Giữ rẫy - Truyện ngắn thiếu nhi của Hồng Chiến

Giữ rẫy - Truyện ngắn
thiếu nhi của Hồng Chiến

Phương đông, mấy đám mây hồng bồng bềnh vương vấn trên đỉnh núi Mẹ Bồng Con giống như chiếc khăn đang lau mặt cho núi. Mặt trời còn chưa kịp thức dậy, Thạch Sơn đã đạp xe đến chân cầu thang, réo to:
– H’Lê Na ơi, dậy chưa?
– Ăn sáng chưa mà lên sớm thế?
– Ăn rồi. Đi sớm không lũ khỉ ra rẫy trước ta đấy.
Chiều hôm qua, amí H’Lê Na đi thăm rẫy về thông báo: bắp đã đông sữa nhưng khỉ đến trộm nhiều quá. Mai chủ nhật nhờ Thạch Sơn đi cùng H’Lê Na lên rẫy đuổi khỉ. Được nhờ, Thạch Sơn vui lắm về xin bố mẹ. Bố mẹ Thạch Sơn làm cán bộ nhà nước, nhà có mỗi mình, hàng ngày chỉ tập trung ăn rồi học; nay nghe con xin đi canh rẫy với bạn học cùng lớp nên đồng ý ngay. Mẹ dậy nấu cơm cho ăn sớm để kịp lên rẫy trước lúc lũ khỉ kéo ra phá bắp. H’Lê Na khoác gùi lên vai bước xuống cầu thang, ngồi lên sau xe đạp của bạn, nói:
– Đi thôi!
– Ngồi cẩn thận nhé.
Chiếc xe nhằm chân chư Pal lao đi. Sau nhiều khúc cua lên đồi, xuống suối cuối cùng hai đứa cũng đến bên chòi canh rẫy. H’Lê Na bước lên chòi cất gùi đựng đồ ăn trưa amí chuẩn bị cho hai đứa rồi cầm xà gạc ra rẫy. Mới hôm nào lên gieo hạt, thế mà nay bắp đã cao quá đầu người. Trên thân, cây nào cũng có ba quả bắp to như bắp tay người lớn, râu bắt đầu cong lại nhìn đã con mắt lắm. Hai đứa đi đến phía rẫy giáp rừng, thì giật mình đứng khựng lại, không thể tin ở mắt: một vạt bắp bị khỉ bẻ quả vứt la liệt trên mặt đất; có quả bị gặm gần hết, có quả gặm nham nhở, có quả chúng chỉ ăn một nửa, nhìn tiếc quá.
Thạch Sơn dậm chân, tím mặt bảo:
– Phải tìm cách dọa cho chúng sợ không dám xuống rẫy mới được.
– Thạch Sơn nghĩ được cách gì chưa?
– Ta lấy cỏ gianh cột lại làm hình nộm như người để trong đám bắp giả làm người núp cho chúng sợ.
– Vậy ta làm thôi.
Hai đứa cắt cỏ khô, bứt dây rừng cột lại làm được hai hình nộm, đem đặt trong đám bắp bị khỉ ăn trộm hôm qua. Thạch Sơn lấy mũ của hai đứa đội cho hai hình nộm, trông xa giống như hai người thật đang ngồi làm cỏ trong vườn bắp.
– Giờ thì yên tâm về chòi ngồi đợi xem lũ khỉ khóc.
Thạch Sơn ra vẻ đắc ý với sáng kiến của mình, trở về chòi. Chòi canh rẫy chiều ngang ba sải, chiều dài bốn sải tay, cao hơn mặt đất một sải tay. Đứng trên chòi có thể nhìn thấy toàn bộ đám rẫy. Nghe aduôn H’Lê Na kể: ngày xưa bên cạnh nhà canh rẫy thường có kho đựng lương thực. Mùa thu hoạch được bao nhiêu cất luôn vào kho, khi nào cần ăn lên gùi mang về, ăn hết lại lên lấy chứ không như bây giờ thu hoạch đến đâu phải mang hết về nhà đến đấy. H’Lê Na thắc mắc: để trên rẫy không sợ người khác lấy mất à? Ngày xưa không ai lấy của ai đâu, bếp nào không đủ đến mượn khi nào có thì trả; mọi người sống hòa thuận lắm – aduôn buồn buồn trả lời.
H’Lê Na bất ngờ kêu lên:
– Lũ khỉ đến kìa!
– Đâu?
– Trên ngọn cây đa bìa rẫy ấy, chắc con đó là con đầu đàn đấy.
