Chuyện tình không biên giới
và bài thơ tình hay nhất thế kỷ
XX
Rụt
rè… vụ kiện đòi nhận bản quyền của “thi phẩm bất hủ”
Hơn 30 năm qua, các thế hệ sinh viên VN, đặc biệt là SV miền
Bắc và những người yêu thơ đã cực kỳ yêu thích bài thơ “Em đi tìm anh trên
Bán đảo Ban- căng”, một bài thơ tình với những lời thơ nồng nàn, da diết: “Em
đi tìm anh trên Bán đảo Ban-căng/ Tìm không thấy chỉ thấy trời im lặng/ Một
mình em trong màn đêm thanh vắng/ Tim bồi hồi chân bước vội dưới trăng”.
Chúng
tôi đã thuộc, đã chép cho nhau, truyền tay nhau những câu thơ tình bất hủ, mặc
dù không biết tác giả là ai, nhưng ai cũng nghĩ rằng đó là câu chuyện tình của
những chàng trai cô gái châu Âu xa xôi. Cho đến năm 1990, khi NXB Văn hoá cho ấn
hành cuốn sách Almanach Người mẹ và phái đẹp, trong mục “Những bài thơ
tình hay của Việt Nam và thế giới” đã tuyển chọn bài thơ này và ghi rất rõ tác
giả là Onga Becgon (một nữ thi sỹ nổi tiếng của nước Nga) thì chúng tôi càng hồn
nhiên tin rằng đó là một tác phẩm xuất sắc của thi ca châu Âu, mặc dù NXB không
ghi rõ ai là dịch giả.
Thật
bất ngờ, cuối năm 2004, trong một lần gặp gỡ bạn bè thân thiết ở TP Hồ Chí Minh
ra công tác Hà Nội, vô tình tôi được tiếp xúc với kỹ sư hóa học Khổng Văn
Đương. Thấy chúng tôi nói chuyện văn chương, Khổng tiên sinh rụt rè thổ lộ rằng
thời trẻ ông cũng từng làm thơ, ông có bài thơ “Em đi tìm anh trên Bán đảo
Ban-căng” được in trong cuốn Almanach, nhưng tiếc rằng NXB lại nhầm là của
Onga Becgon. Chúng tôi vô cùng sửng sốt. Nhưng sau khi nghe ông kể lại toàn bộ
câu chuyện tình của ông khi còn là chàng SV Việt Nam trên đất Rumani với cô gái
người bản xứ tóc vàng, bi kịch bị ép buộc phải từ bỏ tình yêu của mình và bức
thư oán trách của cô gái đã là khởi nguồn cho bài thơ ra đời, thì chúng tôi đã
thực sự bàng hoàng kinh ngạc. Và chúng tôi càng kính trọng tác giả của bài thơ
hơn khi biết rằng suốt mấy chục năm qua, ông đã giữ im lặng hoàn toàn, cho dù
hàng triệu người yêu thơ cũng như rất nhiều nhà xuất bản nghiễm nhiên coi “đứa
con tinh thần” của ông là của người khác. Thấy chúng tôi chân thành khuyên ông
nên làm đơn gửi kèm các chứng cứ đến Trung tâm quyền tác giả văn học (thuộc Hội
Nhà văn VN) yêu cầu xác minh, chứng nhận bản quyền, Khổng Văn Đương rụt rè thổ
lộ: ngay sau khi cuốn Anmanach do NXB Văn hoá xuất bản, ông đã viết một bức thư
định gửi cho NXB yêu cầu đính chính, nhưng đắn đo mãi đến nay vẫn chưa gửi.
Chuyện tình không biên giới của chàng SV Việt
Khổng
Văn Đương sinh năm 1945, tuổi ất Dậu, quê ở Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Ông không
chỉ học rất giỏi mà còn làm thơ hay. Đến nay ông vẫn còn lưu giữ nhiều bài thơ
trong số hơn 100 bài do ông sáng tác, từ sáng tác "đầu tay" khi còn
là HS phổ thông cho đến khi ông phải "ngửa mặt lên trời than rằng
"từ nay ta không làm thơ nữa" và bẻ gãy cây bút vào năm 1969 bởi nỗi
lòng đau khổ vì yêu"- theo như ông tâm sự. Năm 1965 ông được Bộ Giáo
dục chọn đi học Đại học Hoá học tại trường Đại học Bách khoa Georges Dej
Bucarest Rumani. Số phận run rủi hay duyên kỳ ngộ khiến mùa hè năm 1966 khi đi
nghỉ mát tại Biển Đen, Khổng Văn Đương đã gặp Valentina một cô gái Rumani tóc
vàng hạt dẻ, mắt xanh, cô 17 tuổi học sinh lớp 12.
- Một năm sau, vào dịp nghỉ hè năm 1967, Valentina lên nhà ông
chú ở Bucarest chơi, ngay chỗ tôi đang học. Nàng gọi điện cho tôi đến chơi. Run
bắn lên vì sung sướng, tôi vội vàng đi gặp nàng. Chúng tôi đã gắn bó với nhau
suốt kỳ nghỉ hè. Đó là một thời gian tuyệt đẹp - Khổng tiên sinh bồi hồi nhớ lại.
Tình yêu của hai chúng tôi nảy nở tốt đẹp, chúng tôi yêu bằng cả trái tim chân
thành và trong sáng. Tôi đã cùng người bạn học thân thiết là anh Doanh về thăm
nàng tại quê vào mùa đông năm 1967. Hôm đó bão tuyết mịt mùng, khi thấy tôi,
nàng mừng đến nỗi nhảy chồm lên ôm lấy tôi, rồi nàng giới thiệu tôi với bố mẹ.
Sau đó mỗi lần tôi đến chơi, mẹ nàng lại cho lúc giỏ táo, lúc trứng gà, lúc rượu
trái cây. Nhưng tiếc rằng thời điểm đó chiến tranh chống Mỹ của nhân dân ta
đang vào giai đoạn khốc liệt, nên chuyện yêu đương của bất cứ một SV Việt Nam
nào với người bản xứ đều không được Ban chấp hành Đoàn và tổ chức SV tại Rumani
chấp nhận. Tôi bị tổ chức phát hiện, bắt làm kiểm điểm và yêu cầu phải chấm dứt
quan hệ.
Thấy rõ nguy cơ nếu tiếp tục duy trì tình yêu thì sẽ bị trục xuất về
nước, lúc đó thì gia đình, họ hàng dòng tộc chắc không ai thèm nhìn mặt tôi nữa,
vả lại thâm tâm tôi cũng thấy phần nào có lỗi với các chiến sỹ ta đang chiến đấu
ở chiến trường khốc liệt, do đó trong một lần đi chơi với Valentina, tôi đã đề
nghị và quyết định hai chúng tôi phải cắt đứt quan hệ mà không nói lý do thực.
Tôi hoàn toàn không ngờ việc đó đã gây ra một hậu quả rất đau buồn đối với
nàng. Sau đó khoảng nửa tháng, tôi nhận được một lá thư của
Valentina với lời lẽ hết sức bi thiết và oán hận. Xúc động trước tình cảm chân
thành, tha thiết này, tôi đã viết bài thơ "Em đi tìm anh trên bán đảo
Bancăng" chỉ trong một buổi chiều. Bài thơ đã phỏng lại gần như toàn
bộ nỗi niềm ai oán, giận hờn của Valentina thể hiện trong thư nàng và tâm hồn
tôi lúc đó cũng vô cùng trơ trọi, trống vắng. Một điều hết sức đau khổ nữa là
sau cú sốc đó, đang là SV trường Đại học Tổng hợp Bucarets, Valentina bị ngẩn
ngơ đến nỗi phải nghỉ học mất một năm. Còn tôi bị tổ chức tịch thu tập thơ
(trong đó có khoảng 50 bài tôi viết cho nàng), cả thư từ, ảnh chụp với nàng. Vì
vậy tôi đã bẻ bút, thề không làm thơ nữa… Và cho đến nay, 40 năm trôi qua, tôi
quả thực không hề làm một câu thơ nào nữa, nhưng tôi có thể sẽ công bố một số
bài thơ sáng tác lúc còn… chưa bẻ bút…
Kết thúc có hậu chính từ tình yêu đẹp trong cuộc sống
- Vậy
thời gian sau đó ông có thông tin gì về nàng không?
- Sau
khi về nước công tác, tôi vẫn canh cánh trong lòng nỗi niềm và lo lắng cho
nàng. Nhưng thật may mắn, năm 1979, có dịp đi công tác tại Tiệp Khắc, tôi đã hồi
hộp tìm kiếm cơ may gặp lại nàng. Đến Tiệp Khắc, tôi liền điện thoại tìm nàng.
Mấy hôm sau nàng đã cùng chồng và một đứa con có mặt tại Tiệp Khắc thăm tôi.
Lúc ấy nàng đang làm việc tại Hội hữu nghị Rumani-Đức. Tôi thật vui mừng khôn
xiết vì nàng khoẻ mạnh, vẫn xinh đẹp và đã có hạnh phúc gia đình, không như tôi
vẫn canh cánh lo cho nàng…
Câu
chuyện tình của Khổng Văn Đương quả có một kết thúc có hậu, và câu chuyện về
bài thơ bị thất truyền của ông cũng đã kết thúc có hậu. Đó là sau khi nghe theo
lời khuyên của chúng tôi, ông gửi hồ sơ đến Trung tâm Bản quyền của Hội Nhà văn
VN, Trung tâm đã xác minh, và bài thơ “Em đi tìm anh trên Bán đảo
Ban-Căng” đã được trả lại tên cho khổ chủ, Khổng Văn Đương được cấp giấy
chứng nhận bản quyền tác giả.
Nhưng còn một bất ngờ nữa mà chàng thi sỹ từng “bẻ bút rồi ngửa
mặt lên trời thề không làm thơ nữa” này không hề ngờ tới, đó là khi câu chuyện
về tác giả đi tìm lại bản quyền thơ sau gần 40 năm của ông được chúng tôi đăng
tải trên một tờ báo, lập tức có hàng nghìn bạn đọc ở khắp nơi trong nước và nước
ngoài đã gửi thư, điện thoại liên hệ với ông và với toà soạn. Nhiều người bạn
cùng học biết rõ về ông, về hoàn cảnh và xuất xứ bài thơ thì vui mừng vì tìm lại
được bạn cũ sau mấy chục năm xa cách, còn những người khác là SV cùng thế hệ với
ông tại Rumani, thuộc bài thơ, yêu quý bài thơ nhưng không hề biết mặt tác giả,
hoặc quên mất tên tác giả, dù họ đều biết xuất xứ bài thơ là của một chàng SV
Việt sáng tác tại Rumani. Khổng tiên sinh vui vẻ khoe:
- Ông Lâm Quế- nguyên là Bí thư thứ 2 Đại sứ quán VN tại
Rumani phụ trách lưu học sinh thời ấy, cũng vừa đến thăm và an ủi tôi "Khổng
Văn Đương nên coi chuyện cũ là một kỷ niệm...".
- Thế
là nhà hóa học Khổng Văn Đương bỗng nổi tiếng như cồn với tư cách một nhà thơ
có tác phẩm bất hủ của thế kỷ?
- Cuộc
đời quả không định trước. Tôi bỗng nhiên gặp các bạn, khiến "máu" văn
chương nổi lên, thế là đem câu chuyện gần 40 năm không ai biết ra kể. Thực ra
cũng đã có lúc tôi định gửi thư cho NXB Văn hoá sau khi họ in Amanách, nhưng
tôi lại sợ không ai tin mình chứ. Khi các bạn khuyên tôi nên gửi đơn đến Trung
tâm bản quyền, tôi cũng làm theo với suy nghĩ không nhằm đòi hỏi một quyền lợi
gì về vật chất mà chỉ mong bất kể ai cũng có thể sao chép vào những mục đích
tuyên truyền văn hoá lành mạnh, tôi chỉ muốn bài thơ thêm chút thi vị và những
bạn yêu thơ có quyền biết về nguồn gốc ra đời của tác phẩm…
Em đi tìm anh trên bán đảo Ban-căng
Khổng
Văn Đương
Em đi tìm anh trên bán đảo Ban-căng
Tìm không thấy chỉ thấy trời im lặng
Một mình em trong màn đêm thanh vắng
Tim bồi hồi chân bước vội dưới trăng
Em trèo lên đỉnh núi cao Các-pát
Nhìn theo anh mất hút biết về đâu
Chân ai đi xa lắc tím trời Âu
Dòng nước mắt bỗng trào ra chua chát!
Em lại đến Biển Đen xưa dào dạt
Sóng xô bờ liên tiếp gọi triền miên
Buồn! Chao ôi, gió làm em phiêu bạt
Thân cô đơn kinh khiếp cả trăng hiền!
Ôi dòng xanh rầm rì sông Đa- nuýp
Mây trời in lồng lộng giữa dòng sông
Nên ngàn năm êm đềm trôi một nhịp
Chỉ mình em nhức nhối vết thương lòng!
Hỡi trái đất rộng làm chi bao la
Cho loài người chia biên giới thế gian
Cho sa mạc nổi bùng cơn bão cát
Cho tình anh chưa bén đã lụi tàn?
Em xin hỏi Trời cao và Đức Phật
Cõi Niết Bàn có mãi mãi mùa xuân
Đâu trời Tây, đâu xa gần cực lạc
Mà trần gian đầy bể khổ trầm luân?
Con lạy Chúa Jêsu ban phép lạ
Cho nước Người hết ly biệt, chia phôi
Hai chúng con quỳ trước Người đa tạ
Xin hoà tan làm một, ngàn đời!
Em cầu nguyện. Còn anh anh chẳng biết
Trái tim anh sao giá lạnh thờ ơ?
Và hôm nay dù tình anh đã hết
Em vẫn mong, vẫn hy vọng, vẫn chờ...
Vẫn trèo lên đỉnh cao Các-pat
Vẫn theo dòng Đa-nuýp những đêm trăng
Em lại đến Biển Đen xưa dào dạt
Đi tìm anh trên bán đảo Ban-căng!.
Theo https://www.facebook.com/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét