. Khùng ve vuốt miên man, nói trong hơi thở nhục cảm:
- Có con thích quá đi, mình sẽ có nhiều...nhiều con.
Hái ôm đầu Khùng ấp vào núm vú đã chuyển màu: - Nhưng mà...bao giờ anh cưới em?
Khùng đang trong cơn đê mê, trả lời qua quít: - Ừ, ờ... cưới a, cái đó nhanh thôi mà, chả cưới thì tụi mình cũng sướng thế này đấy thôi.
Khùng nói thế rồi hôn như mưa lên khuôn mặt Hái...
Này nhé, Hái mang vẻ đẹp mặn mà. Khuôn mặt bốn mùa mang màu trắng hồng như quả táo. Đôi mắt lá răm lúng liếng hớp hồn Khùng từ bao giờ không rõ. Ờ, Khùng nhớ, cái hôm Xa bỏ Khùng trốn đi, Khùng bực bội, cáu giận ngồi ném sỏi dưới bờ sông cho vơi cái tức, đến lúc trăng tỏa sáng. Chả hiểu ma sui, quỉ dẫn thế nào, Khùng đang héo rũ người, chợt có tiếng chân nhẹ bước, tiếng khỏa nước êm ái làm Khùng tỉnh cơn bực, mắt quẩn vào người đang cười đùa với trăng dưới mặt sông sóng sánh ánh bạc. Đấy là Hái, cô dân quân trong Trung đội súng máy 12ly7 nổi tiếng của Mường Vang.
Trăng lênh loang nhảy nhót. Trăng hào phóng phiêu du cùng sương đêm. Trăng miên man bơi lội. Trăng lặn đáy sông chơi trò đuổi bắt. Trăng tung nhũ anh ánh sắc vàng, quây tròn người đàn bà khỏa trần đang vớt trăng xoay tròn vũ điệu và bật cười thích thú giữa mênh mang sông nước... Chao ôi! Đẹp đến thế là cùng! Khùng nín thở giữa bãi đá đầy lau sậy, cỏ dại. Mắt đăm đắm, mê hoặc bấu chặt vào cơ thể trắng nõn ngời ngợi của nàng. Trống ngực Khùng đập thùng thùng như chày giã gạo... Khỉ thế chứ, chưa bao giờ Khùng tận mắt chứng kiến cảnh tắm sông hoang dã của người đàn bà như thế.
Hái ướt dượt bước lên bờ, nàng không vội mặc quần áo. Thân hình nõn nà, sáng lấp lóa của nàng nằm dài trên tảng đá, ngắm trăng chạy trên trời, giáp bụi cây Khùng ngồi. Hai tay nàng khẽ đặt vào ngực, nơi bầu nhũ hoa dập dềnh theo nhịp thở và nàng khóc! Tiếng khóc thổn thức như đứa trẻ bị người lớn bắt tội làm Khùng luống cuống, tay chân thừa ra, Khùng thở gấp gáp rồi bật lên tiếng ho khan.
Dường như quá thảng thốt, hoảng sợ, Hái vội vàng vơ áo chàm quấn ngang người, ngồi xo ro, thút thít khóc...
Khùng như chợt tỉnh, lắp bắp: - Hái à... tôi...tôi không biết...
Trăng nấp vào mây, không gian chợt sẫm lại, Hái nói trong nước mắt:
- Anh...anh...anh... đi đi.
Trước giọng nói yếu ớt của Hái, chẳng hiểu sao như có ma lực kéo người Khùng thật mạnh. Khùng ngồi bệt xuống bãi lau sậy rập rờn gió, trong hương thơm dìu dịu của hoa mạy mác, giữa tiếng ếch gọi bạn miên man...
Khùng lặng lẽ, trân trân nhìn Hái so ro dưới trăng. Sau nấc nghẹn, Hái ngưng tiếng khóc, giọng nàng nhỏ nhẹ:
-Khùng à, quay mặt đi để Hái khoác áo.
Chẳng biết vì sao lúc đó "con đực" trong người Khùng trỗi dậy. Khùng quay sang, ôm diết tấm thân nóng rừng rực của Hái, ghì xiết vào lòng. Lạ thế, sau phút giây giẫy dụa yếu ớt, Hái như tan chảy vào nụ hôn dài mê mết. Cơ thể thằng đàn ông châng lâng háo hức, lúc ôm xiết như muốn nghẹt thở, khi lại hồi hộp, khẽ khàng, mê mải chạm môi vào hai bầu vú ngóng nghiết.
Hái khao khát, đê mê tận hưởng phút giây hằng đêm nàng mong chờ. Khùng giống như người mang ca nước vào đúng thời điểm nàng khô khát. Hai người quấn lấy nhau làm một khi thì dập dềnh nhịp nhàng như bơi trên sóng nước, lúc lại nhẩn nha nghiêng ngả, chơi vơi tựa trôi trong mây. Trên cao, trăng không lênh loang tưới ánh vàng mà nhẹ náu mình vào đám mây, giấu đi nụ cười. Những cơn gió hoang hơ hoải kéo sóng nước dưới sông lăn dài, mơn man khẽ khàng chạm bờ đá, phát ra thanh âm " i...í...ùm...i...í...ùm..." như tiếng gọi mời mọc, thao thiết giữa thinh không.
Cứ thế, cơn khát khao của Hái cháy lửa. Khùng giống như con thú hoang ăn rồi lại muốn ăn nữa, ăn mãi mà vẫn chưa thấy no... Có lẽ, nếu bầy "cáy cúm" không báo hiệu đêm trôi về gần sáng thì Khùng vẫn quấn riết Hái không rời...
Hái soi bóng mình vào gương tròn tí xíu. Chiếc gương lọt thỏm trong lòng bàn tay, vật phẩm duy nhất được đưa vào hòm đan bằng mây, đựng quần áo của Hái khi rời nhà chồng về nhà. Mấy năm ở nhà chồng sướng ít, khổ nhiều, Hái không muốn nghĩ đến mà vẫn quẩn trong đầu. Hái không khổ khi nặng tay, nặng chân làm việc. Hái khổ vì phải chịu đựng những lời gai móc của mẹ chồng.
Nếu tính theo thứ bậc trong dòng họ, Hái là chị của Xa. Bố của Hái với bố của Xa là hai anh em ruột. Hái con ông anh trai, Xa là con của người em. Hồi Xa còn ở nhà, cái chân chưa đi khỏi bản, thư thoảng Hái hay kể chuyện vui, buồn cho Xa nghe. Giờ Xa đi rồi, Hái buồn như thể cây trút lá. Hái không còn người để chia cái buồn bực mẹ chồng đối với Hái nữa. Phải âm thầm thôi.
Ngày Hái về nhà chồng, sương muối phủ trắng trời trắng đất, thả cái rét buốt thịt da. Rõ ràng mặc ấm mà đoàn người đưa rước dâu ấy ai cũng xuýt xoa thở ra khói. Trời càng lạnh, má Hái càng rực đỏ như lá sau sau non. Mẹ chồng đón Hái ở chân cầu thang, cầm tay dắt Hái lên nhà. Chẳng biết cơn cớ gì, đến bậc thang thứ bảy, mẹ chồng vấp chân ngã khịu xuống. Cũng may chồng Hái, anh Gắng đi phía dưới đỡ mẹ, không thì xảy ra chuyện lớn rồi.
Hai vợ chồng ở với nhau một đêm, Hái chưa dám nhìn vào mắt chồng, chưa kịp thỏa mãn giây phút mặn nồng làm vợ, anh Gắng đã vội vàng trở lại đơn vị hành quân vào miền Nam. Ngày anh đi mắt Hái không thể trào nước, nó khô khốc tựa ruộng hạn. Phải chăng vì Hái chưa kịp yêu anh, chưa kịp nhận ra mình là vợ? Anh đi thì cứ đi thôi, việc nhà chồng cũng giống như việc nhà mẹ đẻ, có khác nhau đâu.
Chuyện vấp chân ấy vào bậc vía của người đàn ông trong nhà, dù không ai nói ra trong ngày vui thì vẫn ăn sâu vào tâm thức, nếp nghĩ của người già. Mẹ chồng nhìn Hái với ánh mắt lạnh sắc như thể Hái là tội đồ. Ngày đi làm việc hợp tác xã lấy công điểm, hay là trực chiến ở Trung đội súng máy phòng không, hoặc họp hành việc xã thì thôi, về đến nhà là Hái nghe mẹ chồng trì triết, đay nghiến gái đoảng, vía nặng. Hái thường nín thinh, môi không hé ra lời. Dù sao Hái cũng làm tí việc của xã, cái chân Chi hội trưởng Phụ nữ bản Nộc Chao kiêm nữ dân quân không phải là ghê gớm, không họp hành nhiều, nhưng Hái được các chị, các em tâm sự chuyện nhà, chuyện bản... Hái phải kiên nhẫn như lời mé dạy, trước khi sang nhà anh Gắng làm dâu con, làm vợ.
Là nghĩ thế, nhưng nhiều khi Hái không kiên nhẫn được. Một hôm mẹ chồng diết gióng:
- Con chó thấy chủ mừng quýnh vẫy đuôi, con người thấy người nhà cắm mặt, miệng không há ra lời, không bằng giống vật.
Hái bị xúc phạm quá, cô không chịu nổi, mặt đỏ căng, nói lời không nghĩ:
- Con chào thì mé không thưa, vậy phải làm sao? Biết con không tốt tại sao nhờ bà mối đánh tiếng lôi con về làm dâu? Tưởng con thích lắm a?
Bao nhiêu nín nhịn trong hai năm trời làm dâu vắng bóng chồng, giờ như nước lũ cuốn trôi phăng phăng tất cả. Mẹ chồng chỉ chờ thế, bà dậm chân bành bạch xuống cầu thang, bặm môi, trợn mắt quát ầm ầm:
- Con kia cút ngay khỏi nhà tao. A, mày dám cãi láo với bà hử?
Mẹ chồng la lối oang oang, kể lể những chuyện đẩu đâu, gán cho Hái đủ thứ tội, rồi bà khóc tức tưởi. Hái chùng người xuống, lặng lẽ nằm vật ra sàn trong buồng bưng, cắn môi đến rớm máu.
Nhà chồng Hái không đông người. Bố chồng bị bệnh thương hàn mất lâu rồi, từ lúc chồng Hái còn là thằng bé vài ba tuổi, đứa em cô mới bập bẹ biết gọi bà...bà. Bây giờ em cô dạy học, lấy chồng dưới thị trấn. Thời bom đạn loạn lạc cũng ít về. Nhà có mẹ chồng và Hái mà sao bà không ưa con dâu? Nhiều đêm trằn trọc, Hái thương thân mình quá đi. Phải làm sao bây giờ? Đàn bà đi lấy chồng rồi, chết cũng làm ma nhà chồng. Không thể về nhà mẹ đẻ nữa...
Hái dằn vặt, day dứt thì cũng thế thôi, không làm cho miệng mẹ chồng bớt lời cay độc. Ừ, giá như Hái có con thì đỡ khổ. Hái cắn răng nhẫn nhục, chịu đựng cho đến ngày nhận được giấy báo tử anh Gắng hy sinh. Hôm đó vào đầu tháng Bảy. Anh Gắng vào mặt trận đánh thằng giặc được bốn năm.
Mẹ chồng Hái quá đau buồn. Bà khóc ròng mấy ngày, mấy đêm không dứt. Bà oán thoán rồi tự đấm vào ngực không ngớt, than trách tại bà rước Hái về nhà nên gặp đại họa.
Rằm tháng Bảy năm ấy, mẹ chồng mổ lợn, mời thầy Tào cúng ma khô, làm mộ giả cho chồng Hái. Họ hàng đến chật sân, đầy nhà, cúng vái ăn uống để người chết được thanh thản, nhìn thấy họ hàng đông đúc. Bà không cho Hái đeo tang chồng, không muốn cái ma người chết nhận mặt vợ. Hái phải ngồi rúc dưới gầm cầu thang để người nhà chồng bước qua đầu. Chỉ ma rừng, ma núi nhập vào người thì mới phải chịu như thế. Hái là người đâu có phải ma? Trời nắng như đổ lửa mà Hái rét run cầm cập. Ủ rũ, thất thần cắn chặt răng...
Hai ngày, một đêm cúng xong, tiếng thanh la, xủng xèng, trống, mõ vừa ngưng, mẹ chồng hắt đĩa gạo, muối cúng chồng vào mặt Hái, bà đuổi Hái, ném quần áo cùng chiếc hòm mây ra ngoài ngõ, miệng lầm rầm: "...Này con ma khôn, này con quỉ cái đội lốt người, mày đến từ núi cao, rừng rậm, chốn hoang vu thì hãy về nơi ấy để nhà tao được yên, tao ém bùa, ém ngải tao cho mày vàng tiền, tao chốt cành lá "mạy lạng" ở cổng, để mày không biết đường mò về cắn quấy nhà tao... mày đi đi...cút nhanh đi..."
Gạo, muối rào rào tới tấp ném ra ngoài ngõ...
Hái không khóc. Cô thấy đau từ trong bụng đau ra ngoài vì lạnh. Đội chiếc hòm mây lên đầu mà người rét run lẩy bẩy, cô cắm cúi đi như chúi xuống trên đường đá về nhà mình.
Sau khi Hái đi làm dâu, mé đẻ bị cảm đột ngột rồi đi theo ông bà vào rừng mả đã hai cái tết. Mặc cho bụi bặm trắng sàn nhà, mạng nhện chăng dọc ngang khắp nơi, Hái chỉ kịp đưa gộc củi vào, nhóm bếp vuông nguội ngắt cho có hơi lửa, lăn ra nghĩ lan man, đau đớn...
Không biết cô sẽ nằm so ro, đau buồn đến bao giờ, nếu không có tiếng lay gọi thảng thốt của Dần...
Chưa đến sáu giờ sáng, bàn giao ca trực trên trận địa xong, Dần quýnh quáng chạy ào ào sang bản Nộc Chao. Chị Hái mấy hôm nay làm ma cho chồng xong, chưa thấy. Kíp trực bổ sung thêm hai nữ dân quân sang Trung đội, nhưng họ còn bỡ ngỡ lắm. Vả lại, có một chị là mẹ của hai con rồi nên tiếp thu vị trí của kíp trực lơ ngơ. Thì cũng thông cảm thôi, là "lính mới" nên còn chậm. Ai cũng thế mà. Dần chạy đôn, chạy đáo bở hơi mà việc huấn luyện các chị em trong Tiểu đội thao tác súng ống kém chị Hái nhiều. Dần phải chạy sang Nộc Chao hỏi thăm đám ma khô chồng chị Hái, chia buồn cùng gia đình và động viên...
Chân Dần chạm ngõ nhà mẹ chồng chị Hái vẫn đóng kín cửa. Cô rối rít gọi ầm lên:
- Bá à, chị Hái à...
Gọi váng mấy chập mà chẳng thấy ai ới. Lạ thế nhỉ? Đang lưỡng lự dưới gốc cây đào già ngoài ngõ thì gặp đội trưởng sản xuất Khùng tập tễnh đi tới. Khùng thả lời bâng quơ:
- Chưa thấy người đã thấy tiếng. Cứ ầm ĩ như thể mất của. Không làm, không tính công điểm đâu nha.
- Thì... ăn to nói lớn, đâu có dịu dàng như người ta! – Dần cười rồi nghiêng đôi mắt tròn xoe hỏi Khùng: - Anh có thấy chị Hái đâu không?
Khùng nheo mắt, mặt thoáng nhăn lại: - Biết rồi còn vờ vĩnh. Đúng là...Dần!
Ngạc nhiên trước sự ỡm ờ của Khùng, Dần thoáng chút lo âu:
- Biết dá? Có biết gì đâu? Mẹ chồng hay chị Hái làm sao la?
Khùng chỉ tay vào cành lá "mạy lạng" héo tái dưới nắng ở cổng tre, nói:
- Ô! Thế không hay chuyện thật a? Cô Hái bị nhà chồng ném muối gạo rồi lớ.
Chẳng kịp nhìn Khùng nhăn nhó, Dần vội vàng guồng chân ngược núi lên đầu bản Nộc Chao, phía vạt rừng mác cọt. Nhà mẹ đẻ chị Hái dựa lưng vào rừng.
Dần không tin vào mắt mình. Ngoài sàn phơi chiếc lìn gỗ đựng nước cạn khô. Máng vầu xiêu vẹo mục nát...Giữa bếp gộc củi to đang âm ỉ nhả than. Lửa đã tàn, leo lét khói. Chị Hái nằm rũ giữa bụi bặm mặt tái xanh. Quanh nhà chị ngổn ngang bắp ngô bị chuột gặm nham nhở, trơ lõi mốc xanh, mốc đỏ.
Dần quét vội cái phản giữa nhà, lấy áo cũ trên dây lau sạch, lay gọi chị. Gọi đến ba câu thì chị mở mắt kêu khát nước. Nhào sang nhà hàng xóm, Dần múc ca nước mang về. Uống ừng ực vài hơi, chị Hái tức tưởi khóc ròng ròng...nước mắt chị như túa ra trên gương mặt rầu rĩ.
Mới chớm thu, bụi sương đã dung dăng rủ nhau bồng bềnh khắp bản. Sương từ trên mái, ùa vào trong nhà tỏa hơi lạnh se se, ẩm ướt. Hái xòe đôi tay, nhẹ vốc đám sương vừa len qua cửa liếp chợt nghĩ, liệu mình sẽ ra sao nếu Khùng không lấy mình? Hái là gái góa bụa đã qua một lần thuyền độc mộc sang sông. Dù con thuyền nhỏ nhoi ấy chao trên mặt nước có một lần, dù Hái chỉ được nằm lặng trên thuyền độc mộc ấy trong đêm chừng vài chục nhịp thở... thế nhưng vẫn là gái góa già nua. Không chỉ có thế, Hái mang tiếng sát chồng. Người bản bảo má Hái au au đỏ là người sát phu và hút sức đàn ông. Tụi trai không khỏe thì dễ chết yểu.
Ô! Cha mé sinh ra đã có nước da ấy, lột bóc da sao được. Đang sức trẻ không khỏe thì có gánh vác được việc trong bản, ngoài xã thay đàn ông không? Là họ nói cho sướng cái mồm thôi, mặc lời độc chạy theo gió. Nói xong có khi không nghĩ đâu, nhưng người nghe nhức tai lắm. Muốn nói lại mà lưỡi cứng vì biết mình nhiều cái sai. Ai cũng thế cả thôi, có phải đá đâu mà không có tình cảm. Khùng khỏe như con trâu đực vào vụ mùa thế ai chả thích?
Nhưng còn Khùng thì sao nhỉ? Khùng liên mồm nói yêu Hái, thương Hái, sẽ chỉ có Hái thôi, đời này, kiếp này. Ừ, Khùng nghĩ ra những lời đẹp thổi vào đầu Hái như dòng nước mát, thích quá đi chứ. Nhưng Khùng là trai tân, là của hiếm ở Mường Vang này, liệu dòng tộc họ Nông bề thế của nhà Khùng có đồng ý Khùng cưới Hái không? Biết thế đấy, nhưng khi quấn quít nằm bên nhau không nghĩ được gì nữa. Lúc ấy trời có sập xuống đầu thì cũng kệ.
Hôm nay Hái không vội đi làm, thong dong vì có Khùng che chắn rồi. Khùng bảo lúc nào mệt thì nằm nhà, Khùng khắc chấm công điểm thôi. Sổ sách công xá trong tay Khùng cả. Khùng còn thầm thì với Hái, cũng có một số vốn kha khá rồi, đủ để hai đứa ăn không vài năm chả lo. Chỉ cần Hái chiều chuộng khi Khùng cần thôi...
Hái nghiêng ngó soi khuôn mặt mình trong gương tròn. Non tuần nay Hái thấy người khó ở, mồm miệng đắng ngắt không muốn nhai cơm, chỉ thích vặt quả ổi xanh chan chát, hay lá "mác quẫy" chua ăn thôi. Hai hàng lông mày không mượt như trước, nó mọc đứng lên. Cổ dài ra nom rõ gân xanh. Hái chột dạ, hay là mình có con?
Hái hơn Khùng ba tuổi. Nếu không vì trong bản vắng bóng đàn ông, cái ngữ người Khùng không được Hái để mắt. Nhưng bây giờ thử ngoảnh mặt bốn phía xem có ai hơn Khùng không? Có được Khùng là Hái túm chặt rồi quấn riết. Hái bỏ ngoài tai lời nói của người già, phớt lờ lời thì thầm nhỏ to của những gái tuổi sồn sồn. Trái tim Hái thuộc về Khùng từ đêm trăng, dưới bờ sông ngút ngát đá, lau sậy và nồng nàn hương thơm.
Từ hôm trên bờ sông đến nay, nhẩm tính đã mấy mùa trăng đến, trăng đi. Giờ thì Khùng không phải vụng trộm nơi bờ bụi, Khùng thích thì đến nhà Hái. Chả cần hẹn hò, lúc nào Khùng sang là Hái bỏ việc, ôm chầm lấy Khùng hít hà da diết. Ôi chao cơn khát tình của Khùng mới mãnh liệt làm sao. Mà không riêng Khùng, với Hái cũng thế. Mỗi khi quấn nhau, xoắn xuýt, hai đứa ao ước giá như cứ mãi như thế.
Ờ, dù sao tình cảm không phân biệt tuổi tác đúng không? Hái hơn tuổi thì Khùng mới được vi vu như bay. Mỗi lần bàn tay thon dài của Hái dạo chơi trên thân thể Khùng, nó như từng sợi tơ giăng mắc. Chỉ Hái là người cho Khùng được đi trên mây, trên gió trong ái ân. Thật thú vị chìm ngợp trong cơn mê khát cuồng si. Hái hớp hồn Khùng mất rồi.
Sương mỗi lúc một dày thêm tỏa ra hơi lạnh. Trời cũng tắt nắng từ bao giờ không rõ. Hái vẫn ngồi chống cằm tư lự trên bậu cửa. Nếu mé còn sống cũng la mắng, lôi Hái đứng dậy nhắc rằng, đàn bà không được ngồi ở bậu cửa chính như thế. Hồi Hái mới là cái tí gái mười tuổi, có lần Hái bị mé mắng về tội ngồi chầu hẫu trên bậu cửa rồi. Bây giờ Hái kệ. Mé không còn hiện hữu trên đời mà che chắn, nâng đỡ Hái mỗi khi trượt chân vấp ngã. Mé cũng không thể chỉ bảo Hái khi Hái làm sai...
Chuyện Hái yêu Khùng mê muội, nếu mé còn sống có thể Hái bị mé nhốt vào hang đá hay trong buồng, cách ngăn không cho gặp rồi. Có lúc Hái đủ tỉnh táo nhận ra việc Khùng lấy Hái là khó lắm. Giống như rơi cái kim xuống sông không mò được. Hái yêu say đắm thì khổ Hái thôi. Bụng dạ đàn ông khó lường, nhất là Hái không phải gái non tơ. Nghĩ thế đấy, nhưng nghe tiếng bước chân Khùng chấm phẩy từ ngoài đường, vào đến ngõ là Hái đã mừng quýnh. Hai đứa bên nhau mặn nồng thì Hái thấy Khùng yêu Hái nhất. Cái lưng Khùng to bè, trườn truỗi, dún dẩy trên thân ong mảnh mai của Hái không thấy nặng. Mà đúng rồi, đêm nay Hái phải nói với Khùng chuyện có con, xem Khùng tính thế nào cho phải. Gần tháng nay Khùng ở riết với Hái không rời. Khùng bảo Khùng nghiện Hái hơn thèm thuốc lào, không muốn về nhà nữa, thư thoảng đảo qua cũng được.
Vừa mới nghĩ đến thì Khùng đã ào lên cầu thang. Đúng là thần giao cách cảm. Tiếng Khùng oang oang:
- Hái ời, có mớ tôm, anh vừa dốc rọ dưới suối. Có dễ đến nửa kí lô!- Nhô người lên cầu thang gỗ nói ồi ồi. Khùng tí nữa vấp vào Hái ngồi chồm hỗm như tượng đá ngay trước mắt. Sững lại, Khùng cuống quít:
- Sao thế, đau ở đâu a? Đã nói rồi, không phải tham công tiếc việc, mặc kệ trận địa trận điếc, có nhiều tụi gái nó ở đấy, em không việc gì phải trằn lưng ra. Cứ chăm lo cho "trận địa" của anh đây này, thơm tho, sạch sẽ là đủ rồi! – Nói thế rồi Khùng cười khùng khục, hôn lên mái tóc đen dầy của Hái.
Trước ngọt ngào, tình cảm âu yếm của Khùng, Hái quên luôn mình vừa suy tư trăn trở. Cô xăng xái vần nồi nước xuống, giục:
- Anh à, nước nóng đây, anh tắm trước đi, lát nữa em tắm sau.
Khùng lắc đầu: - Không, tí nữa hai đứa cùng tắm, giờ thì nấu cơm đã. Ăn xong no bụng ta tắm chung... em nhẻ.
Khùng cười khần khật như bà then lên đồng.
Đêm. Sau mấy lần làm xong cái việc thằng trai vẫn làm, Khùng như đứa trẻ dụi đầu vào ngực Hái ngủ ngon lành.
Khác với mọi lần, Hái không hít hà mớ tóc rễ tre của Khùng cho dễ trôi vào giấc ngủ. Hôm nay Hái không nhắm mắt nổi. Ừ, khi nói đến có con, Khùng không ngạc nhiên cũng chẳng vồ vập, như thể Khùng biết trước sẽ có con thôi. Khùng bảo sẽ có nhiều con ư? Nói đến chuyện cưới thì Khùng nói như thế này chả thích đấy ư, cần gì phải cưới, đấy chỉ là thủ tục thôi mà. Khùng nói thế nhưng Hái không yên lòng. Hái lo quá đi. Rõ là cái đứa bé ngồi trong bụng rồi. Bây giờ dở dang, người nhà Khùng không cho Khùng ở với Hái thì phải làm sao???
Tiếng gáy vang của Khùng làm Hái thấy bực bội. Vẫn tiếng gáy như kéo gỗ ấy, những ngày trước đây Hái thấy yêu nhớ, giờ thì Hái muốn bịt tai lại quá. Người gì mà ngủ say thế? Không biết người ta dở mình hết nằm nghiêng lại nằm sấp. Mải nghĩ, mải lo cái mắt Hái trân trân không chịu nhắm lại. Hái bỗng tủi thân quá đi. Nước mắt ứa ra.
Quá nửa đêm. Hái thấy có cái gì đó nhẹ bẫng lướt lướt trên người. Thì ra đó là ánh trăng non đầu tháng. Từng tia sáng màu cốm, lọt qua khe nứa, đặt lên nền nhà dát bằng mai già những chấm sáng hình cầu nhảy nhót. Gió khe khẽ rít như tiếng kêu của con chim khuyên gọi sáng. Giá như giờ này có Xa ở nhà thì tốt quá đi. Hái sẽ dốc ruột gan ra mà nói với nó chuyện Hái có con, rồi hỏi nó nên làm thế nào để giữ được con mà vẫn có Khùng.
Ừ, lại nghĩ quẩn rồi, nếu có Xa ở nhà thì Hái đã chẳng có Khùng nằm đây, Hái cũng đâu có con? Xa không chịu lấy Khùng nên phải trốn đi. Giờ thì buồn vui đan xen. Vui vì mình được làm mẹ. Đấy là cái mong ước của người đàn bà. Còn buồn vì nếu mùa thu này, Hái không được về nhà Khùng cho ma người chết nhận mặt thì Hái phải bỏ bản đi. Già bản, trưởng họ sẽ bắt Hái nộp phạt. Số phận Hái do dòng họ, người bản định đoạt. Lúc ấy Hái bị lột áo váy chàm, đóng bè trôi dọc sông Nậm Khao thì có phải khổ không? Chắc chắn sẽ mất xác thôi. Không chết vì xấu hổ, cũng tan tành vì ghềnh thác dưới dòng nước xiết đầy đá ngầm kia... Hái bỗng rùng mình!
Non trưa rồi. Nắng vàng rực thung trên, thung dưới. Nắng rủ tụi chim kéo nhau hát vang rừng. Mải nghĩ, Khùng không biết tiếng súng khạc lửa đuổi tàu bay giặc ngưng từ thủa nào, cái tai bị nút chặt chẳng nghe tù và rúc lên báo hiệu trời bình yên.
Định lồm cồm đứng dậy đi ra khỏi khu rừng mả rậm rạp, bỗng Khùng thấy lạ vì mùi thơm thoang thoảng của sắn nướng, ngô lùi lan đến. Hai cánh mũi đỏ như quả cà chua chín của Khùng căng mãi ra hít hà. Ờ nhỉ, giữa chốn hoang vu, bí hiểm của rừng mả này có ai ở đây? Khu rừng người chết của họ Ma nhà cái Ngần. Rõ ràng hương thơm lá bưởi thoang thoảng, còn mùi thức ăn ngào ngạt kia làm bụng Khùng chợt réo lên. Có phải tụi trẻ dong trâu lên đây hay không? Hay là mấy người chăn dê trong trang trại của hợp tác xã, thả dê vào rừng, nhổ trộm sắn, ngồi dãi thẻ nướng ăn cho no bụng, nhanh hết thời gian trong ngày?
Nhưng, ngoài Khùng ra chẳng ai dám bén mảng đến nơi ám khí lạnh lẽo này. Với khùng, thư thoảng đi ngó nghiêng nương lúa, bãi sắn, vạt ngô của tổ sản xuất, qua lại những khu rừng thiêng của các dòng họ là chuyện thường. Nói ma thế này, ma thế kia, ma khôn, ma dại... mà Khùng chưa thấy ma. Khùng coi chuyện về ma như một trò đùa. Hay là ma đói biết nướng ngô, ủ sắn? Khùng chợt nổi gai trong người.
Nghĩ thế thôi, không thể ma hiển hiện lúc này. Đích thị là người nhưng ai mới được chứ? Khùng đang so ro đắn đo, suy đoán trong búi mâm xôi rậm rạp. Bất chợt mắt bám vào một người thoắt ẩn, thoắt hiện giữa các ngôi mộ đá cây cối um tùm, rậm rạp. Từ xa nhìn người này thấp đậm, mặt xồm xoàm lông lá, như thể hàng năm rồi chưa cạo râu. Sao người này lại ở đây nhỉ? Xem chừng chuyện lạ đây.
Gần năm nay trong các cuộc họp, Chủ tịch Khút, anh trai của Khùng và Bí thư Đào Nhùng luôn nhắc bà con trong xã, phải nâng cao cảnh giác trước sự xuất hiện và hành vi của người lạ. Dạo này gián điệp, biệt kích tung ra miền Bắc, lén lút hoạt động chủ yếu ở vùng rừng núi. Thời điểm này, nhiều cơ quan, trường học, bệnh viện... sơ tán quanh thị trấn và Mường Vang cũng không được yên, tụi giặc trời liên tục thả bom phá hoại núi Phja Bjoóc. Vạt rừng mác cọt phía Đông Bắc bị cháy xém, trơ trụi do đạn bom giặc đấy thôi. Bản Nộc Chao có mấy gia đình nhà cửa bị bom thiêu cháy. Nhà ké Ngảng bốn người chết vì bom rơi trúng hầm. Mấy gia đình nữa, Khùng không muốn nghĩ tiếp nữa...
Hôm qua, họp Đảng bộ, Bí thư Đào Nhùng thông báo, mấy ngày qua, bên huyện Pó Lài, giáp Mường Vang, cách chân thác Lỉn chừng gần chục cây số đường rừng, lực lượng của ta bắt sống toán gián điệp xâm nhập theo đường biên giới nước bạn. Chúng đi sâu vào nội địa. Phó Bí thư Khút, anh trai của Khùng nhấn mạnh, các đồng chí cán bộ đảng viên gương mẫu, nêu cao tinh thần cảnh giác mọi lúc, mọi nơi. Tình hình phức tạp, cần phải tăng cường công tác an ninh, cảnh giác... Khùng nghe mà thấy lạnh người.
Đúng rồi, gần tuần nay ngồi trên sàn nhà, hé mắt dòm ra, có lúc Khùng thấy từng tốp mấy dân quân cơ động, công an, bộ đội khoác súng...rảo chân ráo riết đi vào những cánh rừng như là tìm gì đó. Khùng cố thu mình lại. Chả phải việc dính đến mình thì nhìn thấy cũng quay lơ đi, nhỡ đâu lại bị giao thêm việc vào người mệt xác. Lúc này cần phải biết tránh xa mũi tên, hòm đạn, quả bom. Phải giữ mạng mình cho đến hết chiến tranh mà hưởng phúc.
Trời nắng mà Khùng thấy gai người, tay chân khẽ rung rung. Rõ ràng người chứ không phải ma. Người này là ai? Từ đâu đến chốn núi rừng này? Sao không vào trong bản, mà ở nơi hoang vắng, lạnh lẽo thế? Ui da! Sao cái người rậm râu, sâu mắt lạ hoắc kia khả nghi quá. Một mình Khùng tay không vũ khí, sao dám tiến lại người lạ kia hỏi han. Khùng cố trấn tĩnh và khom người lủi khỏi khu rừng mả...
Cố kéo cái chân có tật đi nhanh mà không thể. Khùng giận mình không đủ sức bắt người lạ lấy công. Cái nghĩ dồn bực bội lên lực lượng dân quân xã. Lẽ ra phải đi tuần thường xuyên, đến nơi rừng mả u linh lạnh lẽo mà dòm, mà ngó. Đằng này dân quân cơ động chỉ vòng quanh rừng, theo đường mòn dân bản đi, làm sao phát hiện ra khả nghi. Mặt Khùng lúc tái đi vì lo thằng người lạ phát hiện đuổi theo, lúc giận tím mặt, bực mình vô cớ với dân quân. Sao lúc này mong gặp người bản quá...
May cho Khùng, vừa chấm phẩy chân khoảng vài chục cây vầu nối nhau thì Khùng chạm mặt toán dân quân nữ trẻ măng. Vai mang súng mà bước chân họ như thể lướt đi trên lá, không phát ra tiếng, làm Khùng giật mình. Khùng hổn hển chỉ tay về phía rừng mả nhà họ Ma, nói ríu lưỡi:
- Nó...nó ấy, có thằng người lạ!
Từ phía cuối tốp dân quân, Dần chen sấn lên, diễu cợt: - Có người lạ thật ư? Hay là mắt anh dòm nhầm? Gớm, dạo này mải mê chấm công, tính điểm, chăm sóc người đẹp khéo hoa mắt cũng nên.
- Mà này, tụi tôi không dỗi việc như anh đi dạo mát trên nương đâu nhá, chỉ khoác loác vẽ chuyện giật gân tầm phào! – Tiếng cô Lín bặm trợn như thể quát vào mặt Khùng.
Tiếng cười khúc khích loang ra trong nắng trưa.
Thường ngày, nghe Dần với Lín nói như chém vào người, chắc chắn Khùng gân guốc ném lời độc trở lại cho các cô im thít, nhưng hôm nay thì khác. Việc hệ trọng không thể làm cho lũ "quái nữ" này diễu cợt, bỏ mất thời cơ bắt người lạ. Mắt Khùng nhớn nhác nhìn về rừng mả, mặt đanh lại nhưng giọng chợt nhũn nhặn:
- Tôi nói thật mà. Bây giờ các cô thận trọng vào khu rừng mả nhà họ Ma, đừng để nó trốn thoát. Nếu các cô chần chừ hỏng việc lớn là bị liên đới trách nhiệm! – Nói thế rồi Khùng cao giọng: - Các cô vây bắt hắn, tôi xuống bản gọi thêm người lên tiếp sức.
Tốp nữ dân quân tuần tra không cười nữa. Họ biết Khùng không nói đùa. Dần phán đoán nhanh tình hình. Phân công tốp dân quân chín người chia lực lượng làm hai mũi gọng kìm, nhẹ nhàng tiến về vạt rừng âm u có những ngôi mộ lạnh lẽo của người âm nhà họ Nông.
Nắng chớp chóa hong vàng những ngôi mộ đá. Nắng rún rẩy trên võng dây mây, dây lạc tiên. Nắng đung đưa thả giọt tròn, giọt méo xuống tụi lá mục dưới chân mộ to, mộ nhỏ, làm khu rừng mả thường ngày âm u, cô tịch, giờ như có sự sống. Tụi chim sẻ núi nháo nhác bay lên, bay xuống kêu chí chóe báo hiệu điều gì đó đang diễn ra...
Kìa! Mắt Dần dán vào một thằng người rừng râu tóc xồm xoàm, chúi người trước hộp vuông màu xám, giữa những ngôi mộ lớn. Hai bên tai nó úp miếng gì, dây dợ loằng ngoằng màu đen rất lạ. Tiếng tạch tà nhẹ êm ngân lên nhịp nhàng trong trưa nắng.
Nó làm gì thế nhỉ? Cái thằng này mải mê đến nỗi không biết sợ. Dần khẽ gật đầu, khoát tay ra hiệu cho "gọng kìm" phía trái xông lên. Nhanh như cắt, không để thằng người lạ kịp trở tay, Dần cùng Sao và Lín từ phía sau những ngôi mộ nhào đến. Thằng đàn ông lạ giật mình luống cuống. Hắn lúng túng, chưa kịp với tay vào bao súng bên hông, bị Lín quật ngã bằng miếng đánh hiểm sau gáy, ngã lăn quay, đầu đập vào gờ đá của mộ, mặt hắn tái xám, mắt trợn ngược trắng dã, miệng xồm xoàm râu ria ngoác ra kêu oai oái: "Ối...ối... ối... ".
Dần dõng dạc hô vang: - "Cấm chống cự! Mày bị bắt!"
Hắn quì mọp, mắt lấm lét, lắp bắp van xin: - Xin...các bà tha cho...
Lìn vốn nóng tính, cô khẽ thúc báng súng vào mạng sườn hắn, gằn giọng:
- Đồ lợn hoang bẩn thỉu! Thách mày gọi tụi giặc trời đến cứu. Tổ cha loài cắn trộm!
Trong tốp nữ dân quân đi tuần hôm nay, Lanh ít tuổi nhất. Vốn hiền lành, nhu mì, nhưng lúc này mặt cô đỏ bầm tức giận. Tay thoăn thoắt trói siết hắn, miệng quát ầm ầm:
- Thằng thổ phỉ bán nước! Đồ thú dữ!
- Quân mọi rợ, xảo quyệt! Loài chó săn! – Tiếng nghiến răng vì căm giận của Mải như đá ném vào mặt hắn.
Mỗi người một câu mắng nhiếc, sỉ vả làm hắn co rúm. Chưa đầy vài tiếng thở, các nữ dân quân đã trói ngược cánh khuỷu của hắn ra phía sau, thu toàn bộ máy móc, súng ống và đồ dùng cá nhân. Lanh cẩn thận buộc đầu dây vào một chân hắn, còn đầu dây kia dắt hắn hệt như dắt con lợn.
Khi lực lượng dân quân, công an xã và người bản ào ào kéo đến rừng mả, Dần cùng tốp dân quân tóc dài bàn giao đối tượng lạ cho lực lượng công an và dân quân cơ động dẫn giải hắn xuống núi, về huyện, phục vụ công tác điều tra xét hỏi.
Mặt trời đứng trên đỉnh đầu giót mật vàng xuống núi rừng. Gió xào xạc túm lấy người như muốn chia vui. Gió không ngừng thổi. Trời thu cao xanh hơn trong trưa vàng nắng. Dần cùng tốp dân quân tản nhanh về khu lán trại của dân quân trực chiến, bàn giao súng cho tốp dân quân khác. Chiều nay các cô còn lên nương, gặt nếp non mang về tổ, đội sản xuất đắp bếp lò làm cốm, cúng mừng gạo mới.
Tiếng cười trong vắt, giọng nói xôn xao vui vẻ bàn tán râm ran về việc bắt người lạ làm cho chân bước châng lâng.
Trên vòm cây xanh đậm, tụi chim chim chào mào, chim nộc thúa... đua nhau tấu lên giai điệu thánh thót, ngân vang...
Chương 11
Mảnh Ghép
Mưa bụi lắc rắc phủ lên núi rừng màu trắng huyền diệu. Trời và đất, núi và mây xích lại gần nhau.
Mưa lay phay gọi lũ cỏ ngủ vùi dưới mặt đất ngẩng đầu hóng ướt.
Mưa rún rẩy nhắc cành đào khẳng khiu thắp lửa hồng đánh thức mùa xuân.
Mưa điệu đàng, lả lơi đậu trên từng nhành hoa mơ, hoa mác cọt trắng muốt chờ lời hát sli bay bổng, ngân nga.
Mưa nhênh nhang dạo chơi trên núi Phja Bjooc, rủ tụi đá ngọc tỏa ánh sáng lấp lánh...
Người bản gọi thời khắc này là mùa tình yêu nồng say. Mê mải. Sinh sôi. Nảy nở.
Đã mười sáu ngày sau tết. Xuân tươi nồng khắp núi lớn, rừng già đến núi bé, rừng thưa. Xuân len lỏi khắp ngóc ngách bản mường, tới từng nếp nhà, ùa vào bếp vuông, gắp lửa hồng thoa lên má thiếu phụ, đàn bà con gái...
Mặc cho các xã viên "đội cày, bừa" nhởn nhơ, lười nhác cày bừa lỏi các góc ruộng bậc thang. Kệ cho các bà, các cô trong "đội cấy" nhênh nhang cắm mạ khi thì võng xuống, lúc lại vồng lên trên mặt ruộng, sáng nay Khùng vẫn co người trong chăn ấm, trên phản gần bếp bên nhà anh trai.
Đêm qua, uống rượu rằm tháng Giêng bên nhà Chủ tịch Khút xong, Khùng lăn quay ra ngủ. Chả hiểu ai mang chăn ấm đắp cho Khùng. Lúc Khùng mở mắt, nhìn ra ngoài trời, những hạt mưa bụi tựa ngọc trắng bé xíu, long lanh, lắc lư trên từng tán lá trong vườn. Mưa hay sương mù mà đẹp thế nhỉ? Mắt Khùng thấy cảnh sắc lung linh vì trong bụng phơi phới cái vui. Bên cạnh Khùng, thằng cháu Khỉnh cũng vừa nhỏm dậy. Nó ngoác miệng ngáp một cái rõ to, nhẹ huých khuỷu tay vào mạng sườn Khùng, láu lỉnh:
- Ông chú dậy rồi à? Còn sớm mà, cứ say sưa đi.
- Cái thằng, vẫn tính nói móc!- Khùng càu nhàu rồi nhìn nó bảo: - Mày nói thế sao không làm giấc nữa đến trưa, dậy làm gì?
Mắt lươn trên gương mặt Khỉnh hấp háy, nó ngúc ngoắc đầu nhòn nhọn như con sâu đo, cười khùng khục khoái trí:
- Mắt no rồi, cái bụng réo rồi ông chú, phải nhét thứ gì vào bụng cho yên chứ nhể! - Đang nói nó ngừng bặt, bỗ bã vỗ vai Khùng: - Này, sao mé hai lại đẻ ra ông chú dòm thấy tụi sương bay trước ta có một mùa thôi nhể? Nếu không vì tôn ti trật tự của dòng họ thì hai ta là bạn bè ăn ý nhau nhẩy.
- Ô, cái thằng, mày ở dưới phố, uống nước phố, ăn cơm theo lương, mặc quần áo có tem phiếu, nhiễm cái thói nói ỡm ờ của phố từ khi nào thế? Tao ngang hàng với bố mày nghe chưa thằng quỉ! Cái thằng rõ là...muốn vuốt râu tao a?
- Ày Ày, chả vuốt râu đâu, vẫn biết hàng trên, lối dưới mà! – Khẽ nháy mắt tinh quoái, nó cao giọng:
- Ông chú à, cái đứa gái "thím bộ đội" trên huyện ấy, bắt mắt không nhể? Nó có làm ông chú hả hê hài lòng không?
Tiếng thằng Khỉnh lẫn trong tiếng cá quẫy lũm tũm dưới dòng sông Nậm Khao.
Mùa này, tụi cá diếc, cá chép đực chơi trò vờn nhau giữa các ghềnh đá rải rác giữa dòng để tranh nhau con cái. Một con cái có vài con đực bơi lượn, cọ sát vây bọc từ sáng đến tối. Đêm đến, dưới mưa phùn nhè nhẹ, con cái táp vào dưới những lùm rong rêu, rậm rạp giữa tụi cá đực nhẩn nha cọ sát. Con thì áp dưới bụng, con cọ vào mang, con lượn qua, lượn lại trước miệng, có con đực láu lỉnh, khôn ngoan áp mình vào sát bộ phận phóng trứng của con cái... Tụi cá cái cong đuôi, ưỡn người phọt trứng, ngay tắp lự lũ cá đực tranh nhau phóng thứ nước đùng đục, nhờ nhờ, chỉ có ở giống đực, để rồi vài ngày sau, từ trong vỏ trứng bé xíu ấy, hàng trăm, hàng ngàn lũ cá bé bỏng từng đàn, từng đàn ngơ ngác khoái trí vẫy vùng...
Ờ, thằng Khỉnh nó hỏi cái gì í nhể? À nó muốn biết chuyện Khùng với Hợi chứ gì. Ồi, cái đứa gái ấy, bộ ngực nó mới trắng trẻo, tròn trĩnh làm sao. Khùng muốn vùi mãi mặt vào đấy thôi. Thơm nồng. Rừng rực. Khao khát. Khùng đã từng làm cái chuyện con đực với nhiều đàn bà. Những tưởng chỉ có Hái làm cho Khùng ngất ngây say đắm, thế nhưng không phải. Từ ngày thằng cháu Khỉnh đưa đẩy, dẫn mối để Khùng quen và yêu Hợi, Khùng biết thế nào là một đêm thằng trai phải thở dốc, thở diết đến mấy lần mà đứa gái vẫn muốn Khùng làm chuyện tình tứ ấy. Mùi da thịt con gái nồng nàn. Chấp chới. Mê mẩn. Khùng thích nhất mỗi lần lưng Hợi cong lên, nhịp nhàng cao hứng cắn nhẹ vào tai Khùng rền rĩ...Nghĩ đến đấy Khùng bật cười khành khạch thích thú. Mặt tươi hớn, Khùng giang hai tay, ngửa mặt lên mái ngói âm dương, kêu lên:
- Ối dá! Thích quá đi mất. Cái thằng Khỉnh kia, mày hỏi gì mà lạ thế? Nó không những làm tao hả hê, sướng tỉnh tình tinh mà còn mệt nhoài ra ấy chứ. Tao tìm thấy bến đỗ rồi. Tao say nó, khát thèm nó. Ha ha.
- Thế, ông chú có nghĩ đến rước nó làm vợ không hay là qua đường thôi?
Dí tay vào trán Khỉnh, miệng Khùng lầm bầm:
- Con mái nần nẫn, béo tốt như thế tìm đâu có đứa thứ hai. Bố nó chức quyền, mẹ nó buôn bán, tiền nhiều, nó có địa vị xã hội, mà nó khéo chiều tao. Đang tính làm thế nào rước về nhà mình, càng nhanh càng tốt đây.
Mắt Khỉnh nhìn xa xăm vào giữa nền trời mưa giăng, sương bay, gió thổi, đầu Khỉnh loáng lướt ý nghĩ: "Thế là đứa gái mặc quân phục béo trục, béo tròn ấy làm cho ông chú cắn câu rồi. May quá đi."
Ừ, thế là Khỉnh khoan khoái, dễ chịu quá. Hợi là bạn thân của cái Khúi, người yêu Khỉnh. Hai đứa lớn lên trong sung sướng, đâu có vất vả như Khỉnh. Bố của Khúi là Chủ tịch tỉnh, người ấy nói một tiếng, dân răm rắp nghe theo. Hợi cũng con nhà danh giá. Cô ấy là con gái của Trung tá Hoái, Đồn trưởng Công an huyện Pó Liểng. Chuyện vì sao mà ông Hoái, bố của Hợi không cho con vào ngành công an, bắt buộc cô con gái cưng đi bộ đội, qua huấn luyện tân binh, kéo về huyện đội làm quân y, kiêm đánh máy, Khỉnh chịu không biết được. Chuyện nhà người ta, mình không tọc mạch. Đầu mình lo việc nhà mình còn chưa xong.
Hai đứa gái sao béo tốt giống nhau thế chứ. Thư thoảng bộ ba đi chơi với nhau, lần nào cái Khúi cũng ghé sát môi chuối mắn vào tai Khỉnh thỏ thẻ: "Em cấm...đụng vào bạn em đấy nhá!". Khỉnh còn biết nói thế nào trước sự "răn đe" thừa mứa ấy. Với sức vóc như Khỉnh làm vừa lòng Khúi đã mệt nhoài, lấy sức đâu để mắt đến bạn cô ấy?
Khúi cũng lạ, lo sợ như thế mà sao vẫn thích rủ bạn đi chơi cùng người yêu? Để khoe khoang hay là có ý gì? Có phải vì chưa tin Khỉnh yêu mình nên Khúi muốn làm phép thử?
Ừ, thực bụng thì bóng hình Ngần vẫn tinh khôi trong tim Khỉnh đấy! Ngần trái ngược với Khúi từ dáng hình đến tính nết. Đêm đêm, hình bóng Ngần chạy ngang, chạy dọc trong đầu Khỉnh. Nét mặt tươi rói của Ngần hiển hiện trước mặt, tưởng như Khỉnh có thể với tay là ôm trọn, thế nhưng hễ Khỉnh đưa tay ra là khuôn mặt Ngần tan biến vào hư không. Nghĩ đến Ngần là Khỉnh muốn thổi sáo. Tiếng sáo của Khỉnh tắt từ ngày Ngần đi lấy chồng. Khỉnh đã ném cây sáo xuống dòng nước xiết của sông Nậm Khao mùa lũ, thề rằng sẽ không thổi sáo nữa. Thời gian qua, nhiều khi muốn lấy lời sáo làm bạn, xóa mối hận và lời nguyền với Ngần, nhưng không thể nào làm nổi. Từ tâm khảm sâu xa, Khỉnh thầm ước ao được ôm cô ấy trong vòng tay, dù chỉ một lần thôi, như thế Khỉnh toại nguyện lắm rồi. Ước muốn ấy tựa viên than hồng âm ỉ làm bỏng tâm can Khỉnh. Mối tình đầu của Khỉnh tựa như có con ma ám ảnh mãi không thôi. Và chỉ có Khỉnh mới biết, thời gian đầu qua lại tình cảm với Khúi, nhiều đêm trong bóng tối, Khỉnh loạng choạng ôm thân hình to béo, nặng nề của Khúi phải tưởng tượng đó là Ngần...
Bây giờ thì Khỉnh hiếm khi nghĩ đến Ngần nhiều như trước, bởi ở bên Khúi thì Khỉnh được no đủ, thỏa thuê. Tình của Khúi đầy bao nhiêu thì tiền của cô ấy cũng cao bấy nhiêu. Mà điều sâu xa hơn, lấy Khúi thì bố vợ là cây to để Khỉnh dựa vào thăng tiến. Rồi Khỉnh sẽ có quyền lực, có nhiều tiền. Lúc ấy thiếu gì gái xinh đẹp thơm như cốm, ngã vào lòng Khỉnh.
Tình cảm Khúi giành cho Khỉnh nhiều lắm, chính cô ấy chủ động đến với Khỉnh đấy chứ. Âu cũng là "oan gia". Nhan sắc của Khúi nhạt nhòa, nếu không muốn nói là xấu, nhưng bù lại cái nết chiều chuộng, khéo léo thì không người nào sánh bằng. Biết cô ấy cố tình lăn vào, ngã tênh hênh ra, nhưng Khỉnh không tránh nổi. Cũng không hiểu tại sao nữa.
Ờ, Khúi là phụ trách cửa hàng bách hóa phố huyện. Nhiều người phải nhờ vả Khúi lắm. Chíếc xe đạp phượng hoàng màu xanh cánh chả của Khỉnh, cũng do Khúi "dúi" vào tay Khỉnh. Khúi bảo Khỉnh lấy mà đi về nhà cho tiện. Đi hết đoạn đường đi được xe đạp thì hãy đi ngựa, như thế khỏe người lại nhanh. Ngựa của nhà dân thì Khỉnh vào đâu cũng mượn được. Nghiễm nhiên đăng ký xe mang tên Khúi. Ui dà, chả biết gì nhưng được cái oai đã, Khỉnh leo lên xe đạp trên đường, nhiều ánh mắt rụt rè nhìn theo thầm khen. Phố huyện này có hai chiếc xe Phượng hoàng. Khỉnh oai lắm chứ.
Cũng có nhiều người rỗi miệng, lẻo mồm nói Khỉnh yêu Khúi do bố cô ấy làm to, nhà cô ấy lắm tiền, nhiều của... Khỉnh nghe thế thì cười trừ thôi. Thời buổi này người nào không thức thời thì đúng là não ngắn. Miếng ăn ngon dâng đến miệng không thưởng thức thì quá là đần. Khỉnh nghĩ thoáng rồi, may mà cái Ngần bội ước đi lấy chồng, chứ không thì Khỉnh đâu có sướng như bây giờ. May quá, trong họa có phúc đấy.
Mấy hôm trước, Khúi kéo bàn tay Khỉnh đặt lên cái bụng tròn vo nhô cao, thủ thỉ với Khỉnh, nếu không làm cỗ cưới nhanh thì con nó chào đời. Ô! Mới làm chuyện con đực với con cái có mấy lần thôi, đã có đứa bé rồi a? Sao nó lớn nhanh thế? Khỉnh thoáng chút nghi hoặc. Không có lẽ Khúi đã qua lại với thằng nào trước khi "câu" được Khỉnh. Giờ thì Khỉnh tự dưng ghét mình. Buổi tối đầu đi chơi với Khúi ở bìa rừng dẻ phía sau thị trấn, sao mà Khỉnh bị mê hoặc, thèm khát. hăm hở dúi vào Khúi trong nồng nàn, mê mẩn đến thế. Lúc ấy Khỉnh chỉ nghĩ, Khúi đã thổi sinh khí, làm tâm hồn cằn khô, đau đớn vì mối tình đầu của Khỉnh sống lại. Khỉnh châng lâng, hoan hỉ, hăm hở vục mặt giữa hai bầu vú to tròn mãi không thôi...
Là nghĩ vẩn vơ thế chứ Khỉnh không thấy thằng nào vờn quanh Khúi. Ờ, có con rồi a? Khỉnh sắp được làm bố rồi a? Sướng quá. Khỉnh muốn hét to lên mà không thể. Vui lắm!
Để Khúi yên bụng, không lo nghĩ ảnh hưởng đến đứa bé, Khỉnh phải nhanh về nói với pa, mé nhận dâu về nhà. Nghĩ ra người trai khéo léo gán đôi cho cái Hợi, bạn của Khúi thì Khỉnh mới mong yên thân. Lửa gần củi khô có khác, cứ là cháy ngùn ngụt! Chưa đầy hai tháng gặp nhau mà ông chú Khùng với Hợi mặn nồng thế, đã nghĩ đến về một nhà rồi. Rõ hay! Khỉnh chợt dội lên ý tưởng, hay là hai chú cháu làm chung đám cưới nhỉ, như thế đông vui, lại được tiếng là đi đầu trong phong trào cưới xin tiết kiệm. Ô! Đúng là phát kiến!- Nghĩ vậy Khỉnh ôm bụng ngặt nghẽo cười. Trước mắt Khỉnh cái bụng ngày một to phưỡn của Khúi cứ vồng mãi lên, nhảy nhót...
Mường Vang xôn xao vì dòng họ Nông đông đúc chuẩn bị cỗ cưới to. Không phải nhà Chủ tịch Khút có đám linh đình mà người bản tò mò nói vào, nói ra, mỗi người một câu ồn lên. Có đám cười thì vui, không phải đám khóc đâu. Thế nhưng, người già vùng này chưa bao giờ thấy một đám cưới chung như thế. Hai chú cháu lấy vợ chung một ngày. Thằng chú Khùng và thằng cháu Khỉnh khéo rủ rê nhau, không để mắt tới gái trong bản, trong mường, lấy gái mãi tận đẩu đâu dưới phố huyện làm vợ.
Với Khỉnh thì chả sao, có chăng người bản thầm thì vào tai nhau, Khỉnh bây giờ nhiều chữ hơn người, nghe nói học cao lắm, sắp tốt nghiệp rồi, sẽ làm chức nọ, chức kia dưới phố huyện, lấy vợ thiên hạ là đúng. Nghe nói bố vợ làm to lắm, Chủ tịch tỉnh đấy. Là ai, tên gì thì không biết, mà có biết cũng chẳng để làm gì. Người Mường Vang chỉ cần nhớ tên chủ tịch, bí thư xã thôi. Gớm, lãnh đạo xã nhiều thế, biết mặt mà không nhớ tên nổi, nữa là người mãi dưới phố tỉnh.
Chuyện Khùng lấy vợ xôn xao ầm ĩ. Đi chỗ nào cũng thấy bàn tán. Tụi đàn bà con gái xa gần trong Mường Vang, từ gái non, tới nạ dòng từng vụng trộm tình cảm với Khùng, bây giờ xoe xóe nói những câu gân guốc, Khùng là kẻ hai mặt. Ô! Khùng không cãi nhau tay đôi với họ. Tình cảm của Khùng có đi, có lại. Họ cần, họ thích thì Khùng cho. Sao những lúc ấy miệng ngậm tăm để Khùng cho nhiều công điểm, thóc ngô chạy thêm vào bồ.
Người nhức tai là Chủ tịch Khút. Không hiểu duyên cớ gì hai chú cháu nhà nó nằng nặc, nhất quyết phải lấy vợ chung ngày, chung tháng. Còn bà Nhòm vợ ông nữa, cái miệng tông tốc, oang oang rằng cụ tổ họ Nông khôn thiêng, phù hộ con cháu làm chức to trong xã, ngoài huyện, có của ăn, bát để, các nhà ăn ngô, ăn sắn, nhưng nhà người họ Nông cơm gạo trắng phau phau...Bây giờ cụ tổ còn dắt díu, chỉ lối cho hai chú cháu lấy gái vừa khéo, vừa trắng nõn, lại là con nhà có thế lực. Của nả nhà gái còn nhiều gấp trăm, gấp ngàn lần họ nhà trai.
Ông Khút mấy hôm nay đầu ong ong như có đàn ong bò vẽ nó bay, nó đốt.
Chuyện em chú Khùng và thằng Khỉnh lấy vợ, thâm tâm ông mong lắm chứ. Hai chú cháu nhà nó thằng nào cũng có tuổi rồi mà. Bằng tuổi chúng nó ở mường, ở xã này người ta có con lâu rồi. Đấy, cứ giục chúng nó lấy vợ, thế nhưng lúc chuyện vui đến thì ông lại phải nghĩ...
Lẽ ra thằng chú Khùng lấy vợ trước, rồi đến thằng cháu, ai đời lại bằng vai với nhau như thế? Chuyện này ông không quyết được, hỏi ông chú Hoạt thôi. Cha, mé đi với tổ tông còn tiếng nói của ông chú là bề trên. Không phải ông tránh tiếng, mà ông muốn ngày vui trọn vẹn. Vả lại, còn tương lai của thằng em chú nữa, nghĩ xa cho nó, chẳng gì thì nó cũng là người nhiều chữ. Lẽ ra năm đó mé hai không ốm quặt, ốm quẹo, nó phải về nhà chăm sóc, bây giờ nó cũng ở trên huyện, không ở xã làm chức bé thế đâu. Giờ mé hai nằm trong mộ đá, việc lo cho thằng em chú có nơi, có chốn, tìm được nửa nó yêu thương, người làm anh như ông cố chu đáo để nó không tủi thân.
Sang bàn với chú Hoạt thôi. Chú năm nay gần tám mươi nhưng nước da đỏ au, tiếng nói oang oang, sáng ra không chờ kẻng hợp tác, dong trâu ra ruộng cày gần xong, mọi người mới lững thững hò nhau ra đồng, lên nương. Chuyện lớn, chuyện nhỏ trong họ đều chờ ý kiến của chú.
Chân ông Khút không xuống xã nữa mà dảo bước theo lối mòn, sang nhà ông chú. Thấp thoáng, giữa những vạt hoa dại tươi tắn trong sáng xuân, những viên đá mồ côi mang hình các con thú trên rừng, trong nhà ngồi ngơ ngẩn...
Ông Khút thậm thịch leo hai bậc cầu thang nhà chú Hoạt, đã nghe tiếng hắng giọng:
- Thằng cháu chủ tịch không việc xã a? Sao đến vào giờ này?
- Chú à, việc xã có chứ, nhưng việc nhà hôm nay gấp mà! – Ông Khút cười rinh rang làm con chim khướu má trắng, ngồi áp người vào chân ông chú, giật mình, nhảy tưng tưng, thảng thốt kêu ré lên: "Tu...hu.. huýt...tu....hu...huýt...choét... choét...khéch...khéch..."
Chú Hoạt vuốt nhẹ bộ lông màu đen tuyền, cổ viền khoang vàng, má có cục bông ném vào của nó, mắng: - Mày yên nào, người nhà đấy. Cái đầu mày không biết nhớ a? khéch, khéch cái gì? Tập mãi vẫn ngọng...
- Là tại cháu bận, ít sang nhà nên nó không nhận ra, chú mặc nó hót cho vui.
- Tiếng the thé là nó đành hanh, chành chọe. Nó hót du dương, thánh thót chứ đâu chua chát, nồng nồng như thế. Đang gân guốc tập nói đấy. Ầy, là chim thì yên ổn mà hót, lại muốn nói như người la! – Ông cười khà khà, nheo nheo đôi mắt, hồ hởi:- Thằng cháu có việc nói đi, chuyện chim cò dài dặc hết ngày.
Bàn tay ông Khút vặn vẹo, kêu lên mấy tiếng lục khục, miệng ông chưa biết nói thế nào. Ông đưa đôi mắt lo âu nhìn ra rừng mác cọt đang nở từng chùm hoa trắng ngần. Dưới lay phay mưa bụi, tranh bóng nắng, ông khe khẽ thở dài, thật thà:
- Ôi dà, chú à, thằng Khùng nó muốn lấy vợ, cả thằng cháu Khỉnh cũng muốn rước đứa dâu về nhà.
Sau hơi thuốc lào khoan khoái, chờ khói loãng ra, ông Hoạt cười phấn chấn:
- Chuyện vui có gì mà mặt mũi rầu rầu như thể đám mây cánh vạc cõng nước thế?- Chắc lo về tiền bạc chứ gì, thời buổi cả nước đang tập trung chi viện sức người, sức của cho chiến trường, làm gọn nhẹ thôi, đừng có bày vẽ ra mà mắc tội.
Con chim khướu chợt nghiêng cánh, lượn một vòng quanh nhà rồi liệng ra ngoài sàn nước, bay lên ngọn cây mác mật trổ hoa tung phấn vàng, đầu nó ngẩng cao, chiếc mỏ vàng luyến thoắng: "V...ui...vui....khéch....vu...ui...vui..." làm hai chú cháu bật cười vang. Con chim khôn, vừa nghe chuyện đã liến láu khoe. Ông chú Hoạt nhẩn nha nhắc:
- Xong chuyện rồi nói lại, hay là sang bàn với chú?
Nhẹ lắc mái tóc húi cua, ông Khút hồ hởi:
- Sang hỏi chú làm thế nào cho thuận. Cỗ cưới không lo, nhà có gì làm vậy. Còn lễ ăn hỏi gọn nhẹ, từ đây xuống phố huyện họ nhà mình chuẩn bị mỗi đám bảy con ngựa nâu, chín con ngựa trắng, hoặc ngựa khoang cho đủ vía của cặp đôi trai gái. Cháu nhằm sẵn rồi, họ nhà mình đầy ngựa. Có điều, hai chú cháu nó đòi lấy vợ dưới huyện, cùng cưới một ngày như thế có được không?
Những tưởng nghe chuyện lạ ông chú Hoạt bực mình, thật không ngờ, ông từ tốn bảo:
- Thằng cháu làm lãnh đạo có khác, tính toán phải lắm. Hỏi thầy "tào slăng" chưa? Lá số, ngày tháng mỗi tuổi một khác, làm chung có được ngày không?
- Mụ Nhòm nhà cháu xem "tào slăng" Ngàu rồi. Lá số của hai thằng với hai đứa dâu ấy, kể ra thì không hẳn hợp hôn, thế nhưng ở với nhau được. Tổ chức chung một ngày cũng đẹp, bây giờ mong chú định liệu.
Thoáng trong đôi mắt tinh anh của chú Hoạt có chút ưu tư. Sau cái chép miệng, giọng ông trầm xuống:
- Thế là coi như ổn. Chúng nó thích nhau, ăn đời, ở kiếp với nhau. Là cha chú đừng cản bước. Nó đi ra ngoài, nhìn gái thiên hạ hơn gái mường, thích lấy làm vợ. Sau này không oán thoán, kêu ca là được.
- Dà, đầu cháu bù lên vì việc xã, không nghĩ thoáng việc nhà, giờ chú mở hướng, cháu thấy nhẹ người rồi! – Ông Khút rạng rỡ nói.
Hai chú cháu suy tính, chuẩn bị lễ ăn hỏi chung, đến hai nhà gái ăn hỏi một ngày cho tiện. Gà trống thiến bốn con, đôi chục ống gạo nếp, gạo tẻ. Gói bốn chục vuông bánh dợm. Làm đôi trăm bánh dầy, hai mươi lít rượu ngô... rồi chia đôi nhà gái thằng chú một nửa, nhà gái thằng cháu một nửa. Đường xá xa xôi, nên bỏ bớt thủ tục đi, không rườm rà lễ "minh hom", "khả cáy" làm gì, xuống huyện xin ngày cưới luôn.
Ngoài trời mưa bụi đã ngưng, những tia nắng mỏng nhẹ màu lông gà non trải nhẹ xuống núi rừng lang mang, như nối dài câu chuyện đám cưới của Mường Vang mãi không thôi...
Ngôi nhà sàn to của Chủ tịch Khút hôm nay ồn ào, đông vui. Người đi lại trước ngõ nhiều như hoa nở. Bước chân mọi người dún dảy theo tà áo chàm mới, giữa sương sớm mênh mang. Các ngả đường Mường Vang rộn ràng lời lượn vang thung cao, thung thấp, mở lối cho tiếng hát quan lang của đám cưới kép hoan hỉ. Người già, trẻ nhỏ họ Nông đến chật nhà, chật sân là lẽ thường, thế nhưng người bản xa, bản gần cũng rủ nhau đi mừng cưới của em và cháu Chủ tịch xã.
Từ lúc bóng tối trùm chăn lên đại ngàn, tụi chim nằm vùi trong tổ cao, bầy thú ăn đêm chưa kịp về hang, đã nghe tiếng lợn kêu, bò rống chọc tiết vang núi. Lợn và bò này của Trại chăn nuôi hợp tác xã Mường Vang.
Có sự trùng hợp lạ trước hôm đám cưới đôi của nhà họ Nông.
Con bò đực to, khỏe, béo tròn có ba cái khoáy trên đầu ngỗ ngược, vừa chiều còn chạy lồng về chuồng trước đàn, không chờ các bà xã viên "tổ bò" xua lùa, chả hiểu tại sao tối qua nằm lăn ra, kêu thảm thiết... ngữ này thì chỉ có thịt.
Ba con lợn tạ, nuôi hàng năm trời ở "tổ lợn", sáng còn ăn ngoay ngoảy, tối đến thi nhau đập đầu xuống nền chuồng, làm tụi lợn lớn bé trong dãy chuồng hàng trăm con kêu ầm ầm, nhốn nháo. Thôi thế là công toi, không hiểu bệnh gì, phải di chuyển nhanh ra khỏi chuồng, đề phòng lây lan ra lũ lợn còn lại.
Ban Chủ nhiệm Hợp tác xã Mường Vang quyết ngay, mang sang nhà đám của Chủ tịch Khút. Chuyện này ông Khút khó nói quá. Của công sao lấy làm của riêng, vả lại nhà đám cũng có đôi lợn rồi. Mặc trên nhà sàn ông Khút từ chối, dưới sân các ông "sát thủ" tuổi trên năm mươi đã chọc tiết, xả thịt. Tiếng kêu thảm thiết của bò, lợn gọi các bản quanh núi dậy sớm.
Còn biết nói thế nào nữa, ông Khút đành im lặng qua ngày đám, tính sau vậy, cứ biết thế đã.
Đám xã viên "tổ bò", "tổ lợn" không ai biết, con bò "ba khoáy" ấy cùng ba con lợn tạ, có bàn tay người tác động. Lúc các bà trong "tổ bò" mải hái rau rừng, mặc cho lũ bò chạy lông nhông, không để mắt đến, bà Nhòm thuôn đoạn sắt ngược từ đít bò vào trong, con bò ấy kêu rống lên rồi chạy lồng về chuồng. Còn mấy con lợn tạ thì Khùng gãi, chúng nằm lăn kềnh ra, Khùng thả vào tai chúng mấy hạt đỗ đen, ngâm chương phình từ hai hôm trước. Đỗ đen nảy mầm, bám vào tai lợn đau nhức, chúng đập đầu là phải.
Chuyện bò, lợn ngã bệnh chỉ có bà Nhòm cùng em chú Khùng biết thôi. Bây giờ, bà Nhòm nhận cái việc mang lòng bò ra sông rửa, thanh sắt ấy chìm xuống sông là xong, chẳng ai biết. Riêng ba cái thủ lợn làm sạch, để nguyên mang lên mâm cúng. Chuyện này kín như nũ hút.
Theo tục lệ của dân vùng này, đêm và ngày hôm trước làm đám cưới ở nhà gái, hôm sau đoàn nhà trai rước cô dâu về tổ chức hôn lễ ở nhà mình. Thế nên, hôm qua nhà trai xuống phố huyện chia thành đôi ngả rẽ, dự hai đám cưới của họ nhà gái. Chú cháu Khùng và Khỉnh ra mắt họ nhà gái rồi, hôm nay đoàn nhà trai hẹn nhau đến ngã ba phố huyện sẽ hợp thành một đoàn người, ngựa rinh rang, trang hoàng lộng lẫy, rước hai cô dâu về trên núi. Dẫn đầu là cặp đôi người, ngựa kết hoa rực rỡ của Khùng, cùng đoàn tùy tùng họ nhà cô dâu Hợi. Tiếp đó là cặp đôi thằng cháu Khỉnh và đoàn người ngựa dài dằng dặc mang theo của hồi môn đông như trẩy hội. Đoàn người, ngựa như trôi vào trong biển mây lên núi.
Hai chú cháu làm đám cưới xong thì tính sau. Thằng cháu thuận hơn, học xong đại học thì về huyện làm việc. Hai vợ chồng nó bố vợ làm cho nhà to ngất ngưởng rồi. Vợ chồng Khùng trước mắt mỗi người một nơi, từ từ rồi tính. Ngoài huyện bố vợ Khùng dựng cho nhà sàn gỗ, lợp ngói âm dương. Nhà làm bằng gỗ lim, gỗ lát, nghe nói số gỗ này tích từ thời ông của Hợi. Thật vui quá đi, tự dưng chả mất tiền mà được vợ đẹp. Đấy, thuốc lá, rượu ngô cũng chở từ ngoài huyện vào. Tiền đưa cưới thì của Khùng có ít, còn là Hợi dúi thêm cho đầy đặn. Thật không ai sướng bằng. Chú rể Khùng đang ngồi trên lưng ngựa nâu leo núi, bật cười sằng sặc như quỉ nhập.
Có lẽ đoàn người sẽ về nhà trai sớm nếu không có sự cố xảy ra.
Trong màn sương mù ẩm ướt, dày đặc như bưng lấy mắt người, tụi ngựa dẻo vó bước đều đặn giữa tiếng nước sông Nậm Khao réo rắt. Còn khoảng vài trăm nhịp vó ngựa vào đến bản Nộc Nhùng. Bất chợt, con ngựa khoang cô dâu Hợi cưỡi hí tiếng dài. Mặt Khùng thất sắc. Dưới chân ngựa khoang, giáp hòn đá mồ côi, con rắn hổ mang to như bắp đùi trẻ con thè lưỡi phun phì phì... Ngựa khoang tung bốn vó phi nước kiệu như bay qua hòn đá. Con rắn oằn người lủi nhanh giữa những lùm cây lúp xúp. Khùng luống cuống hét ầm lên: "Ơ...Ơ...dư...dừng...lại...dừng lại!" Tiếng hét của Khùng dội vào vách đá, tạo chuỗi âm thanh ầm ầm, náo động. Ngựa khoang hoảng loạn hí lên tiếng dài, phi nhanh vào đám mây trắng mù sương. Chớp mắt, nó hất bay cô dâu Hợi xuống giữa những búi cây rậm rạp, sương sớm rụng rào rào...
Thật may, cô dâu Hợi chỉ bị gãy tay và đầu sưng to bằng cái bát con.
Đám cưới đôi vẫn ăn uống tưng bừng.
Bà Nhòm hai tay dẫn hai cô dâu bước lên từng bậc cầu thang. Bên tay phải bà, Hợi nhăn nhó nén cái đau. Đầu Hợi u u, mê mê, nóng như có lửa cháy.
Cô dâu Khúi, vợ của Khỉnh nôn nao khi nhìn ngọn lửa liếm củi nghiến, rừng rực than đỏ bốc hơi thịt nướng. Trong bụng cô đứa bé khẽ máy nhẹ. Cô không phải lo nữa, con cô đã có bố.
Hương trầm trên ban thờ tổ tiên khói bay vòng vèo, đen đặc...trong tiếng khấn vái xì xụp, tổ tiên chứng dám nhà họ Nông có hai cô dâu. Sau vái lạy bằng một tay, Hợi ngã lăn ra trước ban thờ bất tỉnh. Khúi nặng nề, nhăn nhó lủi ra cửa sau đầu hồi nhà nôn thốc, nôn tháo.
Mùi thức ăn nồng nàn, xôi tỏa hương ngan ngát, bánh dày nửa trắng, nửa đỏ đẹp mắt giữa những mâm cỗ. Tiếng chúc tụng ran ran tràn khắp nhà trong, sàn ngoài, chật sân. Đó đây vút lên lời lượn véo von, bay bổng.
Mọi người ăn uống hò reo. Không ai biết, người nhà Chủ tịch Khút mời Ngần đắp thuốc lá vào cánh tay gẫy và cái đầu sưng tím bầm của Hợi. Nhìn ánh mắt đờ đẫn của cô dâu, trong đầu Ngần nghĩ, cái đầu của Hợi không ổn, nhưng Ngần không thể làm gì hơn. Có rễ cây, cái lá nào tốt thì Ngần đã đắp vết thương cho vợ Khùng rồi. Làm nghề bốc thuốc cứu người là thế, không có để bụng thù oán bao giờ, phải sống bằng cái tâm. Ngần nghĩ thế rồi chợt thở dài...
Chương 12
Duyên Phận Lỡ Làng
Mới chập tối Hái đã đi nằm. Hôm nay gió Nam thổi mát rượi, xua đi không khí oi nồng, đặc quánh của tiết trời đầu tháng Bảy. Mấy hôm nay người Hái khó ở. Cái bụng to kềnh, làm Hái mệt mỏi rã rời. Được ưu tiên ngồi trong tổ đóng gói, gài thuốc tiêm vào vỉ rồi cho vào hộp, mà sao vẫn mệt đến thế. Thở hắt ra ì ạch... Hồi ở nhà làm nữ dân quân, ở với mẹ chồng cay nghiệt, tay chân Hái bận liên miên, mắt lúc nào cũng thiếu ngủ, nhưng Hái không biết đến mệt mỏi như thế này.
Đứa bé trong bụng nó nghịch quá, vừa thấy đạp loi choi bên bụng phải, đã thấy gồng chân lịch bịch phía trái. Nó là trai hay gái mà khiếp thế. Lại nghĩ, các bà, các chị trong xí nghiệp vẫn nói vui, cái bụng to thế kia dễ có hai đứa bé ngồi trong. Nếu vậy thì Hái lo quá. Thời buổi này nuôi một đứa đã vất rồi, nếu hai đứa bé thì lấy gì cho nó ăn đây? Thật may quá đi, khi Hái nằm cữ, có lương thực nhà nước chu cấp, có đồng lương công nhân ăn rồi. Chuyện Hái vào làm công nhân thật ngẫu nhiên. Phải chăng Hái được ông bà tổ tiên phù hộ?
Hái không ở nhà tập thể của xí nghiệp. Chị Hiền rủ Hái về ở Hái ra nhà chị ở cho vui. Ngôi nhà thoáng đãng mát mẻ này không ngờ đứa em họ Xa cũng đã đến đây, trong những ngày học làm bộ đội. Chị Hiền bảo, Xa không đi phục vụ chiến đấu trong chiến trường. Cô ấy được cấp trên giao nhiệm vụ về làm y tá ở Trạm xá Trường Quân chính Quân khu, cách đây chưa đầy đôi cây số. Xa vẫn ước ao vào tuyến đầu chống Mỹ, gần người yêu...nhưng việc nhà binh có muốn cũng không được, tổ chức phân công. Không chọn việc. Điiều đó làm Xa khóc thầm nhiều ngày.
Hồi mới về trường công tác, thư thoảng chập tối Xa vẫn đi trên chiếc xe đạp khung của đơn vị tranh thủ về thăm chị Hiền. Ngồi chưa ấm chỗ, chuyện còn dở dang thì Xa đã đứng dậy, lần nào Xa cũng bảo:
- Em nhớ chị, em về, lần sau nói chuyện nhiều hơn nha.
Thế mà gần sáu tháng nay, Xa bận mải việc quân đội không về vui với chị Hiền. Giá như Xa về thì sẽ ngạc nhiên khi gặp mẹ con Hái. Đời người giống như cánh chim, bay xa mãi cũng gặp nhau nơi đất lành, cây cao.
Duyên may đưa chân Hái vào làm công nhân của Xí nghiệp dược phẩm. Được gặp chị Hiền tốt bụng coi Hái như em. Chị là người tâm giao để Hái tâm sự trải lòng muộn phiền. Dường như con người ta có số. Hái miên man nghĩ lại thời gian chưa xa.
...Ngày Hái chạy khỏi Mường Vang chưa đến tết. Cái rét như cắm gai vào da thịt. Gió hoang dại bấu chặt cây rừng, bứt lá vàng bay ràn rạt. Nước sông Nậm Khao giá buốt. Sương mù bốc khói từ dưới sông phủ kín rừng núi.
Bụng Hái mỗi lúc một to. Đứa bé trong bụng đã biết cấu nhẹ vào sườn Hái. Từ hôm Khùng biết Hái mang bầu, hắn lảng tránh, không đến nhà ngủ cùng Hái nữa. Thế là rõ. Dù nhớ hắn quay quắt, héo úa, nhưng Hái không tìm Khùng. Khi yêu, mắt Hái bị bóng Khùng che mất đường sáng, mê muội nhìn vào chỗ tối. U mê hoan lạc, bây giờ nhận ra bộ mặt thật của hắn thì quá muộn. Hái biết Khùng không yêu Hái, hắn lợi dụng Hái như nhiều đàn bà say khát hắn ở Mường Vang này. Sao mắt Hái không sáng tỏ sớm để đỡ khổ? Vừa đi trong đường rừng, Hái vừa nghĩ. Nước mắt dồn ứ long tong rơi theo bước chân...
Lệ bản không cho phép Hái ở lại quê núi. Người đàn bà không chồng mà chửa sẽ bị thầy tào cúng đuổi ma, dân bản thả bè chuối trôi sông. Hái không để đứa trẻ con vô tội trong bụng chưa cất tiếng khóc chào đời, bị ngạt chìm cùng dòng nước theo Hái. Không! Hái muốn có con. Hái sẽ nuôi con một mình không cần đến con người đểu giả ấy. Mấy hôm trước cô Dần bỏ vào tai Hái, dạo này Khùng xuống phố huyện, chẳng biết mê đứa nào dưới phố, hay cũng chỉ chim chuột cho thỏa con đực ham muốn thôi. Kệ xác hắn, rồi có ngày "ông phạ" cũng phạt trắng mắt ra.
Hái đi xuống đến huyện thì trời ngợp bóng hoàng hôn. Chân Hái tê mỏi bởi vừa trải qua quãng đường xa ngái. Đang bần thần chưa biết nên làm thế nào, mắt Hái đụng vào chiếc xe tải. Trên thùng xe, xếp đầy bó cây dạ cẩm. Cây dây leo này người dân thường lấy về sắc thuốc uống, khi bị đau xương cốt. Họ lấy làm gì mà nhiều thế? Có lẽ xe ô tô này chở cây về xuôi. Không nghĩ nhiều, phải đi khỏi nơi này, càng xa càng tốt cho Hái và cho con. Nhìn quanh để hỏi đi nhờ không thấy ai, Hái leo lên sát thành xe, nơi còn khoảng trống khá rộng. Mắt díp lại, Hái gục giữa những bó cây chất ngất, ngủ vùi một mạch. Tiếng lay gọi ồi ồi làm Hái giật mình:
- Đến rồi, dậy thôi, ngủ gì mà khiếp thế!
- Đây là chỗ nào chị à?- Hái đưa tay dụi mắt, thảng thốt hỏi chị phụ nữ mặc quần áo bảo hộ lao động, chuẩn bị nhảy từ thùng xe xuống đất.
- Ơ, cô này lạ nhể, cứ nghĩ hỏi lái xe đi nhờ, nên để yên cho ngủ. Lạc đường à em? Sao biết lối leo lên xe của Xí nghiệp dược phẩm?- Chị công nhân hỏi một tràng, chả để Hái kịp trả lời, chị nhẹ nhàng nói: - Này, cứ xuống đất đi đã. Gớm người đâu mà trắng trẻo thế.
Hái lốc thốc kéo túi quần áo xuống. Chị công nhân vừa ở đây, loáng cái đã chạy đi đâu rồi? Nhanh quá.
Bất chợt, từ cánh cửa trên đầu xe, một người đàn ông nhảy xuống. Anh gờm gờm nhìn Hái, giọng hầm hè:
- Cô kia, leo lên xe đi nhờ mà không hỏi tôi a? Đứng yên đấy, chờ bảo vệ xí nghiệp, cô Hiền chạy đi gọi rồi!
Gió lạnh ào ào bủa vây, quắp chặt người. Hái thấy lạnh và sợ.
Phía trước có hai người luống tuổi, mái tóc hoa râm, rảo bước nhanh đến bên ô tô.
Người đàn ông nhanh nhảu: - Chào đồng chí giám đốc. Chào Trưởng ban vật tư Định!
- Chào bác tài. Chắc đi xuyên đêm nên về sớm. Vất vả quá! – Bất chợt người đàn ông đeo kính trắng quay sang Hái, hồ hởi: - Cô này đi nhờ xe vào xí nghiệp nộp đơn tuyển dụng a? Khỏe mạnh đấy nhỉ, học hành đến lớp mấy? Người huyện nào, có phải ở Pó Liểng nơi xí nghiệp thu mua dược liệu không?
Lúng túng Hái ngập ngừng: - Dạ...ờ.. vâng. Cháu...cháu học hết lớp bảy. Cháu...cháu...
- Thế thì tốt, vào trong phòng hành chính ghi danh sách. Giấy tờ lý lịch đâu? Sao đi có một mình?
- Dạ chưa biết cái lý lịch...cháu có giấy tờ cá nhân thôi, được không?
- Không biết phải không? Huyện không nói à? Xí nghiệp đang tuyển công nhân, vào phòng hành chính nha! – Người giám đốc cười hiền từ, bảo: -Nói với trưởng phòng hành chính là gặp giám đốc rồi.
Như đang có việc vội, Giám đốc bắt tay Hái và lái xe, quày quả đi nhanh khuất sau những lùm cây. Trong bụng Hái dâng tràn cảm giác ấm áp. Vừa hay lúc đó bảo vệ xí nghiệp cùng người phụ nữ lúc nãy Hái gặp đi đến, chẳng biết "bác tài" kéo tay họ, ghé tai nói gì ra vẻ bí mật lắm. Sau giây lát, bảo vệ xí nghiệp nheo mắt nhìn Hái, nói như ra lệnh: - Theo tôi! Đến phòng hành chính.
Chị phụ nữ ân cần, vỗ vào vai Hái: - Gặp may rồi nhá, đến đúng thời khắc xí nghiệp tuyển dụng làm việc. Nào để chị xách hộ túi cho. Áo chàm dài thế này làm công nhân thì vướng víu lắm.
- Em...có áo chàm ngắn trong túi mà! – Hái phân trần.
- Ờ, ờ, mình tên là Hiền, nhà mình ngoài kia, cách đây vài trăm bước chân thôi. Có thích làm công nhân không? – Chị Hiền vui vẻ nói chuyện.
Nở nụ cười tươi tắn, Hái bảo: - Thích nhiều mà, như đang mơ đấy!
Từ trên vòm trời, dồn dập tiếng cò vỗ cánh, chao liệng giữa những tia nắng hiếm hoi tháng chạp, xua tan giá rét, báo hiệu cái tết đang đến gần...
Bóng tối chầm chậm trôi. Hái làm công nhân được hơn nửa năm rồi. Nhanh thật. Chợt, đứa trẻ con trong bụng Hái gồng người, đạp mạnh. Ôi da, đau quá. Cũng chẳng biết đã sắp đến lúc nó đòi ra chưa. Khi có mang nó, Hái không biết ngày nào. Theo cái miệng thèm ăn quả chát chua, chắc cũng sắp đến ngày sinh nó rồi
Chị Hiền hôm nay làm thêm giờ về muộn, đang dội nước ào ào tắm ngoài giếng.
Có tiếng gì đó lạch cạch như tiếng xe đạp vào trong ngõ...
- Chị ơi...chị à, em về đây!- Tiếng gọi trong trẻo như hát cất lên.
Ơ, giọng nói này của Xa đấy. Xa về chơi rồi. Vui quá. Hái vùng dậy, nhưng lại thở hổn hển nằm vật xuống. Ôi, đau quá! Cái đau như muốn xé thịt. Hái run run gọi:
- Xa à, chị Hiền à... đau quá...
Tiếng gọi của Hái chìm dần vào cơn đau vật vã. Gió ào ào mang theo những hạt mưa lắc rắc. Mưa ngâu.
Thậm thịch. Chùng chình. Cánh võng lắc lư.
Loáng thoáng có tiếng người lao xao, tiếng dao kéo lanh canh. Mùi ête nồng bay. Hái bợt bạt, thiêm thiếp chìm mãi vào màu trắng như sương, như mây, như khói lam chiều trên mỗi mái bếp ở bản...
Rung rinh, chấp chới những bó lửa kéo vệt dài giữa đêm tối. Kìa, ai như là pò, mé, rồi anh Gắng nữa. Sao mọi người buồn thế? Gặp nhau vui lên chứ. Mặt pò hốc hác, hai mắt trũng sâu. Tóc mé nhuộm màu mây từ khi nào mà dài thướt giữa dòng Nậm Khao. Da mé xanh quá, xanh như màu lá rừng mắc cọt bản mình. Anh à, máu...máu chảy nhiều quá, trên mặt sạm đen sao máu cứ xối xả thế hả anh. Kìa, máu nhúng ướt ba lô của anh rồi. Lửa, lửa ngùn ngụt. Lửa rừng rực. Những cánh rừng cây cành khẳng khiu, lá vàng ruộm đang cháy. Đùng đoàng. Ầm ầm. Bom phá đất thành những hố sâu hun hút...
Nói chuyện với em đi anh, đừng im lìm làm em sợ, tha lỗi cho em nhá anh. Em sai rồi. Có người đàn bà nào hư đốn như em không anh?Khi anh vào mặt trận thì em còn quá trẻ, để có thể hiểu được cuộc sống của đứa gái mười bảy trong nhà mẹ chồng. Lẽ ra em phải cắn răng ở đấy, thay anh phụng dưỡng mẹ già. Nhưng em đã bỏ đi tìm lối thoát. Em mong chạy thật nhanh ra căn nhà không anh mà căng đầy lời nghiệt ngã của mé anh. Em ngỡ tưởng bỏ về nhà là yên thân. Nào ngờ lối quang em không chọn, em rúc vào bụi rậm. Em lao như con thiêu thân vào bẫy tình sáng lòa, bày trước miệng vực thuồng luồng. Em thỏa thuê ngụp lặn trong dòng nước tình ái, bị lũ cuốn mãi vào vòng xoáy mê muội, không biết lối ngoi lên bờ.
Em ngậm miệng buông xuôi vì đứa bé trong bụng thôi anh. Em hy vọng con em sẽ không dẵm lại vết nhơ của mẹ nó. Em là thứ người bỏ đi rồi. Gỗ mục trên rừng, lá mục dưới đất nó còn mọc được nấm. Em không bằng cây mục, lá khô phải không anh?Mắt anh đỏ máu nhìn em như trách móc a? Đừng anh, em biết lỗi rồi, anh vì tình cảm mà tha thứ cho em. Vâng, những đêm xuân trăng sáng, hương hoa mắc cọt, hoa mạy mác theo gió trùm ngợp căn nhà trống trải, gió đưa tiếng tụi nai, lũ lợn nòi gọi bạn tình trên núi làm em chộn rộn, khắc khoải. Em nhớ anh. Nhớ một lần ái ân mặn nồng ấy, em chưa kịp rung cảm, hạnh phúc thì anh đã đi xa. Nhiều đêm em phải dìm mình xuống nước, kỳ cọ thật lâu dưới sông quê mình để hạ hỏa bầu ngực khát cháy muốn làm vợ, làm mẹ...Sao anh vẫn không nói với em? Em xin anh, em có tội thì anh hãy trừng phạt em, đừng động đến con trẻ non nớt...
Đôi môi ứ máu của anh mấp máy: "Mình à! Mình không có tội. Tôi thương mình. Là do thằng giặc. Nào dậy đi chơi với tôi...". bàn tay băng bó của anh vuốt mái nhẹ tóc em, anh giục: "Đi với tôi, đến chỗ bến bình yên, không có bom đạn, lửa cháy, máu chảy. Nơi ấy chiến tranh không tàn phá, bạn tôi, đồng đội tôi tụ họp ở đấy nhiều...nhiều lắm, hàng ngàn người...nào đi thôi, kẻo mặt trời lên, chúng ta không đến được thì thành linh hồn oan khất, lang bạt, vất vưởng..."
"Vâng, anh cho em nhìn hai đứa trẻ một chút, chỉ một chút thôi. Em đã làm mẹ của hai đứa con. Còn chiếc vòng tay này nữa, em biết đeo vào tay đứa nhỏ nào đây? Thôi thì cứ buông giữa hai đứa nó. Anh à, cái bao dao của lão Khùng họ Nông kia, em xin anh hãy cho con em biết gốc gác cội nguồn...Anh tha thứ cho em thật phải không?"; "Mình đừng nói nữa, nào đi thôi..."
Sao lạnh thế anh, cây cối trắng phau phau như màu cánh cò, người đông vui quá, một rừng người áo trắng, áo xanh, bạn anh đấy ư? Sao áo ai cũng loang máu? Máu...máu...lửa cháy.. Lạnh. Mông lung. Hoang vắng. Bình yên. Không ai nói chuyện, họ chỉ thở dài hăn hắt...
"Em thích đi chơi cùng anh, được đến nơi không phải lo nghĩ, nhưng...hai đứa trẻ con em thì phải làm sao". Lại tiếng thở mông lung ép hắt ấy rồi. "Mình đừng lo lắng ưu phiền nữa, hãy thoát trần với ái ố, hỉ, nộ mà sống cùng anh ở cõi an nhiên... Hai đứa trẻ có người lo chu đáo..."
Mưa ngâu tí tách. Chị Hiền và Xa thổn thức. Hai đứa bé con thiêm thiếp nồng say. Đầu tụi trẻ quấn nhẹ khăn xô. Chị Hiền nói với Xa yên tâm về đơn vị đi, chị nuôi hai đứa bé. Không, chị à, cái rễ người dài lắm, hai đứa có cội nguồn. Em là cô họ, em đưa nó về trên quê. Em về đưa con cho bạn Toồng nuôi. Sau này, đất nước không còn chiến tranh, em sẽ đưa hai cháu về thăm chị.
Sao chị Hái bỏ tụi trẻ mà đi nhanh thế? Bác sĩ thở dài lắc đầu, ngậm ngùi: "Sản phụ bị băng huyết. Máu cô ấy khó đông... bệnh viện đã hết sức rồi!". Xót thương. Đau đớn. Mưa hiu hắt giăng sợi buồn thương, đứt gãy một kiếp người lạc bước...
Xâm xẩm tối. Lũ côn trùng râm ran, kể lể. Tụi ếch kêu inh oang dọc triền sông. Nước sông Nậm Khao thao thiết chảy.
Hôm nay tụi sóc đàn lớn, đàn bé không chịu vào hang sau nhà mà ngủ. Có chuyện gì sao? Lần nào nhà Ngần có chuyện thì tụi sóc tinh ranh, tình nghĩa, quấn quít cũng thắc thỏm báo trước.
Hơn chục ngày nay mưa ngâu lả lích, rích rắc. Mưa làm cho những mẹt thuốc của Ngần không uống đủ sương, không ngậm no nắng. Ngần phải sấy bằng than bếp và bày la liệt khắp sàn nhà.
Con sóc đầu đàn to xù, lông anh ánh màu nhũ bạc, ngồi chồm hổm cạnh bếp nhổm dậy, vểnh tai ngúc ngoắc đầu, mắt nó sáng rực, chân trước vít tay Ngần gại gại, cái mồm nhỏ xinh liên tục kêu: "Chốc...chốc...chốc" như muốn nói điều gì đó. Ngần nhẹ nhàng:
- Có chuyện gì a mày? Vui hay buồn mà nhấp nhểnh, cuống quít thế?
Ông cậu Va đang cùng thằng Hợp chơi trò đẩy kéo cục gỗ bé xíu, hình con dê cũng phải ngừng tay, thốt lên:
- A dá, cái tụi "nỡm" lắm lời kia, đừng kêu choe chóe như thế, làm cho cháu ông không kéo được dê gỗ lên núi ăn cỏ! – Nói thế rồi ông Va cù vào nách cu Hợp làm nó lăn ra sàn nhà cười nắc nẻ.
- Ờ ờ, lâu rồi lũ sóc không lạ thế này! – Bà Sang vừa quấn sợi vừa lẩm bẩm.
Tụi sóc lớn, sóc bé bỗng chốc nhảy lưng tưng tạo thành điệp khúc vui nhộn.
Tối nay mưa ngâu ẩm ướt thả những giọt buồn, khiến cho lũ mày nhảy nhót làm cho nhà tao vui phải không?- Ngần thoáng nghĩ.
Tiếng chân thậm thịch lên cầu thang. Có ai đến lấy thuốc lúc tối trời a? Ngần nâng chiếc đèn dầu ngang tai, nhìn mặt khách. Kìa! Bạn toồng Xa. Ngần đứng sững ngạc nhiên, tay run rẩy suýt nữa rơi cái đèn bấc đỏ.
Bụng Xa ôm khư khư một bọc nhỏ, lưng địu cái gì phủ tấm nilông xanh. Mặt Xa đỏ bừng, mồ hôi pha lẫn nước mưa nhòe ướt. Miệng Xa tươi tắn, nhanh nhảu:
- Cháu chào bác, bá. Toồng à, tao về đây.
Ông Va nhắc:
- Nào, ôm gì thế cháu, ngồi đi, về nhà sao cứ như khách thế, nghỉ ngơi rồi ăn cơm.
Bụng Xa bỗng cồn lên, nôn nao, sôi réo. Vừa trải qua hành trình từ dưới Thái về trên quê, thế nên cũng thoáng mệt. Có tiếng trẻ ọ ẹ... Xa ấn vào tay Ngần. Đứa trẻ đỏ hỏn, kháu khỉnh. Miệng nó chóp chép đòi ăn. Chắc nó đói rồi. Thằng Hợp đã được hơn một năm, vừa cai sữa ba hôm, ngực Ngần cương cứng, đau tức vì sữa đây. Ngần vội vắt sữa đầu rồi ấn miệng nhỏ xinh của đứa bé vào ngực. Nó mút chun chút, say sưa.
Xa khẽ nới dây địu, trên lưng Xa là đứa bé nữa:
- Bá Sang à, bá đỡ đứa bé cho cháu.
- Ô, con bé này, mày lấy đâu ra hai đứa bé gái xinh thế này, con mày a? Mà xinh đôi a, giống nhau quá đi, đứa nào làm chị thế?- Bà Sang ngỡ ngàng hỏi.
Thằng Hợp thấy có trẻ con, nó sán đến, đưa đôi bàn tay nhỏ nhắn khẽ sờ má con bé, đứa bé gái oằn người khóc ré lên.
Ông Va khẽ nhắc: - Hợp à, lại đây với ông, em mày nó đói đấy, cho nó ăn no rồi chơi với nó sau nha.
Mặc cho ông nói, thằng Hợp lăng xăng, quẩn quanh bám lưng Ngần, nhìn chăm chăm vào đứa trẻ đang bú, miệng nó nhoẻn cười rồi chề môi ra, ngọng nghịu:
- Chấu...chấu...
Cả nhà cười vang. Nó đã ra dáng làm anh.
Bầy sóc nhanh nhẹn lủi về hang. Gian nhà ắng lặng, nghe rõ tụi ngựa dưới chuồng thở phì phì. Mưa từ mái nhà thong dong nhả hạt xuống sân sỏi.
Đêm trôi chầm chậm, thong thả. Sương vẩn vơ lặng lẽ bay. Gà gáy sang canh.
Hai con bé bú no đã ngủ. Má nó hồng rực như cánh đào xuân.
Bốn cái mắt của hai người bạn gái vẫn chong chong bên bếp than đang sấy thuốc. Có nhiều chuyện muốn hỏi bạn toồng mà Ngần không biết phải nói thế nào. Ngần lo tâm hồn nhạy cảm của bạn bị tổn thương. Tiếng thở dài day dứt của hai người quấn riết như chơi trò náu tìm. Đột nhiên Xa phá tan sự im lặng bằng câu nói buốt nhói:
- Toồng Ngần à, hai đứa bé này tao nhờ nuôi hộ. May mà mày đang nuôi thằng cu bé nên có sữa. Mày biết đấy, tao đang là lính không tha lôi nó theo được. Chuyện này dài lắm, lần sau tao về sẽ nói chuyện cho toồng nghe. Lát nữa tao đi rồi, phải có mặt ở đơn vị chiều nay.
Thảng thốt. Tai Ngần như ù đi. Ngần lạc giọng:
- Toồng Xa à, tao sẽ chăm con...nhưng...nhưng...
Xa ngắt ngang lời Ngần:
- Hai chiếc bao dao toồng giữ cho hai đứa bé. Gốc gác của nó đấy. Bố nó làm bao dao này... Đứa bé chị đeo vòng tay đá có tụi nai, hoa mạy mác của tao. Đứa em đeo vòng tay bạc của chị ấy... Tay chúng nó bé quá, bao giờ tụi nó biết giữ thì toồng đeo nhá.
- Lòng vòng, rắc rối thế a? Còn có thêm người chị nào nữa? Toồng Xa đi lâu mới về hay sao mà dặn thế?
- Là nói để toồng biết thôi, hết nghĩa vụ làm người lính tao về với toồng, với con.
- Không định lên thăm mộ mé à?- Ngần rưng rưng nói.
Dưới ánh đèn dầu khi mờ, lúc tỏ, mắt Xa ngân ngấn nước:
- Xa có tội lớn, ngày mé mất Xa không biết lối về. Bây giờ...cũng không thể vào rừng mả tạ tội...
Gió lay cành khô răng rắc. Ngần lắc đầu, an ủi bạn:
- Con người ta có số phận. Mé Xa đang khỏe, ai biết bị rắn hai đầu nó cắn đâu. Đừng buồn toồng, tao ở nhà thư thoảng lên với mé.
Những tiếng nấc nghẹn kéo trời đêm về sáng. Mưa thổn thức ngày một dày. Tiếng bầy gà rộ lên báo canh hai. Xa vươn vai đứng dậy:
- Toồng này, mày vất vả rồi, đừng trách tao. Tụi nó là con chung. Cho tao chào bác, bá, tao đi kẻo không kịp chuyến xe xuống núi.
Nói xong Xa vụt chạy xuống cầu thang, lẫn vào bóng đêm trong làn mưa ngâu dày đặc...
Mệt mỏi. thất thần. Ngần gục đầu lên hai đầu gối thở dài. Bạn toồng Xa đến là đoảng. Không cho hai đứa con bú khi rời xa mẹ. Ừ nhỉ, còn có ai khác mà thêm cái vòng bạc nữa? Cái vòng này mình đã nhìn thấy nó ở đâu rồi? Quen quá mà không nhớ ra...
Ngước mắt nhìn hai đứa bé, Ngần không tránh khỏi lo lắng, sẽ nói sao với dân bản? Phải nghĩ ra cách gì đó. Đúng rồi, Ngần sẽ bảo hai đứa bé là con của người họ hàng xa, cha nó đi mặt trận, mẹ nó chẳng may qua đời vì bệnh nặng. Ngần đang nuôi con nhỏ nên đón nó về...
Thái Nguyên, 4/3/2017
Bùi Thị Như Lan
Theo http://vietnamthuquan.eu/