Suy tư cánh chuồn

Suy tư cánh chuồn

Tuổi thơ ai không từng một lần đuổi theo cánh chuồn chuồn. Chiều vàng ươm nắng, cánh đồng quê nằm phơi mình nghỉ ngơi sau chuỗi mùa mệt nhọc, cánh chuồn ớt đậu bên dậu nhà ai, đỏ chót như lửa. Cánh chuồn rung rung, mắt chuồn lim dim lãng du, bình yên như cánh đồng sau mùa gặt hái. Đôi cánh mỏng manh như sợi nhớ sợi thương vương vấn trong lòng người tha hương ở một nơi phố xá lắc lơ. Ôi cánh chuồn tuổi thơ trong trẻo ngọt ngào như tuổi em tôi vừa chớm trăng tròn... Ai từng rong ruổi theo những cánh chuồn hết quãng đường ngày thơ dại, chắc hẳn khi lớn lên, lòng lại sẽ miên man theo những cánh chuồn trong veo của những ngày xa ngái…
Chang chang nắng gắt, tôi và Nguyên vẫn  thường trốn mẹ đi học sớm để bắt chuồn chuồn. Tuổi thơ ngày ấy khác bây giờ, cánh chuồn chuồn đỏ chót nằm trong tay là cả một niềm vui thích ngất ngây. Chuồn chuồn có sức hấp dẫn kì lạ với bất kỳ đứa trẻ nào, gắn bó với hầu hết trẻ con thời ấy. Chuồn chuồn có đủ loại. Chuồn tương mang màu vàng của nắng hanh, dịu dàng như cô gái vừa độ xuân xanh. Chuồn ngô oai vệ hơn, như chàng trai tuổi mười bảy, nhiều khát khao và dạt dào kiêu hãnh. Chuồn chuồn voi to nhất, dáng như máy bay trực thăng, hai mắt to nom bộ dữ tợn. Chuồn chuồn ngô sọc vằn ngang, hay đậu nhiều ngoài đồng xa chứ chẳng mấy khi quanh quất ở vườn nhà. Chuồn kim bé xíu, e lệ, cánh mỏng tang, đậu thấp lè tè ở mấy ngọn cỏ và vườn lạc, vườn đỗ. Chuồn chuồn ớt ma mị và có sức hấp dẫn nhất. Trước hết vì nó đẹp. Chao ôi, toàn thân nó đỏ chót như quả ớt chín rực rỡ, kiêu sa, và đầy thách thức. “Thằng cu tý” nào trong chúng tôi cũng khát khao chinh phục được nó. Nhưng bắt được chuồn ớt không dễ. Nó tinh lắm. Lò lò, lò dò, nhẹ nhàng tiến lại, rất gần rồi, nó vẫn đậu im, bình thản tưởng như đang chìm trong miên man nghĩ suy thế sự gì. Nhưng chỉ cần tiến đến sát, đưa tay ra, thì nó vụt bay, trong sự tiếc hùi hụi của bọn trẻ. Nhưng cái hấp dẫn đầy thách thức của loài chuồn chuồn là nó không bay đâu xa, nó laị đậu chỗ khác, ngay trước mặt ta, càng ra chiều thách thức. Vậy nên lại khom lưng, lại lò dò,…cả buổi chiều có khi bị quấn vào trò đuổi bắt đầy hào hứng và kích thích với những cánh chuồn chuồn gần gũi mà cao ngạo ấy. Chao ôi tuổi thơ!
Hành trình vòng đời của chuồn chuồn ngẫm ra là cả một bài học nhân sinh muôn đời không cũ. Cái loài thường bay cao, thích không trung ngan ngát gió và nắng ấy lại sinh ra từ đầm lầy, ven các ao, hồ, sông nước. Loài chuồn chuồn thường chọn một cành lá nào đó ven ao nước để đẻ trứng. Trải qua những ngày tháng ấu trùng sống trong ào tù chật hẹp với bao hiểm nguy rình rập, một ngày kia, ấu trùng lột xác để thành chú chuồn chuồn rực rỡ và kiêu hãnh. Để dang cánh bay giữa cao rộng nắng và gió, ấu trùng mong manh yếu ớt ấy phải qua cửa tử của bao loài dòm ngó, thiếu chút may mắn thôi, nó có thể trở thành mồi ngon cho chính đồng loại. Vậy mới thấm thía rằng, có cái gì trong cuộc đời này là không phải trả giá, không phải đánh đổi đâu? Và để có những tháng ngày ngắn ngủi được làm chú chuồn chuồn rực rỡ, nó trải qua tháng ngày đằng đẵng nơi chốn ao tù. Sau này lớn lên tôi mới biết, chuồn chuồn chỉ sống tầm 6 tháng, nhưng quãng thời gian là ấu trùng của nó kéo dài hằng năm! Một ngày kia khi đã “ tu thành chính quả”, chuồn đau đớn sinh thành lần nữa, bóc chiếc vỏ bên ngoài, toàn thân run rẩy yếu ớt, đợi chờ giây phút được sống một cuộc đời khác rực rỡ hơn, với nắng, với gió, với những cánh đồng xanh thẳm, ánh nắng trải vàng lung linh, hay phiêu du khi mùa sang, chập chờn theo cánh đồng cỏ may ở những triền đê vắng, hoặc có khi lại cùng đàn cùng lũ vượt qua cả những cánh rừng dài để về miền đất ước mơ của mình, cũng có khi chấp chới cùng dòng nước ven sông, kết duyên đôi lứa và gửi lại tình yêu bên những chiếc lá xanh non…
 
Những chiều hoàng hôn buông dần, buông dần trên cánh đồng xa vắng, mặt trời chiếu những tia nắng yếu ớt tiễn biệt ngày cũ, vẳng đâu đây tiếng dế chào mừng màn đêm để cất điệu hoan ca, tôi thường ngồi bên Nguyên thật lâu. Cậu thả cánh chuồn, khẽ tung nó trên bầu trời, mắt nhìn theo đăm chiêu, xa ngái. Cánh chuồn chao đảo rồi chấp chới bay giữa màn đêm dần buông xuống. Rồi nó sẽ tìm được một chỗ trú bình yên khi ngày tắt hẳn và im lặng lại ôm ấp, vỗ về ta qua bao mất mát, hờn tủi của cuộc đời, cậu nhỉ?
Mẹ Nguyên là người đàn bà bất hạnh. Cậu sống cùng mẹ và người dượng ít ỏi tình yêu thương. Chẳng mấy khi Nguyên được hòa mình vào lũ trẻ con trong xóm để có những giây phút vô tư rộn rã nói cười. Hiếm hoi tôi mới cùng Nguyên bắt chuồn trên cánh đồng quê, lặng nhìn hoàng hôn buông xuống ven sông Ngàn Phố, và suy tư nhìn cánh chuồn chập choạng, chuếnh choáng bay lên. Bay đi chuồn ơi. Qua cánh đồng xanh. Qua con đê dài thẳm. Qua lũy tre làng rì rào trong nắng dìu dặt. Bay lên nữa, có bao giờ bay tận được đến trời xanh, gọi nắng, gọi gió, gọi những xôn xao, gọi những yêu thương khấp khởi quay về?
Nhưng cánh chuồn mong manh quá. Tôi nhớ câu chuyện về sự tích chuồn chuồn vì sao báo bão, báo mưa. Chuyện kể, ngày xưa… một chiều mưa tầm tã, chuồn ngủ quên khi mưa dông kéo đến. Mưa xối xả làm đôi cánh nó ướt nhẹp, không cất nổi, nó loạng choạng tìm tổ khi mọi loài khác đã trú mưa rồi. Nhưng đôi cánh yếu ớt làm sao chống đỡ được cơn dông rình rập, vô tâm, xối xả, hả hê… Ngày ấy trong một cơn mưa chiều bất chợt dưới gốc cây đa đầu làng, Nguyên nói với tôi về những bất hạnh của mẹ. Tôi chỉ thương xót Nguyên và có phần trách móc người mẹ khốn khổ kia. Giờ đây, khi đã cách xa cánh chuồn tuổi thơ hàng chục năm trời, đôi khi trong kí ức tôi hiện ra cánh chuồn mỏng tang, yếu ớt, và gương mặt một người đàn bà khắc khổ, chịu đựng. Ừ thì  “phận mỏng cánh chuồn”…cánh chuồn ấy mang thân phận mong manh quá, sao chống đỡ nổi những dông tố ngoài kia…
Chiều nay nghe lòng trống trải giữa Sài Gòn tấp nập, nhìn nắng lên cao, bất chợt gặp một cánh chuồn lạc phố, ngập ngừng bay, đắn đo đậu, dáng vẻ âu lo, lạc lõng. Về đâu hỡi cánh chuồn lạc phố, đồng quê xanh ngát rì rào nơi đâu? Lòng tôi chợt nhớ xôn xao những cánh chuồn ngày thơ dại, những cánh chuồn trong trẻo của tuổi thơ chạy dài nhung nhớ trên những bãi bờ bên dòng sông quê hương . Về đâu rồi cánh chuồn tuổi thơ tôi? Liệu ngày ấy, cánh chuồn có chở được niềm hi vọng của Nguyên vượt qua những hàng chuối, triền đê và lũy tre đầu làng trong hoàng hôn chuếnh choáng, để bay cao, bay nữa trên bầu trời xanh rộng?.
15/7/2021
Nga Trịnh
Theo https://vanhocsaigon.com/