Nước nguồn xuôi mãi
Vạ vật thêm một chút trên chiếc chiếu lác ngay dưới chân bàn
viết, Dị ngồi bật dậy gập lưng trên hai đầu gối, kiểu ngồi ưa thích mỗi khi chị
kết thúc một đêm làm việc. Chị hình dung và muốn bật cười, trong cái dáng khổ nạn
này chắc mình giống một con mụ điên bên góc chợ, xem kỹ thì có vẻ giống một người
tù trên nền xà lim. Thật là quá quắt khi tự so vì như vậy thật ra, dù ở xó nào,
bao giờ người viết cũng cảm thấy thế giới chung quanh là một cái cũi đối với ước
nguyện tự do của họ.
Ngồi như vậy thì xương sống được thể dục nhưng hai vai lại
chúi xuống ê ẩm rõ rệt hơn. Dị thèm xiết bao một đôi tay, tay của má rất ân cần
nhưng nếu mà ở gần thì bà đâu có ngơi việc, tay của con gái thì hối hả nghĩa vụ
nhưng giờ cái nghĩa vụ ấy cũng không thể nữa, còn tay của một người đàn ông
thì... Hình như ai đó từng tổng kết rằng xét về mặt làm chồng thì đàn ông xứ
này thuộc loại chồng ích kỉ nhất thế giới, xem ra nhận định cực đoan ấy cũng
không phải là quá đáng khi Dị so sánh với người từng là chồng của mình. Vậy thì
tìm đâu ra một đôi tay có thể cất bớt chốc lát cái gánh năng sạu một đêm gò
lưng bên máy chữ?
Tiếng xe máy từ ngoài trước cho biết những người đi làm trễ
đang vội vã. Trời đất như một mụ luống tuổi ế ẩm hở tý là sụt sùi, đêm đêm tiếng
gió lướt thướt kéo dài cùng với tiếng mưa trên mái tôn khi khoan khi nhặt. Dị
đan hai cánh tay dưới đầu gối làm mấy động tác lăn lưng thư giãn, chiếc chiếu
lác cũ ẩm mềm trên nền gạch cứng. Má chị từng tặc lưỡi: “Chết chết con ơi, cái
nghề lấy đêm làm ngày ngủ vờ ngủ vịn nền nhà kiểu này cảm chết có ngày con ơi!”
Chị nghe thấy má đi lại lục đục trên nền xi măng gian bếp, bà không quen đi dép
nên tiếng chân lùi đùi lụi đụi khi chị nằm ở cái chỗ hàng đêm của mình. Chị
không có nhiều con để biết lòng mẹ thường công bằng hay thiên vị nhưng hình như
người mẹ nào cũng muốn san sẻ nhiều nhất cho đứa con yếm thế, thua thiệt, nghèo
khó. Ở bên chỗ anh Bình thì má của chị được ngồi một chỗ mà sai khiến ôsin, được
ăn đủ mọi thứ trên trời dưới biển, được nằm máy lạnh khi nóng bức còn đi đâu đã
có xe hơi, xe biển xanh hẳn hoi đưa đón. Nhưng hở ra là má chạy qua với Dị và
không hiểu sao bà chỉ thích đi bằng xe lôi chớ không phải thứ xe con mở cũng
khó mà khi đóng lại thì phải hất mạnh tay nghe một cái sầm. Bao giờ trong túi
xách má cũng có cái gì đó nhón từ đống quà cáp bổng lộc của anh con trai lớn,
khi Dị bứt rứt, Dị cằn nhằn, Dị nài nỉ má đừng có làm như vậy kẻo anh chị biệt
anh chị hiểu lầm cả hai má con thì bà chặc lưỡi: “Ôi, tụi nó người ta biếu xén
cửa trước cửa sau ăn ngả nào cho hết! Hổng ai như mầy làm cái nghề gì quanh năm
chẳng thấy thiên hạ biếu xén gì trơn.” Chẳng thấy thiên hạ biếu xén gì trơn là
cụm tử bà thích định nghĩa cái nghề của con gái mình. Cô con gái Dị khen lấy
khen để cách nói kiệm tiện mà hình ảnh của ngoại còn Dị thì chỉ lặng lẽ cười buồn;
dù má chị không biết chữ, má không đọc được những điều chị gõ trên máy hàng
đêm, má không hiểu được những câu chuyện bủ khú của đám bạn bè hay kéo đến nhà
làm tốn hao cà phê của chị nhưng bà đã khái quát một cách thần kì cuộc sống khổ
ải của con gái mình bằng sự mẫn cảm của một bà mẹ.
Căn nhà hình ống yên tĩnh một cách cố gắng, thanh bình. Dị lắng
nghe và thấy hi vọng một cách dễ chịu vào một ngày mới có thể chưa tốt lên
nhưng chắc chắn sẽ không tệ hơn hôm qua. Từ phòng ngoài, con gái Dị đi nhanh xuống,
bước chân của con gà mái tơ sốt sắng với vai trò làm mẹ. Nó giống chị ở cái
dáng tháo vát, tảo tần, loại người không chịu ngồi không an hưởng, nhất định nó
sẽ phải khổ và cực vì cái tính độc lập và hay lo của mình. Vừa tháo giúp mẹ bốn
cái dây mùng, nó vừa nói khéo: “Mẹ coi có cách nào chớ cái mùng nầy đêm nào
cũng chiếm hết đường lên xuống toa-lét, vướng quá!”. Dị luống cuống: “Để rồi mẹ
thu nhỏ nó lại cho vừa chiếc chiếu thước hai thôi” - chị hứa. Cái mùng ngoại cỡ
tự tay chị may lấy này từ làu đã là không gian riêng tư, là một cái chuồng hàng
đêm của chị, là vật dụng thiết thân của chị sau cái máy chữ. Nhà dài có mười một
thước, hồi mới được phân phối, chị đặt bàn viết của mình ở sát cửa sổ phòng
khách, trông ra khoảnh sân có những dây cát đằng bông tím đung đưa trong cái
hàng rào sơ sài chị - lấn chiếm thêm cho giống với mọi người trong khu chung
cư. Từ khi con gái chị có chồng, chị lui cái bàn của mình vào phòng ăn giáp với
gian bếp cũng là chỗ cơi nới thêm sát với miệng cống. Phòng khách trở thành nơi
công cộng cho ba thành viên vì ông con rể là khán giả say mê của mọi chương
trình, trong đó có chương trình bóng đá thường lấn cả những đêm yên tĩnh trước
kia của chị. Đàn ông chật nhà, đàn bà chật bếp mà. Từ khi chị có cháu ngoại thì
chiếc mùng chụp bàn viết được tận dụng vì nhà có trẻ nhỏ không đốt nhang muỗi
được. Cái mùng trong phòng ăn đã choán gần hết đường xuống toa-lét đã đành, cái
chao đèn bàn viết dù đã cụp xuống hết cỡ cũng vẫn làm mất tự do của đôi vợ chồng
trẻ ở phòng trong, nhất là những đêm cuối tuần, thời điểm mà con gái chị lóng
la lóng lánh ngay từ bữa cơm chiều trong khi chị thì lại buồn hơn, muốn thức
sâu hơn và chừng như lại viết được dễ dàng hơn. Chị hiểu nỗi ấm ức của con và
chị luôn thấy có lỗi với nó vì cái nghề khổ nhọc của mình.
Cô con xếp gọn chiếc mùng, trước khi nhét vào tủ đã nán lại
chỗ cái bàn của mẹ, nó không chú ý mẹ đang viết gì, đêm qua cuốn tiểu thuyết của
mẹ thêm được mấy trang mà chỉ lật qua lật lại cái mép khăn lót dưới máy chữ để
xem xem như vậy thì đủ dày chưa. Dị ý tứ lên tiếng trước: “Mẹ lót tới mấy xấp
khăn. Lót cao quá thì cái máy bập bênh mà cũng mỏi tay hơn. Nếu ban đêm nó lách
cách quá chắc tại mấy cái chân bàn nầy rơ, để mẹ kêu thợ mộc tới coi!”. Chị lưu
ý cái chau mày của con rồi lặng lẽ đẩy nhẹ chiếc bàn sát vào tường, nhanh nhẹn
cuốn chiếc chiếu dựng vào vách tủ “Cháu nó còn trong mùng hay ra nôi rồi, con?”
chị hỏi với theo khi thấy con gái đi trở ra phòng ngoài. “Hổng biết sao hồi
sáng nầy nó ọ ẹ hoài”.