Chót vót trên ngọn cây đa, một con khỉ đã ngồi đó từ lúc nào, mặt như được sơn đỏ đang cúi xuống quan sát đám bắp có hình nộm. Trong đám lá phía dưới, cây cối rung tít như có đám trẻ nô đùa, thỉnh thoảng lại có con khỉ nhảy từ cành cao xuống đám lá thấp, phơi cái lưng màu xám thoáng qua. Một lúc sau đám cây trở lại lặng ngắt, chỉ còn con khỉ ngồi trên ngọn cây. Thạch Sơn đắc ý bảo:
– Đàn khỉ sợ nên bỏ đi hết rồi, giờ thì yên tâm ngồi nghỉ.
– Nhưng sao vẫn còn con kia ngồi đó?
– Ừ, cũng lạ nhỉ; ta lại xem sao.
Hai đứa vội xuống cầu thang. Con khỉ ngồi trên ngọn cây thấy người kêu lên: khẹc, khẹc, khẹc… rồi lao mình vào đám lá rậm phía dưới biến mất. Thạch Sơn nhanh chân chạy trước đến gần chỗ đặt hình nộm thấy bầy khỉ đang từ trong rẫy chạy vào rừng, trên tay có con cầm một quả, lại có con tay một quả, mồm cắn một quả vội vã ôm cây leo lên. H’Lê Na chạy đến sau kêu lên cuống quýt:
– N… ó, n… ó ăn trộm mũ kìa!
Thạch Sơn nhìn thấy một con khỉ chắc phải nặng đến trên chục ký, hai tay cầm hai bên vành mũ; trong mũ đựng ba quả bắp liền thét lên:
– Huầy, huầy, huầy!
Rồi vơ vội hòn đá ném vào nó, con khỉ sợ quá thả luôn cái mũ xuống đất, chạy biến vào đám cây rậm. Cánh rừng trở lại im lặng, H’Lê Na lội vào trong rẫy thấy hàng chục cây bắp vừa bị khỉ vặt quả, giọng buồn buồn bảo Thạch Sơn:
– Sáng kiến thất bại rồi!
– Lũ khỉ khôn quá, ta làm sao bây giờ?
– Đành ngồi đây canh thôi, thấy người chúng không dám xuống đâu.
– Ô, nó lại lên ngọn cây đằng kia rồi kìa.
H’Lê Na chỉ tay về phía cây sung gần chòi canh rẫy. Trên ngọn cây, con khỉ đầu đàn đã ngồi vắt vẻo trên đó từ lúc nào rồi, hình như đang quan sát hai đứa. Thạch Sơn chạy vội lại, con khỉ kêu lên: khẹc, khẹc… nhưng vẫn ngồi ngó xuống chứ không thèm chạy, tay nó còn gãi gãi vào bụng như thách thức. Dưới đất, bầy khỉ khoảng hơn ba chục con cuống quýt từ bìa rẫy chạy trốn vào bụi rậm, chưa kịp bẻ bắp. Bực mình, Thạch Sơn lấy ná cao su nhằm con ngồi trên ngọn cây sung bắn một phát; viên đá bay vút qua đầu con khỉ làm nó hoảng quá buông mình rơi xuống cành cây bên dưới. H’Lê Na chạy lại, thấy viên sỏi không trúng khỉ liền vỗ tay reo lên:
– Giỏi quá, giỏi quá, trúng lá cây rồi.
– Phải bắn cho nó sợ, chứ bắn trúng có chết được đâu. Giờ có cho kẹo lũ khỉ cũng không dám trêu ta nữa.
– Nó sợ à? Nhìn đằng kia kìa.
Theo tay H’Lê Na chỉ, trên ngọn cây đa lúc nãy, chỗ lũ khí xuống trộm bắp lại còn lấy cả mũ của hình nộm để đựng; con khỉ đầu đàn vừa leo lên, ngồi im như pho tượng nhà mồ. Thạch Sơn dậm chân xuống đất than:
– Làm sao bây giờ?
– A, có cách trị lũ khỉ rồi. Lần này thì chúng sẽ bị trừng trị đích đáng.
– Chắc không?
– Chắc! Thạch Sơn lên chòi ngồi không được chạy đi đâu nhé, cứ để lũ khỉ muốn làm gì thì làm.
– Tại sao lại thế?
– Tý nữa rồi biết thôi mà!
Nói xong, H’Lê Na chạy lại chỗ con khỉ đầu đàn đang ngồi, miệng hét vang rừng: Huầy, huầy, huầy…
Khu rừng quanh rẫy trở lại yên lặng, bầy khỉ chắc đã bỏ đi vậy mà vẫn không thấy H’Lê Na trở lại chòi canh rẫy, Thạch Sơn thắc mắc quá. Không biết cô bạn lớp trưởng còn nghĩ ra trò gì đây? Thôi kệ, khi nãy đã dặn mình ngồi canh tại đây thì cứ ở đây không tý nữa lỡ lũ khi đến lại bị la.
Mặt trời leo lên gần đứng đỉnh đầu, bụng thấy đói rồi mà vẫn không thấy H’Lê Na đâu. Cô bạn học cùng lớp 8A, người dân tộc Êđê khuôn mặt trái xoan, mắt lá răm nhìn sắc lẹm, hàm rắng trắng, đều như bắp mới đông sữa học vào loại giỏi của trường. Ở lớp, H’Lê Na được cô giáo giao làm lớp trưởng, làm việc gì cũng cắt đặt công việc cho mọi người rõ ràng, rành mạch và gương mẫu làm trước nên hay được cô khen. Bạn bè học cùng lớp, ai cũng mến vì tính ngay thẳng, không giận ai lâu và hay trêu đùa mọi người làm nổ ra những trận cười vui vẻ. Còn hôm nay…
Ô, lạ chưa, con khỉ đầu đàn lại leo lên ngọn cây đa ngồi như đang suy tư điều gì. Đám lá phía dưới rung lên dữ dội như tố cáo bầy khỉ đang chuẩn bị tấn công đám bắp, vậy mà H’Lê Na vẫn bặt tăm. Sao vậy nhỉ, mình phải chạy lại đuổi khỉ không chúng xuống bẻ hết bắp mất. Thạch Sơn nghĩ vậy và định chạy lại xua bầy khỉ, nhưng chợt nhớ lời H’Lê Na dặn lúc nãy nên đành đứng im, ức quá. Chắc lũ khỉ đã vào rẫy, con đầu đàn trên ngọn cây vẫn ngồi quay mặt nhìn Thạch Sơn chăm chăm để sẵn sàng báo động cho đồng bọn dưới đất. Thạch Sơn sốt ruột quá tự nhủ: Hay H’Lê Na chui đâu ngủ rồi cũng nên, mình không lại đuổi thì mất hết bắp; phải chạy lại đuổi khỉ thôi.
Vừa định bước xuống cầu thang thì… tiếng lũ khỉ ở trong đám bắp kêu thét lên đau đớn, con đầu đàn chổng mông lên trời, chúi đầu xuống nhìn đám khỉ dưới đất, rồi bất ngờ gào lên một tiếng kinh hãi: h… o… c, rồi nhún mình bay từ ngọn cây đa xuống ngọn cây thấp như bị ma đuổi. Thạch Sơn ngạc nhiên quá không hiểu điều gì xãy ra với lũ khỉ, đứng ngây ra nhìn. Tiếng lũ khỉ kêu khóc vang vọng khắp cánh rừng, nhỏ dần rồi tắt hẳn về phía chân núi cao.
– Lại ăn trưa thôi.
Thạch Sơn giật mình quay lại thấy H’Lê Na đứng sau lưng từ lúc nào, miệng tủm tỉm cười, trên đầu còn vương mấy chiếc lá xanh.
– Sao mà lũ khỉ kêu khóc như bị Yang(5) phạt vậy?
– A, phải rồi, khi nãy mình bực cây đa quá định vác dao lại chặt cây để lũ khỉ không còn chỗ đứng nấp tìm đường xuống phá bắp. Yang trong gốc cây đa sợ quá, hiện ra xin tha và truyền cho phép thuật, chỉ cần niệm thần chú thế là Yang hiện về đuổi lũ khỉ. Từ nay không còn phải lo đuổi khỉ ở đây nữa đâu. Đi ăn trưa thôi.
Thạch Sơn nhen lửa, bỏ mấy cây củi to như cổ chân vào đốt, một thoáng sau lửa cháy bùng lên, tiếng reo tách tách nghe vui vui. Xa xa, phía bìa suối tiếng gà rừng cất lên dõng dạc rồi như được hiệu lệnh, những con gà khác ở xung quanh rẫy cũng thi nhau cất tiếng hòa theo. H’Lê Na bẻ bốn quả bắp, lột sạch vỏ để lộ ra những hạt bắp đều tăm tắp, màu trắng ngà, ken dày từ cuống đến tận cuối quả; xếp quanh bếp rồi bảo:
– Ăn cơm hay chờ bắp chín ăn luôn?
– Để bắp chín ăn luôn cho ngon miệng.
– Khi nãy làm sao mà khỉ nó khóc thế?
– A, không hỏi thì quên mất một việc quan trọng phải làm, đợi H’Lê Na chút nhé!
Nói dứt lời, H’Lê Na theo cầu thang xuống đất, đi lại đám rẫy phía gốc cây đa. Thạch Sơn nhìn theo bật cười vì cái dáng đi lúc nào cũng khoan thai, không vội vã của người bạn học cùng lớp. Một lát sau H’Lê Na quay lại, cầm một xâu sóc, con nào cũng to như cổ tay người lớn, hớn hở reo lên từ xa:
– Có thịt rồi đây!
– Ô, sao bắt được nhiều sóc thế?
– Lúc nãy Yang đến phạt khỉ, mấy con sóc đang ăn trên cây đa bị phạt nhầm nên lăn ra chết, không mang về ăn để nó phí đi à.
– Sao lại thế nhỉ, làm gì có Yang xuống đây?
– Thế mới tài chứ. Bắp chín rồi, bỏ ra để lấy chỗ làm thịt sóc.
H’Lê Na cầm từng con sóc hơ lên ngọn lửa cho cháy hết lông rồi dùng que gạt lớp lông cháy để lộ ra mảnh da sóc vàng ươm, thân tròn quay, trông đã con mắt lắm. Thạch Sơn nhìn H’Lê Na tay cầm sóc, tay cầm que gạt đám lông vừa cháy cứ như diễn viên múa, bụng thầm khen: giỏi. Thui sóc xong hai đứa mang xuống suối, chặt bỏ chân, đầu, mổ bụng, rửa sạch; lấy que xiên qua hai con gác lên bếp. Tiếng mỡ rơi trên than hồng xèo xèo, tỏa ra mùi thơm ngào ngạt. H’Lê Na trải lá chuối rừng xuống nền chòi, đặt bắp, tô cơm, cá khô, và hai con sóc vừa nướng chín. H’Lê Na vui vẻ, xé một cái đùi sau con sóc đưa cho Thạch Sơn:
– Hôm nay có tiệc lớn rồi, mời bạn.
– Không ăn!
– Ơ, sao vậy?
– Không nói vì sao lũ khỉ khóc bỏ chạy vào rừng mà sóc lại chết dù không bị bắn thì đây không ăn đâu.
– À ra thế. Thôi vừa ăn vừa kể cho nghe được không? Cầm lấy. Thạch Sơn còn nhớ hôm theo ama mình lên cúng Yang xin được dọn rẫy, ta thấy cái gì nơi bìa rẫy, góc rừng kia không?
– A, tổ ong đất.
– Đúng rồi, H’Lê Na lấy dây buộc vào dây chạc chìu bò sát miệng tổ ong, dòng dây ra xa, núp vào trong bụi cây nằm đợi. Lũ khỉ nhìn thấy Thạch Sơn ở trên chòi nên yên tâm kéo nhau vào rẫy, leo lên cây bẻ bắp; lúc ấy mình mới giật dây. Dây chạc chìu đập vào miệng hang, lũ ong tưởng có người phá tổ kéo nhau bay ra, thế là lũ khỉ lãnh đủ. Chúng không khóc mới lạ chứ.
– Giỏi quá, nhưng sao lũ sóc lại chết?
– Có gì đâu – H’Lê Na mỉm cười giải thích: khỉ bị ong đốt vội chạy lại leo lên cây đa; bầy ong đuổi theo gặp sóc trên cây đa thì… xơi luôn. Một con sóc bị hai con ong đất đốt coi như… tiêu. Hôm nay trên cây đa chỉ có 7 con sóc, chứ nhiều hơn thì chắc ta gùi không hết. Lũ khỉ giờ thì chết khiếp rồi, từ nay không dám kéo đến đây phá nữa đâu. Ăn đi, cố ăn cho hết nhé.
-Nhiều thế này ăn sao hết?
Thạch Sơn thoáng đỏ mặt nhớ lại sáng kiến “hình nộm” của mình sáng nay thất bại trước lũ khỉ, còn bị chúng trêu chọc, suýt mất cả mũ. H’Lê Na hình như không để ý vẫn vô tư nói:
– Hôm nay ta liên hoan mà, cố lên, cố lên!.
Chú tích tiếng Êđê:
Ama: ba.
Amí: má.
Chư: núi.
Aduôn: bà.
Yang: thần linh.
8/8/2023
Hồng Chiến
Theo https://vanvn.vn/