Chị ra theo, đôi chân tỉnh táo và thoăn thoắt mỗi khi hướng về
cháu ngoại, như chính chị là đứa trẻ, con nó, sự có mặt và cả cuộc sống của nó
là một món quà trời ban cho chị. Đứa cháu trai mới ba tháng tuổi, hai ống tay
căng hồng màu cà rốt để ngửa lên gối, tất cả toát lên vẻ tươi sáng diệu kì trên
tấm nệm xanh, khăn đắp cũng màu xanh, một thiên thần bồng bềnh giữa những gợn
mây xốp màu da trời. Con gái chị ngồi xuống cỗ vi tính, những sợi tóc mới ra
loà xoà quanh cái cổ trắng mịn của gái một con khiến chị vừa mãn nguyện, vừa se
lòng. Còn được mấy tháng phép thai sản, nó nhận bản thảo của một chi nhánh nhà
xuất bản về làm word kiếm tiền phụ với mẹ với chồng. Ngày trước phía sau bàn viết
của chị là đứa con trên chiếc võng vải dù kỉ vật kháng chiến và một sợi dây
nylon nối cái mép võng với cổ tay chị. Bây giờ phía sau cỗ vi tính của con gái
chị là chiếc nôi tự động đung đưa bằng điện. Hai thế hệ, hai hoàn cảnh, dù tiện
nghi có đỡ đần cho đôi chút thì trên vai của người mẹ vẫn là chừng ấy gánh nặng
và nỗi lo. Chị ghé vào bật cho con cái đèn bàn: “Mắt đàn bà mới đẻ ngồi vi tính
sớm hại lắm. Đừng có tiết kiệm điện, đáng chuyện xài thì phải xài thôi”. Giọng
cô con buồn hiu: “Phải chi mẹ viết trên vi tính được để khỏi làm máy chữ thì
ban đêm đỡ ồn!”.
Chị lắc lắc đầu lui ra, im lặng. Lại một lần nữa cảm thấy
mình có lỗi với con dù chị đã làm hết sức mình mấy chục năm nay, cái công việc
yêu thích của mình để tồn tại, để nuôi dưỡng con trong môi trường lành tính chữ
nghĩa, để làm một tấm gương nghị lực, để có thể tiếp tục độc lập với chính con
mình khi đã về già, tất cả chung một lí lẽ làm mẹ và làm người. Nhưng quả là chị
vẫn thấy chật vật, và sự chật vật ấy đã gây thua thiệt cho con. Chị thấy mình
có một cái lỗi cụ thể không khắc phục nổi là không viết được trên vi tính. Chị
không thể nhìn dán vào màn hình, trước mặt chị chỉ có thể là cánh đồng, hẹp thì
một khoảnh sân hay cùng lắm là một bức tường yên lặng. Và cái máy chữ, nó đã gắn
bó từ khi chị chỉ là cô văn thư vô danh trong rừng, nó là người bạn đường sống
chết có nhau với chị và tiếng lách cách của nó như âm nhạc, như một thói quen
không cắt nghĩa được.
Bỗng con gái chị chạy lại chỗ chiếc nôi con, hoảng hốt: “Mẹ,
mẹ chạy xuống bếp coi ngoại làm gì mà dao thớt ầm ầm quá trời vậy”. Chị chạy đi
như một người làm công ngoan ngoãn, vớ ngay cái thảm nhỏ chỗ cửa bếp đưa cho
má: “Bà cố hổng chú ý gì trơn. Cố lót thêm cái nầy dưới thớt cho dầy nè. Cháu của
cố đương ngủ bù, nó mà thức giữa chừng thì mẹ của nó cũng làm giặc luôn”. Bà má
làm theo ý con gái như một cái máy. Dị ngồi xuống bên má, bà mẹ với lấy cái ghế
thấp để không đẩy ngay cho con gái. Má chị thuộc thế hệ thích ngồi xổm trong bếp
hơn là kê ghế hay lên ván hay đứng làm. Cũng như chị đã bị liệt vào thế hệ
không say mê vi tính được, những thế hệ đành xếp hàng thui thủi ở sau lưng những
con người hiện không thể thiếu mobile và computer. Chị nhìn dán vào hai bàn tay
má, bà đang phân một con vịt xiêm trên thớt sao cho những chỗ nạc thì kho được
một nồi với củ cải xá bấu, bộ lòng thì làm món xào gì đó, còn đầu giò cổ cánh
thì bằm ra được một món khổ qua dồn thịt làm canh. Bà sẽ đặt những chỗ thịt bằm
lên thớt, rồi nện bằng búa cho xương tơi ra sau đó mới dùng tới dao băm, hai
bàn tay cầm chặt cán dao và chỉ xoay cái thớt khi cần để chỗ thịt luôn có hình
mặt võng. Rồi bà sẽ ngồi bệt xuống nền nhà dùng cả hai tay nhồi nặn thật lâu để
thịt thấm tiêu hành mắm muối. Má chị có tất cả những phẩm chất của một bà goá sớm
đã ở vậy để nuôi con, mỗi khi nhắm mắt lại để nhớ má thì bao giờ Dị cũng nhìn
thấy hình ảnh đôi tay chai sần, trong thau quần áo, trong thau bột hay trong những
món cần nhồi và ướp như món này, lúc đó trông bà thật là tận tuỵ và say mê, tâm
huyết. Trong buổi sáng mưa gió đầm dề này, tự dưng chị thấy sao mình cứ muốn
khóc khi má vẫn phải vần một thớt xương để tiết kiệm hộ chị từng đồng một. Chị
tìm một cái dao nhỏ, chị sẽ xát bắp cho má, chị sẽ cẩn thận gọt từng đường dao
sao cho bắp không nát mà vẫn sạch tận lõi. Chị không nhớ má đã không thể cạp bắp
được từ khi nạo, chỉ nhớ bà thường tự gọt bắp ra dĩa lấy muỗng xúc rồi trệu trạo
nhai, những lúc ấy, chị nghe thấy tiếng thời gian rượt đuổi rất gấp từ phía sau
cả hai má con. Nhưng chị vẫn phải thức đêm và má chị vẫn còn phải cầm dao băm
thịt cho chị y như ngày nào.
Có tiếng con gái la toáng loáng ở ngoài trước. Hóa ra thằng
nhỏ đang ngọ nguậy trong nôi thì bị ọc sữa, sữa trào lên mũi làm cho nó không
thở được trong mấy giây. Dị chạy lên, bà cố cũng bỏ việc chạy lên nhưng con gái
chị bồng ngoảnh đứa nhỏ đi, như thể cả hai người đàn bà là thủ phạm của một vụ
vây bức nào đó. Dị rón rén: “Tại mưa gió sụt sịt, cháu nó lạnh bụng mà con.” -
Bà cố chen vào: “Ngoại nói để cái nôi ngoài này ngay gió lắm.”. Cô con dục dặc:
“Đêm nó đâu có yên giấc, vậy mà mới sáng sớm ngoại đã lộp cộp rồi, vầy hoài riết
chắc chết hết!” Dị sực nhìn xuống mất cây nhang trong bàn thờ thần tài gần chỗ
con đặt cái nôi: “Có phải thằng nhỏ dị ứng mùi nhang nầy không?”. Cô con áp đưa
con lên vai bước tránh ra xa, chực khóc: “Mẹ thì lúc nào cũng kiếm chuyện với
cái bàn thờ thần tài. Chồng con làm ăn, hổng thắp nhang mỗi sáng sao được?”. Quả
là Dị không cần thần tài, không nhà văn nào cần bàn thờ thần tài cả. Nhưng ông
con rể chị thì chăm chút mỗi sáng như chỗ đó là mạng sống của chúng nó vậy. Quả
thật chị và vợ chồng chúng là hai thế giới nhưng xét cho cùng, phía trước cả
hai đều có chung một ý nghĩa là khẳng định một chỗ đứng nào đó dù có thể phải
nhón chân mà đứng.
Chị lẳng lặng theo má đi trở lại bếp. Bà cố của đứa nhỏ lật đật
mở cửa sau đi sang nhà hàng xóm xin ngồi nhờ để băm cho xong chỗ đầu giò cổ
cánh một con vịt, hi vọng tiết kiệm được một ít tiền moi tim moi óc của con
gái. Chị thì đứng xát bắp thành những lát mỏng cho bữa lót lòng mà má chưa kịp
ăn.
Sau khi việc trong bếp đã hòm hòm, bà má đến từ phía sao cô
con đang ngồi bên bàn đọc lại những thứ đã viết được hồi đêm. Bà nói như thể dỗ
dành: “Để má bóp vai cho, thức đêm thức hôm hoài vầy chịu sao thấu con!”. Dị tận
hưởng sự chăm sóc của má mà tâm trí để ở phòng ngoài, nơi đứa con gái của chị
đang ôm con ngồi ngóng ra trời mưa. Chắc là nó bận thả hồn theo người chồng
đang phải phóng xe máy đi lại trong ướt sũng để chạy chọt, kết nối, xin xỏ làm
ăn. Ba con người, má chị, chị và con gái như đang đứng trong cùng một đội hình,
người này chỉ thấy cái ót của người kia mà phía trước là thời gian và những nỗi
lo muôn đời. Nước vẫn từ nguồn chảy dốc ra từ phía sau như vậy róc rách, âm thầm,
và cũng muôn đời như vậy.
5/12/2005Dạ NgânTheo https://vnthuquan.net/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét