Chủ đất - Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ

Chủ đất - Tiểu thuyết của
Chu Thị Minh Huệ

Chu Thị Minh Huệ ở Hà Giang là cây bút trẻ giàu năng lượng, thành công với những trang văn ấn tượng về vùng đất bí ẩn và quyến rũ mà mình sinh trưởng. Tiểu thuyết Chủ đất là tác phẩm gây tiếng vang của nhà văn Chu Thị Minh Huệ, đã được NXB Quân đội nhân dân ấn hành. Thông qua câu chuyện của cô gái trẻ Vương Thị Chúa hướng dẫn viên du lịch, những bí ẩn lịch sử và văn hóa của xã hội người Mông ở vùng cao nguyên đá biên giới phía Bắc đã phát lộ một cách hấp dẫn, sâu sắc đưa người đọc đi từ ngạc nhiên này đến bất ngờ khác bằng vẻ đẹp trên từng trang chữ. Vanvn.vn trân trọng giới thiệu đến bạn đọc tiểu thuyết Chủ đất của nhà văn Chu Thị Minh Huệ!
Chủ đất
Vàng Thị Chúa là một hướng dẫn viên du lịch trên cao nguyên đá Đồng Văn. Công việc chính của là hướng dẫn cho khách tham quan dinh thự họ Vương hay còn gọi là dinh Vua Mèo, di tích lịch sử được nhà nước xếp hạng thu hút hầu hết du khách đặt chân đến Cao nguyên đá. Những câu chuyện về chính gia tộc mình đã nằm lòng dẫn cô trở thành hướng dẫn viên du lịch trong chính ngôi nhà của tổ tiên mình. Điều này chắc trên đời chỉ có một.
Mỗi lần thuyết minh cô lại thấy cụ Vàng Chính Thềnh hiện rõ trước mặt với vẻ mặt hài lòng về các con cháu, nhưng cha cụ, cụ Vàng Chính Thức lại thì lại thấy sự đau đớn tiếc nuối hành hạ cụ. Chúa chỉ có thể tự lý giải sự đối cực ấy của hai bố con là do thời cuộc. Và cô bây giờ cũng thuận theo thời cuộc.
Ngày mai cô phải dẫn một đoàn khách Pháp tham quan trọn vẹn một vòng các điểm du lịch trên Cao nguyên đá chứ không riêng dinh thự Vua Mèo. Cô cảm thấy bất an trong lòng. Đêm nay cô biết mình sẽ không ngủ được. Đoàn khách này đã được các bạn du lịch trước giới thiệu về Cao nguyên đá nên họ chỉ đích danh các điểm sẽ đến và đưa ra yêu cầu giới thiệu về lịch sử những địa danh, trong đó có một điểm mà cô rất sợ đặt chân đến – làng Sủng Pủa – Mèo Vạc. Cái điểm đó cô chưa dám đến, dù cô đã thuộc làu những gì cần giới thiệu. Song nó như một giới hạn mà cụ đã cảnh báo.
– Ngươi cố tình không nghe người già nói à?
Cô giật mình vì tiếng nói giận dữ như hét vào tai. Song cần phải trấn tĩnh ngay vì cô biết chắc đấy chỉ là thần hồn nát thần tính, là ảo thanh thôi. Cô đã nghĩ chắc cụ cố về nhắc nhở, nhưng lại gạt đi ngay, không phải, đây đang là thực tế cơ mà.
– Phải đấy! Ta phải về nhắc nhở con, mai không được đi.
– Nhưng công việc của con mà. Người ta đã chỉ đích danh con dẫn mà.
– Nếu con đi, ta sẽ trừng phạt.
– Chỉ là công việc thôi mà cụ. – Cô thét lên thanh minh, nhưng giật mình tỉnh giấc. Ôi, lại là giấc mơ. Chỉ một lúc thiếp đi mà cụ đã về nhắc nhở sao. Những giấc mơ cụ cố về kể chuyện gia tộc và dẫn cô theo những câu chuyện vẫn đến trong nhiều đêm. Điều này chỉ một mình cô biết, một mình cô tin và không bao giờ dám nói với ai. Những điều cô trải qua trong đêm đem hỏi người già đều đúng hết, và soi cả vào những sự kiện đã ghi chép một cách chính thống trong lịch sử cũng có phần đúng. Cô luôn có cảm giác mình sống hai cuộc đời, một quá khứ của dòng họ và một hướng dẫn viên du lịch của dòng họ. Chính cuộc đời trong đêm đã giúp cô có những lý giải cho khách một cách hợp tình hợp lý nên được rất nhiều khách hài lòng.
Hôm nay, cô không thể từ chối đoàn khách, vì không có lý do nào chính đáng cả. Và cô nghĩ giấc mơ chỉ là giấc mơ thôi, vì công việc cô vẫn phải làm. Nhưng trong lòng vẫn nơm nớp. Sợ nhỡ đâu tối nay ngủ lại chính làng Sủng Pủa sẽ xảy ra chuyện chẳng lành. Nếu chuyện chẳng lành xảy đến với đoàn khách thì cô không gánh nổi trách nhiệm. Trong thâm tâm, cô mong nếu cụ bắt buộc trừng phạt thì trừng phạt cô. Cô cũng rất muốn can đoàn khách không đến làng Sủng Pủa nhưng lại không có lý do. Người Tây không tin vào giấc mơ, không tin những chuyện cô trải qua trong đêm, không tin những gì gọi là linh cảm. Điều người ta quan tâm cũng không phải sự tranh chấp của dòng họ Vàng và Giàng trong quá khứ mà là họ muốn xem tiền nhân của họ có con mắt sáng suốt thế nào trong việc chọn lựa Mèo Vạc để làm căn cứ địa ở khu vực này. Người ta còn muốn khám phá cách xây cất lô cốt rất tiên tiến của tiền nhân khi đặt chân đến xứ An Nam mờ mịt này. Mục đích của người ta rất thực tế, hiện thực và cả lịch sử nữa, vậy thì cô không thể đưa ra một lý do tâm linh để ngăn cản họ. Có phải người Pháp cũng đã vin vào câu dân ca của dân tộc cô để chọn Mèo Vạc là căn cứ địa kiên cố nhất không. “Con chim có tổ, con người có quê/Quê ta là Mèo Vạc.” Lời hát mấy trăm năm còn văng vẳng trong từng làn gió, trong từng dòng máu. Không thể nào rời đất Mèo Vạc được. Máu còn chảy thì còn mong nhớ Mèo Vạc khôn nguôi. Và chính cô, dù sinh ra và lớn lên ở Đồng Văn, nhưng mỗi lần về Mèo Vạc trong lòng vẫn dấy lên một điều linh thiêng khó tả. Người Mông không dùng “đến Mèo Vạc” mà luôn luôn nói “về Mèo Vạc”, bởi đó là quê gốc, hình như vẫn còn cái rễ của bộ tộc dưới sâu đáy dòng Nho Quế.
Càng đến gần làng Sủng Pủa cô càng hồi hộp, dần dần như thể cô không kiểm soát được những lời thuyết minh của mình nữa. Lưỡi dần díu lại như những ngày đầu mới bước chân vào nghề. Nhiều khách đã liếc nhìn cô và e ngại về những điều cô đang nói không như những gì người ta đã biết trước đó.
– Thưa cô, xin lỗi, làng này hình như trước đây không phải của họ Vàng thì phải, hình như cô đang nhầm thời gian chăng?
Thực sự cô không biết phải trả lời ra sao. Chính cô cũng đang không lý giải được tại sao cô lại nói đây là đất của dòng họ Vàng nhà mình. Cô biết nó thuộc đất của họ Vàng là về sau, còn bây giờ cô đang giới thiệu về những năm sơ khai của vùng Mèo Vạc. Mảnh đất Mèo Vạc là nơi được người Mông chọn làm nơi chôn nhau cắt rốn mới sau một hành trình thiên di dài mấy thiên niên kỷ thiên tai, địch hoạ và nhân hoạ. Ngay cả dòng họ Vàng to lớn của cô, ban đầu đặt chân đến vùng đất này cũng còn phải cúng ma Lô Lô như các bộ tộc khác chứ nào đâu đã là chủ đất một vùng.
Người Mông, bản tính ban đầu sinh sống ở đâu cũng muốn xưng vương, xưng chủ ngay để chiếm lĩnh đất đai, của cải của vùng đó. Chính tâm lý này đã gây ra nhiều hậu hoạ trong lịch sử dân tộc. Cuộc thiên di của cả một bộ tộc lớn kéo dài mấy thế kỷ cũng từ tâm lý này mà ra. Để cho đến bây giờ, thời cuộc đã khác, thế sự đổi thay qua mấy trăm năm sau cuộc bại trận trước người Hán thì trong đám ma của người Mông vẫn bắt buộc phải có phần thổi khèn, vung dao, vung kiếm đánh đuổi ma Hán và xác định chủ quyền ở mộ cho người đã khuất. Nỗi sợ hãi đã ăn sâu vào tiềm thức bao nhiêu thế hệ, bao nhiêu kiếp người, bao nhiêu cõi trên trời, mặt đất và cả âm phủ.
Ngay cả vùng Sủng Pủa này, đất lành, đất dữ cũng không hay, từ khi nó có tên đến giờ đã quá nhiều cuộc tranh chủ tranh ngôi. Dòng họ Vàng của nhà Chá Pó đến vùng này đầu tiên. Bao nhiêu năm, bao nhiêu tháng và bao nhiêu ngày trôi qua, dòng họ Vàng này là dòng mười ba bát, là thứ dòng út nhất trong các dòng Vàng đã dần dần làm chủ vùng Sủng Pủa. Đến Vàng Chá Pó thì được Thực dân Pháp cho một cái gì gì đó mang tên tổng giáp. Chá Pó không quan tâm lắm đến điều đó, chỉ biết rằng mấy đời nay dòng họ nhà mình là chủ đất của cả vùng Mèo Vạc chứ không chỉ riêng làng Sủng Pủa. Ngôi nhà lớn nhất vùng của Chá Pó ngự ở ngọn đồi thấp có con suối Sảng Pả chảy quanh. Địa thế đẹp nhất, gần nước nhất hiển nhiên dành để chủ đất dựng nhà, điều đó đã hiển hiện bao nhiêu năm. Nay ông chủ đất được gọi là tổng giáp thì vẫn thế thôi. Có một điều thuế thu ngày càng nhiều hơn, tất cả đều quy ra nhựa thuốc phiện. Không nhận bạc trắng, không nhận tiền giấy hay tiền đồng. Đó là bởi để tiện cho tổng giáp cống nạp cho Pháp, rồi Pháp lại dễ vận chuyển về nước. Dân lại mất một công đi đổi các thứ mình có ra nhựa thuốc để đến nộp cho tổng giáp Vàng Chá Pó.
Vàng Chá Pó giao việc thu thuế bằng nhựa thuốc cho Giàng Thụ Ngãi. Thụ Ngãi là người Mèo, trong máu cũng có ít nhiều cái ham muốn vùng lên làm chủ đất vùng này. Từ khi được giao thu thuế thì thật là một cơ hội lớn để thực hiện ham muốn trong máu. Mỗi lần thu thuế là mỗi lần Ngãi bớt được một phân vào trong chính cái đáy cân hắn đã khéo léo chế tạo để không ai nhận ra. Tại sao ai đến nộp thuế cũng thiếu một tí thì không giải thích được. Ông bố nộp cũng thiếu, thằng con nộp cũng thiếu, đành phải về nhà vét thêm nếu không muốn mất một ngón tay, một ngón chân do chậm nộp thuế. Nhà nào không có đủ thuế nộp thì mất một cái đầu như chơi. “Hãy trông cái thằng Lô Lô nằm góc kia. Á, ma Lô Lô á, thì sao nào, là ma thì còn biết gì nữa chứ, khi là người thì gán cái đầu thay nộp thuế nhá.” Thằng cai thuế cho nhà tổng giáp cứ làm vài ba cái đầu như thế để doạ cho ma sống, ma chết phải nộp thuế đúng hẹn.
Đến khi thằng Pháp thống trị được vùng này thì không cho nó làm thế nữa. Phạt là đúng rồi, nhưng phạt thế thì không được, vì chết một thằng vô ích như thế thì mất đi một lao động trồng cây anh túc là không được. Doạ nó bằng cách chuyển sang lấy một ngón tay, một ngón chân hay một bàn tay là đủ rồi. Những việc ấy thì tổng giáp Vàng Chá Pó không biết. Ông chỉ cần biết thuế nộp đủ cho quan Ba trên đồn Mèo Vạc để tối ngày còn lên giao đãi các quan để giữ được cái chức tổng giáp đất trời Mèo Vạc.
Thằng cai thuế cho nhà tổng giáp nhìn ông mà ngứa mắt quá. Ông chẳng làm gì, mấy vợ cũng chẳng làm gì, đàn con cũng chẳng làm gì mà sao lại được làm chủ đất chứ. Còn nó đây, tối ngày lo thu đủ thuế, chân nó, chân con ngựa của nó cũng toé máu vì đi khắp bản trên bản dưới để đốc thuế. Mà càng ngày càng khó ăn bớt được. Nhìn hai thằng con của tổng giáp lại càng nóng tiết. Nằm bẹp cả tai mà không muốn dậy, lại còn thói vờn gái và đánh người làm càng khiến hắn điên máu. Mà Giàng Thụ Ngãi rất hay nóng máu với những gì nhìn thấy, nhưng chưa biết làm gì để giảm nóng. Hắn chỉ quát nạt được mấy người làm dưới cấp, mấy thằng dân đến nộp thuế. Như thế thì chưa đủ để giảm nhiệt trong máu. Mà những người này cũng như hắn thôi, cũng là thân tôi đòi cho nhà chủ đất bao nhiêu năm. Máu trong người hắn sôi nhất là lúc nhìn thấy ông tổng giáp Vàng Chá Pó nghễu nghện trên lưng con ngựa ô lừng lững để lên đồn Mèo Vạc hay lúc ông thoả mãn từ trên đồn về dinh thự. Hoặc là lúc nhìn thấy hai thằng con tổng giáp vờn gái và hành sự ngay bất kỳ chỗ nào tóm được đứa gái. Chính cháu gái Giàng Thụ Ngãi bị thằng Vàng Vả Say tóm được ngay vườn cải trước dinh khi con bé đang lúi húi hái rau để làm bữa tối. Về sau cũng có lúc Ngãi mới nghĩ là, thôi thì cũng là tại con bé. Nó mặc cái váy ấy không biết bao nhiêu năm. Đến giờ cái váy đã ngắn lên nó cũng không có nổi cái váy khác. Khi nó cúi xuống hái rau thì váy tớn lên, hở cái đùi non nõn nà của gái một con đập ngay vào mắt thằng dắt ngựa.
Thằng Say ngật ngà ngật ngưỡng trên lưng ngựa. Thằng dắt ngựa tự nhiên đi đến chỗ vườn cải lại vấp ngã vập mặt vào mỏm đá vỡ toác mũi. Nó gào tướng lên làm cho thằng Say giật mình tỉnh thuốc. Nó điên tiết vì thằng dắt ngựa phá hỏng phút thần tiên trên lưng ngựa mà nó tưởng đang trên mây. Nó điên tiết quất luôn vào cái mũi vỡ mấy roi nữa. “Thằng chó đen, á, mày làm ông tỉnh giấc à, mày mải nhìn cái gì mà vấp ngã chứ. Á à, nhìn con kia à? Mày dám nhìn gái à? Lôi ngay con kia đến đây để ông xem nó đến mức nào mà thằng này vỡ cả mũi vì nó nào”. Con bé khốn khổ khốn nạn không kịp chạy, mà chạy cũng không được với nó. Mồm gào lôi con bé lại nhưng chính nó đã nhảy phắt xuống và lao vào. Con bé biết mình không thể thoát được tay cậu chủ. Bao nhiêu người ở nương cải, ở vườn đậu cũng không dám cứu. Nó tốc váy con bé lên, vơ luôn nắm lá cải nhét vào mồm cho hết kêu để khỏi mất hứng. Con bé im tịt vì gào cũng không thể làm gì được nữa. Nó chỉ cần cái bộ phận của con bé làm cho thoả mãn chứ mặt mũi chân tay hay những người đứng đó cũng không cản được, mặc kệ cả đá tai mèo dưới lưng đứa gái. Nó hành hạ đứa gái xong thì hả hê, hổn hển rồi thong thả đi vào nhà, mặc đứa gái không gượng dậy nổi, vẫn tênh hênh váy tốc nằm trên nương cải. Người ta phải giúp nó lật váy xuống, phải khiêng nó vào khu người ở. Nó lúc này càng không gào khóc được. Chẳng ai động viên nó được câu nào, vì tình cảnh này diễn ra quá nhiều rồi, không ai dám làm gì giúp những đứa gái như thế này.
Đứa gái cháu Giàng Thụ Ngãi tưởng đã được yên thân. Nó cảm thấy phần bụng dưới dập nát hết cả. Nó đau, nó xấu hổ không còn sức và không dám ra ngoài đi làm. Nó phải chấp nhận không có công trong mấy ngày nữa, cho dù có phải bù bằng cái gì thì cũng phải chịu thôi. Nhưng cái không ngờ nhất là thằng Vàng Vả Say kia, khi tỉnh thuốc, tỉnh cả cơn say gái lại phi ngựa đến nhà con bé, quát vào mặt chồng nó: “Con vợ mày không chung thuỷ đấy. Nó đi ngoại tình với tao đấy. Tao sẽ lên đồn kiện với quan Ba cho nhà mày chết mất xương đấy”. Rồi nó phi một mạch lên đồn, trong khi chồng con bé còn đang ngơ ngác không hiểu thế là thế nào. Còn chưa có ai về nói với nó tại sao tối qua vợ nó không về nhà, rằng vợ nó bị thằng trai thứ hai nhà tổng giáp hãm hiếp đến nỗi không ngóc đầu dậy nổi đang nằm bẹp ở xó nhà người kia. Thế mà chính thằng hãm hiếp lại đến thông báo đi kiện vợ nó ngoại tình á? Lạ thật!
Thằng chồng chưa hết ngạc nhiên và chưa biết làm thế nào thì quan đồn đã cho người xuống đòi cả nhà con bé lên hầu kiện. Nó phải đến xó nhà người ở của tổng giáp cõng con vợ chỉ muốn lăn khỏi lưng chồng để chết lên đồn cho các quan xử tội. Từ xưa đến nay, ai mắc tội gì chỉ có ông chủ đất rồi sau đến ông tổng giáp xử, thế mà bây giờ phải lên tận đồn binh cho quan Pháp xử thì nó không biết phải như thế nào.
– Mình à, cứ quẳng tôi xuống vực đi, lên đó thì nhục nhã lắm.
– Tôi không biết sẽ thế nào nhưng mình cứ để tôi cõng lên đó. Từ xưa đến nay chưa có chuyện ngược đời thế này bao giờ.
– Tôi không biết đúng sai thế nào nữa rồi, nhục lắm.
Nói giằng nói co chưa hết lời thì đã đến cổng đồn. Con vợ không thể đòi lăn xuống vực nữa. Mà nói thế thôi chứ cũng không thể lăn được, hai thằng lính đồn dong vợ chồng nó thế thì lăn xuống chúng lại lôi lên để mà hầu kiện. Thằng trai thứ hai đã xồng xộc chạy xuống quát nhanh lên, chậm thế còn bị phạt thêm đấy.
– Thưa ngài quan Ba, đúng là luật của nước Pháp quy định là phải chung thuỷ một vợ một chồng chứ ạ? Cái đứa đàn bà này không chung thuỷ ạ. Chồng nó đây, thế mà hôm qua nó dám không chung thuỷ ạ. Còn tôi chưa có vợ con thì không tính làm gì ạ!
– Đúng, đúng! – Ông quan Ba gà gật với cái tẩu. Ông đang còn bận đúng, đúng với cục nhựa thuốc nó vừa đưa cho chứ đúng sai gì với cái tội không chung thuỷ của một con đàn bà.
– Vậy thì phải phạt!
– Không được! Là anh hại vợ tôi chứ. – Thằng chồng cố cãi được một câu. Trong đầu nó đang rối tinh lên. Từ khi sinh ra trên đời chưa thấy có một cuộc xử tội như này. Cũng quá nhiều tội được xử rồi, phạt đủ kiểu rồi, nhưng thế này thì thật chưa biết phải làm thế nào.
– Cãi à! – Say đạp luôn một nhát vào ngực thằng chồng đang quỳ ngã lăn ra đất, kéo theo con vợ ngã ập lên. Con vợ rú lên, vì đau, vì thương chồng, vì uất ức. – Nằm đấy mà cãi. Thưa ông quan Ba! Tội này phải phạt ạ, cứ quy hết ra nhựa thuốc là tiện nhất ạ!
– Đúng, mày bảo phạt bao nhiêu?
– Dạ, năm phân ạ!
– Đồ ngu! Năm phân thì được mấy điếu. Ít nhất phải được một chỉ.
– Một chỉ là của riêng quan hay có phần tôi nữa?
– Riêng tao, còn đâu mặc bố con nhà mày.
– À, thế thì tội này phải phạt hai chỉ nhá!
Ô, thằng chồng đã quỳ lên được. Nó trố mắt ngạc nhiên về mọi nhẽ. Từ không hiểu tội gì đến năm phân, đến một chỉ rồi hai chỉ trong khi nhà nó đã trống hoác từ lâu. Mùa này lại không phải mùa thu thuốc. Nó cố bảo:
– Không có đâu.
– Không có thì cho nợ, ghi vào sổ của đồn hay của nhà tôi?
– Mẹ thằng này ngu quá. Tội do mày bày ra thì mày đi mà đòi, lúc nào có thì đưa lên đồn chứ.
– Ờ, phải phải! Ghi sổ nhà tổng giáp đấy. Chúng mày cút đi, đến mùa thuốc nhớ nợ mà nộp. Như thế là tao rất tốt rồi đấy.
Đến lúc này thì thằng chồng chẳng còn nói được gì nữa. Khi nhà quan đã nói phạt thì là phạt. Nó đành cõng con vợ về trong khi chẳng ai đoái hoài đến vợ chồng nó nữa. Khói thuốc bao ngập phòng hút, thọc sâu vào khí quản làm nó cũng thèm thuốc và lên cơn. Con vợ vừa bị xốc lên lưng đã lăn luôn xuống. Thằng chồng cũng lăn vật ra, giẫy đành đạch vì mùi thuốc thì có mà hơi thuốc thì không. Nó cũng chẳng kêu gào gì được, vì say hay tỉnh thì bắt buộc phải hiểu rằng đang ở trên đồn binh, đang ngửi thuốc của quan và cũng biết luôn rằng lên cơn rồi cũng phải qua, lúc nào tỉnh thì về. Con vợ thì lê không nổi nên cũng nằm vật ra mà đợi chồng tỉnh thuốc. Thế nhưng nó không thể tưởng được khi tỉnh thuốc thì chúng nó lại mắc thêm một tội nữa. Tội hít hơi thuốc của quan, làm bẩn nền phòng quan vì thằng chồng trong lúc lên cơn đái cả ra quần, ra nền nhà. Tội này thì phạt bao nhiêu hả quan?
– Thằng này nhiều lúc cũng thông minh, tội này mà mày cũng nghĩ ra được, nhiều lúc được việc phết. Tuỳ mày, tự mày nghĩ ra thì tự mày phạt.
– Thế thì ba phân nhé!
– Tuỳ mày!
– Tỉnh hẳn chưa? Nghe thấy quan nói gì chưa? Dám đái bậy trước mặt quan, lại còn trong phòng hút của quan nữa. Bọn này càng ngày càng láo quá. Phạt ba phân, ghi cộng vào sổ nhá. Tỉnh rồi thì biến đi.
Vợ chồng nó không còn sức mà ngạc nhiên nữa. Giờ thằng Say bảo bao nhiêu thì cũng kệ nó thôi. Nó cứ ghi sổ. Biết rằng đến mùa thuốc sau thế nào cũng sai người vác sổ đến đòi nợ, mà đến lúc đấy còn lên đến bao nhiêu nữa cũng không biết. Vợ chồng nó lại lủi thủi lôi nhau về.
Đến như Giàng Thụ Ngãi cũng không hiểu được thế là thế nào. Thằng Say lại nghĩ ra nhiều kiểu phạt ngược đời như vậy. Hắn đoán là bên nước Pháp có cái kiểu phạt như vậy nên nó bắt chước. Ngãi căm thằng Say lắm và cũng biết tổng giáp Vàng Chá Pó không dạy được thằng con trai này cũng bực lắm. Tổng giáp đã phạt nó bằng nhiều cách nhưng không trị được. Càng ngày thằng Say càng hống hách. Nó sắp vượt cả quyền của một ông tổng giáp là bố nó. Đến cả việc kiểm thuốc, kiểm bạc nó cũng chen vào rồi. Trong khi thằng trai cả nhà tổng giáp còn chưa dám ho he gì về quyền đứng ở vị trí gia chủ của dòng họ Vàng thì thằng em như đã tính trước. Thằng Vàng Sì Lử cũng tức em, vì hiểu rằng vị trí thay cha đang lung lay. Nó cũng ngấm ngầm rình những việc làm của thằng em rồi báo với bố để bàn cách dẹp thằng em sang một bên nhưng chưa tìm được cách nào.
Việc nọ cứ chồng lên việc kia, Ngãi vừa đi thu được mấy chỉ nhựa thuốc trên Sà Lủng Chứ về đến cổng thì thằng Say lại xông ra. Mặt nó đỏ gay như mào gà thiến sót bị tức cà. Ngãi không đề phòng, đang móc cục thuốc từ trong túi dết ra định mang vào trung dinh nộp kho thì nó cướp luôn. Ngãi giật mình hiểu ra thì nó đã vào phòng, đóng cửa mà hút. Không thể chạy theo mà giật lại, không thể gào lên hay đi mách với bố nó được. Mọi việc lúc này đều không thể được. Ngãi hiểu rằng thằng ăn cướp này không ai có thể đòi được của nó cái gì, nếu đòi còn bị phạt ngược nặng hơn. Ngãi tức tím gan.
Ông tổng giáp và thằng Lử đã trông thấy hành động ăn cướp của thằng Say, cũng nhìn thấy sắc thái của Giàng Thụ Ngãi. Vàng Vả Pó nghiến răng kèn kẹt, nhưng thằng Lử thì ngay lập tức đã nghĩ ra cách trị thằng Say. Nó kéo bố vào sập hút. Tay nó nâng tẩu, châm thuốc cho bố mà đầu nó mông lung lắm. Cái cách nó vừa nghĩ ra không biết có được bố chấp nhận không, có thực hiện được không và nếu thực hiện xong thì sau đó có yên không.
Trong khi thằng Lử nghĩ được một cách trị thằng Say thì Giàng Thụ Ngãi cũng nghĩ được một cách để tránh những tai hoạ cho mình và họ hàng. Ngãi mang cái mặt tím bầm do máu không lưu thông lên đầu được về nhà. Một liều hút hạng nặng làm hắn say gần ngất. Đến khi tỉnh thuốc, hắn hạ quyết tâm sang nhà tổng giáp xin gặp ông để bàn một việc. Hắn vào phòng hút khi hai bố con tổng giáp vừa tỉnh giấc. Trông mặt mày, tinh thần hai bố con khoan khoái, hắn nghĩ chắc là sẽ được việc.
– Thưa ông tổng giáp, thưa cậu cả! Tôi có một việc muốn nhờ đến sự chiếu cố của gia đình nhà ta ạ!
– Việc gì? – Ông tổng giáp tươi cười hỏi làm hắn tự tin hơn.
– Thưa ông, tôi có một bông hoa bí đang đến kỳ nở. Mong ông chiếu cố cho nó về làm người rửa chân cho ông ạ!
– Ài dà, anh cũng tốt nhỉ!
– Tôi chỉ muốn ông có thêm nhiều người nối họ để tốt cho nhà ta ạ!
– Tốt thôi! Rửa chân thì cũng đã có nhiều đứa rồi đấy, thêm một đứa này nữa cũng được. Nể anh, tôi đồng ý đấy.
– Dạ, vâng! Ông tổng giáp thật tốt ạ!
– Này, nó bao nhiêu tuổi? – Đột nhiên thằng Lử giật giọng hỏi làm cho Ngãi giật mình nghĩ ngược. “Hỏng rồi! Thằng này mà giật mất thì hỏng hết kế hoạch của mình. Rõ ràng là con em mình mới mười ba tuổi, còn thua thằng này chục tuổi chứ nói gì đến ông tổng giáp”. Hắn còn đang mải nghĩ thì ông tổng giáp đã quát ngay: “Thằng này, mày lại còn dám tranh cả của bố à? Mày lại muốn như thằng Say à?”
– Tôi hỏi thế thôi. Nó bảo rửa chân cho bố thì còn là mẹ dì của tôi ấy chứ.
Giàng Thụ Ngãi tỉnh cả người vì âm mưu không bị phá. Nhưng hắn hiểu ngay rằng hai bố con nhà này cũng đang có một âm mưu gì đó với thằng Say. Hắn tự hiểu phải trở về thực hiện ngay việc đưa đứa em gái sang nhà tổng giáp giao cho bà cả. Bà ta sẽ tự biết thu xếp cho con bé ở đâu và làm gì. Nó là con gái, rồi là đàn bà chẳng có quyền gì khi thằng anh trai là hắn đây vượt quyền bố mà gả em vào một nhà tốt như thế. Nhưng hắn cũng ân hận là con em chưa lớn lắm. Nó còn chưa hiểu được việc rửa chân cho ông tổng giáp là thế nào. Mà cũng ngược đời, vì con bé không được cưới hỏi đàng hoàng như những đứa con gái khác vì hoàn cảnh nhà Ngãi cũng không phải bần hàn. Bình thường thì nó cũng được đón đi một nhà kha khá. Nhưng vì cả nhà thì phải để một đứa con gái chịu thiệt thòi một tí nhưng lại được là thông gia với nhà tổng giáp. Tự nhiên Giàng Thụ Ngãi lại là anh vợ của tổng giáp Vàng Chá Pó. Hắn nghĩ, cũng là một cái oai vớ vẩn, rồi đây thằng Say sẽ biết tay hắn, cái nợ cục thuốc phiện, cái nợ bắt nạt người nhà còn đang treo lủng lẳng trước mắt hắn không một phút nào tan.
Hắn một mình dẫn con em vào nhà sau của dinh họ Vàng. Mụ vợ già đúng là mèo già hoá cáo, chẳng dào đón gì mà hỏi luôn:
– Có cần mở cỗ cưới không?
– Tuỳ bà thôi ạ!
Thế thì không cần cũng được nhé. Nhà này bận lắm, lại còn phải dậy nó nhiều việc nữa.
– Vâng, cũng được ạ!
– Cầm lấy chỗ bạc này, về sau không được thắc mắc gì nữa đấy.
Giàng Thụ Ngãi đưa tay nhận bạc mà như thể vừa bị bắt buộc bán một vật quan trọng. Tay hắn bỗng hẫng xuống. Một cảm giác tiếc nuối, thương xót trào dâng trong lòng làm hắn muốn khuỵu xuống. Hắn muốn thay đổi ý định nhưng không kịp nữa rồi. Cái vật bị bắt bán trong lặng lẽ này là một đứa em gái gắn bó với hắn hơn mười năm mà chỉ vài phút đã thành người nhà khác, mà lại thành chủ nhân của hắn. Từ giờ trở đi, khi chạm mặt nhau hắn phải đổi cách xưng hô. Hắn phải chào em chứ em không phải cúi mặt chào hắn nữa. Mai này em còn nạt nộ hắn cho hả sự ấm ức của ngày hôm nay thì hắn cũng phải chịu.
Một ngày, em về nhà, đem theo hai người hầu. Hai người hầu khúm núm, đỡ tay và dìu em vào nhà. Em chỉ chào bố mẹ mà không chào hắn. Em ngồi ghế giữa nhà, nạt luôn hắn lấy nước. Em nói vì em đã có chửa rồi đấy, mệt lắm, phải phục vụ thật tốt. Em trừng phạt hắn đây mà. Cho hả sự hờn giận, uất ức trong lòng. Ngãi đành chiều em như một sự bù đắp mà bề ngoài là sự phục tùng của một tôi tớ phục vụ bà chủ.
Em lại còn bắt hắn đưa về. Hắn dâng trào cảm giác bất mãn. Vì hiểu rằng em đang hành hạ hắn, bêu riếu hắn cho cả vùng Mèo Vạc nhìn thấy khi đã có quyền lực trong tay thì kể cả đối với nhà đẻ, với anh trai mình cũng phải phục tùng. Nhưng như thế này thì quá lắm em gái ơi. Dù sao em cũng là đàn bà, cũng phải nể thằng đàn ông một tí chứ. Bêu riếu anh thế này thì lúc anh đi thu thuế còn quát được đứa nào nữa.
Lúc vào cổng dinh em lại không đi cổng chính mà vòng đường cổng phụ. Hắn hơi thắc mắc, song lại tự lý giải, chắc tại em đang có chửa nên giữ ý mà đi cổng phụ. Thôi cũng được, cứ đưa em vào đến phòng rồi quay về. Nhưng em lại bảo hai người hầu đi về bếp lấy nước. Chỉ còn hai người, thì hai thằng hầu vác xẻng vội vã đi đến. Em nói nhỏ: “Đi theo chúng!”, rồi tự nhanh chân rảo bước về phòng. Hắn hiểu ý, đoán rằng bọn này làm gì mờ ám, đi xem sao. Ra đến đường mòn ngoặt lên núi thấy ngay thằng trai cả đã đứng đấy. Ba thằng lén lút đi. Trời sẩm tối. Sương tràn từ đỉnh Tò Chứ Lủng xuống như gió đuổi. Hôm nay nhiều sương lạ. Ba thằng lẫn trong sương và hắn cũng lẫn trong sương. Sương ươn ướt, nhơm nhớp bám vào lòng bàn tay hay là mồ hôi hắn nhớp ra hoà với sương cũng không biết nữa. Sơng che hết đường, có lúc hắn không nhìn thấy ba thằng đâu. Lúc ba thằng lại hiện ra đen xì trong bộ tà pù lừ lừ tiến lên núi, không thằng nào nói gì làm không gian nặng xuống hơn sương giọt.
Bọn này làm gì đây nhỉ? Trời sắp tối rồi, đi đâu vào giờ này chứ. Mắt thằng Lử lộ vẻ nham hiểm. Đây là một việc vô cùng quan trọng nên cái mặt chúng nó mới như vậy. Sự căng thẳng hiện lên từng mạch máu trên mặt. Ngãi nghĩ ngay đến câu nói của ông tổng giáp. “Mày lại muốn như thằng Say à?”.
Giờ này, thằng Say thường đi hút ở nhà Chứ Lầu trên đỉnh Tò Chứ Lủng. Trên ấy có những bãi đất bằng và mượt thuộc nhà Chứ Lầu từ nhiều đời nay. Nhà tổng giáp không tranh được đỉnh Tò Chứ Lủng nên đành kết thân với Chứ Lầu. Thằng Say mê mẩn nhựa thuốc được cô trên đỉnh Tò Chứ Lủng nên thường hay mò lên trên này hút. Tất nhiên hắn phải trả bằng bạc chứ không thể bắt nạt nhà Chứ Lầu. Chứ Lầu cũng không phải tay vừa, hắn là chủ đất trên này và cũng biết ông chủ lớn hơn của toàn vùng Mèo Vạc là Vàng Chá Pó. Hắn vẫn dung hoà được một bên là ông tổng giáp và một bên là thế lực của Pháp bằng nguồn thuốc đặc biệt của mình với mồi nhử một bên là thằng Say.
Thằng Say thường đi một mình lên đỉnh Tò Chứ Lủng. Hắn lên đó chỉ để thưởng thức vị thuốc đặc biệt của đỉnh núi khuất trong mây mù quanh năm suốt tháng. Bọn thằng Lử cũng đang mò lên đỉnh Tò Chứ Lủng. Chả nhẽ bọn này cũng đi hút à? Đi hút sao phải vác cả cuốc xẻng? Ngãi không hiểu bọn này định làm gì. Đi hút thì đi ban ngày, cứ nghênh ngang mà đi chứ sao phải lén lút? Chắc chắn bọn này định làm gì đó chứ không phải lên nhà Chứ Lầu hút. Mà giờ này thằng Say sắp xuống núi, chắc bọn này chọn đi giờ này là chờ nó về để cùng giúp sức làm việc lớn gì đó chăng? Ba thằng ngoặt sang ngách núi ngồi. Chúng đợi cái gì đó hay đợi thằng Say xuống đến đây mới làm.
Nhưng chúng lại đào đất. Hai thằng người ở vừa đào vừa xúc đất hất lên. Chôn cái gì à? Có mang theo cái gì đâu mà chôn? Hai thằng nghe sự chỉ đạo của thằng Lử cứ đào mãi, đào mãi. Cái hố rộng dần, sâu dần. Chôn cái gì mà cần cái hố to thế này cơ chứ? Dễ chôn được một thằng người đây. Vàng bạc, nhựa thuốc của nhà Tổng giáp thì không thể mang lên nương nhà Chứ Lầu chôn được. Hay chúng vớ được súng của thằng Pháp nên đem lên đây giấu? Ngựa, bò cũng không có con nào chết mà chôn. Mấy ngày nay cũng chẳng có đứa nào phải chết mà chôn. Đứa nào chết thì nhà ấy phải chôn chứ nhà tổng giáp chẳng phải đi chôn hộ bao giờ. Nhà tổng giáp cũng chẳng có ai chết cần phải chôn. Bọn này chôn cái gì mà làm mình nghĩ mãi không ra nhỉ? Bực mình, sốt rột với chúng mày quá đi mất. Hai thằng kia cũng chẳng hở mồm hỏi hố to thế này được chưa, rộng thế này được chưa? Cứ cật lực đào đến khi thằng Lử bảo dừng mới dừng. Chúng nó cũng như mình đây, bảo sao làm vậy, nào có dám mở mồm nói gì.
Một cái hố dễ đặt được cái quan tài thì chúng dừng. Hai thằng mệt, nằm vật ra hai bên miệng hố. Nếu đạp một phát thằng nào đó lăn xuống hố rồi lấp đất lên là vừa. Ngãi vừa nghĩ thế thì rùng mình một cái. Chúng nó chôn người? Đúng rồi! Chúng sẽ chôn một đứa nào đó ở cái hố này, trên đất nhà Chứ Lầu. Chứ Lầu ơi, mày chết rồi! Ngày mai cả họ nhà mày sẽ tan nát dưới tay thằng Lử này. Bây giờ Ngãi mới hiểu thằng nguy hiểm không phải là thằng trai thứ hai nhà tổng giáp mà chính là thằng trai cả này đây. Ngãi nhìn mặt thằng Lử để đoán xem nó định chôn ai dưới cái hố này nhưng trời tối quá không thấy được nét mặt, ánh mắt nó. Ngãi lại đoán nó định hại nhà nào đây. Hại rồi đổ tội cho nhà Chứ Lầu để triệt được cả hai bên. Nhưng đúng là khi thằng nguy hiểm kia chưa hành động thì không ai đoán được trong đầu nó nghĩ gì và sẽ làm gì. Kể cứ như thằng Say kia, nó làm gì là làm một phát là xong thì người ta còn biết là mình đang bị hành hạ hay bị cướp. Đằng này, thằng này lại giống bố hơn, âm thầm bắt nạt người ta. Giờ thì Ngãi cũng hiểu được tại sao cái họ Vàng này lại làm chủ đất của vùng được lâu thế. Cái dòng út ít mười ba bát này lại sinh ra những đứa giỏi như này thì thật là tổ tiên nhà nó tốt thật.
Hắn sốt ruột nhưng thằng Lử còn sốt ruột hơn. Nó đang chờ cái đứa cần phải chôn đến để chôn chăng? Hay đang lấy bình tình để đi lôi cổ thằng kia đến để chôn? Hay nó nghĩ mang cái thứ cần chôn đến đây khó quá. Chắc chắn cái đó phải to lắm thì mới làm nó tốn nhiều công sức đến vậy. Nếu nó ăn cắp được khẩu súng thần công của đồn Mèo Vạc thì chôn xuống cũng vừa. Ôi trời, thế thì buồng gan thằng này to quá. Nó dám ăn cắp súng của đồn đem đến đây giấu thì sẽ loạn cả Mèo Vạc. Rồi mấy thằng Pháp thế nào cũng tìm được, vì chỗ này chôn xong, lấp đất lên, chèn đá vào thì sẽ có vết. Thế rồi tội sẽ giáng xuống đầu nhà Chứ Lầu. Nó định hại nhà Chứ Lầu để Pháp trừng phạt và hắn thì chiếm dãy Tò Chứ Lủng với bạt ngàn nương thuốc đây mà. Thằng này lắm mưu nhiều kế thật. Hay là nó ăn cắp súng, giấu súng đi để lúc nào đánh đuổi thằng giặc Pháp ra khỏi đất Mèo Vạc này? Nếu thế thì cũng nên giúp nó một tay. Sẽ không nói, sẽ không chỉ cho Pháp biết nó giấu súng ở đây. Ài dà, nhưng mãi mà nó chưa hành động nên không biết nó sẽ chôn cái gì ở cái hố to thế này.
Có tiếng ngựa lộc khộc xuống núi. Giờ này thì chỉ có thằng Say đi hút từ nhà Chứ Lầu về thôi. Chúng hẹn nhau ở đây à? Hai anh em nhà này hợp sức hại người ta à? Thằng Say thong thả lắm chứ chẳng vội gì. Ngày nào nó chẳng đi lên đi xuống núi Tò Chứ Lủng nên quen đường lắm rồi. Mấy thằng Pháp còn sợ đi trời tối gặp nhiều bất chắc chứ thằng này trên đời chẳng sợ gì. Chắc ba thằng kia chờ thằng này xuống đến đây thì đi bắt người về đây chôn. Hay là chúng bắt người nhà Chứ Lầu nhỉ? Cũng không phải, bắt người nhà Chứ Lầu thì chôn ở chính đất nhà nó thì để làm gì? Quá nhiều câu hỏi chạy lộn xộn trong đầu Giàng Thụ Ngãi mà chưa thể giải đáp. Thật là trách cha mẹ không sinh ra mình có cái đầu giỏi nghĩ một tí giống thằng Lử kia.
Thằng Say đi đến eo núi. Tạch một phát làm cả Ngãi, cả Say và con ngựa giật mình. Thằng Say lăn khỏi lưng ngựa không kịp kêu một tiếng. Chắc nó bị bắn vào mồm rồi. Một trong ba thằng ở bên miệng hố kia bắn nó. Ghê thật! Thằng này bắn tốt đấy. Ngãi thầm khâm phục một trong ba thằng. Là thằng nào nhỉ? Tối quá, chẳng nhìn thấy gì cả. Hai thằng xộc ra lôi xềnh xệch thằng Say về phía cái hố. Giờ thì nó nói được nhưng không hiểu chuyện gì đang xảy ra với mình.
– Thằng nào đấy? Sao chúng mày bắn tao?
Thì ra nó không bị bắn vào mồm. Từ nãy tới giờ là quá bất ngờ mà không nói được. Sắp đến miệng hố rồi nó mới nói được.
– Chúng mày là thằng nào? Lôi tao đi đâu?
Chẳng đứa nào nói gì. Vì chẳng đứa nào dám nói. Từ nãy đến giờ có đứa nào nói gì đâu. Nếu nói thì thằng Say đã nhận ra hai thằng này là hai thằng nào và cả thằng anh trai nó nữa. Nó bị tống luôn xuống hố. Thằng Lử vẫn ngồi im từ nãy đến giờ bật ngay dậy khi thằng Say bị vứt xuống hố. Nó vơ luôn cái xẻng hất cật lực đất xuống. Một thằng nữa cũng xúc đất lấp cái huyệt dành cho thằng Say vẫn còn đang sống. Thằng Say vừa gào hỏi chuyện gì đang xảy ra với nó và vùng bật dậy, nhưng chắc bị bắn vào chân nên nó không nhảy lên miệng hố mà chạy được. Mồm há ra để gào thì đất hất tới tấp vào mồm sặc sụa. Mà cứ nhổm được lên là thằng kia đạp cho một phát lại ngã nằm xuống. Đất cứ đầy dần, đầy dần trong sự kêu gào không hiểu lý do của thằng Say. Ba thằng vẫn im lặng hất đất và đạp nó ngã. Thằng đạp kia không phải là anh trai nó. Chắc nó sợ cái chân đạp bị thằng em phát hiện ra. Nó hết sức xúc đất thật nhanh để lấp thằng em khốn kiếp, mối đe doạ vị trí chủ đất vùng Mèo Vạc. Thằng Say đã im hẳn. Đất đã đủ đè cho nó không vùng dậy được. Chỉ còn sự lùng nhùng của đất bị nó giãy giụa và tiếng xúc đất của hai thằng. Thằng kia không còn phải đạp thằng Say nữa thì đã xúc đất thay thằng Lử.
Cái xẻng rời khỏi tay là Lử ngã vật ra. Nó nằm ngay bên cạnh mộ của thằng em do chính tay mình tạo ra thở như bò cày nương giữa trưa nắng. Nó đang mệt, đang sợ, đang hối tiếc và đang lo lắng về việc đang làm đây. Nhưng thằng này sẽ không ở trong trạng thái này quá lâu, vì kế hoạch đặt ra quá lớn đang ở trước mặt.
Giàng Thụ Ngãi quá bàng hoàng khi biết rằng người bị chôn chính là thằng trai thứ hai nhà tổng giáp. Người chôn lại là thằng anh trai nó. Ba thằng đã xuống núi mà Ngãi vẫn chưa hoàn hồn nhúc nhích chân tay được. Đầu nó cũng đang bùng nhùng như đám đất được hất xuống bị thằng Say giãy đạp. Không hiểu chuyện gì đang xảy ra và ý đồ của Lử trong việc này làm nó vừa sợ vừa vui. Sợ vì không biết làm gì với điều đã biết. Vui vì từ nay sẽ bớt một thằng làm nó nóng máu. Nhưng cái sợ dần dần choáng hết tâm trí. Những câu hỏi thi nhau nhảy múa trong đầu mà không có câu nào được giải đáp.
Thằng Lử chôn sống em nó ngay cái ngách núi của nhà Chử Lầu là nó muốn gì? Nó hại nhà Chử Lầu là chắc chắn rồi. Nó muốn chiếm đỉnh Tò Chứ Lủng với bạt ngàn nương thuốc tuyệt hảo trên này. Chiếm luôn cả dòng họ nhà Chử Lầu làm người ở. Và hơn nữa là cho cả vùng Mèo Vạc này biết rằng dòng Vàng nhà nó mạnh đến thế nào. Đã là dòng lớn nhất vùng từ xưa đến nay, giờ nhà nó chỉ chịu thua mấy thằng Pháp ở trên đồn binh kia thôi. Thống trị được nhà Chử Lầu nữa thì dân Mông, Dao, Lô Lô cả vùng này đừng có dòng họ nào có ý nghĩ vùng lên chống lại dòng Vàng. Nhưng chẳng nhẽ chỉ vì âm mưu như vậy mà nó dám hy sinh một thằng em trai sao? Mà rõ ràng thằng Lử làm việc này là có sự đồng ý của ông tổng giáp. Một thằng bố dám chôn sống một thằng con trai với mục đích chiếm vùng thuốc phiện tốt nhất và thống trị nhà Chử Lầu sao? Mục đích đó có đáng không?
Giàng Thụ Ngãi không nghĩ được. Hắn chuyển sang trạng thái sợ. Hắn nghĩ nếu còn đứng đây mà thằng Say vùng dậy được thì nó sẽ tóm sống mình đưa lên đồn binh trên Sảng Pả mà kiện mất. Dù biết rằng thằng Say không thể dậy được nữa, bao nhiêu đất, lại chất thêm đá bên trên thì nó không còn sức đâu mà thoát ra được nhưng vẫn sợ. Sợ luôn cả ma thằng Say bước ra khỏi mộ bắt hắn chết theo. Thế là hắn chạy xuống núi. Muộn lắm rồi nên hắn không còn sợ ai trông thấy nữa. Đám ba người kia cũng đã về đến dinh họ Vàng từ lâu. Chắc chúng đang vùi đầu vào thuốc và gái để xua đuổi nỗi sợ. Hắn cũng quá sợ nên cắm đầu cắm cổ chạy về nhà.
Hắn xục ngay vào váy vợ để át cái sợ. Nhưng trong chính lúc hắn thoả mãn nhất thì hình bóng thằng Say lại ập vào mặt. Nó trách, mày thấy tao bị hại, tao bị bắn nhưng chưa chết, tao bị chôn sống mà mày không cứu tao thì tao sẽ bắt mày. Hắn hét lên và ngã vật ngay xuống đất vì cái giường hẹp. Con vợ không hiểu chuyện gì, cuống quýt vực chồng dậy. Hắn nằm trên giường, mắt trợn lòi cả con ngươi ra, mặt trắng bệch, mồm méo xệch. Con vợ sợ quá gọi toáng cả nhà dậy rồi vội đi lấy rượu xoa bóp nắn lại cơ mặt cho hắn. Cả nhà đoán rằng chắc hắn vừa làm chuyện gì khủng khiếp lắm nên tinh thần mới hoảng loạn như vậy. Không ai dám nói gì với ai và mặc nhiên không được hé mồm với người ngoài về tình trạng của hắn. Chỉ còn con vợ ngồi canh và xoa bóp cho hắn.
Hắn cứ mặc cho vợ xoa bóp, thực tình thì hắn không nói nổi nữa, không cử động được nữa, nhưng suy nghĩ thì vẫn được. Nhà Vàng làm vậy là thế nào? Sáng mai, chuyện gì sẽ xảy ra? Chắc chắn một ai đó đi qua sẽ phát hiện ra nấm mộ mới, thì sẽ biết ngay ai nằm trong mộ. Nhà tổng giáp sẽ mang cái quyền của mình ra để tìm xem ai là người nằm dưới mộ và ai là người lấp mộ. Lúc tìm ra người nằm dưới mộ rồi thì sao? Nhà tổng giáp sẽ bày ra chuyện để kiện đứa nào đó giết thằng Say. Rồi thì thằng ấy sẽ là Chử Lầu và thế là tan xương cả họ nhà nó.
Mình mặc kệ chuyện này được không? Dính vào chỉ có thiệt thân. Nhưng giữ mãi cái bí mật này thì không được. Mỗi lúc nhìn thấy thằng Lử và sự độc ác của nó máu mình lại nóng lên rồi không chịu được mà nói ra thì thằng chết lại là mình và cả họ nhà mình. Mình đến ngày tận thế rồi chăng? Nói ra cũng chết, không nói cũng chết.
À, được rồi, mình sẽ nói, đây là cơ hội của mình. Hắn vùng ngay dậy, giục vợ mở hòm để kiểm bạc, kiểm nhựa thuốc trong nhà. Vợ chỉ biết vâng lời mở hết mấy cái hòm thiếc mà hắn cất trữ bạc và thuốc, trong lòng lo lắng nếu hắn đem hết bạc và thuốc ra làm việc gì đấy kinh khủng mà hắn vừa gây ra thì rồi cả nhà trông cậy vào đâu. Hắn sẽ dốc hết vào cái việc kinh khủng ấy thì cả nhà sẽ thành người ở cho nhà tổng giáp Vàng Chá Pó mất thôi.
Giàng Thụ Ngãi vốc vài nắm bạc không cần đếm, rồi vài cục thuốc to nhét vào túi dết vẫn đeo đi thu thuế. Chân tay lập cập, run rẩy làm vãi cả bạc xuống đất làm vợ hắn phải nhặt lên cho vào hòm. Vừa làm hắn vừa lẩm bẩm: “Tao sẽ nói, đây là cơ hội nhà tao chứ không phải nhà mày. Tao sẽ cứu nhà Chử Lầu và đưa nhà tao trở thành tổng giáp chứ không phải thằng tổng giáp họ Vàng”. Vợ hắn không hiểu gì. Hắn vừa hoảng loạn, rồi vừa đờ ra như thế mà lại hoạt bát và tính toán cơ hội được ngay thì liệu có đạt được không.
Hắn sục vào chum rượu góc nhà, vục một bát tô tu ừng ực, rồi trèo lên giường kéo một bi dài đỏ lừ cả tẩu và nằm vật ra. Sau cơn say thuốc và rượu hắn sẽ tỉnh. Trí não của hắn tỉnh táo để tính việc sẽ làm. Con vợ không thể biết được hắn nghĩ gì thì chỉ mong hắn tỉnh và nghĩ lại rồi sẽ bỏ lại thuốc và bạc vào hòm. Nhà hắn không phải nghèo khó gì, cái chân thu thuế cả vùng cho nhà tổng giáp cũng làm cho nhà hắn gọi là có vị thế. Dù nhiều lúc cũng bị bắt nạt nhưng chưa phải là hết đường sống. Con vợ nào cũng chỉ mong nhà yên ổn mà làm ăn làm mặc nuôi con. Con vợ đành chờ đợi thằng chồng tỉnh nên sang giường bên nằm cạnh con. Trông thằng con trai lớn nằm ngáy khò khò sao mà giống chồng đến vậy. Thằng bé đang vào độ sức vóc, ăn khoẻ làm khoẻ. Nếu mai sau được làm việc thu thuế cho nhà tổng giáp thay bố thì người làm mẹ cũng vui bụng lắm rồi, chứ  nào có dám mơ đến cơ hội nào đó thằng chồng đang âm mưu thực hiện. Đàn bà chỉ mong yên bình nên thực bụng thị không muốn chồng thực hiện âm mưu đang diễn ra trong đầu. Thị quay sang ngắm con trai và thấy có cái gì đó to lớn ở nó. Từ xưa đến nay thị chưa từng để ý, thế mà nay cái âm mưu của chồng làm cho thị ngắm con lại thấy sức vóc và điều gì đó to lớn ở trong con trai thị. Thằng Giàng Lìa Lư sẽ thế nào với cái âm mưu về cơ hội mà bố nó đang nghĩ? Thực sự nỗi lo lắng chiếm lấy đầu óc thị hơn là một hy vọng về tương lai tốt hơn do chồng mang lại.
Mặt trời đỏ ối chậm chạm bò lên đỉnh Tò Chứ Lủng. Trời ngột ngạt làm hắn không thở được. Hắn hắt xì hơi làm mình tự giật mình rồi gắt om lên. Nhưng rồi lại tự bảo: “Chẳng có đứa nào làm mình nóng máu cả, sao phát bực lên thế này nhỉ”. Hắn lồm cồm bò dậy, ra cửa đứng nhìn mặt trời. Chắc không phải do ông Chày bà Chày làm nóng thế này đâu, là do thằng Say. Nó đang quá bất ngờ vì cái chết của mình. Nó đang phải tự mò mẫm đi tìm tổ tiên trong khi không có ai chỉ đường. Chắc nó đang tức tối nên làm trời đất nóng ran lên thế này đây. Ài, mày cũng là hết đời rồi nhưng không biết thằng bố và thằng anh mày đang định làm gì nhà Chứ Lầu đây. Thật đúng là người nhà quan có khác, mạnh mồm còn mạnh cả chân tay nữa. Ghê ghớm thật!
Hắn tự nghĩ, tự cảm thấy thế và nhủ rằng: “Nhưng không phải thế đâu, dòng Vàng mười hai bát nhà mày đến đây là hết nhé. Từ giờ trở đi là đến dòng Giàng nhà tao. Tao quyết một phen với dòng tộc Vàng đấy”. Hắn trở vào nhà khoác túi dết lên vai rồi đi. Vừa đi vừa nghĩ mình phải nhanh chân hơn người nhà Vàng. Chúng nó mà lên đồn trước thì mình phải im cả đời. Nhưng chúng còn đang sợ và say thuốc. Chúng còn đợi một ai đó đi ngang qua ngách núi đó rồi trông thấy một ngôi mộ mới rồi đi báo tổng giáp, rồi chúng mới đi xem xét thế nào, rồi thì sẽ đào lên, rồi thì làm ầm lên và kéo nhau lên đồn bắt đầu màn kịch. Nhà này, người diễn nhiều nhất là thằng Say ấy thì nay nằm dưới mộ rồi. Nhưng hắn chợt nhận ra, người diễn nhiều nhất không phải thằng Say mà chính là ông tổng giáp Vàng Chá Pó. Ông ta đã diễn suốt bao nhiêu năm nay với biết bao nhiêu kịch bản mới duy trì được dòng Vàng ở vị trí tổng giáp vùng Mèo Vạc. Từ khi thằng Pháp lập đồn binh ở đây ông càng phải diễn vì nguồn thu thuế của ông bị chia sẻ. Ông vừa phải đảm bảo nguồn thuế của nhà tổng giáp không bị hao hụt vừa phải nộp đủ thuế cho chính quyền cai trị đã cho ông cái chức danh tổng giáp. Và một người diễn âm thầm là thằng trai cả Vàng Sì Lử. Thằng này mới là vai hiểm độc nhất. Nhưng lần này thì vở kịch của mày bị phá hỏng rồi. Tao sẽ dựng lên một ông tổng giáp khác thay thế dòng Vàng ở đất Mèo Vạc này.”
Chân hắn đã đến cổng đồn chợt khựng lại, một chút lưỡng lự chợt đến trong đầu hắn. Nhưng rồi mục đích ngồi vào chỗ của tổng giáp đã thúc hắn tiến lên. Hắn dúi ngay cho thằng gác cổng một viên nhựa thuốc vừa véo trong túi dết. Thằng này chẳng cần biết hắn lên đồn làm gì sớm thế, liền mở cổng ngay và tự hiểu rằng phải tự mình vào bẩm báo với quan Ba. Hắn te tái chạy trước, Giàng Thụ Ngãi đi sau. Vừa lúc ông quan Ba ăn sáng xong, định đi một vòng mạn Sơn Vĩ – Xín Cái xem có chuyện gì cần giải quyết. Hắn bước vào chắp tay cung kính và trình luôn lên bàn ông đống bạc và nhựa thuốc trong túi dết đeo bên mình.
– Ông nộp thuế cho nhà tổng giáp chứ sao lại mang lên đồn?
– Thưa quan Ba, đây không phải là thuế ạ. Đây là quà tôi biếu ngài ạ!
Quan Ba cười một cách nghi ngờ và dòm thẳng vào mặt hắn bằng tròng mắt trắng dã. Hắn không còn cảm thấy sợ, đã bước vào chuồng cọp rồi thì phải đánh nhau với cọp nếu không muốn bị nó ăn thịt.
– Thưa quan Ba, tôi muốn đi kiện một người ạ!
– Kiện à? Tội gì?
– Tội giết người dã man ạ!
– Đến chỗ ông tổng giáp đã chứ, sao vội lên đồn?
– Người tôi kiện chính là bố con tổng giáp Vàng Chá Pó ạ!
Quan Ba lại càng ngạc nhiên. Nhiều năm đi thống trị thuộc địa ông chưa bao giờ xử một vụ nào dân kiện quan lại địa phương. Nay thì có một thằng dân lên kiện với ông về một thằng tổng giáp giết người à? Thế thì phải xử thế nào nhỉ? Nó đã chủ tâm đi kiện với một đống bạc và nhựa thuốc thế này thì nó đã đầy đủ chứng cứ rồi đây. Thằng này ghê thật! Được, xử kiện thì xử kiện, mà chắc chắn là xử theo cái đống bạc và thuốc này đây.
– Thế giờ mày muốn kiện nhà tổng giáp à? Nó giết ai?
– Ông tổng giáp giết thằng con trai thứ hai là Vàng Vả Say ạ!
Quan Ba lại càng lồi cả con ngươi ra ngoài với tên thằng bị giết. Một thằng bố giết một thằng con à? Làm gì có chuyện như thế xảy ra chứ. Cái dân man di mọi rợ này kinh khủng quá. Chúng mày chưa văn minh tí nào làm ông mày ghê tởm quá rồi nay lại còn thêm việc này nữa.
– Mày vu oan cho tổng giáp à?
– Tôi nói thật. Trước tiên ông cất quà biếu của tôi đi đã.
Quan Ba cũng nghe theo hắn. Ông cất ngay đống quà vào cái hòm ngay dưới chân bàn rồi nghiêm trang ngồi vào ghế, chân dẫm lên cái hòm chứa đầy quà trong đó. Đây là phần ông không phải nộp cho chính quốc mà là của riêng ông nên cần phải đảm bảo một mình ông giữ. Song ông cũng hiểu kiện không phải là kiện mà là cái gì đằng sau vụ kiện này nó phải tương xứng với đống quà ông vừa nhận.
– Nào, mày bảo kiện ông tổng giáp giết người thì rồi sẽ thế nào?
– Ông phải phế chức tổng giáp của nó, tống nó vào tù. Rồi tôi sẽ là tổng giáp, rồi cái hòm kia của ông sẽ to hơn bây giờ nhiều.
– Như thế thì nhanh quá.
– Là phụ thuộc vào ông thôi.
Ông quan Ba chẳng nghĩ được gì nữa. Đầu óc ông đang quay quanh câu nói “cái hòm kia của ông sẽ to hơn bây giờ nhiều”. Thế thì tốt rồi, thằng này có khi được việc hơn thằng họ Vàng kia. Ông gật đầu và gọi luôn bọn lính lên Tò Chứ Lủng đào xác thằng Say khiêng về nhà tổng giáp.
Giàng Thụ Ngãi xăng xái dẫn đường cho bọn lính. Hắn móc nốt trong người còn tí thuốc nào là dúi hết cho bọn lính. Đúng là cái mộ mới thật, đúng là có thằng Say nằm dưới mộ thật. Thằng này tài tình quá, việc tày đình thế này mà nó cũng biết để mà phá hỏng kịch bản của ông tổng giáp thì đúng là thằng này được việc đây. Cái xác được khiêng xuống đến cổng đồn thì quan Ba đóng bộ để đi cùng cả bọn đến nhà tổng giáp Vàng Chá Pó.
Đám đông khiêng xác đến đất nhà tổng giáp thì đã đông lắm. Tiếng ồn ào thắc mắc về cái chết loang cả vào trong bức tường rào, xuyên qua bức tường chình đất dày cộp, vào luôn tiền dinh, trung dinh, hậu dinh rồi đến bếp, ra cả ngoài chuồng ngựa. Người chạy ra đầu tiên là mẹ thằng Say chứ không phải lính gác dinh họ Vàng. Người đàn bà khốn khổ trong một dinh thự lớn nhận ra cái xác kia là thằng con trai mình thì gào toáng lên. Tiếng gào vang ngay đến tai ông tổng giáp và thằng con cả đang nằm trên sập trong trung dinh làm ông giật mình. Thằng con trai cũng giật nẩy lên. Ông gắt:
– Cái gì thế không biết.
– Không tốt rồi bố, là tiếng mẹ đấy.
– Mẹ mày á?
– Đúng thế. Phải ra xem thôi.
– Này, chuyện gì nhỉ?
– Chắc chuyện thằng Say.
– Mày làm không tốt à?
– Tốt mà. Không ai biết cả.
Thằng con lập cập chạy ra trước mà không cần đợi bố. Nó nóng lòng hơn vì người làm việc này là nó. Nó đinh ninh chắc chắn là chuyện thằng Say rồi, nhưng là thế nào chứ?
Tiếng gào thảm thiết vì mất con của mẹ xoáy vào óc làm nó cũng hoảng loạn. Cảnh đầu tiên đập vào mắt không phải là đám đông dễ đến dân cả vùng đã kéo đến mà là mẹ nó ập lên xác thằng em mà gào, mà thắc mắc tại sao nó lại chết và người nó sao lấm lem đất thế này. Và chẳng có ai thèm trả lời cho mẹ nó. Nó sững lại khi gặp ánh mắt dương dương tự đắc của Giàng Thụ Ngãi. Nó không lý giải được ngay tại sao hắn lại có cái tự đắc đó. Nhìn sang quan Ba thì nó hiểu phần nào việc gì sẽ diễn ra. Mọi lần thái độ của ông ta không như hôm nay. Việc này dường như ông không đứng về phía nhà tổng giáp rồi. Hắn cuống lên không biết phải làm sao đành chạy vào để đưa bố ra thật nhanh. Hắn thầm chửi trong bụng: “Khốn kiếp! Lão già làm gì mà chậm thế chứ?”
Đến cổng đã vập mặt ngay vào mặt bố. Bố nó cũng đang rối, hai cái mặt vập vào nhau thì tức quát luôn: “Không có mắt à?” Nó đang tức cũng quát lại: “Có mắt, ra ngoài kia mà xem.”
Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 2
Cập nhật ngày: 7 Tháng tư, 2021 lúc 09:43
Vanvn- Hai bố con đành chạy thật nhanh ra ngoài. Ông sững lại khi thấy thằng Say nằm trên cái cáng đặt trước cổng mà lại có cả quan Ba nữa. Ông không lý giải được tại sao cái kế hoạch ông sắp sẵn lại bị phá vỡ thế này.
Nhà văn Chu Thị Minh Huệ
Hai bố con đành chạy thật nhanh ra ngoài. Ông sững lại khi thấy thằng Say nằm trên cái cáng đặt trước cổng mà lại có cả quan Ba nữa. Ông không lý giải được tại sao cái kế hoạch ông sắp sẵn lại bị phá vỡ thế này.
Ông lấy lại uy nghiêm rồi quát: “Chuyện gì?”
Người đáp lại ông lại chính là mụ vợ đang gào bên xác thằng con: “Thằng Say, thằng Say chết rồi, sao lại thế?”
Ông im, chẳng biết trả lời thế nào, mà ông nghĩ luôn rằng không cần trả lời mụ vợ, cái ông đang cần giải quyết cũng không phải là thằng con bị chết nữa mà là cách xử lý của ngài quan Ba. Ông đang nghĩ, lại phải mất một món lớn để bịt mồm thằng quan Tây  này lại.
Trong khi ông nghĩ thế thì Giàng Thụ Ngãi cũng nghĩ luôn rằng: “Lần này thì cả dòng Vàng đổ sập cũng không cứu được mày nữa rồi. Chấm dứt bao nhiêu đời làm chủ đất của họ mày rồi.”
Tổng giáp Vàng Chá Pó quay người cầu cứu thằng con trai cả nhưng không thấy nó đâu nữa. Ông đang rối lại không thấy một nhân vật của mình đâu thì càng rối. Đúng lúc này quan Ba quát: “Tổng giáp Vàng Chá Pó!”
– Dạ, dạ! Thưa quan!
– Hôm nay ông không phải thưa tôi nữa. Thằng Giàng Thụ Ngãi này kiện ông giết con trai đấy.
-….
– Chúng tôi đã đi đào xác thằng này lên và thấy đúng là ông giết rồi.
– Thằng Ngãi kiện tôi….? – Ông hoảng thật sự, lập bập nói đứt hơi.
– Đúng thế! Lính đâu! Bắt ngay thằng Pó lại, tống lên đồn giam lại!
Đám lính ập luôn vào, xốc cổ ông tổng giáp lôi luôn lên đồn Sảng Pả. Ông không kịp phản ứng nữa. Trong đời không bao giờ ông nghĩ được có ngày mình lại bị ở vị trí bị tóm cổ chứ không phải người ra lệnh. Thằng Lử đã biến đâu làm ông càng điên người. Nó phải đứng ra cãi cho ông một câu chứ. Ông lại nghĩ đến âm mưu hại nhà Chử Lầu của mình bị phá vỡ, đã không thành công lại còn ra thế này thì bây giờ biết tính thế nào. Ông bị tống vào hốc đá sau đồn.
Giàng Thụ Ngãi tính luôn đến việc sẽ làm tiếp theo sẽ làm gì với cái dinh thự họ Vàng và đám người ở đông đúc này. Nhưng hắn lại không thấy thẳng Lử đâu và hiểu ngay rằng đã để xổng mất một mầm hoạ.
***
Thằng Pháp đã đóng được quân trên núi Đồn Cao. Chúng còn đang cho xây dựng đồn bốt nữa. Dân Đồng Văn sẽ lại rơi vào cảnh cống nạp đến xương tuỷ.
Một vài thằng trai Mèo, trai Mán, trai Lô Lô đã rủ nhau đánh Pháp nhưng toàn bị chúng bắn chết. Mấy khẩu súng kíp, súng hơi không bắn lại được súng thần công. Một phần dân Đồng Văn lại âm thầm luyện võ, rèn súng, đúc đạn để tập hợp nhau đủ mạnh mới đánh Pháp.
Vàng Sè Ly làm đầu nhóm trai ở Sà Phìn. Ly đã tạo được một nhóm đến hai trăm thanh niên ngày nào cũng tập võ để có sức khoẻ đánh nhau. Vàng Sè Ly là một thanh niên cao to, đẹp mã và thông minh, đặc biệt ở hắn có một sự uy nghiêm toát ra làm cho mỗi câu nói, mỗi hành động người ta đều nghe răm rắp. Mọi người đang mong hắn sẽ đuổi được thằng Pháp để dân được tự do trồng ngô, trồng anh túc mà không phải nộp thuế.
Một ngày, những bí mật và công sức tập luyện của đội quân “hươu nai” của Ly đã dịch chuyển dần lên mấy ngọn núi quanh núi Đồn Cao, một lượng lớn nữa tập hợp dưới chân núi Tò Sán để hỗ trợ và chặn lính khi chúng chạy. Đích lần này là đồn binh Pháp chứ không đánh lẻ tẻ bọn đi thu thuế, đi đốc lính nữa. Những thằng vắng mặt ở đồn sẽ có những nhóm khác được phân công đánh khi chúng vào nhà dân bắt thuế.
Bọn Pháp không nghĩ có âm mưu đánh trực tiếp vào đồn nên không đề phòng. Giữa trưa nắng, cả bọn lăn ra ngủ quên cả cảnh giới. Bọn này không chịu được cái nóng ở xứ nhiệt đới. Sức chúng khoẻ, người to như con ngựa đực nhưng không thích nghi được cái nóng rát rạt kèm thêm gió thổi như thốc chúng xuống núi. Cả bọn lăn ra ngủ vì mệt.
Đội quân hươu nai của Sè Ly đánh bất ngờ vào trụ sở nhà chỉ huy, nhà lính, các bốt gác và cả nhà bếp khiến bọn chúng không kịp trở tay. Ngay từ đầu Sè Ly đã không làm giống những thằng trai khác là giết hết bọn chúng. Ly nghĩ giết thằng trưởng đồn này thì sẽ có thằng khác thay thế, cần phải làm điều gì đó khác hơn. Thằng sau sẽ mạnh hơn thằng trước, sẽ được tăng cường quân và súng nhiều hơn thì lần sau đánh sẽ khó hơn. Ly đã sai viết sẵn thoả ước nếu đánh thắng. Thằng trưởng đồn cần phải sống để ký vào thoả ước đó để trả lại đất Mèo cho người Mèo.
Đúng như dự tính, thắng được đồn binh trên núi Đồn Cao, Ly bắt ngay thằng trưởng đồn ký thoả ước, trả lại đất Đồng Văn cho người Mèo. Người Pháp không được thu thuế, không được đánh dân Mèo. Thoả ước được ký, thằng trưởng đồn được thả còn bọn lính thì phải chết. Trưởng đồn chạy hết hơi sang đất Mèo Vạc cầu cứu quan Ba trên đồn Sảng Pả. Ly sai nhốt bọn lính lại, mỗi ngày giết ba thằng rồi kéo xác lên rừng Tò Đú cho đàn hổ xé xác, ăn thịt và nhai xương.
Từ sau trận thắng Đồn Cao, uy thế của Ly thành đứng đầu vùng Đồng Văn. Ly có trong tay thoả ước với người Pháp đem lại tự do cho Đồng Văn thì dân Mèo càng tin Ly là người giỏi giang trong việc tính toán nên tại sao mỗi ngày lại giết ba thằng lính để nuôi đàn hổ trên núi Tò Đú thì nghiễm nhiên coi đấy là kế hoạch của người giỏi nhất dòng Vàng.
Người Pháp đã phải công nhận cái thoả ước kia được thực hiện. Lại nghiễm nhiên dân Mèo coi Sè Ly là người đứng đầu đại diện cho người Mèo. Đồng Văn được tự do, dân Mèo vui mừng làm ăn làm mặc.
Nhưng đội quân của Sè Ly thì vẫn không ngừng luyện tập. Càng ngày Ly càng có thêm nhiều lính. Ly chia thành nhiều nhóm và phân chia việc cho từng nhóm. Ly là tổng chỉ huy của cả lính và dân Mèo. Một ngày, Ly tập hợp dân trước nhà mình, cho lính canh phòng xung quanh để nói chuyện.
– Mọi người nghe tôi nói. Thằng Pháp đã thua chúng ta. Chúng ta càng phải tích cực làm việc và tập luyện. Vì thằng Pháp ở xung quanh đây vẫn còn, nhất là ở đồn Sảng Pả. Bọn chúng bên ấy có rất nhiều súng to, lại đông quân. Từ nay, tôi sẽ chăm chỉ tập luyện để có sức đánh đuổi chúng hết đi. Mọi người phải giúp tôi nhé!
Dân Mèo phấn khởi quá, vỗ tay rào rào như mưa đá rơi trên vùng đá khát. Một người nói:
– Được như thế thì tốt quá. Từ nay chúng ta tôn Sè Ly làm chủ đất vùng này, dòng Vàng sẽ là dòng chủ.
Lại có người nói: “Không được theo thằng Pháp, không nhận trở thành tổng giáp như bên Mèo Vạc. Nếu không nó lại bắt mình nộp thuế.”
Sè Ly mãn nguyện nhận ra từ nay mình không chỉ là một thằng trai Mèo nữa, mà sẽ là chủ đất vùng Đồng Văn. Một ông chủ đất thì phải làm rất nhiều việc và cũng sẽ có rất nhiều quyền. Ly nói: “Được! Tôi làm chủ đất, không làm tổng giáp cho thằng Pháp. Dân Mèo phải giúp chủ đất của dân Mèo đánh Pháp”.
Ly bắt đầu nghĩ đến những việc phải làm để xứng đáng là một chủ đất đã đánh đuổi được thằng Pháp. Nhưng có một điều vẫn canh cánh trong lòng là dòng Vàng của Ly theo truyền thuyết chỉ là dòng út ít trong tất cả các dòng Vàng, là dòng Vàng mười ba bát, nên còn rất nhiều phong tục tập quán bị coi là bé nhỏ. Ly nghĩ giá như mình sinh ra trong một dòng tộc lớn hơn, hay trong dòng Vàng anh cả hoặc anh hai cũng được. Như thế uy quyền cũng sẽ cao hơn. Song Ly lại nghĩ, chắc tổ tiên nhà mình tốt nên mới phù hộ cho mình thắng và làm chủ đất, chứ tổ tiên của các dòng khác lại chưa phù hộ cho con cháu họ. Lại nghĩ, dù sao cũng chỉ là truyện cổ thôi. Tại cái ông Chờ Ghia trong truyện cổ đã đặt ra các phong tục tập quán cho các dòng người Mèo. Mà ông Chờ Ghia thì cũng là trong truyện đã tin như vậy chứ có ai thấy các ông Chày, bà Chày, gầu Á, đrâu Âu, ông Chờ Ghia hình dáng thế nào đâu. Từ khi sinh ra đến giờ, vác khèn đi khắp thiên hạ mình chẳng gặp ông bà nào trong truyện cả. Bao nhiêu bài ca của người Mèo mình đều thuộc, bao nhiêu điệu múa khèn cho người sống, người chết mình đều giỏi cả mà vẫn chưa thấy ông trời, bà trời nào sinh ra các phong tục cho con người, mà toàn là do con người định ra, lâu dần thành quen, thành phong tục tập quán.
Nghĩ mãi tự nhiên lại nghĩ đến những thứ mà lâu lắm rồi Ly không động đến. Từ khi quyết trí đánh giặc Ly đã quên mất cây khèn. Từ ngày uất hận vì bố chết do không nộp đủ thuốc bị thằng Pháp đánh chết rồi bỏ vào rừng cho hổ ăn mất cả xương nên không có mộ, thì cây khèn dường như bị Ly quên. Lần cuối dùng đến khèn là trong lễ làm ma cho bố. Ly đã tự thổi khèn giữa nhà mà không có anh em họ hàng đến giúp làm ma, vì có xác đâu để làm ma.
Nhà nghèo, bố lại chết dưới tay thằng Pháp thì chỉ có cách là tự thổi khèn chỉ đường cho linh hồn bố về với tổ tiên thôi. Nhưng chưa có lợn, chưa có bò, con gà, con chó chia cho bố về thế giới bên kia để làm ăn thì chưa nói là đã làm ma. Ly thề sẽ đánh đuổi thằng Pháp khỏi vùng Đồng Văn thì mới làm ma khô cho bố. Lúc ấy anh em họ hàng khác về giúp con bò, con lợn làm ma. Ly quyết chưa động đến cây khèn khi chưa thắng thằng giặc Pháp. Như thế có nghĩa là sẽ không đi chơi, không tán gái, không nghĩ đến việc riêng của mình.
Đến hôm nay thì đã có thể làm ma khô cho bố được rồi. Bố sẽ được đoàn tụ với tổ tiên. Mẹ sẽ vui hơn, khoẻ hơn và Ly sẽ lấy vợ cho mẹ vui để sinh ra những đứa cháu nội giỏi giang cho mẹ. Ly nhủ sẽ quyết dạy con thành người giỏi để làm chủ không chỉ Đồng Văn mà còn làm chủ tất cả các vùng đất trên cao nguyên đá này.
Ly lại nghĩ, làm ma khô cho bố lúc này cũng được nhưng sẽ bận mất mấy ngày tập luyện, nhỡ thằng Pháp quay lại sẽ không kịp trở tay. Đằng nào cũng qua cái lệ mười ba ngày rồi, để đến khi nào lực mạnh, bạc nhiều hơn sẽ làm cũng được. Lúc ấy sẽ làm cho bố một lễ ma khô xứng đáng là bố của chủ đất.
Bây giờ phải gây dựng lực lượng để trở thành ông chủ đất lớn nhất vùng, lớn hơn cả dòng Giàng mới lên ở mạn Mèo Vạc và còn phải đề phòng những thằng trai khác có thể cướp mất vị trí này nữa. Ly chợt nghĩ đến Pao. Bao ngày nay Pao và Ly cùng nhau bàn việc, luyện tập và đánh Pháp. Pao cũng có mối thù giết cha như Ly. Mấy ngày nay Pao về nhà bên Lũng Phìn thăm mẹ, thăm em vì đã đi nhiều ngày không biết mẹ già có còn hơi không nữa. Pao bảo, có thể sẽ ở nhà chăm mẹ chăm em. Nhưng chỉ cần thế thôi sao hả Pao? Đàn ông mà trí ngắn thế thôi à? Có được yên ổn làm ăn làm uống nuôi mẹ nuôi em mãi mãi không? Rồi thì suốt ngày rúc váy vợ à? Thế thì hèn lắm. Lại chỉ là thằng chai tay cày nương. Tay Pao đã có chai cầm súng rồi sao còn quay lại cầm cày? Tôi còn muốn không phải chai tay vì cầm cày, cầm súng mà là chai ở trong óc kia Pao ạ! Pao phải quay lại giúp tôi làm chủ đất chứ. Nghĩ vậy, Ly cho người đi gọi Pao về bàn việc.
– Anh gọi tôi về còn có việc gì nữa?
– Pao ạ, anh em ta đã gắn bó với nhau lâu nay, tôi thấy chúng ta không thể bằng lòng như thế này, chắc chắn thằng giặc Pháp sẽ còn quay lại Đồng Văn, ta cần phải chuẩn bị nhiều súng nhiều đạn để đối đầu với chúng.
– Tôi cũng nghĩ thế, chỉ là chưa bàn với anh thôi.
Ly ớ người. Hoá ra trong đầu Pao đã có chai rồi chứ không cần đến lúc này. Chỉ là Ly nóng vội hơn thôi. Pao thì rất điềm tĩnh.
– Hôm nay tôi gọi anh về để cùng bàn cách giữ Đồng Văn cho người Mèo ta.
– Vậy anh định thế nào?
– Anh ở lại đây giúp tôi, chúng ta cùng làm chủ nhé!
– Cũng được, nhưng tôi vẫn ở Lũng Phìn thôi, sẽ đi lại bên này và cũng phải gây dựng ở bên ấy để có lực lượng phòng hộ chứ.
– Ô, đúng, đúng, anh nghĩ phải quá. Chúng ta cùng bàn việc tập luyện.
– Tôi nghĩ việc đầu tiên bây giờ là khẳng định anh là chủ đất vùng Đồng Văn để thằng Pháp từ bỏ ý định quay lại đây.
– Ý anh cụ thể thế nào?
– Anh phải xây dựng nhà ở của anh, doanh trại cho lính của chúng ta nữa. Tôi sẽ giúp anh tìm người để làm nhà.
– Sẽ làm luôn à?
– Chưa biết, phải hỏi thầy đã.
Từ ngày theo Ly đánh Pháp, Pao đã biết số mệnh mình gắn với Ly. Người ấy đã nói phải tìm một người để gắn bó thì mới trả thù được. Và Pao đã tìm thấy Ly trong đám trai Sà Phìn. Ly đúng là người để Pao gửi gắm mối thù không chỉ riêng của nhà mà là của cả dân tộc Mèo. Ở cái mặt Ly toát ra sự uy nghiêm mà Pao chưa thấy ở ai. Khi Pao dẫn Ly đi gặp người ấy để hỏi xem sẽ phải làm thế nào, người ấy đã nói Ly sẽ biết cách làm thế nào để đuổi thằng giặc ác ôn trên vùng Đồng Văn.
Bây giờ Pao nói phải hỏi thầy đã thì Ly hiểu là Pao đi hỏi ông thầy mãi bên Đường Thượng. Lần này Pao đi và không về một mình. Về theo còn có ba người nữa, là thầy Dủn và hai người học việc cúng. Thầy Dủn nói:
– Sẽ tìm một chỗ đất tốt để dựng nhà cho Ly. Nhà phải rất to, đủ để cho cả dòng Vàng ở, lại để cho con cháu đời đời đủ ăn đủ mặc và sẽ mãi mãi làm chủ đất.
Ly mừng lắm, giao luôn việc lớn nhất cho thầy và Pao. Thầy Dủn đi khắp vùng Đồng Văn, Sà Phìn, Phó Bảng, Phó Là, Ma Lé để chọn mảnh đất tốt. Mải miết đi nhìn, mải miết xem thế đất, dáng núi, hình sông để chọn một nơi tốt nhất cho dòng Vàng của Ly đảm nhận sứ mệnh làm chủ đất toàn vùng. Thầy hiểu hơn ai hết sứ mệnh này giao vào người họ Vàng thì mới làm được. Thầy đã tìm nhiều người mà chưa được. Một ngày tìm được Pao, tưởng rằng Pao sẽ là người để trao việc lớn, nhưng rồi Pao lại dẫn Ly về. Nhìn tướng Ly thầy hiểu người lãnh sứ mệnh lớn lao không phải là Pao nữa. Pao nghĩ được nhưng không làm được. Ở Ly hội tụ cả nghĩ và làm. Trong ánh mắt Ly toát ra niềm kiêu hãnh của một con hổ chúa. Ở Ly có năng lượng quy tụ của con ong chúa quy tụ ong thợ. Ở Ly có cả sự gian ác của xà chúa. Những điều ấy đã thay thế Pao trong đầu thầy Dủn. Pao chỉ có sự lanh lợi của một con khỉ đầu đàn. Thầy dồn tâm gây dựng cho Ly trở thành mãnh chúa đủ sức bảo vệ dân Mèo, dân Mán, dân Lô Lô trên vùng cao nguyên đá. Thầy càng mong Ly đứng được trên vị trí chủ đất một cách mạnh mẽ thì uy danh của thầy càng được trọng vọng và số phận thầy cũng sẽ thơm lây.
Một đêm, trong ngôi nhà đất ẩm thấp dưới chân núi Mâm Xôi, thầy Dủn, Pao, Ly và hai người học việc bàn việc dựng nhà cho chủ đất. Thầy Dủn bảo:
– Tôi đã đi khắp rồi, nhìn đủ dáng núi hình sông và đã chọn cho anh một vị trí tốt nhất vùng.
– Ở đâu?
– Ngay chính Sà Phìn này.
– Thầy nói lạ. Tôi ở đây bao nhiêu năm nay có thấy đất này tốt đâu.
– Anh không thể nhận ra được. Anh đã được sinh ra ngay trong cái nồi xôi mà không biết. Ông trời đã cho anh sinh ra để làm chủ đất và dòng Vàng sẽ là chủ đất từ đời anh.
– Thầy Dủn nói đúng đấy. Anh Ly phải tin thầy, như thầy nói anh sẽ đuổi được thằng Pháp thì anh đã đuổi được. Tôi theo thầy nhiều ngày tìm đất cũng đã thấy cái lý của thầy. – Pao ôn tồn tham góp.
– Anh Pao nói thế thì tôi cũng tin rồi, nhưng thầy phải chỉ cho biết cái tốt của Sà Phìn này chứ.
– Anh cũng phải biết để làm nhà, cúng ma, rồi còn phải bảo cả con cháu làm nữa.
– Nơi này có chín ngọn núi dựng. Anh thấy chứ, chín ngọn núi chắn tứ phía để tạo nên thung lũng nhỏ xinh này. Cho anh một vòng vây của con rồng mà đầu rồng là dãy này đây. Nơi đầu rồng này hướng về phía bắc, khi cần sẽ khạc lửa để bảo vệ ổ trứng rồng là ngọn đồi Mâm Xôi này.
– Ô, ngọn đồi này là nơi bố tôi mở hội Gầu Tào để cảm ơn thần núi đã cho bố một người nối họ là tôi mà.
– Đúng, anh được sinh ra từ ổ trứng rồng là ngọn đồi thấp có dáng cái mâm xôi.
Pao xen ngay vào: “Thế anh Lử là một con rồng à? Một rồng con của mẹ rồng núi Sà Phìn.”
– Đúng không thầy?
– Chính bố tôi là người làm cúng trong lễ Gầu Tào của anh. Ngày đó anh chưa biết gì đâu. Bố anh đã mời bố tôi về làm thầy. Ngày đó tôi cũng đang là người học cúng nên được theo bố sang đây. Không ngờ chúng ta có số gắn bó với nhau nên hôm nay tôi mới được theo anh giúp việc.
– Tôi không biết có đúng hay không, nhưng nếu thầy nói thế thì chúng tôi sẽ theo thầy. Từ giờ trở đi thầy sẽ là người giúp tôi làm việc cúng nhé!
– Được.
Ly chính là đứa mà bố Ly đã xin thần núi, thần hang ban cho. Mẹ theo bố về mấy năm mà chưa cho ra đời người nối dõi dòng tộc. Bố Ly đã tự tay mang lễ xin thần núi cho một người nối họ. Nếu được thoả nguyện xin hứa sẽ mở Gầu Tào mời dân khắp trong vùng. Thần núi đã đồng ý cho bố một đứa con và đứa ấy là Ly. Năm ấy, nhà mở lễ Gầu Tào tạ ơn thần. Ông thầy cúng trong lễ ấy chính là bố thầy Dủn. Thầy hiểu điều này là số mệnh. Chính vì thế mà ngay từ lần đầu Pao dẫn Ly về thầy đã linh cảm người này quen quen. Khi biết nhà Ly thì thầy chắc chắn số mệnh đã gắn chặt hai người từ lâu.
Ngọn đồi Mâm Xôi là ổ trứng rồng đang mọc lên một ngôi nhà của dòng Vàng. Pao là người chỉ huy chung cho tất cả mọi việc. Người dựng nhà cho ông chủ đất Vàng Sè Ly đông như ong thợ làm việc cho một con ong chúa. Chủ đất một vùng xứng đáng được ở trong một dinh thự to nhất vùng. Nó sẽ lớn nhất, to gấp mười lần những nhà Mèo nào được gọi là to. Tường đá bao quanh phải là một trường thành đủ để lính tráng và dân Mèo tập hợp nhau lại mỗi khi có việc. Pao hỏi thầy:
– Sẽ phải có những biểu tượng gì tượng trưng cho một ông chủ đất?
– Quả anh túc?
– Tại sao?
– Cái đầu Pao dạo này sao không nghĩ ra?
– Dạo này tôi làm nhiều việc quá. Ông thấy đấy, lo làm việc này quá lớn, tôi còn đang lo không làm nổi.
– Anh phải dùng cái đầu để giúp anh Ly chứ không phải dùng sức. Uy danh của anh cũng sẽ từ cái dinh này mà ra đấy.
– Tôi hiểu mà. Tôi vẫn dốc lòng đây. Dòng Vàng còn thì tôi còn, dòng Vàng mạnh là tôi mạnh.
– Anh nghĩ thế là đúng. Tôi cũng đang giúp anh, chứ không riêng giúp dòng Vàng của Ly.
Quả anh túc được chạm trổ bằng đá để kê chân cột dinh. Chín mươi chín quả anh túc được đục tròn xoe, mập mạp, những khía nhựa vừa to vừa đều. Chín mươi chín quả anh túc được đánh bóng bằng những đồng bạc già nhất, to nhất. Mỗi quả anh túc kê chân cột tốn mười đồng bạc già. Đá đục phải mang từ Phó Là về. Nơi ấy có những dãy núi với những phiến đá như được ông trời đục sẵn để dành làm quả anh túc. Màu đá ánh xanh như mặt trời rọi xuống nương anh túc đang kỳ căng nhựa. Những đường rạch trên đá như thể nhựa đang ứa ra. Vết lượn của đục như đường chảy của nhựa. Lúc đầu, quả anh túc đá màu ánh xanh, là màu của quả được khía nhựa lần đầu. Thợ mài dần, mài dần, màu đá ngả sang nâu, rồi nâu sậm. Đến đồng bạc thứ chín thì đạt độ. Quả anh túc đã cho hết nhựa của mình và đang kỳ vào hạt. Chín mươi chín quả anh túc tròn vo, mập mạp đang nuôi những hạt no tròn, mập mạp để mùa sau sẽ được những cây anh túc xanh rờn và chờ đợi một mùa thu nhựa nữa.
Đứng trên những quả anh túc đá là chín mươi chín cột dinh được đẽo từ sa mộc đá. Những cây sa mộc trăm năm tuổi thẳng vút chọc trời, không cành nhánh, không mấu cây cho dinh những hàng cột thẳng đuột, cao vút hết ba tầng nhà không phải nối. Sa mộc được dân Mèo cống nạp từ khắp các vùng. Rừng nào có sa mộc trăm tuổi thì phải mang về cho chủ đất dựng dinh. Một cây sa mộc đủ để làm cột có thể được miễn thuế một năm. Cứ thế, sa mộc để dựng cột cái, cột quân, cột bếp, cột chuồng ngựa, cột cổng được quy ra thuế để dân đến nộp. Rồi đá làm tường rào, đất để trình tường đều được tính thành thuế để dân nộp. Chỉ có công thợ là dân Mèo không làm được cho ông chủ đất của mình. Thầy Dủn phải sang tận Tứ Xuyên, Vân Nam để vời những toán thợ người Hán giỏi nghề đục, khéo tay tạo ngoàm gỗ về Sà Phìn dựng dinh cho ông chủ đất người Mèo.
Bức tường thành đá bao quanh dinh thự của Vàng Sè Ly dày một thước ta, bao quanh ngọn đồi mâm xôi làm thành một cái ổ vững chắc, ấm áp giữ cho ổ trứng rồng sẽ nở ra những con rồng con khoẻ mạnh. Lộc của ngọn đồi sẽ nuôi những con rồng mang dòng Vàng thành những con rồng mạnh sức, tài trí mãi mãi về sau. Thầy Dủn đứng trên mạn Phó Bảng nhìn về thung lũng Sà Phìn để định cổng chính, cổng phụ của dinh, rồi tự bằng lòng với bức tường thành đá vĩnh cửu mà chưa bao giờ trong đời thầy đi tìm đất dựng nhà cho ai được vững trãi và hùng vĩ đến vậy. Đời thầy, làm được một ngôi nhà lớn nhất vùng thế này là mãn nguyện rồi. Thầy nhìn thấy dưới lòng đất của ngọn đồi ấy đang ủ những quả trứng rồng mập mạp. Thầy cũng nhìn thấy một con rồng cha đang chỉ huy đám lính luyện tập, đang đốc những đám thợ đục đá, đục gỗ dựng dinh. Con rồng ấy cái dáng nằm hút cũng riêng. Nó cuộn tròn trên sập, gối đầu lên cái gối gỗ Ngọc Am và thư thả rít. Kể cả khi thèm lắm nó cũng không rít gấp gáp như những kẻ đói thuốc khác. Điều này, kể cả thầy cũng không luyện được. Sự ung dung, đĩnh đạc và sáng trí của nó ngày càng rõ nét. Thầy biết mình đã không nhìn nhầm người. Thầy còn nhìn thấy một con rồng con sắp chào đời. Theo tính toán, nó sẽ nở vào đúng ngày dựng cổng chính. Điều này không phải ngẫu nhiên. Con vợ Vàng Sè Ly đã được rồng núi gửi trứng vào bụng và chính nó sẽ là chủ dinh thự này thay thế Vàng Sè Ly. Nó sẽ là chủ dinh thực sự chứ không phải là người kế nghiệp họ Vàng. Con rồng cả của rồng bố Sè Ly phải được nuôi dưỡng thật tốt để trở thành con rồng mạnh nhất, đủ sức quy tụ đàn rồng để bảo vệ đất Đồng Văn.

Thầy thong thả đi về. Vừa đi vừa nghĩ, không phải chỗ này chỉ để rồng ở mà phải là nơi hội tụ muông thú nữa. Như vậy thì phải được bảo vệ vững chắc, vậy thì cần phải có hệ thống phòng thủ. Ta phải bàn thêm với Sè Ly điểm này. Nhưng trước hết cũng cần phải có ý kiến của Pao. Pao sẽ giúp ta thuyết phục Ly phải có chỗ cho quân lính ở để bảo vệ tính mạng của người họ Vàng. Điều này không hề dễ. Xưa nay, người Mông không sống chung với người khác họ. Chung một cách làm ma thì mới có thể ở chung một nhà. Nếu để cho cả lính ở trong nhà của Ly thì rõ ràng là sẽ là người của nhiều họ, sẽ là nhiều cách làm ma sẽ khó cho tổ tiên nhà Ly. Vậy thì phải bàn kỹ với Pao trước khi nói với Ly.
– Khó đấy ông Dủn à.
– Tôi biết là khó thì mới bàn với anh trước.
– Chỉ riêng người khác người thôi, không phải anh em họ hàng sống với nhau còn khó nữa là ma khác ma.
– Về phần các ma tôi sẽ lo tròn. Anh giúp tôi lo phần người.
– Là sao?
– Tôi hứa chắc chắn với anh và anh Ly sẽ cúng làm phần ma để dòng Vàng yên ổn, không những thế, sẽ cúng cho các con ma khác cũng phải phục tùng ma dòng Vàng. Anh sẽ là quân sư tối thượng cho Sè Ly, có thể thay mặt anh Ly điều khiển lính phục tùng mệnh lệnh của Sè Ly.
– Tôi làm được không?
– Làm được. Anh phải thật lòng giúp dòng Vàng. Phải hiểu rằng dòng Vàng mạnh thì anh mạnh. Muốn vậy, anh phải có quyền lực chỉ sau Sè Ly thì mới giúp được việc này. Việc đầu tiên anh cần thể hiện là chỉ huy thợ dựng dinh toàn tâm toàn sức. Bộ mặt của dinh họ Vàng sẽ khẳng định uy tín của anh đối với Sè Ly.
– Được!
Thực lòng Sè Ly rất băn khoăn về việc thầy Dủn bàn. Ly không nghĩ là sẽ có chỗ cho lính ở trong nhà của mình. Lại còn thêm việc biến nhà của mình thành một pháo đài trung tâm để chỉ huy và đánh Pháp nữa. Vì biết thằng Pháp  đủ mạnh để quay lại. Về phần người Ly có thể nhìn thấy mà hành động, chứ về phần ma thì không biết đường nào mà lần. Nhỡ đâu trong lúc thầy Dủn lo thủ tục cho ma thì có con ma ác nào vào nhà theo rồi sẽ phá quấy thì dòng Vàng biết trông cậy vào đâu. Nhưng thầy đã nói thế, không theo thì biết làm thế nào. Và Ly biết, trong việc này có một ham muốn của Pao. Tâm lý này Ly rất hiểu. Nó là dòng máu âm ỉ chảy trong bất kỳ người Mèo nào – tâm lý xưng vương. Chính trong người Ly cũng có dòng máu này. Nhờ có nó Ly mới có quyết tâm trả thù cho bố, đánh đuổi thằng Pháp và trở thành chủ đất ở Sà Phìn.
Thầy Dủn mất một vòng chợ để lo phần ma tổ tiên cho Ly. Việc dựng dinh các thợ phải chuyển hết xuống chân đồi mâm xôi làm để dành riêng trên ngọn đồi cho thầy cúng. Những đêm cúng, cả vùng Sà Phìn không được ngủ. Những ai là thợ, là dân Sà Phìn đều phải đến hầu cúng. Người đến đem theo ma đến. Thầy đã nhốt tất cả các ma thành một đội quân phục vụ cho ma tổ tiên nhà Ly. Việc này làm Ly tốn thêm rất nhiều bạc để thầy mua lễ thu ma. Ly cũng là người ngồi làm chủ lễ. Nhìn xuống thấy nhiều người, nhiều họ vây quanh và nghe lời thầy Ly thấy vui trong lòng. Từng này người, cũng từng này ma sẽ phải nghe lời Ly. Dân trong vùng này muốn yên làm ăn làm mặc thì phải nghe lệnh Ly. Và Ly có trách nhiệm bảo vệ dân, lo cho cuộc sống của dân trong vùng.
Ly liếc sang mẹ, thấy mẹ ngồi như một con rồng cái lại nghĩ ngay đến truỵên cổ tích Lù Nênh. Ly nghĩ mình như thể con rồng già đang đi thu lễ vật, nhưng mình còn hơn rồng già lắm mưu nhiều kế, nhiều phép thuật là không phải đi thu lễ mà dân khác phải tự mang lễ đến nộp. Lễ cho rồng Sè Ly không phải là những đứa trẻ con để ăn thịt mà là hồn ma của mỗi nhà để thầy Dủn nhốt làm ma hầu cho dòng Vàng. Ly cũng là Lù Nênh – người khổng lồ chiến thắng tất cả để làm vua cai quản toàn vùng. Tất cả những gì Ly đã được nghe mẹ kể bằng những câu chuyện cổ thì sẽ được biến thành hiện thực trên vùng Sà Phìn thiêng liêng này.
Sau tuần cúng, việc phải làm thêm của đám thợ là đục những lỗ châu mai quanh tường rào đá, dựng lô cốt hầm ngầm để chứa súng đạn, dựng bốt gác trên nóc dinh có lỗ châu mai và chỗ đặt ụ súng. Những việc mà đám thợ chưa bao giờ làm. Thợ được đưa lên núi Đồn Cao nơi Pháp đã từng đặt doanh trại để nhìn cho kỹ cách bố trí của thằng Pháp khi xây đồn trên núi. Dưới tầng ngầm của trung dinh, nơi trung tâm nhất, nơi chủ đất làm việc là kho chứa súng, chứa đạn, kho chứa bạc, chứa thuốc. Pao là người quản lý tất cả những gì quan trọng nhất của nhà chủ đất.
Dinh thự của Vàng Sè Ly được đám thợ dựng cao dần từ ngoài vào trong. Cao nhất là hai đài quan sát trên nóc hậu dinh. Từng nấc, từng nấc cao dần biểu trưng cho sự đi lên của từng đời dòng Vàng. Ngọn của hai đài quan sát cao vút hướng lên trời, dòng Vàng sẽ vươn mãi lên cao không ngừng.
Bao nhiêu buồng ở tiền dinh, trung dinh, hậu dinh của hai tầng nhà dành cho từng người, từng việc. Người nhà Vàng ở mạn bên phải. Lính và quản gia ở mạn bên trái. Người nào ở phòng đấy, gắn với chức trách của mình. Ra vào đều có khuôn phép quy định. Tám năm để làm một dinh thự không phải để dành cho một đời mà phải là mãi mãi. Thầy Dủn vời những thợ cao tay nhất về, tốn đến tám vạn đồng bạc thì phải xứng đáng với tâm sức của không những thầy mà của cả Ly, của Pao và sự hy vọng, sùng kính của dân toàn vùng Đồng Văn. Và Ly còn tham vọng, nhà của Ly là trung tâm tập hợp của dân Mèo trên cõi người này. Ma tổ tiên nhà Ly là trung tâm tập hợp và điều khiển ma Mèo trên khắp cõi trời kia.
Những gì thầy Dủn đã làm ở ngọn đồi Mâm Xôi này chỉ có thầy, Ly, Pao và hai người học việc cúng biết. Sau khi dinh thự này hoàn thành, đám thợ kia phải làm thế nào thì thầy chưa nói cho Ly biết. Bao nhiêu sự trấn yểm thầy sẽ làm thế nào để nó được nằm yên trong lòng đất, dưới đáy ổ trứng rồng để làm nguyên khí nuôi rồng? Sắp đến ngày khánh thành rồi, Ly đã thấy những ánh mắt soi mói, những lời thì thầm của đám thợ. Và Ly biết người ta nói gì. Chính Ly cũng tò mò về những gì thầy Dủn làm. Chỉ có thầy mới biết. Đến cả Pao cũng không thể biết hết những điều thầy làm. Có những lúc chỉ có thầy và hai người giúp việc ở dưới đáy đất. Lại có những khi chỉ có mình thầy ở trong hậu dinh, với cây cột cái. Có đêm lại một mình thầy với đôi sư tử đá ngoài cổng tiền dinh. Đôi khi Ly cũng lo, nhỡ thầy có tà tâm hoặc chỉ cần sai sót nhỏ thì liệu ma tổ tiên nhà mình có được yên mà phù hộ cho con cháu không. Nhỡ ma tổ tiên của đám lính đồng loạt vùng dậy không nghe lời sai bảo của ma tổ tiên nhà Ly thì loạn ma sẽ xảy ra thì con cháu sẽ thế nào. Nghĩ nhiều vậy nhưng Ly không biết làm thế nào, vì ngay từ đầu đã giao cho thầy Dủn rồi. Từ ngày có thầy giúp đỡ Ly cũng thấy yên trong lòng, khoẻ trong người và dân trong vùng quy tụ về nhiều hơn. Hơn ai hết, chính thầy cũng phải hiểu rằng, thầy phản lại Ly thì số phận thầy cũng sẽ bị quẳng lên rừng Tò Đú cho hổ ăn hết cả xương. Ly giờ đã đủ mạnh để dùng hoặc bỏ bất kỳ người nào.
Nhưng việc xử lý đám thợ phải làm thế nào thì vẫn phải hỏi thầy.
– Thầy Dủn, sẽ làm gì với đám thợ người Hán?
– Thối không gì hơn cứt, gian không ai hơn Hán. Việc này tôi đã lo đến, anh cứ tin tôi.
– Thầy phải kín kẽ đấy.
– Tôi và Pao sẽ lo việc này cho anh.
– Chỉ hai người thôi đấy.
– Sau ngày khánh thành tôi và Pao sẽ đưa chúng đi.
Ngày vào nhà mới, Ly mở cỗ khao dân bản to nhất vùng. Cỗ nhà mới của ông chủ đất to nhất từ trước tới nay. Dân khác tự góp bò, góp ngựa về làm cỗ vào nhà mới. Ngày hội của vùng phải làm một tuần. Khách mời cả nghìn người, cả những người không mời cũng tự giác đến. Những nhà giàu vùng trên vùng dưới đều được gửi lễ đi mời và sẽ phải mang lễ lớn đến mừng ông Vàng Sè Ly. Một phần dân phải hiểu rằng, nhờ có đội quân của ông Ly thì vùng Đồng Văn này mới được yên ổn làm ăn làm mặc tám năm nay. Vậy thì ai cũng cố lo một lễ đến mừng, thể hiện tấm lòng của mình.
Trong lễ mừng nhà mới, một người nói:
– Thưa những người anh em của Sè Ly. Bao nhiêu năm nay chúng ta đã một lòng theo anh Ly đánh Pháp bảo vệ Đồng Văn. Chúng ta đã được cày nương của mình, đi đường của mình, đun củi của mình và đặc biệt là hút thuốc của mình mà không phải nộp thuế cho thằng Pháp nữa. Vậy thì chúng ta rất biết ơn anh Sè Ly đây. Từ nay, đã có ngôi nhà to lớn thế này để minh chứng cho quyền lực và sức mạnh của người nhà dòng họ Vàng vùng Sà Phìn này. Từ nay chúng ta sẽ tôn Vàng Sè Ly là vua của người Mèo ta. Là vua, Sè Ly sẽ không phải là chủ đất, không phải là tổng giáp thì sẽ mãi mãi làm chủ vùng Đồng Văn, làm chủ cả cao nguyên này để giúp cho người Mèo ta tự do làm ăn làm mặc, tự do đi lại trên đất của ta.
Một người đứng lên hô: “Đúng quá! Đúng quá!”, rồi vỗ tay bộp bộp. Hai người hô và vỗ tay, dần dần thành cả rừng người hô và vỗ tay rào rào như bão lốc giữa mùa mưa. Phía trong hậu dinh, thầy Dủn, Ly và Pao đứng trên đài quan sát nở nụ cười mãn nguyện. Thầy Dủn khen: “Thằng Chơ này khá lắm! Được việc lắm! Anh Ly cần cho nó một việc lớn hơn việc coi kho nhé!” Ly quay sang thầy, chắp tay vái sống: “Thầy liệu việc tài quá! Từ nay số phận tôi đã khác, trách nhiệm của tôi cũng khác là tất cả do thầy mang lại!”
– Anh còn có quyền lực khác nữa. Từ nay anh sẽ là vua, sẽ đủ quyền lực trên cả vùng Đồng Văn này để bảo vệ người Mèo trước sự xâm lược của bất kỳ dân tộc nào. Dù phải trả bằng giá nào anh cũng phải xứng đáng với niềm tin của những người hôm nay đã tôn anh lên làm vua.
– Tôi xin ghi nhớ và toàn tâm toàn ý để báo đáp sự tin tưởng của mọi người.
– Bây giờ anh xuống sân nói với mọi người vài câu đi.
Ly leo theo cầu thang hẹp trèo xuống hậu dinh. Cầu thang quá hẹp so với dáng người Ly. Thầy Dủn và Pao đứng trên nhìn cách Ly xuống. Dù cầu thang hẹp so với dáng người nhưng Ly vẫn leo xuống một cách mềm mại và khoan thai như thể con rồng đang uốn mình trườn xuống hồ uống nước vậy. Con rồng này sắp phun đầy trời nước tưới mát cho đám người sau bao ngày hạn hán mà trở nên thống khổ kia. Từ nay nó sẽ thống trị vùng này, chở che bất kỳ cái nắng hạn nào.
Thầy Dủn mỉm cười nói với Pao: “Tôi và anh đã không chọn nhầm người. Chúng ta sẽ phò trợ cho Sè Ly thực hiện những việc lớn. Ngay ngày mai, tôi và anh sẽ đưa đám thợ Hán về với tổ tiên.”
– Về với tổ tiên?
– Là tổ tiên dòng Vàng.
– Là sao?
– Chín mươi chín cái đầu kia sẽ được quay trở lại đây chôn quanh ngọn đồi này để làm ma bảo vệ vòng ngoài cho ổ trứng rồng này luôn luôn ấm áp.
– Tôi hiểu! Ly biết không?
– Chưa biết.
Sáng sớm hôm sau, trời còn tờ mờ thầy Dủn gọi Pao dậy trước tất cả đám lính. Thầy và Pao vào hầm rượu, tự tay múc rượu đổ vào những ống rượu để mang theo trên đường tiễn đám thợ về. Chỉ có Pao và thầy đưa đoàn người trở về. Đồ đoàn và cơm nước nhà bếp đã chuẩn bị rất nhiều vì đoàn người sẽ đi về qua đường Sơn Vĩ chứ không qua đường Phó Bảng như lần đến. Đoàn người không hiểu ý định của đường về. Thầy Dủn nói: “Đường mạn ấy gần nhưng mấy hôm trước mưa làm sạt đường rồi. Chúng ta đi về đường Sơn Vĩ tuy xa hơn, anh em vất vả hơn nhưng sẽ an toàn. Hơn nữa, lúc về tôi còn có việc ghé qua Xín Cái, anh em giúp tôi lần cuối. Hôm nay ông Sè Ly sẽ tiễn anh em và trả công hậu hĩnh.”
Đúng lời hứa của thầy Dủn, Sè Ly dốc hết bạc trong nhà để trả công và thưởng cho những người thợ cao tay và khéo léo. Quả thực không có chín mươi chín người thợ này sẽ không có dinh thự họ Vàng ngày hôm nay. Mái ngói hình vẩy rồng được cõng từ Tứ Xuyên về. Ngói vẩy rồng màu nâu nâu, ràn rạn như một con rồng già, vẩy đủ cứng để bảo vệ thân rồng. Những đường cong của từng mảnh ngói tạo nên những đường cong dài và mượt suốt từ cổng dinh lượn vào tiền dinh, trung dinh và hậu dinh. Những nếp mái cong cong làm thành một bầu trời nhỏ che nắng che mưa cho ổ rồng nằm bên dưới.
Những nếp đẽo, nếp bào, nếp đục trên những thân cột, cánh cửa và những khối đá móng dinh, nền dinh, đế đỡ cột đảm bảo rằng đều được những bàn tay ba đời truyền lại mới đủ mạnh và khéo làm nên. Thực lòng Ly tiếc những bàn tay khéo léo này, nhưng Ly cũng biết rằng để có được bàn tay ấy thì bộ óc cũng không phải tầm thường. Nếu giữ lại hoặc để xổng mất một trong chín mươi chín người thì mầm hoạ sẽ có ngày nảy thành cây đè nát dinh thự này. Chính Ly bảo thầy Dủn phải đưa chúng về qua đường Sơn Vĩ và xử lý ở gần biên giới. Nhưng Ly chỉ nghĩ sẽ để chúng nằm ở đấy và đổ tội cho dòng Giàng bên ấy mà thôi. Để nếu ngôi mộ tập thể này bị phát hiện thì sẽ tránh liên luỵ đến mình. Đến khi thầy mang quay trở lại chín mươi chín cái đầu thì Ly không hiểu chuyện gì đã xảy ra.
– Tại sao phải làm thế?
– Để làm ma vòng ngoài bảo vệ ổ trứng rồng.
– Để chúng ở đâu?
– Vòng quanh chân đồi Mâm Xôi. Chúng sẽ giữ cho mâm xôi của anh đủ nguyên khí mà ấm áp.
– Thầy phải làm thật cẩn thận.
Dặn vậy nhưng Ly cảm thấy sợ. Chín mươi chín con người mà thầy còn xử được thì một mình Ly đây thầy cho sống được sống, bảo chết phải chết. Vậy thì cần phải thật sự đề phòng đối với thầy và cả Pao nữa.
Đoàn người lĩnh thưởng và lên đường. Mạn Sơn Vĩ là cái đích đi qua. Đến biên giới thì thầy Dủn và Pao sẽ quay về mà không cần đưa đoàn thợ về tận quê. Đoàn người nghỉ ăn tối ở đỉnh Pao Mã. Một ngày đi bộ mệt nhọc, bữa cơm rượu thầy Dủn ăn uống nhiều hơn, vui vẻ hơn bữa trưa và giục mọi người uống rượu nhiều hơn. Thầy và Pao lại tỏ vẻ lưu luyến khi sáng mai dậy sẽ phải chia tay nhau, không biết có nhà nào đủ giàu để lại thuê những anh em thợ khéo này nữa không. Mấy năm ròng gắn bó với nhau biết bao tình cảm. Chính thầy đi tìm các anh em để mời về giúp làm dinh họ Vàng. Con mắt tinh đời này biết nhìn và dùng người lắm, lại biết cử xử đẹp lòng tất cả. Ai cũng muốn được theo thầy làm những ngôi nhà lớn để đời. Là thợ luôn muốn dâng hiến tài năng làm nên những công trình nghệ thuật hoàn hảo chứ nào nghĩ đến lợi lộc gì nhiều. Nào ngờ ngay từ những ngày đầu thầy Dủn đã nhốt hồn các thợ và sắp biến họ thành những con ma bảo vệ cái công trình thầy dựng lên.
Những con ma không được về với tổ tiên mà phải quay lại làm ma lính bảo vệ cho chính công trình mình đã dày công tạo dựng. Những ống rượu thơm lừng men lá, đặc quánh mùi ngô nếp đã ngấm dần, ngấm dần vào giấc ngủ. Ai cũng nghĩ mình có giấc ngủ ngon vì rượu ngon quá mà đâu ngờ rằng được ngủ một giấc thiên thu. Rồi chỉ một đêm thầy Dủn và Pao đã rời xa đỉnh Pao Mã trở về với dinh thự trên đồi mâm xôi và găm chặt những cái đầu lâu kia dưới lòng đất để thực hiện nhiệm vụ thầy giao.
– Liệu có khi nào chúng xổng mất không? – Ly hỏi đầy nghi ngờ.
– Đã là ma của tôi thì không còn lối thoát, anh cứ yên tâm.
Ly không thể hiểu nổi thầy nữa. Càng ngày thầy càng tham vọng và ác độc. Một ngày nào đó cũng phải tiễn thầy sớm để khỏi phải giữ mãi mầm cây đắng.
Thầy Dủn tiếp tục mở một lễ cúng khác. Ai cũng nghĩ thầy cúng nối mạch núi. Nối tất cả chín ngọn núi bao quanh thung lũng về với ngọn đồi Mâm Xôi để làm những cái rễ cây cung cấp nguồn sống cho ngọn đồi nuôi dinh thự phía trên đó. Dân vùng trên mạn dưới lại cõng lễ đến mừng. Ly thấy có phần áy náy vì đã lừa dân để có thêm bạc và nhựa anh túc. Mỗi việc thầy bày ra đều cho lính đi thúc người đến mừng. Đến thì phải có quà mừng chứ. Mà sau mỗi lễ thầy đều mách Ly phong cho những người mừng quà lớn những cái chức là lạ do thầy nghĩ ra. Người thì được làm chân thu thuế thuốc, người thì thu thuế rượu, người thì thu thuế nương… thu cả thuế củi lửa nữa. Ài, củi càng ngày càng ít, ai đun nhiều thì phải nộp nhiều thuế. Có người hỏi: “Thế không đun nấu thì chết đói à?”
– Không biết nhá! Cái gì trên vùng cao nguyên này đều của vua nhé. Dùng của vua thì phải nộp thuế chứ.
Ly đứng trong cổng nghe thằng Chơ nói mà muốn phì cười. Bộ ba thầy Dủn, Pao và thằng Chơ này đã quy về cái dinh này không biết bao nhiêu là bạc, thuốc và cả súng đạn. Ly thích nhất là kho súng lúc nào cũng chật cứng. Thuế súng được đặt ra làm cho dân không còn dùng súng được nữa. Là để triệt những thằng có máu nổi loạn mà lại tập hợp được binh khí vào tay vua, đến lúc cần dùng là có cái mà dùng ngay. Nếu bọn Pháp quay lại thì sẽ có đủ vũ khí và lính tráng để đuổi nó lần nữa. Mà dần dần cũng phải mở rộng uy danh của một ông vua nên càng cần nhiều vũ khí.
Đứng trên vị trí là vu một vùng, Ly thoả nguyện với những gì mình đang có và thầm cảm ơn thầy Dủn và Pao. Hai người đã theo nhau giúp Ly, những gì thấy đã thấy, những gì không muốn thấy cũng đã phải thấy. Ly không tưởng được rằng, từ một thằng trai Mèo lang thang vác khèn đi múa khắp nơi đến khắp nơi đến khi trong lòng có mối thù giết cha, đến trở thành chủ đất và trở thành vua thì đã thành người khác rồi. Không phải làm thế nào là được thế ngay. Đôi khi, thầy Dủn nói: “Cái nhìn thấy không phải nó là như thế.” Ly biết, đầu mình đã nghĩ khác từ khi có thầy và Pao giúp. Năm nay, thầy bảo làm lễ ma khô cho bố được rồi. Ly đã làm để bố được hoá kiếp, được trở thành tổ tiên mà phù hộ cho dòng Vàng lớn hơn nữa.
Trong lễ cúng hôm nay, một người không mời, không bị đốc cũng đến. Giàng Thụ Ngãi đã mang theo ba con bò mộng, ba thùng thuốc súng, ba khẩu thần công và ba cân nhựa thuốc đến lễ. Hôm nay Ly làm lễ ma khô cho bố một cách lớn nhất vùng. Thằng Ngãi này ở tận Mèo Vạc nghe ai nói mà cũng mang lễ mừng. Hắn là tổng giáp vùng Mèo Vạc thì sao phải sợ ta chứ, lại còn đem rất nhiều quà mừng nữa. Có một món quà hắn chưa mang theo mà mới ngỏ lời tặng. Là đứa em gái của hắn dành tặng ta làm người giúp việc áo quần. Thằng này giỏi thật. Nó biết ta đã có người lo việc cơm canh, nay đứa gái này lo việc áo quần. Được thôi, ta cũng đang cần thêm người mà còn chưa có thời gian cưới về.
– Vậy khi nào chúng tôi có thể đi đón cô ấy được?
– Tuỳ nhà ta ạ! Đứa em tôi biết se sợi, làm lanh để lo đủ áo quần cho những người trong gia đình nhà ta ạ!
– Được, vậy thì ông nói cần bao nhiêu nào?
– Cũng không cần là bao nhiêu đâu. Gọi là cho buồng gan con gà cho mẹ vợ là được ạ!
– Ồ, thế thì có vẻ thiệt cho cô ấy nhỉ! Buồng gan dành cho mẹ vợ thì chắc chắn khi nào có người nối dõi thì sẽ tặng thôi mà.
Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 3
Cập nhật ngày: 9 Tháng tư, 2021 lúc 08:28
Vanvn- Giàng Thụ Ngãi đã định đoạt cho đứa em gái trước kia bị hắn gả cho tổng giáp Vàng Chá Pó. Nó vẫn rù rũ ở cái xó buồng dành cho nó từ khi bước chân vào dinh họ Vàng ở làng Sủng Pủa này. Con này đến là bướng. Lúc nào cũng lảm nhảm: “Làm dâu họ Vàng rồi thì làm ma họ Vàng thôi”. Nhưng mày tưởng làm ma dễ thế sao. Ngãi đã mất công chiếm đoạt cái chức tổng giáp này thì mày việc gì phải làm ma nhà nó nữa. Nó đã thành con ma lang thang rồi thì chẳng cho mày theo được đâu em gái ạ! Mày cứ ngoan ngoãn trở về thành họ Giàng đi. Cũng là một cách chuộc lỗi và trả ơn cho mày đã mách cho tao biết cái việc làm dã man của bố con thằng Chá Pó.
Ngãi đã làm lễ đổi họ cho em gái. Không cần biết ngày trước mụ vợ già của thằng Chá Pó ấy lo lễ nhập người nhập ma cho em thế nào, đã nhập những gì nhưng giờ Ngãi làm lễ chia người, chia ma cho em để nó trở về làm người nhà họ Giàng. Bảy ngày bảy đêm là tiêu tốn biết bao là rượu, là thuốc trong dinh thự chót vót trên đồi Sảng Pả. Quan Ba của đồn cũng được mời, chỉ khác là không phải có quà mừng mà lại còn được trọng vọng hút thả sức trong gian trung dinh nữa.
Nhà văn Chu Thị Minh Huệ
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 1
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 2
 
Khèn và trống không dứt một giây nào trong suốt bảy ngày bảy đêm. Đám cúng có một không hai trên đời này được thầy cúng ở Thượng Phùng chủ lễ. Ngãi bảo muốn làm thế nào thì làm, để càng lâu càng tốt. Càng lâu thì càng nhiều người mang lễ mừng, càng có thời gian dủ dỉ với thằng trưởng đồn bên núi Đồn Cao để nắm bắt địa thế mạn Đồng Văn để lập kế hoạch riêng của hắn. Tiền cúng, tiền thuốc và tiền cho những thầy phục vụ không cần kể đến. Việc gì thầy muốn làm thì làm, còn hắn chỉ chăm chút cho quan Ba và thằng trưởng đồn.
Con em gái khốn khổ bị lôi ra lôi vào để cúng. Từ gian buồng của nó đến chỗ bày lễ phải qua bốn cái sân rộng. Mỗi lần thầy gọi là nó lại bị lôi sang. Nó rũ như tàu cải héo giữa trưa nắng nhưng không thể thoát được những bàn tay kiểm soát của hai người hầu cúng. Những con ma sống của thầy canh nó như quỷ đói canh cơm. Hồn nó không biết đã đi đến nơi nào, nhưng thầy nói, mỗi ngày lại lôi được nó về gần hơn. Từ chỗ hồn tổ tiên nhà Vàng cai quản đến khi về lại chỗ tổ tiên nhà Giàng thì mất bảy ngày hành hạ nó.
Thằng quan Ba chả hiểu nổi việc này, nó hỏi:
– Làm thế để làm gì? Kệ nó cũng được mà. Nó không chết thì vẫn là em ông chứ.
– Không phải thế. Lúc tôi gả nó làm đứa rửa chân cho thằng Pó thì nó đã bị cúng ma nhà Vàng rồi. Nay nhà Vàng không còn nhưng tôi vẫn muốn nó là em gái tôi thì phải mang hồn nó về nhập lại họ nhà tôi thì mới phải làm như vậy.
– Cái xứ ông toàn những suy nghĩ khủng khiếp.
– Chúng tôi chưa văn minh như các ông thật, nhưng trong việc này tôi còn có ý khác, chứ ma nó đi đâu tôi cũng không biết.
– Ông sẽ làm gì với nó nữa?
– Gả nó đi họ Vàng bên Sà Phìn.
– Ối giồ, lại lợi dụng nó à?
– Nó là đàn bà chả làm được gì. Nhưng đứa em này đúng là rất được việc cho tôi đấy. Nó là con gà thiến đứng trên mỏm đá vỗ cánh phành phạch để dụ cho tôi những con gà trống.
– Các ông toàn những quan niệm kinh khủng, tôi chỉ quan tâm đến việc thu thuế thôi, còn thì kệ những quan niệm của các ông.
– Nó cũng là để thu thuế cho các ông đấy.
– Nó chỉ là đàn bà thôi mà.
– Nhưng nhờ nó tôi sẽ thu được thuế của con gà trống bên Sà Phìn cho ông.
– Ông đúng là tham vọng lớn hơn tôi nghĩ đấy. Đáng lẽ, ngay từ đầu phải giao chức tổng giáp vùng Mèo Vạc cho ông mới đúng.
– Giờ cũng chưa muộn. Rồi ông sẽ thấy tôi tận tuỵ thế nào với mẫu quốc của ông.
– Được, được!
Đúng là con bé này rất được việc. Lễ tách ma đã đưa hồn ma nó trở về nhập với ma họ Giàng để sẽ được đi làm người nhà họ Vàng một lần nữa. Oái oăm thay, lại là họ Vàng chứ không phải một họ nào khác. Đôi khi, một đứa con gái rất là đáng giá. Nó đã giúp anh trai soán ngôi đoạt vị của họ Vàng vùng Mèo Vạc. Nó lại đang chuẩn bị giúp anh trai thôn tính thêm họ Vàng vùng Đồng Văn nữa. Nhưng những điều này nó không biết. Chỉ vì nó đã chót chỉ cho anh nó đi theo hai thằng hầu mà thành ra vị trí chủ đất bao năm nay của vùng Mèo Vạc bị hại trong tay nó. Nó là con vợ phản bội nhà chồng, là con ma phản bội tổ tiên. Nằm trong xó nhà họ Vàng đã bị anh trai nó chiếm và biến thành dinh thự họ Giàng thực sự nó rất sợ chết. Nó sống thì thế nào cũng được. Anh trai sẽ không bỏ đói nó. Người nhà Vàng cũng không hại được nó vì đã bị biến hết thành người ở cho họ Giàng rồi. Chỉ có một người nó rất sợ đối mặt – là thằng trai cả của họ Vàng. Nó đã mất tích từ khi ông tổng giáp bị hô trói lại. Sẽ có ngày thằng Vàng Sì Lử quay lại đây báo thù. Nó rất sợ thằng Lử giết thì sẽ bị lên đường đi gặp tổ tiên nhà Vàng thì càng bị trừng phạt hơn vì tội phản bội. Nhưng nay lại được anh trai chuộc hồn nó về thì cũng yên tâm phần nào. Nó trở về làm người họ Giàng thì nếu có chết cũng yên tâm làm ma họ Giàng. Nhưng thực sự nó không thể tưởng tượng được anh trai lại đem gả nó sang Sà Phìn vào một nhà họ Vàng nữa. Đành vậy, và nó tự nhủ rằng sẽ không phản bội nhà chồng lần thứ hai. Lần này, chồng hay người nào bên ấy làm gì nó cũng không để mắt tới. Vì nó quá sợ anh trai với những âm mưu không ai có thể nghĩ ra.
Nhưng nó không bao giờ nghĩ hơn được một thằng con trai chứ chưa nói gì là hơn thằng anh trai. Thằng anh nó đã làm cho “cây lanh đổ chạm phải cây thông, cây thông đổ nhào trên mặt đất” rồi. Cái cây thông Vàng Vả Pó đã đổ nhào rồi thì tiếp theo sẽ làm cây thông Vàng Sè Ly ngã gục. Cơn gió to sẽ là đứa em gái đẹp rực rỡ như bông hoa anh túc này đây. Làm một bông hoa anh túc đẹp trên một bãi nương mịn sẽ không biết rằng mình bị ngắt đem vào nấu canh hay là được để cho ra quả, ra hạt. Hôm nay nó định thế này, mai nó lại thay đổi thế khác thì cũng phải chịu. Cũng như sợi lanh kia, bị nhuộm chàm hay để trắng là tuỳ mục đích sử dụng của người làm ra mà thôi.
Đứa em gái này, đã được chuyển từ một đứa rửa chân thành một đứa lo quần áo. Mà lần này là lo quần áo cho một ông vua ở cách xa nơi nó ở chín mươi chín ngọn núi. Một đám rước dâu chưa từng có trên vùng Mèo này. Đúng thật em là con gái nhà quan, tay em trắng nón trắng nà. Nhưng nó biết rằng cái ông họ Vàng kia, vì ở xa quá mà không biết nó là bông hoa anh túc đã bị qua một trận mưa đá, đã tả tơi cánh hoa, đã rữa hết nhuỵ hoa nên sẽ không đậu quả để mà cho ra giống hạt mùa sau. Ông ta đã gửi lễ theo đúng que thách, que tính mà anh nó đặt ra. Nào có thiếu bạc, thiếu chăn gối váy vóc gì đâu. Nhưng những thứ đó là hoài của để bỏ ra mua một con lợn cái không thể đẻ lợn con. Ôi, bao nhiêu lý lối cưới xin, bao nhiêu lời hay ý đẹp của ông mối trở thành lời sáo lời rỗng bay đi theo tuyết mùa đông. Nó nặng và ướt nhẹp làm người khó chịu. Ngồi trong buồng nghe lời ông mối mà nó muốn chạy phăng ra can. Rằng ngày rồng tháng rắn làm gì, xem xương gà, cánh gà làm gì nữa để rước về một khung cửi không có thoi, một cái quay không có guồng có cán thì sẽ chẳng để làm gì.
Nhưng một đứa đàn bà là nó chỉ có thể nghĩ đến cái vô tích sự của mình để mà bất mãn. Nó lại không tưởng được của hồi môn anh cho nó đem theo nhiều đến thế nào. Nó đi giày hoa trắng, lại đi giày hoa đen, đội những ô những dù, mang nào khăn nào gối. Tự trong lòng khác nghĩ rằng chắc anh trai bù đắp cho nhà Vàng bằng của hồi môn này. Đem nó làm vật kết thân lại là một bông hoa không có nhuỵ thì phải kèm theo nhiều đồ bù đắp nữa là đúng rồi. Thế là có thể yên tâm phần nào. Số của cải ấy để nó không bị coi rẻ ở nơi quá to lớn đối với nó từ trước đến giờ. Nó đi lòng có phần thanh thản.
Cái sự thanh thản của nó lại không nằm trong sự tính toán của Giàng Thụ Ngãi. Đứa em gái này chỉ như sợi dây đuôi bò dẫn lời hát mà thôi. Nó cứ làm hết việc của mình đi. Khi nào nhận hết lời hát người nghe sẽ cắt dây đánh pựt một phát là hết hội hát. Và hôm nay là ngày người nhận hết lời hát sẽ cắt dây.
Đi làm dâu nhiều ngày, nhiều tháng nên anh trai nhớ đã đành, nó đi làm dâu mới được vài tuần chợ anh trai đã nhớ mà đến thăm. Một thằng chuyên đốc thuế, thành một tổng giáp, lại thành anh vợ của vua Mèo mạn Đồng Văn rồi. Dù ai lớn hơn ai thì cũng vẫn là thông gia, Giàng Thụ Ngãi được đón tiếp long trọng xứng đáng với cương vị anh rể. Ngãi lại chẳng để ý tới những lễ nghi Sè Ly dành cho mình. Hắn nhăm nhắm được có thời gian riêng với em gái.
– Không vội, không vội, anh vợ ạ! Để tôi tiếp anh cho đáng là anh vợ của tôi chứ.
– Cứ để tôi thăm nom nó xem thế nào, rồi còn dạy bảo nhiều điều cho tốt với một gia thế như nhà ta. Nó cũng chỉ là bông hoa trân châu chưa nở hết nên chưa biết điều biết việc, có gì anh cứ cho người dạy bảo cho đúng bổn phận.
Mồm nói chân hắn đã tự bước đến phòng của em gái. Ly cũng chẳng can nữa, trong lòng chắc mẩm hắn nhớ em gái quá nên nóng lòng thì kệ hắn hỏi han em. Sè Ly nghĩ hắn còn ở lâu lâu nên để hắn tự do.
Ngãi xăm xắm vào phòng em chứ không đợi người mời ra phòng khách. Nào là em ơi, em đi rồi để nhà rác ngõ bẩn, mẹ cha ta đau xé buồng gan. Mẹ cha ta rõi theo chân em đến tận hồ nước xanh biếc, rõi đến tận hồ nước xanh rờn. Thế mà bóng chim vẫn lẫn bóng mây, để mẹ cha mòn mỏi nhớ thương. Đường làm dâu mỏng mảnh, đường làm dâu xa xăm, em biết sao lo toan cho trọn, biết sao lo toan cho tròn.
Lời chia sẻ xót xa, thương mến của hắn làm cho bọn người hầu tản mát hết. Để anh em lâu ngày được thoả lòng nhớ thương. Một đứa em gái đẹp như thế gả đến nơi xa xôi này nhớ nhung là phải. Không ai hầu nước, hầu thuốc hắn nữa, tự hắn rót nước cho em, lại còn pha cả nước thuốc tốt cho em uống. Là nước mẹ già gửi con gái ở xa. Em gái uống để mà khoẻ chân khoẻ tay làm việc cho nhà chồng đầy ngựa, đầy bò để còn đường về thăm bố mẹ bên nhà.
Ôi mẹ già cha yếu, con gái là bát nước bị đổ rồi, bố mẹ không được một giọt báo đền mà lại còn gửi đồ tốt cho con. Em gái hắn uống một hớp là hết ngay bát nước mẹ gửi cho. Lòng hắn phấn chấn, vui vẻ nói những chuyện nhớ nhung. nhưng chẳng mấy chốc lại bảo về luôn để báo tin cho bố mẹ mừng.
Hắn về rồi em gái mới khóc. Nước mắt dòng thấm ướt ba tà áo, thấm ngấm cả ba nếp váy mà vẫn không ngừng được. Em ngờ rằng hắn thay đổi rồi chăng, hắn hối hận rồi sao. Hay chỉ là bố mẹ bắt hắn sang thăm xem em sống ra sao. Thôi thì dù sao cũng được phần an ủi. Sống trong dinh thự rộng rênh này để làm một bà hai lo việc áo quần cho chủ dinh cũng nào có gì ấm ức đâu. Em chỉ cảm thấy thiệt thòi cho người đã mất giá cao để mua em về mà mãi vẫn chưa được đáp đền bằng một cái bụng to. Em cũng không hiểu tại sao mấy tháng rồi cái bụng vẫn chưa có một đứa con nào chui vào để em được trọn vẹn bổn phận của mình. Đứa con sắp ra đời của Vàng Vả Pó đã bị chính anh trai bắt uống thuốc đắng cho ra. Anh bảo: “Mày mang mầm hoạ mầm thù lớn lên trong nhà tao à? Giờ thì đây là nhà tao nhé! Mày đẻ nó ra để nó giết tao à?” Đúng là em muốn đẻ đứa con này ra để chuộc tội với Vàng Vả Pó lắm. Lại càng mong nó là con trai, mà nếu là con trai lại được đẻ ra thì là mầm hoạ đối với anh trai. Nó phải bị cắt cầu đến với thế giới người là đúng rồi. Em xin được ra khỏi nhà, đi một nơi nào đó chỉ có một mình để đẻ đứa con này ra, rồi nuôi dạy nó thành người họ Giàng, sẽ bảo nó như vậy. Nhưng ý nghĩ ngây thơ của em không thể được anh trai chấp nhận.
– Máu không thể chảy lẫn với nước, không hiểu điều ấy à?
– Hay là đưa đứa con này cho anh trai nó là Vàng Sì Lử nuôi?
– Đúng là đồ ngu, mày đã phản bội nhà chồng, nay lại muốn gieo mầm hoạ xuống nhà đẻ à? Mà tao có tìm thấy thằng Lử thì nó cũng phải lên đường theo bố nó nhé!
– Nhưng tôi muốn được chuộc lỗi.
– Mày đã được đưa hồn ma về lại nhà đẻ rồi, không phải nghĩ nhiều thế.
– Nhưng còn hồn ma đứa con này nữa, nó vẫn là dòng máu nhà Vàng.
– Uống bát nước này, nó sẽ theo hồn ma nhà Vàng đi luôn.
Thằng anh trai làm nước mắt em chảy cạn rồi, tưởng rằng đã được an ủi một chút để sống tiếp làm tròn những việc phải làm mà mãi vẫn chưa được thoả nguyện. Giờ được uống bát nước thuốc mẹ gửi em nhớ bát thuốc đắng thôi thai và đã đau bụng luôn rồi. Ruột muốn lộn lên, trào ra ngoài. Em kêu la khiến đám người hầu sợ quá không biết làm thế nào. Hình như từng khúc ruột đang đứt ra, cuống tim đang rụng và lá gan thì đứt từng mảnh. Em không hiểu sao mình lại đau đến vậy. Bọt mép trào ra từng đống làm em không thể kiểm soát được. Em gào thét, vùng vẫy vì đau. Em lấy sức để vùng vẫy thì càng lúc ruột càng đứt nhanh hơn, gan càng nát nhừ hơn. Mãi rồi em cũng hiểu rằng là do bát nước thuốc anh cho uống. Nhưng tại sao chứ? Là nước thuốc tốt mẹ gửi cho con gái cơ mà. Sao anh lại hại em? Em muốn gào lên cho mọi người hiểu nguyên nhân nhưng lưỡi đã cứng rồi, nói không thành tiếng nữa. Trí não em càng lúc càng tê liệt, song em vẫn hiểu được lại là một âm mưu của anh đối với dòng Vàng này. Em không còn là vật kết giao nữa mà là vật hy sinh cho âm mưu của anh. Em muốn nói đây là một âm mưu để hạ gục nhà chồng em. Anh sẽ vin vào tục lệ bắt đền để hại nhà chồng em đây. Hiểu ra thì em đã không thể nói mà thanh minh cho nhà chồng nữa rồi. Ngày mai thôi, anh sẽ thực hiện âm mưu để đạt mục đích đứng trên vị trí là chủ của cái dinh thự này nữa. Lần này thì không phải do em vô tình mà là anh cố ý hại nhà chồng em.
Anh đã không bằng lòng làm ông tổng giáp vùng Mèo Vạc mà muốn làm vua của cả vùng Đồng Văn bên này. Em không đủ sức tưởng tượng điều gì sẽ diễn ra trong âm mưu này nữa rồi. Em đã thành một hồn ma bay lên trên nóc dinh thự. Một hồn ma đã được gả vào nhà Vàng ở bên Mèo Vạc, rồi được chuộc ra để gả vào nhà Vàng ở mạn Đồng Văn. Đến giờ thì lơ lửng rồi, không biết đi hướng nào vì em chẳng thuộc một dòng nào cả.
Giàng Thụ Ngãi về đến Mèo Vạc không cần nghỉ ngơi đã thúc người hầu chuẩn bị ngựa xe để cả họ sang Đồng Văn. Bố mẹ già, vợ con, anh em họ hàng họ Giàng sẽ đi hết để bắt đền dòng Vàng giết con gái của họ Giàng.
“Á, à, cái thằng họ Vàng này ác ôn thật, dám giết vợ cơ đấy. Hắn tưởng hắn giàu có, hắn là vua thì muốn làm gì thì làm à. Dù gì thì vẫn là một thằng người Mèo thôi, vẫn phải tuân theo tục của người Mèo nhá.” – Hắn gào lên uất ức, căm hận vì mất một đứa em gái. Hắn nhồi vào đầu mỗi người trong họ rằng họ nhà mình bị coi thường, bị chèn ép khi không được nể nang gì. Cả họ phải kéo nhau sang đó đúng vào lúc đám ma đứa em gái mà bắt đền cho nhà nó tan nát cửa nhà mới hả. Cái tục lệ của người Mèo này khắt khe thế mà thằng họ Vàng dám coi thường được. Nhất định không phải em gái tự tử, vì hắn vừa đi thăm về em vẫn khoẻ mạnh và vui vẻ cơ mà. Nhất định là em đã bị giết.
Gào lên chỉ là để nhét vào đầu mỗi người sự căm thù đi bắt đền mà thôi. Hắn hiểu rằng cần phải huy động càng nhiều người kéo sang bên đám càng làm cho Vàng Sè Ly bối rối, lo lắng mà hành động một cách ngu ngốc. Rồi hắn sẽ là chủ nhà Giàng để đưa ra những điều bắt đền cho đứa em gái khốn khổ kia.
Một đoàn người ngựa dài loằng ngoằng men theo đường tắt mà đi cho nhanh. Sự khốn khổ của đoàn người đi bắt đền này sẽ thúc thêm sự căm thù, đúc thêm lòng oán hận đối với họ Vàng. Rồi nó sẽ bùng thành nỗi tức giận thiêu cháy cả thung lũng Sà Phìn.
Càng leo núi càng hăng, càng xuống núi càng mệt. Sự đau xót biến thành những tiếng gào khóc của đàn bà, sự tức giận biến thành chửi rủa của đàn ông. Âm thanh và tiếng động của đoàn người khoan vào não hắn đôi lúc làm hắn chờn chợn lo cho âm mưu của mình. Một lúc hắn nhủ, hay là thôi, không thực hiện nữa, kệ nhà nó làm ma cho con em ra sao thì ra, quay về an phận làm thằng tổng giáp có mỗi nhiệm vụ thu thuế nộp cho mấy thằng Pháp cho xong. Nhưng rồi lại nghĩ: “Liệu thằng Pháp có để cho mình yên không, mỗi năm chúng lại tăng thuế, bao nhiêu nương tốt chúng bắt trồng anh túc hết thì dân chết đói rồi chả còn người nào nộp thuế nữa. Đến thuốc hút dành cho mình cũng không còn nữa. Lòng tham và thủ đoạn của bọn chúng không bao giờ ngừng. Mà dù thằng Pháp không tăng thuế thì liệu thằng họ Vàng này có để cho mình yên hay rồi dần dần nó cũng biến mình thành thằng đi chăm nương thuốc hút, đi cầm thìa hầu cơm canh cho nó thì lúc ấy mình cũng chỉ là cái que đuổi lợn mà thôi. Không được, nhất định không, đã cưỡi ngựa không sợ gió, cưỡi ngựa không sợ sấm. Phải diệt họ Vàng thì mới có chỗ đứng cho ta.”
Hắn thúc đoàn người ngựa đi cả đêm. Mờ sáng hôm sau đã đến đầu thung lũng Sà Phìn. Đoàn người ngựa dừng lại đầu dốc chứ không xuống thung lũng. Mọi người nhao nhao bảo sao không vào đám, hoặc cho người vào báo để người ta ra đón. Hắn bắt tìm nhà nào trên đoạn ngã ba để ở nhờ chứ không vào đám. Mọi người nhao nhao: “Tại sao chứ?”
– Mọi người nghe tôi. Nhà Vàng đã không coi chúng ta ra gì, đã dám giết con gái nhà Giàng thì chúng ta sẽ vin vào luật lệ mà làm cho nhà nó đến khúc xương cũng không còn nữa.
– Ồ, thế thì đúng rồi. Chúng ta bây giờ cũng không còn là đám người hầu thuốc nữa. Họ Giàng đã là tổng giáp rồi thì phải được coi trọng chứ.
Hắn nhìn đám người nhất mực nghe lời tự cảm thấy hả dạ cho âm mưu của mình đã đi đúng đường. Một thằng được sai vào báo cho đám biết người nhà họ Giàng đã đến mau mau ra đón. Lại được dặn thêm, phải báo hẳn cho ông quản việc nhé, chứ không phải vớ được ai là nói. Thằng kia chạy đi, nửa buổi mới dẫn được quản việc nhà đám đến đón. Ngãi đứng đầu dốc ngóng. Thấy hai bóng thấp thoáng lên dốc liền vào ngay nhà Vừ Sính Vư đang ở nhờ nằm ra giường. Ông quản việc đến tận giường, lễ phép chào hắn và có lời mời vào đám. Nhà đám đã chuẩn bị người đủ để đón mỗi người đến đám. Hắn làm vẻ mệt mỏi bảo: “Dễ thế à? Không coi nhà vợ nó ra gì à?” Ông quản việc hiểu ngay rằng bị bắt bí đây song vẫn tỏ ra nhẫn nhịn mà rằng: “Thưa ông anh đằng vợ, nhà chúng tôi neo người nhiều việc trong lúc khó khăn này, nay mời ông cùng mọi người vào đám để chúng tôi đón tiếp cho xứng người nhà vợ quan.”
– À, cũng biết xếp chúng ta là đằng nhà vợ quan đấy à? Được thôi, nhưng chúng ta đang đau xót quá đây. Chúng ta cần được an ủi phần nào nên đã ở nhờ nhà ông Vư này để chờ người nhà quan ra đón.
Ông quản việc vẫn nhẫn nhịn nhưng đã tỏ rõ sẽ sòng phẳng theo yêu cầu của hắn.
– Vậy thì xin mời người nhà bên đây cho người nói chuyện để rõ chúng tôi sẽ đón thế nào ạ.
– Từ nãy đến giờ ông đang được nói chuyện với người đại diện đấy chứ không phải ai khác đâu. Ông hãy nghe cho rõ đây, nhà ấy định làm ma mấy ngày?
– Dạ, cũng định bảy ngày ạ!
– Được, bảy ngày thì bảy ngày. Vậy thì, chúng tôi sẽ ở đây đến ngày thứ bảy mới vào nhé!
– Ôi! – Ông quản việc giật mình ôi lên một tiếng bất ngờ. Ông không thể tượng tượng được cả nhà này lại ở nhờ nhà Vư đến bảy ngày thì sao mà phục vụ được nhưng cũng vẫn không biết phải đối đáp thế nào nên đành vâng dạ và hứa cho người phục vụ chu đáo không làm phật lòng đằng vợ nhà quan đã cất công đến đám. Nói rồi ông xin được nhận những việc họ Giàng đưa ra.
– Mỗi ngày chúng tôi phải được ăn ba bữa của nhà đám, lại thêm phần cảm ơn nhà Vư đây đã cho ở nhờ nữa nhé!
– Dạ, xin vâng theo ạ!
Ông quản việc hiểu như thế có nghĩa là mấy chục người nhà này sẽ ở nhờ nhà Vư để người nhà đám phục vụ để làm giảm sự đau xót vì mất đứa con gái ngoan. Từng này người là bao nhiêu rượu thịt đây. Thế là thêm một việc ông phải cắt đặt chu đáo. Phải rất chu đáo thì mới mong cả họ bớt giận. Việc cơm nước, áo quần và tìm người an ủi thì không lo lắng lắm. Mà cả họ này đưa ra yêu cầu ăn uống thế nào cũng sẽ không làm khó cho nhà Vàng. Bao nhiêu của cải cũng không đáng làm cho nhà Vàng giảm đi. Nhưng ông lo nhất là vật bắt đền. Hắn sẽ bắt đền cái gì đây? Chắc chắn sẽ không phải đền bạc, đền thuốc. Thằng Ngãi này sẽ nghĩ đến việc bắt đền vật gì đây chứ? Đoán trước để mà lo liệu cho chu đáo, chứ đến ngày cuối ra bãi nương rồi mà nhà hắn vào đám nói ra cái mà nhà Vàng không đáp ứng được thì làm khó cho việc chôn cất. Nhưng dù nghĩ nát óc, bàn thêm cả với những người giúp việc cũng chưa thoả vì ai cũng biết rằng thằng Ngãi không phải tay vừa. Trong mấy ngày đám, ông sừ quản trông coi việc nấu nướng là vất vả nhất. Ông đã phải tìm thêm mấy chục người chuyên việc nấu nướng phục vụ người nhà Giàng đang ở nhờ chờ vào đám. Bao nhiêu lợn, gà, cả bò nữa cũng đã được mổ để phục vụ ăn uống mà vẫn còn bị bắt nạt. Nhưng người làm phải nhẫn nhịn để không gây tức thêm cho nhà chúng. Vàng thì không quản đến việc làm ma, việc đón tiếp đằng nhà vợ, cũng chẳng quản đến việc ăn uống. Ông đã giao hết việc cho ông trúa trà quản việc rồi. Ông còn đang rối với việc tìm ra nguyên nhân cái chết bất ngờ của đứa vợ xinh đẹp. Mấy ngày nghĩ việc, điều tra thì cũng chỉ nghi cho thằng anh vợ âm mưu giết em để vin vào tục lệ bắt đền cho nhà mình sạt nghiệp, nhưng vẫn chưa có bằng chứng rõ ràng nên không thể lật ngược đám người đang ở kia bắt đền người nhà nó bị giết. Ông buồn bực quá. Cuối cùng ông cũng phải cáo với mọi người rằng con vợ mình tự tử mà chết chứ không phải do ông hay người nhà giết, chỉ có thế mới giảm được những thách đố của nhà nó. Nhưng ông cũng nghĩ rằng nhà ấy sẽ không đồng ý. Những gì nhà ấy đưa ra để bắt đền ông cũng không lo. Cũng như những người quan việc, ông lo cái bị bắt đền sẽ là cái gì mới là quan trọng. Thằng anh vợ quá cáo già. Nó đã làm đổ một cây thông to lớn ở rừng Mèo Vạc để ngồi vào chỗ chủ rừng thông, nay nó lại muốn làm chủ cả rừng thông Đồng Văn này nữa đây. Nhưng không thể để nó đạt được mục đích. Thằng Vàng Vả Pó đã thua hắn, ta không thể thua.
Ngày cuối của đám, đoàn người lục tục kéo nhau đến nhà đám. Người nào người nấy gào khóc váng trời, người nhà đám chưa ra đón đã ầm ầm phía cổng. Cờ hoa, cờ giấy bay phần phật trong gió, mùi hương toả át cả hương nhà đám, lợn chục con kêu eng éc, bò giống ò ò ẫm ĩ cả một khoảng trời. Từng nào người đến đám là từng ấy người ra đón. Người đón cờ hoa giấy, người đón rượu, đón gạo, người khiêng lợn, người dắt bò thì không quan trọng. Người cần lưu ý là người ra đón tay và dắt người vào khóc đám, biết chọn ai cho xứng đây. Dẫu biết rằng ai ra đón tay thì rồi cũng sẽ không làm hài lòng nhà ấy. Chúng sẽ bịa ra những vai vế, những xứng tầm để phê phán. Nhưng thôi đành cử những người đáng mặt nhất họ Vàng ra đón.
Đoàn người vừa kêu khóc vừa chạy rầm rầm vào đám làm cả đám bất ngờ. Ai ai cũng nghĩ họ sẽ đi từ từ mà khóc chứ không thể chạy thế này được. Mấy người qua ngưỡng cổng là chạy làm người đón giật mình chạy theo ngã dúi dụi. Trông thái độ của Ngãi,Vàng muốn đuổi khỏi đám quá mà không làm được, thế mà hắn lại còn đứng chắp tay mà cúng “Gia đình ngươi có việc, gia đình ngươi khóc không xong, gia đình ngươi khóc không hết, cả làng thương tiếc khôn nguôi, cả bản thương tiếc không rời, con cháu đau buồn không ăn được, con cháu đau buồn không uống được. Người ta đến người ta dắt con vật to, con vật nhỏ, rượu địu bước không nổi. Gia đình tôi đến chỉ mang ít rượu đến cầm ma khách, không sánh được với giọt nước mắt gia đình đã đón tôi.” Ai cũng tức, cũng điên với lời khóc của hắn nhưng biết làm thế nào được, đành để ông trùm dòng họ khóc đối cho đủ lệ: “Gia đình tang chủ tôi có việc, sao gia đình ngươi không đến người không, thăm hỏi thôi, không đến xem chúng tôi làm ma thôi, gia đình lại mang tiền bạc đến. Sau này khi người già tang chủ tôi khuất núi hết, chúng tôi phận con phận cháu sợ không đáp đền được ơn này thì gia đình ngươi sẽ mất trắng lễ vật này”. Vàng bực, chẳng thèm ở nhà trong nữa mà bỏ ra ngoài bãi nương. Không phải buồn vì mất vợ, cũng không phải lo vì lễ tang quá lớn mà là tức cái bọn nhà vợ vin vào phong tục bắt nạt người nhà Vàng trong đám tang. “Được rồi, xong đám tang ông sẽ cho chúng mày biết tay. Ông không bao giờ thừa nhận nhà giết người. Vàng Sè Ly này đã có gan đuổi thằng Pháp, đã có gan đứng trên mấy chục đầu ma thợ làm dinh mà lại thua cái thằng tổng giáp này á. Ông ngồi đây để chờ xem tí nữa cái chúng mày bắt đền là gì.”
Đám người đã đưa xác đứa vợ ra đám nương để làm ma ngày cuối cùng. Đoàn người nhà vợ cũng đã ra hết sân, những điều cần làm đã xong, giờ là lúc thầy cúng giao bò cho hồn vợ mang sang thế giới bên kia để làm ăn. Sau việc này, bọn nhà kia sẽ đưa ra yêu cầu bắt đền. Thằng anh vợ không thèm hỏi mình một câu. Được, không phải ngươi căm tức ta, cũng không phải ngươi thương xót gì đứa em. Ta đọc rõ âm mưu trong đầu ngươi. Sẽ bắt đền bao nhiêu bạc à, bao nhiêu thuốc à? Bao nhiêu ta cũng đền, những thứ ấy đối với ta không thiếu, mà dù thiếu hôm nay thì ngày mai ta cũng sẽ gom đủ trả cho họ nhà ngươi để không phải dính dáng gì đến nữa. Nhưng Vàng Sè Ly không thể ngờ được cái mà Giàng Thụ Ngãi muốn bắt đền lại là mổ thịt con ngựa ô mà mình đang cưỡi để làm ma. Ô, điều này thì đúng là tất cả mọi người dù thương xót hay căm giận cũng không thể nghĩ ra. Thằng này ác thật! Con ngựa này không phải là có giá về vật chất gì. Là nó đánh vào uy của mình. Con ngựa thân thiết đã theo mình từ ngày tập hợp lính đánh Pháp đến giờ. Nó đã qua bao nhiêu trận đánh với mình, đã thân thiết như thể anh em với mình cơ mà. Nay nó muốn mình giết để giao hồn ngựa cho hồn em nó mang đi là muốn tự mình giết mình để đi theo vợ đây. Nhưng biết làm thế nào đây? Hắn đã vin vào tục lệ để bắt nạt mình. Cả đám bất ngờ, cả đám choáng váng chỉ duy nhất Giàng Thụ Ngãi hả lòng hả dạ.
Vàng Sè Ly ngay lập tức hiểu rằng, sự bắt nạt nhà đám chỉ là màn bắt đầu cuộc chiến giành chỗ đứng cao nhất trên vùng Mèo này. Giàng Thụ Ngãi đã không chịu bằng lòng với chức tổng giáp vùng Mèo Vạc. Thực sự hắn có bằng lòng thì cũng không được thoả quyền mãi mãi khi chưa đuổi được thằng Pháp đi. Vậy thì hắn lo sợ cả thế lực của ta nữa là cũng đúng và hắn đã khiêu chiến trước. Ngươi không đến khóc đám mà là ngươi đến phá đám. Chính con em ngươi sẽ không được yên thân. Giờ mới là ma tươi thôi, để xem đến bao giờ ta làm ma khô cho em ngươi nhá. Khi ta chưa làm ma khô thì hồn ma em gái ngươi vẫn sẽ chỉ là hồn ma lang thang, chưa gặp được tổ tiên nhà ta thì ai là người xót xa hơn cả. Ngươi khiêu chiến với ta mà không nghĩ được ta sẽ phản chiến ra sao. Ngươi tưởng rằng ta cũng là một thằng tổng giáp nhỏ nhoi như ngươi sao? Ta sẽ để ngươi đợi ngoài nương đấy, để ta bàn với thầy Dùn và Pao việc này nên thế nào. Cả nhà ngươi sẽ vật vạ ngoài nương mà chờ.
– Thầy Dủn và Pao nghĩ hộ tôi việc này nên làm thế nào đây?
– Tôi không ngờ thằng này lại là con cáo rừng cao đến vậy. Nó đã đặt nhà ta vào tình huống khó xử thế này làm mất uy danh của anh quá. Thầy Dủn đã nghĩ được cách gì chưa?
– Ta sẽ để tự nó hại nó.
– Là sao?
– Chúng ta không đáp ứng yêu cầu này.
– Không đáp ứng thì làm thế nào?
– Anh Pao ra gọi ông chí dề vào đây cho tôi.
Pao không hỏi thêm gì, ra ngay ngoài nương gọi ông trùm dòng họ vào.
– Ông chí dề ạ! Không cần phải đáp ứng yêu cầu bắt đền này của nhà chúng nó. Ông ra bảo với nó là con ngựa của anh Ly đã bị ốm từ mấy hôm trước và chết rồi, nay không thể mang ra để tiễn đi cho bà hai nhà ta được.
Ô, Sè Ly và Pao quá bất ngờ với cách giải quyết này. Thế thì con ngựa sẽ đưa đi đâu đây? Rồi sau này không được cưỡi nó nữa à?
– Không sao cả! Tôi đã cho người mang con ngựa lên Khía Lìa giấu rồi, cả họ nhà nó đi tìm cũng không thấy đâu.
– Nhưng rồi chúng nó sẽ không dừng ở đây đâu ông Dủn ạ!
– Tôi biết, đến đâu tính đến đấy, nhưng ngay từ đầu không thể để nó bắt nạt một cách quá đáng như vậy được.
Đúng là Giàng Thụ Ngãi không thể nghĩ thằng em rể mình lại phản chiến như thế này. Hắn chỉ nghĩ được con ngựa này là uy quyền của một ông vua Mèo, đòi giết thịt con ngựa là hạ uy tín của Sè Ly chứ chưa thể làm cho nhà nó sạt nghiệp được. Con đường hạ gục nó còn dài và gập ghềnh phía trước. Không ngờ rằng, khó khăn đã ở ngay trước mặt.
Đám ma thế là giải tán mà mục đích của cái chết con em gái không đạt được. Đã thế, đoàn người ngựa hùng dũng, ầm ĩ đi đám ma nay chỉ còn là một con rắn gầy lặng lẽ trườn về Mèo Vạc mà đến một dẻ sương sườn nhà đám cũng không được người làm bếp trả lễ mang về. Giàng Thụ Ngãi cay cú làm đầu con rắn trườn về. Đến nhà Vừ Sính Vư vẫn phải dừng lại để vào cảm ơn. Nhưng cả nhà nó không một ai ở nhà. Ngãi hiểu ngay rằng nhà nó cố tình không thèm tiếp mình, không thèm cả đồ lễ cảm ơn. Nỗi uất hận dâng lên trong lòng, Ngãi mang đồ lễ ra đầu dốc xuống thung lũng Sà Phìn bày giữa ngã ba. Lễ này không phải để trả họ Vừ, lễ này là lễ đặt lời nguyền. Hắn sai người thắp hương để hắn cúng. “Từ nay, người họ Giàng và họ Vàng đời đời không chung đường, kiếp kiếp không cùng ma. Từ nay, người đi dưới thung người đi trên đường, mặt không bao giờ giáp mặt”. Lời nguyền đã được đưa ra, hương đã cháy hết và đoàn người lục tục bò ngoằn nghoèo về Mèo Vạc.
***
Sáng sớm ngày thứ 12, gia đinh người chết lên mộ lấy hai mảnh tre được đặt ở mộ đem về nhà. Hai mảnh tre này đựơc chuẩn bị từ hôm mang người chết đi chôn. Mảnh tre vót dài khoảng 20cm, rộng 2cm, buộc vào nhau đặt cạnh mộ, tượng trưng cho linh hồn người chết. Khi mang hai mảnh tre này về, thầy cúng phải làm lễ khấn gọi hồn người chết về để làm ma khô ở nhà. Về đến nhà, thầy cúng vừa đặt mảnh tre xuống nền nhà vừa khấn gọi hồn. Nếu mảnh tre đổ úp, nghĩa là linh hồn đã về đựơc đến nhà, nếu mảnh tre đổ ngửa là linh hồn ngưòi chết còn ở bên ngoài, thầy cúng sẽ phải khấn cho đến khi mảnh tre đặt xuống đổ úp mới thôi.
Lúc này, linh hồn người chết sẽ đựơc người nhà phục dựng thành hình một con bù nhìn có đủ áo quần và khăn vấn đầu, đặt đứng trong một cái mẹt rồi bắt đầu làm lễ cúng.
Lễ bắt đầu với bài khèn cúng “ma khô”. Thầy cúng đi vòng quanh nhà rồi mới vào nhà. Cơm, thịt, rượu để cúng là bát cơm, miếng thịt chín đầu tiên đựơc múc ra bát, đặt ngay ngắn trước con bù. Thầy đọc bài cúng, hết một lời cúng lại một lần rót rượu, xúc một thìa cơm, thịt mời linh hồn người chết ăn. Thầy khấn mời người chết về ăn để rồi ra đi thanh thản, không lưu luyến trần gian…
Lễ cúng diễn ra khoảng một tiếng. Thầy cúng lấy con bù nhìn trong mẹt ra, từ từ lăn cái mẹt ra khỏi nhà. Trong khi lăn, người Mông tin rằng nếu cái mẹt đổ ngửa là linh hồn người chết chưa đựoc siêu thoát, thầy cúng sẽ phải khấn lại và phải lăn cái mẹt thêm vòng nữa, cho đến khi cái mẹt đổ úp xuống đất mới thôi. Cái mẹt và con bù nhìn sẽ đựoc đốt để tiễn linh hồn người chết về thế giới bên kia. Ở xã Xà Phìn, huyện Đồng Văn, Hà Giang, đám ma khô của người Mông được tổ chức sau mười ba ngày kể từ khi chôn người chết hoặc bao lâu tùy vào điều kiện kinh tế gia đình. Người Mông quan niệm, phải chờ sau mười ba ngày thì người chết mới biết mình đã chết. Vì vậy mà đến ngày thứ mười ba, những thành viên trong gia đình tang chủ thường lắng nghe xem ma người chết có về không? Đồng bào cho rằng, người chết về không phải để dọa con cháu mà về nhà để thu dọn lại dấu chân, đồ đạc và thăm nhà lần cuối. Đám ma khô được chuẩn bị rất chu đáo từ việc thông báo cho họ hàng nội – ngoại đến việc chuẩn bị lương thực, thực phẩm và các đồ cần cho buổi lễ. Người Mông không có ngày giỗ như dân tộc Kinh mà đây là lễ cuối cùng của người sống cúng cho người chết, tiễn hồn người chết vĩnh viễn về với tổ tiên. Khi làm ma khô xong đồng nghĩa với việc trong bữa cơm sẽ không gọi người chết ăn nữa. Vì vậy, các nghi thức trong đám ma khô luôn phải đầy đủ, cẩn trọng. Thời gian đám ma khô phụ thuộc vào điều kiện kinh tế gia đình mà quyết định ngày, giờ làm.Việc đầu tiên là gia chủ gọi anh em dòng họ, anh em trong jiaol (xóm, thôn) đến uống rượu bàn bạc ngày tổ chức, phải tránh trùng ngày giờ chôn cất. Sau đó, gia đình nhờ những người trong ban tang lễ cũ đi mời thấy cúng, thầy khèn, kèn, trống, những người trong ban giúp việc tang lễ (phải là đội hình cũ lúc đám ma tươi). Khi đội giúp việc đến, gia đình phải quỳ lạy rót rượu mời họ uống như lúc làm ma tươi. Gia đình chuẩn bị một cái nia mới đan bằng tre có hình nộm và lấy cái áo của người chết khoác vào hình nộm đó, tựa như người chết đang ngồi. Ngoài ra còn phải chuẩn bị ba cái bánh ngô nếp hình tròn, ba cây sơn lấy cả gốc, một con chó đen, một rổ hạt ngô, hạt tam giác mạch, hạt đậu đủ các màu, một đôi gà thịt chặt nấu sẵn. Lễ làm ma khô bắt đầu với bài thổi của khèn, kèn, trống và ông truaz trax (người chủ trì trong đám) cúng, đi từ bếp củi sang bếp lò rồi đến giữa nhà, vừa cúng vừa rắc hạt ngô, đậu, tam giác mạch. Khi đi đến ngoài cửa, thầy cúng úp rổ ngô, đậu, tam giác mạch xuống bên phải cửa, sau đó cho phép người giữ chó dắt chó đi đến ngã ba đường-nơi có bó đuốc mà hôm đưa người chết đi chôn để ở đó. Ông chủ trì bảo hai người anh em tay cầm nỏ, con dao đi lên mộ đón người chết về. Hai người này đến mộ nói: “Người chết ơi, hãy dậy đi, hôm nay gia đình anh em đón người về nhà ăn uống làm lễ thả hồn cho người”. Tiếp đến, hai người đi ba vòng quanh mộ rồi về chỗ cũ bốc một nắm đất trên mộ mang thẳng đến chỗ ngã ba, nơi mọi người đang chờ ở đấy. Còn ở nhà sau khi cúng xong, người cầm bút chỉ đường đi trước, sau đó đến người cầm cơm, rượu thịt (là anh em ruột thịt), thầy khèn, kèn, sau đó đến người khiêng cái nia có hình nộm, đi sau cùng là con cháu, anh em trong jiaol. Đến ngã ba đường, nơi có bó đuốc thì mọi người dừng lại để hình nộm giữa đường, hai thầy khèn, kèn đứng đó thổi bài “Đón người về”: “Gầu pli đâur pli/ Mọi tháng mọi năm/ Gầu khèn vẫn treo vách nhà/ Năm nay gầu khèn mới rền rĩ/ Mới đi mời được gầu pli đâur dậy từ huyệt ra/Mọi tháng mọi năm/ Đrâu trống vẫn treo vách tường cao/ Năm nay đâur trống mới kêu ầm vang/ Mới đi mời gầu pli đâur dậy từ giữa mồ”… (Những bài khèn của người Mông ở Hà Giang – Hùng Đình Quý) Có một số họ dắt con chó đến ngã ba đường thì thịt con chó ở đó và lấy ba cây gai hoặc cây sơn cắm vào sau chỗ thịt con chó, ý là để chặn người chết không đi qua mất. Hai người lên mộ đón người chết về mang nắm đất cho vào cái nia. Anh em rót rượu quỳ lạy cảm ơn hai người. Thầy cúng lúc này bắt đầu chỉ cho người chết nước rửa mặt, cúng cơm thịt cho người chết ăn. Số thịt gà còn lại, thầy cúng lấy mấy miếng mời người già, trẻ con. Mọi người ăn xong, thầy cúng lại mời người chết uống rượu: “Đã đón được người rồi, người đã ăn đã uống rồi bây giờ xin phép đưa người về nhà làm lễ”. Nói xong, thầy bê hình nộm lên, dẫn đầu vẫn là người cầm nỏ, dao dọn đường, người cầm bút chỉ đường, đến người cầm chai rượu, đến hình nộm, đến thầy khèn, kèn, đi sau là con cháu anh em jiaol. Vào nhà, nếu người chết là đàn ông thì mang hình nộm sang bếp củi, nếu là phụ nữ thì mang sang bếp lò, đặt hình nộm xuống cái bàn đã để sẵn, thầy cúng lấy bút chỉ đường, rót rượu cúng mời gọi hồn người chết. Cúng xong, tất cả anh em, con cháu quỳ xuống cạnh hình nộm òa khóc.Thầy cúng tiếp tục rót rượu cúng. Thầy khèn, kèn phải thổi bài “đón người chết về nhà”, mỗi lần thổi xong một đoạn, các thầy phải đi vòng quanh ba vòng, lúc đó thầy cúng phải đọc bài “Hu gâux” nghĩa là niệm hồn về, sau đó lại cúng cơm mời rượu hồn người chết rồi xin phép đưa hình nộm ra để giữa nhà. Khi đưa ra giữa nhà, anh em, con cháu lại quỳ khóc tỏ lòng thương xót. Ông chủ trì và ông tổng quản lấy một con gà trống màu đỏ cúng cái trống. Giống như lúc đám ma tươi, khi giết mổ con vật gì hay ai mang đến con vật gì cúng cho hồn người chết thì trước khi thịt phải cúng người chết trước, họ lấy một sợi lanh dài 20m buộc vào tay áo hình nộm đến con vật giao cho hồn người người chết và cúng: “Con (tên người mang lễ vật) cúng dâng ông một con (bò, lợn, dê,…), ông (bà) đem về dưới âm làm vốn, còn để lại ba trăm sáu mươi con để lại cho con cháu làm ăn, làm uống”. Lúc đó, thầy khèn, kèn sẽ phải thổi bài “Giao con vật”. Cứ mỗi lần cúng cơm xong, con cháu phải đứng dưới hươv sangx (cầm hương để lạy) tỏ lòng thương nhớ người chết. Cũng giống như lúc đám ma tươi, gia đình tang chủ sẽ phải đi mời bà cô, ông bác, chú dì bên nội, ngoại đến dự lễ, còn những khách khác bằng vai người chết thì chỉ cần thông báo. Khi khách đến, ông tổng quản sẽ phải bố trí người đón khách và hành lê, người hơi cúi, hai tay đưa lên xuống hoặc nắm tay nhau quay vào phía hình nộm và cùng nhau nói: “Gia đình tang chủ tôi có việc, sao gia đình ngươi đến không đến người không thăm hỏi thôi, không đến xem chúng tôi làm ma thôi, gia đình lại mang tiền bạc đến. Sau này khi người già tang chủ tôi khuất núi hết, chúng tôi phận con phận cháu sợ không đáp đền được ơn này thì gia đình ngươi sẽ mất trắng lễ vật này” (bản đã dịch).Người khách sẽ cùng đáp lại: “Gia đình ngươi có việc, gia đình ngươi khóc không xong, gia đình ngươi khóc không hết, cả làng thương tiếc khôn nguôi, cả bản thương tiếc không rời, con cháu đau buồn không ăn được, con cháu đau buồn không uống được. Người ta đến người ta dắt con vật to, con vật nhỏ, rượu địu bước không nổi. Gia đình tôi đến chỉ mang ít rượu đến cầm ma khách, không sánh được với giọt nước mắt gia đình đã đón tôi” (bản đã dịch).Lúc sắp thả ma hay thả hồn người chết đi, thày cúng lấy ít lông con vật, thái bánh ngô nếp thành từng miếng nhỏ nói chuyện với hồn người chết. Nói xong lấy tất cả các thứ trên trộn vào cơm cúng cho người chết với ý nghĩa cả anh em trong jiaol cúng cho người chết ăn, cúng xong rót ba lần rượu cho hồn người chết rồi tung bút chỉ đường. Nếu hai mảnh úp thì người chết đồng ý đi. Người cầm dao, nỏ, bút chỉ đường đi trước, người cầm chai rượu, người con dâu cầm bó đuốc, đến thầy khèn, kèn, đến hình nộm, anh em con cháu trong jiaol đi sau cùng. Đến chỗ ngã ba cũ đặt hình nộm xuống, thày cúng lại rót rượu cúng bài cúng “tiễn biệt”. Lúc thầy cúng vừa dứt lời, mọi người tranh dành nhau những cái bánh trong cái nia của người chết, thầy cúng cởi áo, khăn trên cái nia xuống đưa cho người nhà mang về, một người ném bút chỉ đường nếu hai mảnh úp nghĩa là hồn người chết đồng ý đi thì người kia cầm cái nia lăn mạnh đi. Đến đây, chấm dứt giữa dương và âm, giữa người sống và người đã chết. Đám ma khô của người Mông trắng ở xã Xà Phìn là nghi lễ và ứng xử để lý giải cho quá trình siêu thoát, sự tồn tại, trưởng thành của linh hồn ở thế giới bên kia, phù hợp với tín ngưỡng của đồng bào về vũ trụ, Điều quan trọng hơn cả là tang ma thể hiện đạo hiếu, đạo lý của con cháu đối với cha (mẹ), biểu hiện sâu nặng tình cảm, sự sẻ chia của người thân, gia đình và cộng đồng, củng cố đạo đức, đạo hiếu – những điều rất cần cho xã hội hiện đại hôm nay. Vì vậy mà các nghi lễ trong đám ma khô của người Mông ở xã Xà Phìn là cách lý giải hết sức lôgic, hợp lý cho con đường đi của linh hồn từ cõi sống về cõi chết, thực sự an ủi người sống, thực sự để người sống yên tâm lao động sản xuất.
Cảnh làm ma khô cho bố – lý giải tục làm ma khô, sau nghĩ làm ma cho bố cần nhiều tiền mà giờ chưa có – tâm lý làm chủ, xưng vương trỗi dậy, và nghĩ phải đặt ra các thứ thuế – Chiến thắng gầm đất trời. Đất Giao Chỉ có vương nữ đầu tiên, trăm họ suy tôn Trưng Trắc là vua, đóng đô ở đất Mê Linh.
Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 4
Cập nhật ngày: 12 Tháng tư, 2021 lúc 10:58
Vanvn- Xây dinh thự khẳng định vua một vùng, Giàng Thụ Ngãi sang làm thân và xin gả một em gái cho được vài tháng lại cho ông mối sang xin một người về giặt áo cho Giàng. Nói rõ là giặt áo cho cao sang để Vàng thuận lòng gả – thực ra cầu nối thông gia để tăng thêm thế lực.
Vàng nghĩ cũng tốt và từ đó là mối quan hệ hai dòng họ.
“Chợ đã tan nhưng nỗi nhớ không tan
Anh vẫn đợi và em vẫn đợi
Ta đếm ngày mong phiên chợ tới
Ta đếm đêm mong ở bên nhau”
 
Con gái không biết làm lanh lấy được chồng vẫn rách
con trai không biết cày nương lấy đc vợ vẫn đói
 
muốn biết người tốt xem gác bếp
muốn hay người đẹp xem quần áo.
 
ma cụ tổ ông ma cụ tổ bà sẽ hỏi mình rằng do chú ruột gì gì đưa mình về
mình nên đáp là do mình không biết, không hiểu là chú ruột gì gì
có đôi mắt to bằng cái chén, đôi tai to bằng cái quạt đưa mình về mình k biết
ma cụ tổ tiên nói vậy thì thả chó săn đi bắt, thả chó dữ đi đuổi
mình nên nói với ma tổ tiên rằng
mình về mình đi giầy lanh, nó về nó không đi giầy lanh
nó chỉ đi được một bước trong cõi âm lật ngay sang cõi dương
minh về mình đi giầy đay, nó về k đi giầy đay
nó chỉ đi một bước trong cõi chết bước lật ngay sang cõi sống
nó về cũng đã lâu mà nó đi cũng đã sớm rồi
vết chân giẫm xuống nước đã trong, giẫm lên đất lá cây đã rụng phủ hết rồi
lúc này nó đã về với gia đình người thân lâu rồi
thả chó dữ đi đuổi cũng chẳng kịp, thả chó săn đi bắt cũng chẳng được nữa.
Nhà văn Chu Thị Minh Huệ
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 1
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 2
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 3
 
Trò không muốn đi. Áo tả tơi rách. Chân tơi tả đau mà lại theo bước chồng trên con trường thiên di lần nữa sao. Trò không thể nghĩ mình lại là người trong chính câu truyện truyền thuyết của dân tộc mình. Mẹ không còn nữa, đã lâu lắm rồi không ai kể cho nghe con đường vượt năm nghìn ngọn núi tuyết xuôi phương Nam trong cuộc chạy trốn Hán tộc. Bây giờ, không phải “Thối không gì hơn cứt, gian không ai hơn Hán” nữa, mà ví thế nào bây giờ hả Giàng. Nhà chồng tôi, nhà đẻ tôi, một dòng Vàng – một dòng Giàng, đều giống hạt lanh cả sao lại thành ra thế này. Bây giờ, trên con đường ngược phía Bắc, trở lại những đỉnh núi tuyết thì tôi biết ví thế nào đây. Con đường sâu róm, con đường đầy gai, tôi không có giày vải, giày lanh để bước qua thì liệu có theo kịp nhà chồng không. Sao chỉ còn lại có một mình tôi, chị cả, chị hai đều đã về với tổ tiên rồi. Họ đã thành ma để bước qua con đường sâu róm, con sông băng với đôi chân của ma. Còn tôi, không có đôi chân ma mà vẫn phải vượt qua những con đường khổ ải là sao?
Ngày Trò chui được qua tấm vải đỏ của ma cửa và con gà trống rỏ một giọt máu tươi vào đầu thì chân vấp ngay ngưỡng cửa ngã lăn ra. Cô dâu ngã trước cửa nhà chồng. Ông thầy cúng lắc đầu, cả nhà chồng lắc đầu, tôi vẫn kịp nhận ra chỉ có chị cả, chị hai không lắc đầu. Các chị ấy thương tôi. Đêm ấy, Giàng say rượu, đi chơi mãi đâu tôi không biết. Ngồi ôm gấu váy cạnh bếp lò đun cám mà nghĩ ngợi nhưng không biết nghĩ gì. Vì tôi chưa biết cuộc sống ở nhà Giàng sẽ thế nào. Chị cả dậy, ra ngồi ôm gối cạnh tôi: “Bếp lò tắt rồi”. Tôi chẳng biết nói gì, vẫn chỉ dám im lặng. Chị lại nói: “Em không muốn về đây làm bạn với chị, chị cũng không muốn làm bạn với em. Vì kết tình thông gia cho hai nhà mà em phải về ở với chị. Chị không ghét em, chỉ thương, vì rồi em sẽ khổ vì tình thông gia này. Em sẽ khổ hơn chị, vì em là con gái nhà Vàng.
Lời rù rì rù rì của chị vẫn ù ù bên tai đến tận bây giờ. Bếp lò tắt rồi. Cám không pục pục nữa mà trong đầu mình vẫn pục pù pục pù từ bấy đến giờ. Chị cả bảo: “Đừng ngồi đây, kẻo lại chết cháy.” Tôi vẫn chẳng dám nói, chị lại tưởng tôi không thèm nghe lời, lại nói: “Một đứa ở, phải đun nhiều cám quá, không có cả thời gian để ngủ. Nó ngủ luôn bên cửa bếp lò để trông ba chảo cám một lúc. Nó mệt ngủ say, ngã gục đầu vào cửa bếp chết cháy. Nó vẫn ở cửa mấy cái bếp này đấy.” Tôi giật mình ngẩng lên nhìn chị. Chị chẳng thèm nhìn tôi, đứng dậy, phủi váy đi vào giường nằm.
Tiếng gió u u ú ú chạy ngoài cửa.  Gió thổi qua những khe ngói âm dương trên nóc nhà, nóc chuồng ngựa, nóc chuồng bò, nóc chuồng dê. Những luồng gió đập vào nhau, đập vào tai Trò. Chúng không theo một hướng nào để mà tạo nên một dòng, đằng này mỗi mái nhà ở một hướng nên gió cũng luồn lung tung, muốn lật tung từng viên ngói lên và luồn xuống nhà. Chúng dồn đuổi nhau, đập vào nhau và đập cả vào những cành đào trơ khấc trong đêm đông bịt bùng.
Chỉ còn một lúc nữa là phải lên đường rồi. Trò thực sự không muốn đi. Sao chị cả, chị hai không còn mà đi theo nhà chồng. Chắc các chị còn thì Trò sẽ bị Giàng cho đi gặp tổ tiên để đỡ phải vướng mắt. Trông thấy Trò như thể vẫn còn nhìn thấy họ Vàng thì tất nhiên Giàng không chịu được. Nhưng chỉ còn mỗi Trò tồn tại trên cõi đời này thì Giàng trong tình cảnh này phải chấp nhận thôi.
Một cành đào gãy đánh rắc làm con ngựa giật mình, con chó mắt đỏ cũng giật mình mà sủa ầm lên. Cả nhà bị đánh thức dậy. Thế là dậy trước dự tính. Nhưng không ai muốn đi, nằm nữa cũng không được, mấy người lục tục ra bếp ngồi. Trò không muốn đụng mặt ai đành đứng dậy ra ngoài hiên đứng. Trời mờ sáng, mọi thứ nhờ nhờ trước mắt trông thảm. Cây lê năm nay nở dày cánh quá. Gió vật bên này, vật bên kia làm nó quặt lên quặt xuống. Những cánh lê chưa nở đã bị gió giật khỏi đài tung lên rồi lả tả rơi trong không trung. Trò nghĩ, giá mình là một cánh hoa lê, rơi đâu cũng được. Dù có rơi vào bãi phân trâu ướt nhẹp cũng còn hơn phải ở trong tình cảnh này. Hay rơi vào bãi phân trâu khô thì có phải tốt hơn không. Phân trâu khô chẳng ai ngó đến, nằm chỏng trên tảng đá giữa rừng xanh, một cánh lê rơi vào, ngấm sương ẩm mùa đông, tan rữa ra giữa đám phân trâu, rồi bật lên một cây lê mới. Cây lê ấy mọc nhanh, lớn nhanh thành cây lê đầu núi, giữa rừng mà bừng lên sức sống. Mùa đông không đánh gục được. Gió sương không thổi bay được. Lê lại toả tán rộng, trổ hoa bông to, cánh dày và rồi lại bay đi, khắp núi khắp rừng. Thành hoa tuyết bay tơi bời giữa gió núi mênh mang. Nhưng ước vọng chẳng thể nào thành sự thật như truyện cổ được. Nhìn chân trời xa thẳm trong lòng xót xa lệ trào dâng khoé mắt.
Trò cũng muốn chết như chị cả, chị hai nhưng không còn cơ hội để chết nữa. Hai chị đã nhanh chân hơn để mà ra đi trước rồi. Nếu thế, hay là không theo nhà chồng ngược Bắc nữa. Ta sẽ đi con đường riêng của mình, chồng đã chẳng thề rằng, người đi dưới thung người đi trên núi là gì. Giờ này, ta muốn quay ngược để được đến dòng Nho Quế. Sương đêm nay đục lắm, nước sông sẽ ấm lắm. Ta muốn trở về dòng Nho Quế cổ để mong làm lại từ đầu, để không cho điều gì bất hạnh xảy ra nữa. Sẽ không có dòng Vàng, cũng chẳng có dòng Giàng và sẽ chẳng có mối thù nào.
Ta sẽ đi xuống đáy dòng Nho Quế cổ. Vừa đi vừa khấn con rồng cổ đỏ phù hộ cho tất cả biến mất như một giấc mơ thôi. Ta biết, không chỉ là truyện cổ, mà thực sự dưới đáy kia, dưới chín tầng đất là một dòng Nho Quế nữa. Nho Quế đỏ lừ màu máu rồng. Nó tắm đỏ cả dòng sông mà vẫn không hết màu máu. Cho nên vẫn còn màu đỏ bám vào cổ. Nó thành rồng cổ đỏ từ đấy. Rồng cổ đỏ sẽ giúp ta, ta thật sự thành tâm như nàng tiên gạo thuở nào. Rồng sẽ thương ta như thương nàng tiên gạo, dù ta có đánh đổi tất cả những gì thuộc về mình, để tất cả được quay trở lại như thuở ban đầu. Chưa có ai phải về làm dâu nhà ai và sẽ không có gì giữa hai dòng của đất Mèo Vạc và Đồng Văn cả.
Nhưng tất cả đã xảy ra, cuộc sống không phải là truyện cổ. Những người đàn ông như thể có dòng máu riêng, lúc nào cũng cuồn cuộn chảy như dòng Nho Quế mùa lũ. Ta không thể đi đến được dòng Nho Quế cổ để đổi hai dòng sông, cho nên cũng không làm gì được để thay đổi anh trai và chồng.
***
Vàng lại đem khèn ra đầu bãi thổi. Tiếng khèn lúc nào cũng não mà sao Vàng cứ hay thổi. Mỗi lúc thổi thì ai cũng biết Vàng đang phải lo nghĩ điều gì đấy. Thầy Dủn ngồi ở cổng dinh mà nhìn. Không ai làm gì với ai. Mấy ngày nay Pao đi tìm thuốc cho Vàng. Đi lâu lắm rồi, bảo đi tìm thuốc chỗ người Hán, người Mán để chữa lưng cho Vàng. Nhưng sao Vàng đau lưng mà vẫn thổi khèn được.
Vừa hút một liều mạnh để tạm quên. – Thầy Dủn khác bảo thế. Nhưng tiếng khèn hôm nay phát ra như thể đang ca ba mươi sáu khúc tang va mà chỉ đường cho ai đó về thế giới bên kia. Vàng bất chấp luật lệ sao. Tự nhiên điềm gở hay sao mà đang dưng lại đi thổi tang ca làm gì. Không có ai chết thì nghiêm cấm cất lời tang cơ mà. Thầy Dủn lại lải nhải: “Chả phải ai chết cả. Có cái gì đó cứ tối núi là làm sao nhỉ?”.
Vàng dừng khèn, lừng khừng nhìn thầy, rồi đi đến chỗ thầy, cũng ngồi ngay cổng dinh mà bảo: “Sao nhỉ thầy?”
– Ông khỏi lưng rồi à?
– Chưa.
– Sao múa nổi khèn?
– Tại hút liều nặng quá cho quên đi thôi. Giờ lại đau rồi, không thổi được nữa.
– Nhiều thuốc thế mà không khỏi thì là bệnh gì nhỉ? Hôm nay tôi trông núi tối lắm. Lại cảm thấy thần kim quy dưới chân ta động đậy, như thể đang khó chịu điều gì đấy.
– Thầy xem thử đi. Tôi cũng nghĩ không chỉ là đau bệnh đau tật đâu.
– Hay chúng ta làm một lễ ma bò?
– Chắc cũng phải làm thôi. Chắc thần sức khoẻ đang không được khoẻ nên ứng vào tôi. Mai thầy chuẩn bị lễ nhé!
– Nhưng Pao còn chưa về.
– Không cần Pao phải về mà. Nếu cúng xong mà tôi khoẻ thì không cần uống thuốc của Pao mang về nữa. Nếu mà vẫn chưa khoẻ thì tôi sẽ uống thuốc khi Pao về.
– Được! Tôi đi bảo mấy người chuẩn bị. Vàng cứ vào nhà nghỉ!
Lễ ma bò làm cúng cho Vàng thầy Dủn phải lo thật kỹ. Vàng đau lưng cả tháng nay. Trời mùa đông rét mướt lại thêm đau lưng thì khó chịu lắm. Vàng không lo được việc gì cho tốt. Vàng phải khỏi trước mùa xuân. Nếu không sẽ không đủ sức khoẻ để chỉ huy quân đi Mèo Vạc. Để lâu quá, bọn Giàng đủ mạnh sẽ không thôn tính được thì hỏng nghiệp lớn.
Tự tay thầy Dủn làm mọi việc cho phần lễ. Thầy không tin ai cả, nếu để ai động vào sợ sẽ có người xấu bụng phá lễ thì hỏng việc của thầy. Xưa nay mọi việc của Vàng đều do thầy lo, ngoài nữa là Pao. Nhưng nay Pao đi vắng thì thầy tự lo liệu hết. Hai mảnh trúc làm đôi âm dương đã lên nước bóng loáng trong tay thầy. Đã bao nhiêu việc của dòng Vàng cần phải dùng đến đôi âm dương này. Nó được thầy lựa chọn trúc rất già, giống trúc Vần Chải để làm được nó. Nó sẽ theo thầy giúp Vàng cả đời. Đời Vàng còn, đời thầy còn thì đời nó còn. Cái đầu lợn tự tay thầy chọn, đôi gà cũng tự tay thầy chọn, rượu cũng tự tay thầy đun. Thầy cứ lần lượt tự tay làm mọi việc không để một ai can dự vào. Mỗi thức làm xong đều đưa vào phòng Vàng, tự tay khoá lại chứ không để lung tung. Đến giờ cúng cũng tự thầy bê từng thức ra. Thầy ngồi giữa nhà, Vàng ngồi cạnh để thầy cúng. Không ai được phép vào nơi cúng ma bò. Sức khoẻ của Vàng là quan trọng, trong lúc cúng không được ai vào để ma sức khoẻ không sợ mà trú ngụ nơi Vàng mà phù hộ cho Vàng khoẻ mạnh. Thầy lầm rầm nửa buổi. Khăn che kín mặt, đôi sóc kẽm dập reng nửa buổi, Vàng cũng ngồi nửa buổi. Giờ đúng là cuối năm nên là lễ cúng thọ mới đúng. Nhưng năm nay Vàng không được khoẻ thì lễ cúng thọ lại thành lễ cúng ma sức khoẻ thì mọi người càng phải tuân thủ nghiêm ngặt, tôn kính tuyệt đối để ma sức khoẻ phù hộ cho Vàng.
Đám người làm, đám chức dịch tụ tập đầy sân trước dinh rồi. Ai cũng kéo đến thật sớm, mang lễ vật lớn nhất để chờ thầy cúng xong thì dâng cho ma sức khoẻ của Vàng dùng để phù hộ cho Vàng mạnh khoẻ. Con vật càng to càng chứng tỏ thành tâm của chức dịch đối với Vàng. Nhưng Vàng cũng biết, bọn này chỉ đến để lấy lòng Vàng thôi. Một con bò, vài con dê, con lợn chúng tóm của dân để mang đến làm cúng thì ăn thua gì đối với bạc và thuốc chúng tranh thủ cái uy của Vàng để ép dân. Nhưng Vàng kệ xác chúng, miễn là chúng một lòng theo Vàng là được.

Lễ xong, sân ăn sân uống đã bày sẵn cả bãi nương trước dinh. Những chảo thắng cố xếp mấy hàng dài từ chân dốc xuống dinh đến tận đầu thôn Tò Lủng. Vàng bước ra cổng dinh, đứng chắp tay đằng sau, thẳng lưng mà nhìn. Đám ăn đám uống làm khói bốc lên mù một vùng. Mấy chục chảo thắng cố nghi ngút khói. Khói bếp củi, khỏi nước bốc hơi, khói của thảo quả, hạt dổi, hạt tiêu rừng làm Vàng cũng điếc mũi. Vàng mỉm cười nhìn đám chức dịch ngồi sẵn chỗ để đợi lễ xong là ăn uống cho thoả sức. Đám này cũng là đám lợi dụng lễ để được một bữa no.
Vàng chợt thấy lưng đã hết đau, đầu óc thư thái. Chợt hít một hơi thật sâu, mùi thảo quả thơm nức đánh động đến tận đáy dạ dày làm khoan khoái mà bước xuống đám ăn.
Nhất loạt cả bọn đứng dậy, chắp tay vái về phía Vàng mà hô to: “Chúc Vàng đại thọ”. Vàng giơ tay ra hiệu cho cả đám ngồi xuống ăn uống. Đám ồn ào hẳn lên, rượu rót rào rào ra chậu, mèn mén nhai rào rạo trong mồm mỗi người, thắng cố húp xoàn xoạt nghe sướng lỗ tai. Vàng mãn nguyện nhìn đám chức dịch và nghĩ, không có những người này một lòng một dạ thì mình cũng không được ngồi trong cái dinh này để mà làm chủ đất vùng Đồng Văn rộng lớn này. Nay mình cúng ma sức khoẻ mà chúng cũng kéo đến đông thế này thì nhất định việc thôn tính MèoVạc sẽ thành công. Đã là thằng đàn ông Mông thì nhất định không vô dụng. Làm trai ai chẳng cuốc được đám nương bằng, ai chẳng treo nổi chai rượu lên cành cây nêu. Huống hồ là Vàng, đã từng làm nhiều việc chưa ai làm thì cuốc nốt mảnh nương bằng mạn Mèo Vạc nhất định sẽ làm được.
– Mời Vàng một bát rượu, chúc Vàng đại thọ, đại nghiệp!
Một người cao to, mặt mày tự tin đến trước Vàng đưa ra hai bát rượu. Một tay đưa trước mặt Vàng, một tay cầm bát rượu kia cho mình. Vàng thấy người này không quen, không phải chức dịch trong vùng thì sao lại dám tự nhiên đến mời rượu mình. Hắn có ý đồ gì?
– Tôi không phải người vùng này, thưa Vàng. Lần đầu tôi đi qua đây. Thấy đám ăn đám uống đông vui thì sà vào xin bát rượu. Uống rượu của chủ nhà thì phải mời chủ nhà một bát tạ lỗi. Chả lẽ Vàng lại không rộng lòng cho người qua đường một bát rượu sao?
Vàng vẫn không cầm bát rượu. Vẫn nhìn thẳng mặt người lạ để đánh giá tâm địa của hắn. Nhân tướng này không phải người vừa. Nhất định không phải hắn vô tình đi qua. Nhất định không phải đói ăn khát uống mà sà vào đám nhà ta. Hắn định làm gì đây? Vàng không cầm bát rượu, không nhìn người này nữa. Xưa nay người đến làm thân với Vàng không phải là ít. Những kẻ xu nịnh, cơ hội Vàng đã xử lý không phải một người. Người này chắc cũng là một chủ đất vùng nào đó, đến vào dịp này để làm thân, rồi muốn quy phục mình hoặc muốn nhờ mình dùng sức mạnh để giúp hắn việc gì đây. Được thôi, để xem ngươi muốn nhờ ta việc gì nào.
Vàng vẫn không thèm nhìn người lạ mà đi về chỗ dãy ăn thầy Dủn đang ngồi. Thầy cũng say rồi, nói cũng to lắm rồi. Cả đám rượu ồn ào như gió lốc qua vùng. Hơi rượu bay ra từ từng cái mồm kia góp lại cũng đủ thành một trận bão. Mấy trăm con người là mấy trăm chức dịch dưới quyền cai quản của Vàng đã đều thi nhau khoe tài, khoe của và chứng minh lòng trung thành đối với Vàng.
Một cuộc lễ như này, sau đây Vàng sẽ được nhận thêm vài đứa gái nữa làm người hầu khi các chức dịch đã say và hứa bừa để thi nhau lấy lòng Vàng. Hay người lạ kia cũng muốn dâng cho mình đứa gái nhỉ. Thế thì hắn sẽ có một đứa gái đẹp thì mới dám tự tin đến vậy chứ. Hắn cũng theo Vàng ra chỗ dãy ăn thầy Dủn ngồi. Hắn không bỏ cuộc thì chắc chắn hắn có mục đích lớn nhất định phải đạt được trong đám ăn đám uống này.
Thầy Dủn đột ngột dừng uống, dừng nói quay sang nhìn thẳng vào hắn ngay khi hắn chưa đến nơi. Vàng nhận ra thầy đã say say nhưng tỉnh ngay được khi thấy hắn. Thầy đứng bật dậy, lôi tay Vàng vào nhà, bỏ mặc người lạ cũng theo sau. Vàng biết chuyện nghiêm trọng sắp xảy ra.
– Ai vậy, thầy Dủn?
– Người này không nên tiếp.
– Tôi chưa tiếp hắn, chưa nói chuyện với hắn, nhưng hắn có mục đích.
– Tôi biết, Vàng vào nhà đi để tôi đuổi hắn.
Vàng tự đi vào nhà. Thầy đứng lại nơi cổng chính để chờ người lạ đến. Thầy không muốn hắn vào trong dinh. Nhất định hắn đến không vì mục đích tốt.
– Dừng lại! Không được vào trong dinh.
– Sao anh vẫn ác cảm với tôi?
– Tôi với anh không cùng giống người.
– Đấy là chuyện ngày xưa. Thầy của chúng ta chắc đã đầu thai thành người rồi. Anh không phải đề phòng tôi như thế.
– Dù sao thì tôi với anh đã thề không gặp nhau nữa rồi. Anh đi đi!
– Tôi không có ý định ở lại đây, chẳng qua hôm nay đi ngang qua, thấy đám ăn đám uống thì vào xin bát rượu thôi, không ngờ gặp anh ở đây. Trông anh thế này cũng đủ biết anh được dựa vào quả núi lớn. Còn tôi vẫn đang đi tìm quả núi tốt để nương nhờ.
– Anh đừng nói lằng nhằng. Tôi với anh, ai cũng biết ai nói ra điều gì thì sẽ là điều ấy.
– Anh biết thế sao không giúp Vàng mà còn mở ra cái lễ này làm gì?
– Sao?
– Vàng bị đau lưng. Vàng cúng sức khoẻ.
– Thì sao? Anh đã biết thế thì đến phá đám à?
– Không phá, là giúp anh có uy tín hơn với Vàng. Anh biết là dạo này núi tối lắm mà không để mắt xem tối đến từ phía nào. Anh nhìn kia, trên đỉnh núi Đầu Rồng, có điều gì?
Thầy Dủn giật mình, chẳng lẽ mình sơ sẩy sao. Trên đỉnh núi Đầu Rồng là nơi đặt mộ bố Vàng. Sao hắn lại nói đến điều này. Chứng tỏ không phải hắn vô tình đi qua. Hắn đã có chủ đích. Hắn định phá cái gì đây?
– Anh định làm gì?
– Tôi không làm gì cả, chỉ muốn giúp anh thôi.
– Không làm gì sao biết có điều lạ trên núi Đầu Rồng?
– Nhìn là biết mà. Anh phải giúp Vàng điều đó chứ không phải làm cái lễ này mà khỏi được đâu. Tôi đi đây, nhất định từ giờ về sau không gặp lại nữa.
Thầy Dủn bần thần nhìn hắn xoay lưng bước đi. Cái dáng điệu thư thái ấy chỉ một mình hắn có. Từ bao nhiêu năm nay,  từ khi bước ra khỏi ngôi nhà trình tường ẩm thấp trên dãy Phàn Nhìa Tủng với lời thề không tranh nhau miếng ăn, không cướp việc của nhau thì sao hôm nay hắn lại tìm đến đây?
Đứng đằng sau cổng dinh Vàng đã nghe được chuyện, nhìn thần sắc thầy Vàng hiểu, lễ cúng này không làm cho cái lưng khoẻ lên được, mà mấu chốt là điều gì đó ở mộ của bố trên núi Đầu Rồng. Vàng bước ra khỏi cổng đá, đến trước mặt thầy, để thầy biết rằng không giấu được Vàng nữa.
– Chuyện gì hả thầy Dủn?
– Thưa ông!…
– Chuyện nghiêm trọng lắm à? Liên quan đến cái lưng của tôi, đến mộ bố tôi trên núi à?
– Thưa, ông để tôi tính kỹ đã.
– Được! Xưa nay thầy không phải người hồ đồ mà nay phải để người khác đến chỉ ra cho thì mới bảo tính kỹ thì chắc chắn là điều vô cùng quan trọng. Tôi không ép thầy nói ngay nhưng thầy không được giấu tôi.
Vàng biết có bắt thầy nói ngay cũng không giải quyết được việc. Những chuyện thế này không thể vội được. Cái lưng đau thì đã đau rồi, cúng thì đã cúng xong mà vẫn không khỏi thì nhất định mà cái mộ của bố đã bị làm sao đó. Nhưng nó làm sao thì mình sẽ làm gì với nó. Xưa nay, người Mông không động vào mộ người chết bao giờ, chỉ trừ lễ thanh minh phát cỏ đắp mộ. Vậy thì chuyện này không chỉ đơn giản là phát cỏ, đắp mộ. Hơn nữa thì sẽ là chuyện gì đây? Sẽ phải làm thế nào? Bố đã được làm lễ ma khô rồi, đã được đoàn tụ với tổ tiên, có khi đã được đầu thai thành một kiếp khác, vậy thì sẽ phải làm gì với cái mộ đây?
Vàng cũng không chịu đựng được chuyện hệ trọng này lâu. Thầy Dủn nhất định đã biết là việc gì, chỉ là nghĩ kỹ xem nên nói ra như thế nào và rồi thì sẽ làm gì với nó mà thôi.
Thầy đã tự mình đi lên núi Đầu Rồng. Đi kiểm chứng người kia nói đúng không. Bây giờ thì không quan trọng là hắn đến thật tâm hay không thật tâm nữa. Tài làm thầy của hai người đều do một người thầy dậy. Đến ngày có thể kiếm ăn hơn tất cả những người khác cộng lại thì thầy về với thế giới Dương Châu xa xôi. Hai người đã thề không bao giờ cướp miếng ăn của nhau. Mỗi người một hướng, một lên Bắc – một xuống Nam. Vậy mà hôm nay người anh em ấy lại có mặt ở phương Nam này để chỉ ra cho mình. Là hắn giúp mình hay hại mình đây?
Thầy đi xung quanh mộ. Không được phép thắp hương, không được phép động vào mộ. Điều tối kị của người Mèo không được động đến mộ, trừ một điều cuối cùng bắc buộc phải làm. Thầy hy vọng không phải dùng đến biện pháp cuối cùng ấy. Thầy chưa làm bao giờ, chưa dòng Mèo nào trên dương gian này phải làm điều ấy cả. Nếu phải làm thầy cũng không biết xoay sở ra sao.
Quả là núi rất tối, khí rất đen. Nhưng bao nhiêu ngày nay không thấy điều này, từ khi người ấy nói mới thấy vậy là làm sao? Nhất định phải tìm xem hắn có yểm cái gì không hay là con rồng thức giấc thật. Khí đen quẩn lấy chân, níu thầy khuỵu xuống. Thầy quỳ trước mộ mà khấn: “Nếu đúng Rồng cổ đỏ thức giấc thì báo cho tôi một tiếng, để tôi làm việc chuộc tội. Nếu không phải mộ phạm mắt Rồng thì khí đen sẽ tan đi”. Thầy nhắm mắt chờ đợi. Thầy đợi trong niềm hy vọng dòng khí đen sẽ tan đi, rồi mọi chuyện sẽ qua, như là một việc xấu nhỏ nhoi, thầy chờ với hy vọng con người kia chỉ là doạ Vàng, lừa mình mà thôi.
Thầy phải xuống núi để về dinh. Người chủ dinh đang đứng đợi trước cổng chính. Người ấy – một con rồng con trên đất thiêng Sà Phìn đang bấn loạn trước chuyện này. Tất cả là do thầy gây ra, đã xem, đã tính mà không tính hết. Núi Đầu Rồng này, nơi tốt nhất này, dành để đặt mộ dòng đế vương, đã đặt đúng rồi mà vẫn không nghĩ rằng Rồng cổ đỏ đang ngủ, nó nhắm mắt để ta tính không ra. Mấy chục năm nay giờ nó tỉnh giấc, nó lại không nhìn thấy gì. Ôi, sống là khổ đấy, chết là nát tan – sao ta đã không muốn người nằm đây tan đi, ta muốn giữ mãi mà nay không giữ được nữa rồi. Nhất định phải tan rồi.
Ta sắp đến cổng dinh, biết nói sao với Vàng bây giờ? Sự chờ đợi sắp hết kiên nhẫn rồi. Không nói không được, nói ra thì phải làm và làm thế nào thì chính ta cũng chưa biết.
– Chuyện gì, thầy Dủn?
– Thưa, cái mộ bố ông ạ!
– Có chuyện nghiêm trọng?
– Vâng, chưa bao giờ như thế ạ!
– Tức là cũng là chuyện chưa bao giờ thầy làm?
– Đúng!
– Lớn như chuyện nhốt ma dưới chân đồi Kim Quy này thầy còn làm được gì có gì thầy không làm được?
– Chuyện này lớn hơn. Nếu làm không được, những hồn ma bị nhốt kia sẽ thoát ra được và mọi thứ sẽ tan nát.
– Ôi, là chuyện lớn đến vậy, thầy nói đi, nghĩ lâu quá rồi.
– Cái mộ bố ông đặt trên núi Đầu Rồng. Tôi đã tính kỹ nhưng nay lại có chuyện khác. Là con Rồng cổ đỏ đã thức giấc. Cái mộ chèn vào mắt nó, nó không nhìn thấy gì nên báo cho ông bị đau lưng để ông rời mộ bố ông đi chỗ khác.
– Cái gì? Rời mộ? Chưa bao giờ có chuyện như thế?
– Tôi cũng chưa biết nên thế nào.
Cơn đau lưng lại bật lên. Vàng điên cuồng vụt ra nương đào. Nương đào bị cơn gió lạnh cuộn lên. Lực cuốn của gió không bằng lực cuộn của tâm sức Vàng đánh ra. Việc này không thể cứ làm là làm được. Chưa bao giờ Vàng nghĩ sẽ phải làm việc trên đời có một này. Chưa bao giờ, chưa dòng Mèo nào phải làm việc đến trên trời cũng không có. Bao nhiêu công sức gây dựng dòng Vàng này sẽ thế nào khi làm việc này. Cái dinh thự này của mình có còn đứng vững trên mai kim quy đời đời kiếp kiếp hay không. Rõ ràng khi chọn đất đặt mộ cho bố thầy đã xem rất kỹ rồi, vậy mà giờ có người đến nói đặt sai thì sẽ thế nào.
Thầy Dủn cũng không biết có nên làm hay không thì mình biết tính thế nào. Con Rồng thức giấc rồi, nó không nhìn thấy trời thấy đất thì sẽ hại cả vùng này. Lực đánh ra mỗi lúc một mạnh, từ dưới gốc đào bật lên, tán hoa bật tung, vút lên cao toả ra, tản chậm rãi rơi trên chín đỉnh núi thiêng, màn mưa tuyết với mưa cánh đào phủ hồng hồng trắng trắng trên nương đào trước dinh. Nóc dinh cũng phủ trắng tuyết rồi, rặng pơ mu vòng quanh dinh trắng như những ngọn tháp chĩa thẳng lên trời, như những mũi gươm đâm thẳng vào tim hắn. Thà như thế, một mũi giáo, ngàn mũi gươm đâm thẳng vào thì sẽ không biết gì nữa. Sẽ lên đỉnh núi Đầu Rồng mà xem có đúng là bố mình đang nằm đè lên mắt Rồng cổ đỏ hay không.
Xác hoa rơi lả tả trên áo quần, trên cả đầu kiếm. Vàng xoáy một vòng, một cánh hoa vút lên đến ngọn pơ mu cao nhất trước cổng dinh. Vàng ngửa mặt lên dõi theo nó. Nó không phải chỉ là một cánh đào phai nữa, nó đã biến thành giọt máu rỏ dần dần xuống, rồi sẽ xuống đến lòng bàn tay, Vàng đứng đợi cánh đào rơi. Nó trở lên nhỏ bé, nhẹ bẫng nên rơi rất chậm. Vàng đứng mà định hướng hoa rơi. Tưởng rằng lâu thế thì sẽ đưa tay ra là đỡ được. Thế mà lại không như thế, cánh hoa hình giọt máu ấy, rơi gần tới nơi, một cơn gió tuyết lại thổi tạt vào cổng dinh, vừa đúng lúc vợ Vàng bước ra. Người ấy nhẹ đưa tay ra, hứng đúng cánh hoa đậu vào lòng bàn tay. Giọt máu ấy, đã từ lòng tay Vàng sang đậu trên lòng tay vợ rồi.
Nàng, nàng luôn luôn là như thế. Làm gì cũng đúng lúc. Người ấy đang mang cái bụng rất to, càng nhìn càng lấy làm lo lắng. Đàn bà, không phải không có ý nghĩa gì. Người này làm gì cũng như thể đứng đằng sau Vàng, từ khi cướp nàng từ bên Đường Thượng về. Vàng luôn luôn cảm thấy nàng như thể nàng tiên trên đỉnh núi tuyết của Đường Thượng về đây chứ không phải do Vàng cướp. Giờ nàng đang mang giọt máu của dòng Vàng, giọt máu cánh đào kia lại rơi đúng bàn tay nàng làm Vàng có phần yên tâm về việc sắp phải làm. Rằng nếu làm, sẽ có một người đứng sau, sẽ có một người nối tiếp giữ nghiệp lớn trên chính đất Sà Phìn này. Vàng luôn tin trong bụng nàng là đứa con trai sẽ tiếp tục sự nghiệp như lời thầy Dủn nói. Vậy thì phải làm việc này bằng bất kỳ giá nào để giữ nghiệp cho dòng Vàng, cho đứa con trong bụng nàng.
Nàng đã không đứng nhìn nữa. Nàng ra đây là có mục đích. Vàng cũng đứng đợi nàng đến trước mặt và luôn biết rằng nàng sẽ nói ra điều hữu ích. Nàng đến trước mặt, đặt cánh đào sang lòng tay Vàng. Rằng:
– Mắt Rồng cổ đỏ giờ chắc chỉ bé bằng từng này. Chồng phải làm để Rồng mở được nhìn thấy.
Nàng nắm tay chồng, nắm luôn cả chuôi kiếm dẫn chồng đi. Đến đầu dốc thì đứng lại, nhìn lên núi Đầu Rồng. “Khí trời ảm đạm, tuyết buông trắng mạn ấy, phía khác tuyết đã ngừng rơi. Trời năm nay rét đậm cũng là do Rồng làm. Chồng nhìn đi. Chỉ tuyết ở Sà Phìn là trắng, lạnh và dày. Không phải ngẫu nhiên, năm nay, nước trên đỉnh núi tuyết cũng không chảy được, ngừng tất cả rồi. Chồng đã được báo mà không biết. Chỉ cúng sức khoẻ đã không được. Người ấy cũng là Rồng sai về báo cho chồng mà. Không làm không được.” Lời này là của nàng hay của gió, của tuyết mà nghe như trong đầu chứ không phải ở tai.
Đôi khi Vàng không muốn tin, không muốn nghĩ về những điều dường như không có thực, nhưng không thể được. Từ khi có thầy Dủn thì Vàng như được trợ sức. Chắc chắn thầy ở dinh đã lo liệu chuyện này, chỉ là không biết đã lo liệu như thế nào thôi.
Vợ lại nắm tay Vàng về dinh. Hai bàn tay cùng nắm chuôi kiếm. Sao nàng không nắm tay trái, sao mình không chuyển kiếm sang tay trái? Tự nhiên trong lòng lại rung động trước hành động đầy chủ ý của nàng. Người con gái này lúc nào cũng để hắn phải nghĩ, nàng là một thế giới đầy bí ẩn trong cuộc đời Vàng. Nghĩ vậy, Vàng đưa tay gỡ kiếm cầm sang tay trái. Nàng lại bóp chặt tay hơn, muốn giữ kiếm ở lại. Kiếm ở trong lòng bàn tay Vàng, nàng lại nắm cả bàn tay và chuôi kiếm. Nàng lặng lẽ nói.
– Chồng hãy cứ để thế. Chuyện gì cũng để cả hai cùng lo. Một mình chồng sẽ rất vất vả.
Vàng không phải là người nói những lời êm đềm như trong đầu nghĩ nên đành để tay mình nắm kiếm và tất cả trong tay nàng. Rồi tự nhận thấy rằng, thật thoả ước “nếu đời này ta lấy được nàng ta sẽ để nàng đi trước cả đời”. Một điều to lớn ấy hắn đã làm được rồi. Nàng đã không đi trước để hắn phải đi sau. Nàng đã nguyện đi sóng đôi như con chim gù chim gáy suốt dài cuộc đời với nhau.
Nàng không vào trung dinh. Thầy Dủn đang đứng cửa đợi.
– Tôi đã định xong mọi việc. Đã cho người đi lo từng việc. Ông yên tâm chúng tôi sẽ làm được.
– Đi gọi Pao về chứ?
– Pao đang về.
– Tim gan tôi như trâu buộc cẳng vậy. Thầy phải lo cho trọn. Chuyện này trên đời chỉ có một.
– Phải mời một bà cô già về làm lễ đổi tục trước khi vào việc chính. Để từ giờ về sau dòng Vàng có thể chuyển mộ nếu có điều gì bất chắc.
– Được!
Gió bắc thổi màn đêm lạnh lẽo. Những đống lửa đốt trước bãi nương ở cổng dinh không xua được những đốm tuyết vẫn lao xuống khoảng sáng suy nhất trong đêm. Đã sang giờ Tý, mọi người theo lệnh Vàng bắt đầu lên núi. Mọi việc đã chuẩn bị xong, ai nấy đều có việc riêng. Thầy Dủn phải mời thêm hai người học việc trước kia về giúp làm. Việc hệ trọng này không nhờ người lạ được.
Pao cùng hai người đã chọn đào đường hầm dẫn từ núi Đầu Rồng sang núi Khía Lìa, gần đến nơi đặt mộ thì dừng, đêm nay chỉ cần đào thêm một lúc nữa là thông thôi. Nhất định không được đụng đến hài cốt của bố Vàng. Tất cả đều phải để nguyên trong quan tài, chỉ di quan từ núi Đầu Rồng đến nơi đặt mới thôi. Nếu để lộ xương cốt cho người sống nhìn thấy, người Mèo nghĩ xương cốt sẽ tan chảy thì sẽ chẳng còn gì nữa. Người Mèo nếu bị mất xương của người chết thì cả dòng họ sẽ đứt mạch, sẽ tiệt giống.
Pao cuốc một cuốc, cục một cái, chạm áo quan rồi. Nhưng bục cả bục đất ra, khí độc ùa ra đột ngột thốc thẳng vào mặt khiến tất cả ngã bật ra. Không đủ thời gian cho bất kỳ ai nói gì, lỗ hổng chạm quan tài bục ra một cách đột ngột, gỗ quan đã mục nát bị khí đẩy tràn ra đường hầm. Những thứ trong quan cũng theo đó mà tràn ra. Tất cả đều quay đầu chạy khom trở lại đường hầm như thể ma đuổi.
Tiếng thầy vang lên trong đường hầm cũng như tiếng ma: “Dừng lại!” Tất cả dừng như lệnh ma ban. Tất cả dừng nhưng đứng yên, không quay lại hướng mộ, tốt nhất là không nhìn thì sẽ không sợ. Những thứ ấy đã dừng lại rồi. Khí tràn đầy đường hầm, mọi người bịt mũi, bịt mồm để khỏi nôn. Nhưng người nôn đầu tiên là Vàng chứ không ai khác. Rồi tất cả cùng nôn thốc nôn tháo không kìm chế được. Không ai nói gì, vì sợ Vàng, sợ thầy nữa.
Kế hoạch đã hỏng rồi. Xương bố Vàng chắc chắn phải được nhìn thấy thì mới chuyển sang mộ khác được. Vàng ra lệnh luôn:
– Pao, đi kiếm quan tài khác về đây. Hai người đi giúp Pao.
Hai người đào đất đi giúp Pao tìm gỗ quan tài. Pao biết chỉ trong vòng một ngày phải tìm được áo quan khác cho bố Vàng, lại không được cho ai biết. Pao phải quản lý hai người này thật chặt, không để rời khỏi tầm mắt đi gặp ai. Vì Pao hiểu, xong việc này cả hai người sẽ không còn được sống. Cả Pao cũng không biết chính mình có còn được sống không nữa. Trong đầu Pao đã có quá nhiều bí mật của Vàng rồi. Thêm một bí mật quá to này nữa liệu Vàng có cho mình sống không. Nhưng đến đâu phải làm đến đó, Pao dẫn hai người lên rừng Lì Tro Tổng đẵn cây. Cả ba cật lực đẵn cây to nhất rừng rồi đục thành một cái áo quan liền rồi đêm xuống sẽ khiêng về đường hầm để đưa lên núi Đầu Rồng.
Một trong hai người thân cận của Vàng mà Pao đang chỉ huy này Pao tiếc Chơ nhất. Từ ngày dựng dinh Chơ đã có mặt, Chơ đã giúp Vàng cũng nhiều điều bí mật. Người tận tâm này cũng là do Pao chọn. Chơ biết phải làm gì, làm như thế nào và biết giữ bí mật ở tận đáy buồng gan. Nhưng liệu có được sống không Chơ. Xong việc, Pao rất muốn nói với Vàng nếu cần xử thì chỉ xử thằng Già thôi, hãy để Chơ sống để giúp việc. Nhưng thực nghĩ là vậy, còn làm được hay không cũng chưa biết, vì tính Vàng không thể lường trước được, có khi ngay cả Pao cũng sẽ không giữ được mạng.
Thầy Dủn sai một người học việc về dinh lấy rượu để rửa xương cho bố Vàng. Người ấy đi, gần sáng mới về đến nơi, thầy đánh ánh mắt nghi ngờ, người ấy giải thích rằng đang đêm, lạ đường đi chậm, vào dinh lại không phải dễ như người ở trong nhà. Thằng quản rượu còn hoạnh hoẹ chán mới cho lấy. May mà hắn còn dễ tính một chút chứ làm gì để tôi mang một thẩu rượu to thế này ra ngoài dinh. Thầy nghe cũng phải, giá thử có một trong hai người giúp Pao hoặc Pao về lấy thì sẽ nhanh hơn.
Thầy bắt đầu việc rửa xương, hai người giúp việc không được làm. Thầy không tin, sợ bị đổi xương hoặc chúng bỏ kim vào đống xương thì không còn đường nào ngóc đầu dậy. Vàng rất sợ, sợ phải sờ vào những đốt xương trắng hếu dưới ánh đuốc mù mịt khói cộng với khí độc xì ra từ từng mẩu xương. Vàng không dám làm, đành đứng lui ra để mình thầy làm.
Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 5
Cập nhật ngày: 14 Tháng tư, 2021 lúc 09:03
Vanvn- Đứng mãi, mỏi chân Vàng ngồi phịch xuống đất, bỗng ngồi ngay phải một đám lạo xạo. Vàng giật mình, cái gì đây?
– Thầy Dủn! Thầy Dủn!
Vàng kêu toáng lên không còn giữ được bình tĩnh khi nhận ra cái đám mình vừa ngồi vào cũng là một đám xương được bọc trong tấm vải lanh giống hệt những gì thầy đã chuẩn bị.
Thầy chạy lại, soi sáng loà gói xương ấy. Máu dồn lên mặt thầy giần giật, miệng thầy cứng lại không nói được. Vàng thì chưa rõ chuyện là thế nào nhưng có lẽ thầy đã đoán ra đống xương này dùng để làm gì.
Nhà văn Chu Thị Minh Huệ
Thầy quay lại lão giúp việc vừa đi lấy rượu về. Vàng cũng quay lại, thấy hắn run lập cập, nhưng có vẻ đã chuẩn bị cho tình huống này. Thầy hét:
– Pa!… Mày…!
Lão vẫn không có vẻ sợ sệt, không xin tha, không giải thích mà đứng im chịu trận.
– Ai sai mày làm?
– …..
– Có phải thằng Giàng?
Hắn không nói. Thầy tức muốn bóp cổ hắn chết mà không được. Thầy muốn biết đứa nào đứng sau âm mưu này. Nhưng Vàng vẫn chưa hiểu đây là âm mưu gì.
– Thầy Dủn, âm mưu gì?
– Nó… nó… chắc chắn là âm mưu của thằng Giàng. Nó vẫn chưa từ bỏ âm mưu chiếm cái vị trí chủ đất đâu. Nó sai thằng này đổi xương của bố ông.
– Hả!?
Vàng không kìm được xông vào tống một quả vào mặt hắn. Máu chảy ròng ròng xuống cổ, xuống áo. À, mày dám đổi xương của bố tao lấy xương gì nào? Mày ăn gan hổ hay sao mà dám thế? Mày chỉ là một thằng thầy cúng thì sao dám làm việc này, mà dám thì dòng nhà mày cũng không làm chủ được, vậy thì chắc chắn mày làm theo lời thằng Giàng. Đúng không?
Vàng giật tay thầy Dủn ra, kẹp cổ hắn trong bàn tay cứng như sắt của mình. Hắn trợn mắt, lè lưỡi kêu ặc ặc. Thầy bảo lỏng tay ra cho hắn nói, nhưng hắn vẫn không nói.
– Thầy Dủn! Làm thế nào với nó bây giờ?
– Cứ để nó ở đây cũng không được. Giết nó ngay bây giờ thì hỏng việc lớn. Thằng Sầu, canh nó, không được để nó thoát.
Người giúp việc Sầu đã dúm vào một góc, giờ mới dúm dó bò dậy, túm lấy thằng Pa để giữ. Hắn còn run sợ hơn Pa thì liệu có giữ được nó không. Nhưng không giữ cũng không được. Hơn nữa hắn cũng biết rằng xong việc này cả hắn và Pa sẽ không thằng nào sống sót. Chết thế này hắn không muốn. Hắn không có tội trong chuyện này cơ mà. Nhưng rồi hắn cũng hiểu luôn rằng, dù có tội hay không thì sau việc này hắn cũng chết. Cái chết đã chọn hắn ngay từ hôm thầy Dủn đến nhà nhờ đi giúp việc rồi mà hắn không nghĩ ra. Hắn không được biết là việc gì, không được phép hỏi, chỉ được phép tuân theo. Nhưng hắn không nghĩ ngay được đến cái chết từ hôm ấy mà chọn cách chết cho mình. Mà dù có nghĩ ngay ra được và chọn cái chết từ hôm ấy thì cả nhà hắn cũng không được phép sống. Đằng nào thì cũng phải theo thầy, xong việc thầy sẽ chọn cho hắn cái chết và chọn luôn người về báo cho nhà đến mang xác hắn về chôn. Tại hắn, tất cả là tại hắn sinh không đúng chỗ đất đẹp mà thôi cho nên đến cái chết cũng không được biết. Để bây giờ hắn phải canh một thằng cùng chết. Nhưng hắn phục thằng Pa, nó đã biết rằng sẽ chết ngay từ khi thầy Dủn bước vào nhà. Đúng là thầy vào nhà như ma vào ngõ!
Hắn phải gồng mình lên đứng chắn đường ra khỏi hầm. Chỉ duy nhất một lối thoát ra ngoài. Không để thằng Pa chạy là được, cứ canh đến khi nào thầy xong việc rồi muốn ra sao thì ra. Vàng đã bình tĩnh hơn, cũng đành ngồi gần để canh thầy rửa xương cho bố. Vàng sợ, thằng Pa chơi bài cuối cùng mà xông vào phá nát đám xương của bố. Vàng vẫn chưa hiểu tại sao thằng Pa lại làm thế.
– Thầy Dủn, nó làm thế là như thế nào?
– Chắc chắn là thằng Giàng vẫn căm ông lắm. Nó vẫn chưa thôi âm mưu chiếm vị trí của ông. Cái máu xưng vương vẫn âm ỉ chảy trong người nó. Nó sai thằng nay tráo xương của ông cụ để nó mang xương của ông cụ về cho thằng Giàng băm vằm, đốt thành tro rồi vãi khắp nơi để ông cụ không đầu thai được thì sẽ quay lại quấy nhiễu con cháu, làm cho dòng họ nhà ta tiệt giống người, sinh ra toàn giống quái vật.
– À, thằng này thâm thật! Buồng gan nó to thật! Ài, nó mà thần phục tôi thì tốt biết bao.
– Người như thế không bao giờ thần phục ai. Chỉ có đứng trên vạn người mà thôi. Giờ hắn chỉ có đứng dưới ông cho nên hắn luôn luôn nuôi mộng đứng trên ông. Hắn còn làm đến khi nào thắng được ông thì mới hả.
– Không bao giờ có chuyện đó.
– Nhưng tại sao thằng Giàng biết được việc bí mật này của ta thì nó mới sai thằng Pa này làm?
– Hỏi thằng Pa.
– Đừng hỏi! Hắn không bao giờ nói. Ma nhà nó đã ngậm bạc của Giàng trong mồm rồi. Hắn mà mở mồm thì đời đời kiếp kiếp nhà nó không bao giờ thành người nữa.
– Vậy thầy nói xem, tại sao thằng Giàng lại biết?
– Ngay từ đầu đây đã là âm mưu của nó rồi. Người lạ mặt đến đúng hôm làm lễ ma bò cho ông. Người ấy cũng đã bị Giàng khống chế để thực hiện âm mưu phá xương cốt của ông cụ để hại ông. Người ấy mở màn cho chuỗi âm mưu này. Tôi đã bị hắn lừa.
– Nhưng tại sao hắn không sai người tự đào mộ bố tôi mà cứ để chúng ta phải làm?
– Nếu thế thì không có gì phải bàn. Nếu hắn tự sai người đào thì hiệu quả của việc tiệt dòng giống họ Vàng chỉ được vài đời. Còn để chúng ta tự làm là muốn chúng ta tự huỷ hoại dòng Vàng của ông. Huỷ hoại như thế này là đời đời, kiếp kiếp. Kể cả khi làm kiếp ma cũng không qua được con đường sâu róm, không qua được dòng sông lửa để đoàn tụ với tổ tiên. Hắn đã làm cho quan tài của ông cụ bục sẵn, cho nên khi chúng ta đào đường hầm thông tới nơi nó mới bục ra thế này làm cho chúng ta phải thay quan tài để tạo cơ hội cho thằng Pa thay xương.
– Mà kia là xương gì?
– Xương dê!
– Bọn khốn!
Vàng gầm lên và quay lại định đánh thằng Pa thì nó đã chết ngồi rồi. Nó đã ăn thuốc mà chết chứ không chờ Vàng chọn cho nó cái chết. Nó đã chuẩn bị sẵn các tình huống có thể xảy ra. Dù điều gì xảy ra thì cái đích cuối cùng của nó cũng là cái chết. Dù có thuận lợi thì khi về đến đất Mèo Vạc cũng sẽ được Giàng thưởng cho cái chết. Vậy thì chết thế nào đều không quan trọng nên hắn đã chuẩn bị cái chết cho mình, không để bất kỳ ai bắt hắn phải chết.
Vàng bất lực nhìn cái xác chết ngồi, bởi cũng không ngờ thằng Pa chết kiểu này. Sầu cũng chỉ nghĩ canh cho nó không chạy ra khỏi đường hầm chứ không nghĩ thằng này ăn thuốc để chết. Nó càng sợ rúm người và nghĩ chết ngay bây giờ và tại đây.
Nó được chết thật. Thầy Dủn không thèm nhìn hay nói với nó một lời. Thầy đến nhét vào mồm nó một cục thuốc bắt nó nuốt. Thầy bành mồm nó, nhét hẳn vào cổ họng nó, lấy tay đẩy hẳn xuống. Nó trợn mắt và không bao giờ nhắm lại nữa. Nó không cam tâm.
Khi bọn Pao về đến nơi, thấy một đống xương trắng hếu, hai cái xác nằm chồng lên nhau, một cái không nhắm mắt. Pao quá sợ nhưng không dám nói gì. Pao khom người bò qua hai cái xác, đưa tay vuốt mắt cho xác thằng Sầu nhưng thế nào nó cũng không nhắm. Pao lấy rượu rửa tay rồi vuốt tiếp một lần nữa nó cũng không nhắm. Pao hiểu chuyện xảy ra quá tàn nhẫn nên không dám nói một câu nào. Thầy Dủn để Pao làm, làm xong nó vẫn mở trừng trừng thì mới nói:
– Nó không được phép nhắm. Ta đã bắt nó làm ma cũng phải mở mắt để trông gương thằng Pa mà làm kiếp ma hiền, không được làm ma ác.
Pao rùng mình nhìn thầy, càng ngày thầy càng độc. Bất chợt Pao thấy trong thầy có còn hồ ly trắng đang cười. Con hồ ly thành tinh trú ngụ trong thầy. Pao bắt đầu sợ. Sợ rằng không biết bao giờ đến lượt mình rơi vào cảnh này.
Chỉ còn lại thầy, Vàng, Pao với hai người khiêng quan tài sang núi Khía Lìa. Việc đáng ra không phải làm thì đã làm rồi. Không thể đặt quan tài vào chỗ cũ nữa, dẫu không phải đúng mắt Rồng, thì khi đã dịch chuyển thì phải dịch chuyển, mộ mới đã chuẩn bị xong. Tất cả đều chỉ có từng này người biết chuyện gì đã xảy ra. Cho đến mãi về sau này, không ai được biết điều gì đã làm trong đường dẫn từ núi Đầu Rồng sang núi Khía Lìa. Ngay từ khi về đến đường hầm, nhìn thấy việc đã xảy ra thì Pao từ bỏ hẳn lời xin Vàng cho Chơ được sống, vì không biết mình có cơ hội mở lời nữa không. Nhưng đến giờ thì thầy Dủn chỉ cho hai người giúp việc ăn thuốc. Pao được thoát.
Pao chợt nghĩ mình thật hèn. Nếu thầy Dủn có bắt mình chết mình cũng không chết chứ. Tại sao mình lại phải giống những người kia? Mình – Vàng – thầy Dủn là ba chân kiềng. Những gì mình làm từ ngày đầu gặp Vàng đến giờ không kém thầy Dủn, thì cớ gì thầy có quyền hơn mình. Thầy không bao giờ có quyền định đoạt việc cho mình. Thầy là người lo đường âm, còn mình lo đường dương cho Vàng cơ mà. Không có mình Vàng có được đứng ở vị trí chủ đất như ngày hôm nay không? Hơn nữa, việc thôn tính đất Mèo Vạc còn chưa làm xong, thằng Giàng Thụ Ngãi vẫn đang âm mưu chiếm đất Đồng Văn. Thì mình mới là người quan trọng hơn thầy.
Lên được đến mặt đất trời mờ sáng, Tuyết rơi lấp kín đường hầm. Pao đẩy tuyết đi trước, Vàng đi giữa, thầy Dủn đi sau cùng. Cửa đường hầm lại được lấp lại, không còn dấu vết gì. Bốn người nằm trong để giữ đường hầm được bí mật mãi mãi. Nhiều lúc Pao tự hỏi: “Có nhất định phải tàn độc như vậy không?” Nhưng không bao giờ dám nói ra mồm. Thầy Dủn có gan làm tất cả. Vàng cũng đủ mạnh làm tất cả. Mình cũng đã cưỡi lên lưng cùng hai con hổ này phi trên đại ngàn rồi thì không được phép dừng. Quay bước về dinh Pao chợt nhìn thấy con hồ ly trắng vụt ra khỏi thầy Dủn phóng thẳng vào rừng. Nó tự rời khỏi thầy hay thầy đẩy nó đi? Nó có còn quay lại thầy nữa không?
Rồi Pao cũng chợt nghĩ: “Ảo giác thôi! Mình không sợ thầy, không sợ hồ ly. Thầy cũng chỉ như mình thôi”. Pao không muốn về dinh lúc này mà muốn về Lũng Phìn. Pao muốn chui vào căn nhà trình tường thấp mà ấm mùi khói của vợ. Vợ nhất định không theo Pao sang Sà Phìn. Vợ muốn ở nhà giữ lửa cho căn nhà không lạnh lẽo để đợi Pao về. Sà Phìn không phải nhà của Pao. Mà dù Pao có mua đến bao nhiêu nhà bên này cũng không phải nhà của Pao. Đất của Pao là ở Lũng Phìn.
Đã có lúc Pao nghĩ xin Vàng cho về bên này làm một Lý trưởng. Pao sẽ quản đất mạn đông cho Vàng. Pao sẽ làm tốt việc nuôi quân mạn đông và nộp thuế đầy đủ. Nhưng cũng chưa bao giờ dám nói ra.
Pao không vào dinh nữa mà xin về Lũng Phìn luôn. Tết đã đến đầu núi rồi. Pao có nhà, cần phải về. Vàng cũng không giữ được. Việc đã làm thì xong rồi, việc sẽ làm chưa đến lúc.
Pao về trong đầu nghĩ giờ này Lũng Phìn đang vui hội Vỗ Mông. Ngày này hơn mười năm về trước mình cũng ở hội Vỗ Mông đầu núi Lì Tro Tổng.
Nắng đổ dài trên từng sườn núi. Năm nay ấm áp, hoa đào, hoa lê nở sớm. Người già bảo, ấm đến sớm sẽ được mùa sớm. Pao chẳng nhớ năm ấy nhà có được mùa không nhưng Pao thì được vợ. Lý trưởng Lũng Phìn mở hội Vỗ Mông cho cả vùng. Pao vác sáo dọc đi, lượn khắp núi đồi. Đám vui nào cũng sà vào. Rượu và thắng cố không quyến rũ Pao. Pao thích đám múa khèn, thổi sáo hơn. Pao đã cưỡi con ngựa ô của mình lên núi rồi xuống núi mấy ngày nhưng chỉ để chơi, không nhằm chủ định điều gì. Nhưng người ấy lại như con gà trống đẹp mã vỗ cánh phành phạch trên mỏm đá để Pao phải để mắt tới. Đứa con gái đẹp mã ấy đã cất lên tiếng vỗ cánh mời gọi Pao. Quả tình là nó đẹp hơn tất cả những đứa con gái chơi hội và Pao hiểu nó vỗ cánh gọi mình. Nó không phải là một đứa bình thường, váy áo kia không phải của nhà dân.
Pao đến trước mặt nó. Nó vẫn đứng thổi kèn lá cho Pao nghe. Chân Pao đã xuống ngựa đến đứng trước mặt rồi mà nó vẫn không dừng thổi. Mắt nó ướt nước long lanh nhìn Pao. Cái hồ mắt rồng lóng lánh này có dành cho Pao không? Một thằng trai đã đi nhiều núi, vượt nhiều đá nhưng hôm nay mới gặp một đứa con gái có đôi mắt mùa thu đầy dịu dàng mà sâu lắng đến vậy.
Pao xích lại thật gần. Nó dừng thổi, tay cầm cái lá nhìn Pao không nói. Pao nghĩ luôn đến tín hiệu cần dùng mà đưa tay vỗ nhẹ vào hông nó. Nó để yên cho vỗ, nở một nụ cười tròn xoe như xoáy trôn ốc. Pao điếng người với cái mặt nó như mặt trời ngày nắng sáng. Sự rực rỡ này Pao cũng không dám chắc là có dành cho mình. Mặt nó sáng trắng như ánh sáng toả từ trời cao xuống. Nó lại không phản ứng mà để yên cho Pao vỗ. Trong lòng Pao đang mong nó vỗ lại mình một cái, vậy mà nó lại đứng yên. Pao nhìn nó nhiệt thành nhưng không dám nói gì. Tâm trí đang chạy lung tung làm cho không biết nói gì, làm gì tiếp theo. Pao chưa từng nghĩ mình sẽ gặp một người như thế này trong hội chơi xuân nên chưa hề tưởng tượng ra sẽ thế nào. Ấy vậy mà nó lại đi. “Ơ, đi à?” – Pao bất chợt kêu lên không định trước làm nó giật mình quay lại nhìn. Pao xấu hổ quá, làm sao đây, nó mà mắng thì biết làm sao.
Nó lại quay đầu bước tiếp, nhưng trong ánh mắt quay lại nhìn thì rõ ràng là không trách móc mà là mời mọc. Pao nghĩ mình sẽ đi theo. Nó đi không nhanh không chậm. Lại đi dọc lên núi, chứ không đi xuống phía dưới chỗ đông người. Pao hiểu ngay rằng nó muốn tách đám đông để lên đỉnh núi. Thế là nó đồng ý à? Nó không từ chối Pao à? Và Pao đi theo sau, không gần quá, cũng không xa quá. Nó đặt cái lá lên môi. “Núi lên đầu núi, đồi lên đỉnh đồi/ Đôi ta phải chim gù chim gáy thì mới sánh được đôi.” Pao cũng đưa sáo lên miệng đáp lời “Chim gù, chim gáy có đôi/ Phải anh, phải em sánh đôi đi cùng.”
Nó biết Pao muốn nói gì, Pao cũng hiểu rồi. Đến khi không còn người nào xung quanh nữa thì nó dừng. Mồ hôi vã ra trên trán thành những giọt óng ánh, long lanh dưới ánh mặt trời làm cho khuôn mặt càng sáng trắng trên đỉnh đồi. Pao đến đứng cạnh, nó đưa tay vỗ nhẹ vào mông. Pao rùng mình một cái rất nhẹ, như thể đã chờ đợi tín hiệu này lâu lắm rồi. Cả người Pao đã căng ra từ khi cất bước theo nó, đến giờ mới được trùng xuống. Pao nhìn nó cười và nhận được cái cười đáp lại. Pao đưa tay về sau, vỗ nhẹ cái nữa vào hông nó, lần này thấp hơn cái vỗ lúc trước. Nó cười toả nắng vỗ lại thêm một cái nữa. Nhưng sao nó vẫn chưa nói. Hay là nó xấu hổ, đúng rồi, thế thì Pao nói trước vậy.
– Tôi trông em như ánh mặt trời ngày mới vậy.
Nó cười khúc khích làm Pao hơi sợ. Nói thế có quá lời không nhỉ? Không quá mà. Khuôn mặt này đẹp như mặt trời mới mọc thật mà. Pao đành cũng cười với nó và nhận được một cái vỗ mông nữa. Cứ thế, Pao và nó đã vỗ đủ chín cặp vỗ rồi nó mới nói.
– Anh Pao cũng không phải mạnh dạn lắm nhỉ!
– Tôi….
– Em đã trông thấy anh từ đầu núi bên kia, từ mùa xuân năm ngoái.
– Thế thật à?
Pao thấy mình ngốc hơn đứa gái này rất nhiều. Vậy mà Pao vẫn được nó chấp nhận thì mình sẽ không bỏ lỡ. Pao kéo luôn nó xuống núi và về nhà. Pao nghĩ không cần cướp, không cần lôi quá mạnh. Lần đầu tiên Pao nắm tay một đứa con gái. Tay nó mượt và mềm như bắp ngô non. Nó vẫn để yên cho Pao kéo đi thì Pao sẽ đưa luôn nó về hỏi mẹ xem một đứa như này làm dâu mẹ có được không.
Nó cứ đi sau Pao về đến nhà thật. Và từ khi nó bước vào nhà thì không có ý định quay ra nữa. Cả đời nó và đời Pao đã gắn với nhau từ ngày ấy. Cho đến bây giờ, khi bước qua cái ngưỡng cửa thì đã thấy nó ngồi sẵn ở cửa cái bếp lò rồi. Vợ luôn luôn đợi Pao ở chỗ ấy, nơi ấy ấm áp hơn bất kỳ chỗ nào. Pao biết dù có đi khắp muôn nơi cũng không bao giờ bằng ở nơi cửa bếp nhà mình khi có vợ ngồi đợi mình về.
Ấy thế mà có lần vợ nói: “Anh Pao cứ tìm một người thay áo, rửa chân ở bên Sà Phìn cũng được.” Mình đã trợn mắt lên mà nhìn nó. Cái ý nghĩ này chưa nảy ra trong đầu mình thì vợ đã lo đến rồi. “Không phải mình không còn muốn ở bên tôi nữa chứ?”, “Không phải, mà là em nghĩ anh cần một người giúp đỡ ở bên nhà bên ấy.” “Tôi không có nhà bên ấy mà, đừng nghĩ như thế nữa nhé!”
Thế mà vợ khóc. Vợ không muốn thế, mà vẫn phải nghĩ thế thì Pao biết vợ khổ tâm đến thế nào. Nhưng không bao giờ vợ muốn sang bên Sà Phìn ở hẳn. Cả Pao cũng biết, bên ấy là đất của Vàng chứ không phải của Pao, vậy thì một nơi tốt nhất cho Pao dù sau này có ra sao thì vẫn chỉ là Lũng Phìn mà thôi. Vợ cũng hiểu điều ấy và nhất định ở đây giữ gốc cho Pao. Vì thế mà Pao không bao giờ muốn có thêm một nhà bên Sà Phìn. Pao sợ điều gì đó có thể xảy ra mà không định đoạt được nếu có hai nhà. Điều này càng hiển hiện khi Vàng có thêm một người đàn bà nữa. Người thứ hai đã ra đi rồi. Người cả thì vẫn còn đầy đủ vị thế của mình, thế mà người thứ ba đã muốn chuyển sang căn buồng lớn rồi. Đàn bà, có một thì tốt, có nhiều thì loạn. Pao không biết thời gian tới Vàng có đủ vững vàng để thu xếp chuyện trong dinh hay không, trong căn nhà ấy, có quá nhiều oan trái rồi, Vàng cần phải thu xếp tốt thì mới đứng vị trí chủ đất mãi mãi.
***
Người vợ thứ ba ấy, Vàng đem về từ Phó Bảng. Người ấy lại đem theo một thằng Pháp. Rồi nó lại trở thành cố vấn cho Vàng. Pao không hiểu cố vấn là cái gì nhưng không thích nó. Thầy Dủn bảo cũng như Pao thôi, giúp việc cho Vàng, giúp phiên dịch tiếng của thằng Pháp để đánh đuổi nó đi. Cũng cần phải có người biết tiếng nó thì mới hiểu bọn Pháp muốn gì. Pao nhìn không thấy điều tốt ở thằng Prăng-xoa này. Nó lại hay rủ rê cậu cả lên Phó Bảng chơi bời. Vàng lại bảo kệ cậu, để cậu học tiếng Pháp, đến lúc học được thì tống cổ thằng Phrăng-xoa đi, để lâu nóng mắt lắm. Thế mà mấy năm liền, ông lại còn cho cậu cả xuống Hà Nội học nữa, không biết cậu sẽ theo con đường nào, theo Pháp, theo Việt Minh hay theo con đường riêng của người Mèo? Sự tính toán của Vàng không bao giờ Pao lường được.
Chưa dẹp được thằng Pháp nên càng ngày Vàng càng đau đầu. Chúng càng ngày càng hung hăng, Vàng không muốn có sự tồn tại của chúng nữa, nhưng hiệu lực của cái thoả ước từ ngày thắng đồi Đồn Cao chúng đã không coi ra gì nữa. Chúng lại giúp sức thằng Giàng nên nó càng ngày càng mạnh, Vàng muốn loại bỏ thằng Giàng trước, để không còn vây cánh cho Pháp, bớt đi một đối thủ sẽ có nhiều thời gian đánh thằng Pháp hơn, thêm nữa, mối thù hại mộ bố Vàng còn chưa trả được nên càng căm thằng Giàng hơn. Song đôi khi Vàng cũng thương đứa em gái khốn khổ đã được gả cho Giàng Thụ Ngãi từ ngày đầu kết thân. Từ khi không còn là thông gia nữa thì em gái cũng phải sống cuộc sống địa ngục ở bên nhà Giàng. Song không thể mang em về được, đưa em ra khỏi kiếp làm dâu nhà Giàng là việc không thể. Đàn bà Mèo đã đi làm dâu là không bao giờ quay về nữa. Cho dù Vàng có cho người sang bắt em thì em cũng không về, không bao giờ thay đổi được số phận của em nữa rồi. Em là đứa Vàng yêu quý nhất, chọn một thằng xứng đáng với em nhất để gả những mong em sống trong dòng họ ấy được nở mày nở mặt hơn mấy đứa em khác chỉ làm vợ những thằng Lý trưởng cho Vàng. Nào ngờ cái yêu quý nhất đã vuột khỏi tay, bay về phía kẻ thù rồi. Không biết em có oán trách Vàng không?
Mà cả Pao nữa, sao Pao không nhận đứa em gái út? Pao mới chỉ có một đứa vợ bên Lũng Phìn thôi, Vàng muốn để đứa em gái út làm vợ để Pao thấy rằng Vàng trân trọng Pao đến mức nào. Thế mà Pao không nhận, lại còn bảo tài hèn của mình chỉ đảm đương được một nhà thôi. Đàn ông Mèo mà chỉ chung chăn gối với một đứa đàn bà thì liệu có được không? Lý do ấy là không chính đáng, nhưng còn bắt Pao nói ra tại sao thì chắc chắn không bao giờ Pao nói. Pao sợ phụ thuộc chăng? Không phải, có Pao mới có ta cơ mà. Nhiều lúc ta cũng không giải thích được về Pao nữa.
Nhưng đã lâu rồi ta không có tin tức gì về em gái Trò bên Mèo Vạc. Hay là sai người sang xem em sống ra sao nhỉ? Thế mà thầy Dủn bảo dạo này ta hơi uỷ mị, không cứng cỏi thì làm sao mà tiêu diệt được thằng Giàng. Ôi, cuộc chiến quyết định sắp bắt đầu rồi, ta biết phải làm sao cứu được em ra. Ta đã ra lệnh cho lính không được làm hại em, nhưng biết làm sao được đạn hay hướng nào. Có phải thằng lính nào cũng biết mặt em đâu.
– Thưa Vàng, vài ngày nữa kế hoạch bắt đầu, tôi muốn làm một việc để có sự phù hộ cho chúng ta đại thắng. Xin Vàng đồng ý!
– Là việc gì? Thầy Dủn sẽ lại làm việc đường âm chứ?
– Đúng ạ!
– Thầy cứ nói.
– Tôi muốn cho thằng Giàng ăn tim ạ!
– Sao? Dòng nhà nó kiêng ăn tim cơ mà.
– Chính vì thế tôi mới muốn cho tổ tiên nhà nó bực mà không phù hộ cho nó thì ta chắc thắng cả về đường âm và đường dương.
– Ai sẽ làm việc này?
– Thằng Prăng-xoa! Chỉ có nó mới đảm nhận được việc này. Nó ra vào đồn Sảng Pả với bọn quan Pháp bên ấy không khó khăn gì.
– Liệu nó có chịu giúp ta không, bên ấy chúng nó trọng thằng Giàng lắm.
– Tôi đã có cách. Vàng cứ để tôi lo việc này trước khi chúng ta tiến công về Mèo Vạc.
– Được. Miễn là không ảnh hưởng gì đến kế hoạch đã chuẩn bị, gần đến ngày rồi đấy.
Vàng biết thầy Dủn đã nói ra là đã có sự chuẩn bị trước rồi. Thầy phải chắc chắn thì mới bàn với mình. Chưa bao giờ thầy làm hỏng việc nên việc này để chuẩn bị cho cuộc tiến quân về Mèo Vạc thành công thì cứ để thầy làm. Nhưng Vàng cũng lo lắng, thằng Prăng-xoa không biết gì về cuộc tiến công, là cố vấn thực ra cũng chỉ là thằng dạy tiếng Pháp cho con ta mà thôi. Nó lại còn thông dâm với vợ ba của ta. Ta đã căm nhưng chưa làm gì được nó. Ta chỉ cần một nhát thì nó hết đời. Nhưng thằng Pháp sẽ không để ta yên. Giết cố vấn của nó thì sẽ hỏng hết kế hoạch lâu dài của ta. Ta đã nhịn lâu rồi, nhịn thêm nữa cũng chưa vội. Lần này thầy Dủn chọn nó làm việc này là một tên trúng nhiều đích. Ta hiểu thầy dùng nó vào việc gì rồi.
Phrăng-xoa không muốn đi Mèo Vạc, dù là việc gì thì cũng không có việc của nó ở bên ấy. Nó ở bên này có việc quốc mẫu giao cho. Số nó thế mà thanh nhàn, chỉ cần ở trong cái dinh thự này, chức phận cố vấn thì ít, nội gián thì nhiều, việc dạy tiếng Pháp cho thằng con Vàng cũng không quan trọng, thế mà nó lại được gần gũi với người đàn bà quyền lực nhất xứ Đồng Văn. Đàn bà ở đâu hắn cũng gặp rồi, nhưng chưa đứa nào làm nó thích thú bằng con đàn bà lẳng lơ mà lắm tài này. Thân là chủ cái dinh thự thế này, cái gì nó cũng có, chỉ có một điều không ai làm nó thoả mãn. Bọn đàn ông Đông Dương, lại là đàn ông Mèo chả được mấy nả. Ả này đáng lẽ phải được sinh ra ở bên Tây mới đúng. Xung lực của nó mạnh thật, nhiều khi mình còn chưa làm nó thoả mãn thì đã đến đỉnh của mình. May mà đời mình gặp được nó, không thì không biết sống ra sao những ngày mù mịt ở xứ thâm u tù mù này.
Xa nó vài ngày cũng không quan trọng, quan trọng là mấy thằng Mèo này định dùng mình vào việc gì mà sai mình sang Mèo Vạc đây? Mấy cái đầu u tối này nhiều khi nảy ra những ý định oái oăm lắm, mình phải cảnh giác. Nhưng không đi cũng không được với chúng nó. Thằng Dủn quá nguy hiểm, mình không lường được những gì nó đang đặt ra sau lưng mình.
– Anh Prăng-xoa ạ, việc này anh phải giúp Vàng. Ông ấy bận việc nên muốn nhờ anh giúp đi Mèo Vạc một chuyến.
– Mèo Vạc không có việc của tôi mà.
– Không phải việc, mà là nhờ việc riêng thôi.
– Việc gì?
– Lâu lắm rồi Vàng không được gặp cô Trò, không biết cô sống bên ấy có tốt không, nay nhờ ông đi sang thăm cô ấy một chuyến, chuyển lời thăm của ông đến cô ấy. Nếu nhờ tài khéo léo của anh mà đón cô ấy về đây chơi một chuyến thì đội ơn anh lắm.
– Các ông đúng là rắc rối quá. Cứ cho người đi đón cô ấy về mà thăm nom nhau cho đỡ nhớ thì sao nào?
– Anh không phải người Mèo anh không biết đâu. Tục người Mèo khắt khe lắm, đã đi làm dâu nhà khác thì về nhà hơi khó, đằng này hai nhà lại không phải thân thiết như xưa nữa. Thế nên trong chuyện này chỉ có anh mới giúp được Vàng thôi.
– Tôi sẽ sang nhà Giàng, nhìn thấy cô ấy, thăm hỏi là được chứ gì?
– Ấy, như thế thì bình thường quá. Hơn nữa, anh vào được nhà ấy cũng không dễ mà. Anh là cố vấn cho Vàng, Giàng sẽ không tiếp anh mà.
– Vậy thì làm thế nào?
– Anh cứ lên đồn Sảng Pả với các quan Pháp chơi như bình thương. Anh sẽ mở một bữa tiệc mời các quan bên ấy gọi là gặp mặt. Bữa tiệc ấy anh nhờ quan trên đồn mời nhà Giàng lên ăn cùng cho vui. Nhờ luôn là đưa cả cô Trò đi nữa. Trong bữa tiệc ấy, anh tranh thủ thăm hỏi cô Trò và tặng quà của ông Vàng cho cô ấy nữa.
– Đơn giản thế thôi sao?
Phrăng-xoa không nghĩ chỉ đơn giản như thế. Dòm tận mặt thằng Dủn mà hỏi nó cũng chỉ cười cười: “Đơn giản thôi, đơn giản thôi, chỉ là ông nhớ cô Trò quá, muốn thăm hỏi cô ấy thôi mà.” Có hỏi thêm cũng không tìm được kẽ hở trong kế hoạch của thằng này. Prăng-xoa chỉ còn cách đi Mèo Vạc.
Vàng cho vài người đi cùng hắn. Gọi là mang đồ đi tặng cô Trò và nấu tiệc đãi các quan trên đồn Sảng Pả. Lại thêm rất nhiều thuốc tặng các quan nữa. Prăng-xoa biết mấy thằng đi theo này có nhiệm vụ của nó chứ không chỉ đơn giản như vậy, nhưng biết làm thế nào mà moi mồm chúng nó nói ra được.
Đoàn người rễu rện đi trong sương mờ. Prăng-xoa biết người tình đã dậy từ sớm, đứng trước cửa phòng mà nhìn đoàn người ra đi. Tối qua, nó đã bảo mình không nên đi, hoặc là đi thì không đến nơi. Nhất định Vàng đưa mình vào một cái bẫy nào đó. Liệu có còn trở về với người tình thân yêu không. Nhưng mình biết làm thế nào đây. Không phải đi một mình mà muốn rẽ đâu thì rẽ, mấy thằng lính này chính là giám sát mình. Một mình mình không thể chống lại chúng. Trong những cái hòm kia đâu phải chỉ riêng bạc và thuốc, chắc chắn còn cái gì đó nguy hiểm cho ta hoặc cho thằng Giàng. Nhưng trên đường một mình ta không làm gì được. Các quan trên đồn cũng sẽ không giúp gì được trong việc này. Thôi kệ, cứ đi, khi đã ở trên đồn Sảng Pả rồi thì sẽ mật báo cho các quan cảnh giác. Chắc nó muốn giết thằng Giàng thôi. Kệ nó, thằng nào chết ta cũng có lợi. Hổ báo đánh nhau, tiều phu đắc lợi, lo gì.
Vàng Sì Lử được trở về Mèo Vạc trong vai trò đi giúp đỡ Prăng-xoa, nó lấy làm mừng trong bụng. Kế hoạch của Vàng giao lần này không phải nhỏ. Phải một mũi tên trúng nhiều đích. Đã bao nhiêu năm nay, giấu mối thù phá nhà, giết cha đối với Giàng Thụ Ngãi đã nuôi lớn trong bụng. Từ khi mất vị thế chủ đất vào tay Giàng Thụ Ngãi thì không còn con đường nào khác để sống. Đăng lính thì Pháp không nhận, thằng Ngãi đã chặn đường của mình, nó đã hối lộ Pháp để không nhận mình vào lính. Bao nhiêu năm trốn chui trốn lủi may mà không chết. Mối thù lớn dần trong lòng nặng hơn quả núi. Khi nó sắp đè mình chết bẹp thì may đã tìm được dòng Vàng. Tổ tiên mình vẫn phù hộ mình phục thù. Mình đã tìm được quả núi lớn để dựa, để vùng lên đạp nó xuống đất đen.
Sì Lử dắt con ngựa đi ngay sau Prăng-xoa. Trong lòng mấy thằng lính đều  nghe lời chỉ huy của nó và nó chỉ chịu sự chỉ huy của Prăng-xoa, nhưng nhiệm vụ thực sự thì mấy thằng đều biết nó mới là đứa chỉ huy. Prăng-xoa cũng không thèm đếm xỉa gì tới bọn này, chỉ tổ mua cái bực vào người. Sang Mèo Vạc, lên đồn đánh chén một bữa, mượn mấy đứa gái chơi một đêm rồi lại về cho sướng cái thân, còn kệ cha đứa nào đánh đứa nào. Nhưng không hiểu thằng Vàng nó nhét những gì vào mấy cái thùng kia mà dặn nhất nhất phải nghe theo, hộp nào dành tặng cô Trò, hộp nào tặng các quan trên Sảng Pả. Nó phải định rõ cho mình như thế, chắc chắn có mục đích. Không moi được bí mật trong những cái hòm kia cũng là một thất bại của thằng cố vấn là mình, nhưng cái đám Mèo mọi rợ này cũng lắm mưu nhiều kế mà mình không thể lường trước được.
Mèo Vạc quả là một mảnh đất thiêng, đã sinh ra thằng Giàng Thụ Ngãi này để đối chọi với Vàng Chính Thềnh bên Đồng Văn. Nguồn nước đồi Sảng Pả là nguồn nước rồng phun ra nên mới nổi dòng máu rồng ở đất này. Có khi thằng này còn hơn thằng Vàng ấy chứ, chả đã có câu: “Con chim có tổ, người ta có quê/Quê ta là Mèo Vạc” là gì. Đất này là đất quê, sẽ sinh ra những thằng ghê gớm. Mẫu quốc cũng đã nghiên cứu phong thuỷ thì mới đặt đồn ở Sảng Pả chứ không phải chỉ vì đất rộng, đất bằng hơn những nơi khác.
Mèo Vạc – cái tên như thể không phải của xứ Đông Dương mà của Tây Âu mới đúng. Mẫu quốc chọn vùng đất này để biến cả xứ Đông Dương làm thuộc địa thật là sáng suốt. Khi nào bình định xong mình sẽ làm một cái biệt thự ngay bên con suối Chúng Pủa kia để an hưởng tuổi già. Mình sẽ lấy ngay cái dinh thự của thằng Giàng này mà sống, đỡ phải xây dựng lại. Nó đã được chọn từ thời thằng Vàng Vả Pó đến Giàng Thụ Ngãi mà vẫn phát thì chắc chắn cũng chẳng khác nào đồi Kim Quy bên Sà Phìn, hơn nữa nó còn có dòng suối thiêng chảy xung quanh. Nguồn suối ấy đã được đôi chim chờ gia ngày ngày nhặt hết những lá độc để suối được bổ dưỡng thì ai ai cũng được trường thọ. Chả biết truyền thuyết có đúng không nhỉ? Rằng: ………..
Sì Lử chịu trách nhiệm nấu bếp chính, hôm nay nó sẽ làm chủ bếp để đãi các quan Pháp đặc sản của người Mèo. Nó đã mang rượu ủ chum, chè chảm mã, thịt thỏi khô, tỏi vùng đá, hạt tiêu rừng từ Sà Phìn sang để trổ tài những món ngon chỉ có của người Mèo. Bữa tiệc mang danh Prăng-xoa bao trọn cả đồn Sảng Pả, mời thêm các chức dịch trong vùng về. Tất cả những gì sang trọng của người Mèo được Lử bày ra cho Prăng-xoa tha hồ khua môi múa mép. Vị trí oai nhất trong các vị khách hàng chức dịch đương nhiên dành cho Giàng Thụ Ngãi. Sì Lử cho người đi bắt bò về nấu thắng cố đãi tiệc. Rượu ngon và thắng cố bò người Mèo nấu thì chưa ai có thể từ chối. Từ khi bếp nổi lửa, mùi hương liệu đã dậy điếc mũi các quan. Thắng cố thì vùng Mèo nào cũng có, nhưng ở Mèo Vạc, thắng cố được nấu từ nước lấy từ hồ Mắt Rồng có vị riêng, mùi riêng mà chưa ai tả nổi. Đồi Sảng Pả thơm lựng mùi rượu già hương bắp, chan hoà vị men lá nồng nàn, quyện hương thảo quả, hạt dổi, củ sả quấn quyện vị béo ngậy của thịt làm ấm không gian trong tiết trời lạnh giá. Khi Lử nếm thấy thịt ăn giòn giòn thì cắt nhỏ phần tiết đã được đánh đông từ trước thành những miếng vuông vuông nho nhỏ xinh xinh đổ vào chảo. Prăng-xoa không chịu được mùi hấp dẫn đến nghẹt thở liền chạy xuống khu nấu đòi nếm. Lử bảo: “Ông cứ từ từ, tiết còn chưa chín thì chưa làm gì được đâu.” Prăng-xoa không hiểu thâm ý trong câu nói của Lử, lại lấy muôi to đảo đều chảo thắng cố cho dậy mùi thêm rồi dỏng cái mũi lõ lên hít hà rồi lơ mơ thưởng thức như đang say vị nồng đượm. Tiết chín, Lử bảo: “Ăn thắng cố phải ngồi xổm như mọi người Mèo khác, ông ra dãy ghế kia ngồi nhé!” Prăng-xoa chạy ngay ra chỗ Giàng Thụ Ngãi ngồi như hắn. Những tấm gỗ dài xếp thành dãy, thành dãy trước sân đồn, san sát xin xít nhau là những rá mèn mén, thịt bò khô xào tỏi, thịt lợn treo xào bóng mỡ, rượu cả chum, cùng những chiếc muôi gỗ gợi dạ dày nao nao. Quyến rũ hơn nữa là những bát muối ớt. Muối được lấy của đồn nên Lử làm thật nhiều. Muối rang vàng vàng, sầm sậm, nướng ớt chỉ thiên cùng giã nhỏ, thêm nhiều nhiều lá chanh thái chỉ nữa, trộn đều được bát muối ớt màu đẹp như màu thổ cẩm người Mèo. Muối ớt làm đậm đà hơn cho thắng cố, dậy mùi hơn cho thảo quả, hạt dổi. Ăn thắng cố đã thành từng nhóm, từng nhóm, rôm rả chuyện trò, tôi mời anh một bát, anh mời tôi một bát. Đám tiệc tưng bừng bởi những tiếng Mèo, tiếng xì xồ của tiếng Pháp. Thế mà chỉ riêng thằng Giàng lại khinh khỉnh, không thèm để mũi đến món thắng cố. Lử hiểu nó lo lắng điều gì, liền bảo Prăng-xoa đến bảo Giàng cứ yên tâm ăn thắng cố. Giàng vẫn khinh khỉnh, không thèm bắt lời:
– Ông cứ yên tâm ăn đi, tôi đã biệt đãi riêng đối với dòng họ của ông là không cho tim vào bất cứ món nào. Tim vẫn để riêng ra đây, mời ông xem.
– Xem ra ngài cũng biết phong tục, tập quán người Mèo nhỉ!
– Cũng là do thằng làm bếp bảo tôi vừa mới biết. Nhưng nó bảo vậy thì nghe vậy, chứ tôi cũng chưa lý giải được tại sao nhất định dòng Giàng của ông hay bất cứ dòng Giàng nào của người Mèo đều không ăn tim. Chắc là quan niệm nhỉ? Ông có thể hân hạnh cho tôi biết được không?
– Ồ, được, chả gì thì các ông cũng nên hiểu chúng tôi, thì mới cày chung trên một mảnh nương được.
– Được, được, ông kể tôi nghe!
– Truyện cổ của chúng tôi kể lại rằng, khi thiên di xuống phương Nam để tránh Hán tộc thì chúng tôi đã mất hết, cha mẹ đã chết trên đường chạy nạn. Đến khi chúng tôi chọn được mảnh đất Mèo Vạc này để ở, không còn chiến tranh với người Hán nữa thì anh em mới kiếm được một con bò để mổ làm ma khô cho bố mẹ. Thằng em út họ Giàng chịu trách nhiệm mổ bò ở bờ suối. Đến khi nấu nướng xong, đem lên cúng thì không thấy quả tim đâu. Người anh cho người xuống nồi tìm cũng không thấy đâu, hỏi em em bảo không biết. Người anh nghi ngờ em vì đói quá đã ăn mất quả tim rồi, cho là em bất kính với bố mẹ nên tức giận quá đã chém chết người em. Cuối cùng, khi việc đã xong, mọi người đem bát đũa ra suối rửa thì lại thấy quả tim mắc vào một búi cỏ, liền về báo cho người anh. Người anh biết là em mình bị oan rồi, anh đã giết nhầm em rồi thì ân hận quá khóc thét lên và thề rằng, từ giờ về sau hễ là người họ Giàng thì không được ăn tim để chuộc lỗi với người em. Từ đó, ai là người họ Giàng thì không bao giờ ăn tim.
– Ồ, truyện cổ của các ông quả là rất thú vị. Tôi rất tôn trọng các ông, sẽ không nấu tim.
Mặt Giàng nở ra, tươi hơn hớn vì biết mình rất được tôn trọng, bọn Pháp xem ra cũng biết tôn trọng phong tục tập quán đấy. Một phần là chúng còn sợ ta, sợ một Thống lý đất Mèo Vạc, chứng tỏ uy thế của ta không phải vừa. Cuộc rượu rôm rả hơn, các quan Pháp đều xì xụp món thắng cố. Lòng dạ hả hê, thằng Prăng-xoa cũng là thằng biết ăn biết uống, tấm tắc khen bọn Mèo thế mà sáng tạo ra món ăn này lạ thật. Ồ, giá như mà không có cái truyện cổ kia thì dòng Giàng sẽ được ăn món tim tuyệt ngon, mà nếu nồi thắng cố này có tim bỏ vào thì chắc sẽ bổ dưỡng hơn một tí. Hà… hà…. Hôm khác sẽ nấu một nồi không có thằng Giàng và sẽ có tim. Hay thật! hay thật!
– Này ông Giàng, ông có thấy thiệt thòi không?
Giàng Thụ Ngãi mặt mũi đã phừng phừng, lại bị hỏi một câu động chạm đến lòng tự tôn dòng họ thì tức muốn lộn tiết với thằng Pháp mất lịch sự này. Hay là hắn muốn chọc ngoáy mình đây, xỉ vả truyền thống của ta à? Mày say rượu nên không nhớ gì à? Hay là thằng Vàng xúi mày chọc tức ta? Ta vừa kể cho mày nghe lý do tại sao ta không ăn tim thế mà giờ mày đã quên ngay được, hay là cố tình quên? À, mày cố tình à? Mày muốn chết à?
– Tôi nghĩ chỉ là chuyện thôi mà, không phải sự thật. Ông cũng là người, chúng tôi cũng là người, ai mà chả ăn tim, có sao đâu. Lại còn bổ là đằng khác đấy. Hay là ông thử tí nhỉ! Bọn bay, nấu quả tim này cho ông Giàng ăn.
– Ô, thằng này, xỉ vả ta à?
Đúng lúc này, một thằng lính chạy lên rỉ tai Giàng là thằng Prăng-xoa chơi đểu, nó băm tim nhỏ ra rồi cho vào thắng cố nấu lẫn rồi. Nó còn chìa ra cái cuống tim trước mắt Giàng. Giàng vồ lấy quả tim vẫn còn đỏ đòng đọc trên cái đĩa ném ngay giữa mặt Prăng-xoa. Nó giật mình, ngã ngửa ra sau không hiểu chuyện gì.
– Sao thế ông Giàng? Tôi đùa cho vui cuộc rượu thôi mà.
Giàng thì không đùa được, không đùa với thằng ác man này được, chắc chắn thằng Vàng xúi giục nó lừa mình ăn tim để hại dòng giống nhà mình đây. Sao mình không cảnh giác nhỉ? Nó có thể kiếm một quả tim khác về nấu mà. Tổ tiên nhà mày, mày hại ông rồi. Giàng xông vào, chém một nhát cụt đầu Prăng-xoa. Các quan Pháp bất ngờ quá, tỉnh rượu luôn. Giàng sai lính khiêng xác Prăng-xoa xuống chợ Mèo Vạc mổ phanh ra, moi tim để tế tổ tiên chuộc tội, lại thêm móc mắt Prăng-xoa ném mỗi cái một nơi cho kiếp kiếp nó thành ma mù mắt không nhìn thấy điều gì nên kiêng điều gì không nên kiêng. Giàng hận không làm được gì thêm để tổ tiên tha tội và hiểu dòng Giàng từ giờ trở đi sẽ không thuận lợi để làm ăn làm mặc nữa rồi. Giàng hận Prăng-xoa thì ít, hận mình thì nhiều, vì đã không cảnh giác với đám xâm lược nhiều mưu sâu kế độc. Giàng sai băm vằm tim Prăng-xoa đem thả trôi suối cho tim không bao giờ gặp được xác, nó sẽ không bao giờ đầu thai được nữa, sẽ làm ma lang thang để về quấy nhiễu con cháu. Để làm tận cùng với cái xác, một đống củi nghiến được đốt giữa chợ, lửa cháy đỏ trời, liếm cả đến cành cây gạo cổ thụ thì vứt xác Prăng-xoa vào đống lửa. Khói bốc lên mịt mù, mùi khét ám vào chân tóc từng người. Cột khói dựng cao đến ngọn cây gạo cổ thụ góc chợ. Càng lúc củi vứt vào càng nhiều. Đốt, đốt đến bao giờ hết nghiến rừng Mèo Vạc thì thôi. Cho xương nó cũng tan hết ra, hoà cùng với tro, tan luôn vào đất cho không bao giờ nó có thể đầu thai làm con vật chứ chưa nói gì đến con người. Giàng nghĩ ra tất cả những gì có thể để làm tan hết xác, không còn nơi cho hồn trú ngụ nữa. Nhưng vẫn không biết hồn nó đi đâu. Giàng sai thầy bói xem hồn thằng Prăng-xoa đang ở đâu. Thầy bói bảy ngày bảy đêm không tìm thấy hồn, cũng không dám nói là không thấy. Thầy bảo: “Chắc nó về bên Pháp rồi, về với bố mẹ nó bên ấy”. “Không được, ông phải chặn ngay nó lại, không cho về bên ấy gặp được tổ tiên, phải cúng gọi hồn nó về đây, rồi chặn lại cho lang thang khắp chốn, cắt đường về với tổ tiên của nó.” Thầy lập đàn cúng để làm theo ý Giàng, nhưng trong thâm tâm biết mình là người Mèo, may lắm thì điều khiển được con ma Mèo chứ sao điều khiển được ma ở tận bên Pháp, nhưng không dám nói, cứ làm, nếu không làm thì cũng thành con ma dưới thanh kiếm của Giàng thôi.
 
 
Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 6
Cập nhật ngày: 20 Tháng tư, 2021 lúc 14:17
Vanvn- Sau khi chúng không còn đứng ôm cột nữa thì cái cột này cũng vẫn phải đứng đây muôn đời muôn kiếp cho hậu thế biết tội của chúng mà tránh phạm. Hai cái tai hai bên cột đá vừa đủ để đút tay hai đứa vào. Mỗi bên tai đá ấy chia làm hai lỗ để hai đứa đút tay mà không chạm nhau, cách nhau chỉ một phân đá thôi. Gần nhau gang tấc mà ánh nhìn cách biệt. Chúng đứng ôm nhau qua cái cột đá. Tay đút cách nhau tai đá cho thấu sự phản bội phải đau đớn thế nào. Đau thể xác không bằng buốt tâm hồn…
Nhà văn Chu Thị Minh Huệ ở Hà Giang
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 1
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 2
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 3
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 4
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 5
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 7
Sì Lử đứng trên đồn Sảng Pả nhìn xuống. Thấy mắt Giàng thành mắt hổ. Sì Lử cười hả lòng. Giàng rồi sẽ không giữ được dinh thự vốn của dòng Vàng. Chỉ một thời gian ngắn nữa thôi, mày không còn chỗ chứa xác chứ không phải chỉ hận mà hành hạ xác thằng Pháp chết tiệt kia đâu. Cứ đợi đấy! Sì Lử mang hương, mang rượu ra sau đồn chỗ hầm đất ngày xưa bố bị nhốt để cúng. Lử quỳ xuống tạ tội dẫu biết rằng hồn bố không còn ở đây nữa. Thằng Giàng đã hành hạ xác bố rồi, Lử đã không giữ được nắm xương, để đến giờ không có nấm mộ để mời thầy đi mộ đón hồn về qua ngã ba, về qua cổng gỗ để vào nhà làm ma khô. Lử nghĩ, giá như đón được hồn về làm ma khô để bố được gặp tổ tiên và đi đầu thai thì đỡ ân hận về âm mưu bất thành của mình. Cho đến giờ Lử vẫn không thể giải thích được tại sao âm mưu bí mật đến vậy mà chỉ ngay sáng hôm sau thằng Giàng đã biết mà lật ngược lại. Thành ra tự Lử hại cả dòng họ đến nông nỗi này. Mặt Lử nóng bừng, đỏ gay, các cơ mặt giật giật như lên cơn sốt, chỉ muốn nằm vật ra, không nghĩ và không làm gì nữa. Nhưng còn một nhiệm vụ nữa phải hoàn thành rồi mới trở về Sà Phìn báo cho Vàng được.
Một mình Lử đi xuống làng Chúng Pủa. Lử cải trang thành người khác để không ai nhận ra, lại phải tìm được cơ hội để nhìn thấy cô Trò xem cô sống thế nào, có được đảm bảo không, nếu cô đồng ý sẽ đưa cô về Sà Phìn gặp ông, rồi sẽ thu xếp cho cô một cuộc sống mới. Dù biết điều này khó có thể xảy ra. Nhưng nhất định phải làm, kết quả ra sao thì mới có cái về ăn nói với ông được, lại phải chứng tỏ mình một lòng trung thành thì mới mong có ngày ngồi lại ngôi nhà chủ dinh như ngày nào đã từng mơ. Mình biết, sức mình chỉ có thể dưới trướng một người nào đấy, chứ không đủ sức để đứng trên vạn người. Mình đã tìm được và chính ông sẽ giúp mình trả mối thù với thằng Giàng và chiếm lại vị trí chủ đất vùng Mèo Vạc, cho dù dưới trướng dòng Vàng. Song nếu đuổi được thằng Pháp thì dân Mèo đỡ khổ. Khi đó mình làm chủ đất vùng Mèo bên này, chỉ phải cống nạp cho ông Vàng, không phải chịu sự sai khiến của thằng Pháp nữa. Ôi, ngày đó bao giờ mới đến đây. Nếu thành sự thật, mình sẽ không nuôi tâm ý như thằng Giàng. Mình đã là em rể họ của Vàng rồi. Vợ con mình vẫn ở trong dinh thự họ Vàng kia. Mình cần phải đưa chúng về lại dinh thự họ Vàng bên dòng suối Chúng Pủa thanh bình này.
– Thưa cô! Cho tôi hỏi!
– Anh hỏi gì? Mà anh là ai?
– Thưa, tôi là lính của ông Vàng bên Sà Phìn.
– Tìm tôi à?
– Cô có được khoẻ không?
– Khoẻ thôi, vẫn sống được.
– Ông Vàng bảo tôi thăm hỏi sức khoẻ của cô. Ông có món quà tặng cô, tôi vẫn để trên đồn Sảng Pả, lúc nào cô lên lấy giúp tôi nhé! Nếu có thể, ông Vàng mời cô về Sà Phìn chơi vài hôm. Ông nói rất nhớ đến cô.
– Tôi đã là dâu họ Giàng rồi, không về đâu, tôi không muốn như chị Chở để anh trai phải giết cả em gái.
– Ông Vàng không phải người như thế mà. Ông và cô sống với nhau thân tình từ bé, tình cảm có phần nặng mà.
– Dù có thế tôi cũng không thể về được. Anh về nhắn với ông là tôi có một nguyện vọng mong ông vì tình cảm anh em mà làm giúp tôi.
– Cô cứ nói, tôi về sẽ bảo với ông.
– Anh nói với ông, có thể tha cho nhà chồng tôi được không?
– Ồ, chuyện này tôi sẽ nói. Cô cứ yên tâm. Vậy hôm nay cô đi đâu mà lên rừng thế?
– Hôm nay sắp đến tiết thanh minh. Tôi đi thăm mộ dòng Giàng trước, xem có gì thì dọn dẹp trước, để mấy hôm nữa ông Giàng đi tảo mộ.
– Ồ, cô thật chu đáo với nhà chồng quá. Cô không về Sà Phìn thì tôi sẽ đi giúp cô ngày hôm nay, tối tôi về còn có chuyện nói cho ông Vàng biết để ông đỡ mong.
– Cũng được. Anh đừng về làng, nhỡ nhà Giàng biết anh là người của ông Vàng thì họ không tha anh đâu.
– Cảm ơn cô đã lo lắng cho tôi.  Đây là mộ ai vậy?
– Đây là mộ bố chồng tôi. Tôi phải thăm mộ này đầu tiên, rồi mới thăm nom các mộ khác được.
– Cả rừng này là của dòng Giàng à? Tất cả đều là người dòng Giàng chôn ở đây à?
– Đúng, anh không được động vào mộ đâu nhé! Anh khác họ mà. Mà anh họ gì?
– Ờ… ờ…. tôi họ… Ly.
– À, người bên Đồng Văn hả?
Vàng Sì Lử bối rối không nghe thấy Trò hỏi nữa. Trong lòng đang sôi lên. Cái rừng mả này, chính nó muốn đào hết lên mà đem xương những người nằm dưới băm vằm ra cho dòng Giàng tiệt giống. Nhưng nó phải cầm lòng, phải hoàn thành nhiệm vụ trước tiên. Rồi sẽ đến ngày đào tổ tiên nhà Giàng lên mà tra tấn cho hả lòng hả dạ. Lử kệ cho Trò thăm các mộ. Nó đã lẩn từ khi nào Trò không biết.
Xong hết các việc Lử về báo cho Vàng, trong lòng hả hê và chờ đợi ngày cùng Vàng tổng tiến đánh dinh thự để được chiếm lại đất và vị thế chủ đất. Vàng bảo nó:
– Cô Trò không về mày cũng không thuyết phục à?
– Tôi có thuyết phục chứ, nhưng cô nói là không muốn như cô Chở.
– Hừ!… Con này, gớm thật! Rồi nó sẽ khổ vì thằng chồng thôi. Không được mấy ngày nữa đâu. Nhưng mày phải dặn bọn lính là tránh nó ra cho tao đấy.
– Được ạ!
– Thấy được đám mả rồi chứ?
– Vâng, may quá, găp đúng hôm cô Trò đi thăm mả thì tôi mới thấy ngay.
– Thế còn cách bố trí quân, đã thấy được những gì?
– Nó cũng sơ sài lắm. Thằng Giàng bố trí quân ở hết trong thung lũng Mèo Vạc thôi. Nó nghĩ rằng quân của nó mạnh, không ai đánh bại, lại được sự giúp sức của Pháp trên đồn Sảng Pả thì nó chắc chắn thắng ta.
– Thằng này có chủ quan đây. Lúc về mày có về qua đường Sủng Trà không đấy?
– Có ạ! Tôi về qua Sủng Trà, qua Lũng Phìn rồi mới về Sà Phìn để xem đường luôn.
– Nó thế nào?
– Quân có thể đi được. Ông cho quân từ đây qua Lũng Phìn rồi đến Sủng Trà nằm ở đấy ém lại chờ quân của ta từ cánh kia.
– Được! Thằng này có chạy đằng trời. Cánh từ Khau Vai qua Lũng Pù thế nào?
– Đã qua được Khau Vai rồi. Tối nay là đến Lũng Pù nằm chờ chúng ta đến.
– Bảo chúng nó tiến hẳn ra ngoài rừng thông của Lũng Pù mà nằm thì sẽ an toàn hơn.
– Tôi sẽ cho người đi truyền lệnh ngay.
– Mày đi kiểm tra cánh quân chính luôn đi. Nhớ dặn Pao cho người đi kiểm tra bè mảng dưới dòng Nho Quế nữa.
– Dạ! Tôi đi ngay.
Vàng nhìn thằng Lử cun cút chạy đi mà lòng hả hê. Thằng này thế mà được việc. Thằng Giàng đúng là gieo gió gặt bão. Thế nào lại để sểnh thằng này cho nó về với ta. Nếu không có thằng này thông hiểu địa thế Mèo Vạc ta cũng sẽ vất vả trong cuộc chiến này. Từ đêm nay ta phải để mắt đến từng việc một co đến khi đánh xong trận này.
Rằm tháng ba, tháng của chợ tình, trăng vằng vặc sáng, Vàng lững thững ra ngoài kiểm tra bọn lính lần cuối để đêm mai xuất quân. Bọn lính đang bận rộn mổ bò, mổ ngựa làm lương thực cho chuyến tiến sang Mèo Vạc. Ông quản việc bỏ hẳn một đám nương to ở Tò Lủng để làm bếp. Cả tháng này, lúc nào khói cũng cuồn cuộn ở phía ấy, như thể rồng sắp bay lên. Vàng hài lòng với những người giúp việc của mình, từ to đến bé đều một lòng một dạ. Trăng vằng vặc soi tỏ cột khói ở phía ấy trông như cột chống trời. Không hiểu ông Trày, bà Trày ở trên trời có bị khói hun cho sặc sụa không nữa. Vàng tự mỉm cười với ý nghĩ ngộ nghĩnh ấy. Mùi thịt xông khói từ phía ấy ùa vào mũi làm Vàng sảng khoái. Lâu lâu rồi không được ngồi xổm uống rượu, ăn thịt hun khói xào tỏi thấy nhớ thời còn gian khó, thi thoảng anh em được nhà nào kha khá cho bữa rượu. À, giờ mình lúc nào cũng có thể có rượu để uống thì lại không được tự nhiên, thoải mái để uống.
Vàng đã đến bãi nương Tò Lủng. Không cần đèn mà các bếp củi đốt sáng rực cả nương. Ở đây ấm thật, bọn giúp việc chạy đi chạy lại, thêm hơi nóng của bao nhiêu cái bếp làm cho chúng không cần mặc áo rét. Ồ, đắp những cái bếp to thật, chảo nào cũng ục ục sôi, hơi mèn mén bốc lên thơm lừng. Ngô này tốt, lại mới nên mới thơm thế này. Nghe tiếng sôi ục ục của bao nhiêu cái trõ đồ thấy vui tai thật. Chưa ở đâu có việc gì mà đồ mèn mén nhiều thế này, đám cưới thì cũng chỉ đến chục chảo đồ một lúc là cùng. Chỗ này có đến trăm chảo đồ cũng nên. Nhộn nhịp thật! Thế này chắc đủ mèn mén, thịt khô, rượu cho quân tiến đánh trong mấy ngày tới. Nấu ở đây, lại phải đưa đi tận bên Sủng Trà và Lũng Pù cho lính ăn nữa. Bên ấy chúng không thể tự nấu được, khói bốc lên thì hỏng việc.
Mùi thịt ướp treo gác bếp nưng nức mũi. Bao nhiêu hạt dổi, thảo quả, quế rừng, ớt khô mới ướp được hàng trăm con bò, con lợn nhỉ! Những giàn bếp mới làm treo xin xít những thỏi thịt, mỡ rỏ tong tỏng xuống bếp, cháy xèo xèo, bốc lên khói mỡ cháy đến là thơm. Đáng ra, ít nhất là cả tháng mới được ăn thỏi thịt treo ấy. Tốt hơn nữa thì nửa năm, khi cái bì dày thế kia héo đi, quắt lại thành cái bì giòn giòn, cưng cứng lại mềm mềm. Phần mỡ trong veo, nhìn thấu từ bên này sang bên kia mới thái mỏng ra, nhổ tỏi trên nương đá trước nhà rồi đập dập xào trên chảo gang với mỡ nóng già thì mùi thơm bay đến tận dòng Nho Quế. Nhưng vì việc lớn nên chỉ treo được mấy ngày đã phải nấu cho lính rồi. Hàng ngày chúng cũng phải ăn kham khổ, việc này lớn, phải bồi bổ thì mới có sức đánh một trận thắng luôn thằng Giàng.
Vàng lại sang chỗ đám đàn bà đang vò mèn mén. Không biết bao nhiêu mẹt mèn mén đang được vò nhỉ? Mấy dãy dài vượt bờ nương, đàn bà cong lưng vò mèn mén đã đồ một nước. Trăng trắng lấp loá trên những tấm lưng. Cái vì trên cổ áo được trăng soi toả bao nhiêu màu sắc. Không cần ánh sáng của đèn, chỉ cần sáng trăng, đàn bà vò mèn mén bằng cảm giác. Tay vun vào, tãi ra, vò vò những cục mèn mén tơi ra đều bằng cảm giác. Việc đã làm từ khi còn mặc váy một khổ đến giờ thì chẳng cần ánh sáng vẫn làm một trõ mèn mén thơm mềm. Từ lúc bắc chảo lên bếp, nổi được lửa, đổ mèn mén đồ lần một ra mẹt để vò. Với tay lấy nước rãi vào mèn mén một đồ, rồi lại vò tiếp cho tơi hẳn. Nhấc mẹt lên đổ vào đồ lần hai đến khi nhấc trõ xuống, với tay lấy cái muôi gỗ, với cái rá con, múc ra đều có thể nhắm mắt làm được. Thì đêm nay, dưới ánh trăng vằng vặc này đã là rất sáng đối với đàn bà vò mèn mén. Vàng chợt nghĩ, xong trận thắng thằng Giàng mình sẽ cho đám đàn bà này đi chợ tình năm nay. Chắc đám lính bên Lũng Pù cũng đang nao nao nhìn về dải đồi Khau Vai. Chúng cũng đang ước, mấy ngày nữa, thắng Giàng sẽ được thả sức đi chợ tình tìm lại đứa gái đã bị tuột khỏi tay. Vàng tự nhủ: “Đàn bà à, cứ giúp ta đi, đến khi nào thắng thằng Giàng, đuổi được thằng Pháp thì sẽ không phải vất vả thức đêm vò mèn mén nữa. Lúc ấy sẽ mỗi nhà một trõ, khác làm khác ăn.”
Vàng muốn về ngủ một chút, phải ngủ lấy sức để đêm mai bắt đầu xuất quân. Vàng đi vòng qua lưng đám đàn bà. Những mảng lóng lánh từ chiếc dây lưng phả lên mặt làm nao nao trong dạ. Ồ, về thôi, về sẽ tìm một đứa gái để ngủ. Đêm nay mình chọn đứa nào nhỉ? Mình sẽ không gọi con vợ ba nữa, chắc giờ này nó đã ngủ. Mấy ngày nay nó mất nhân tình đang lồng lộn như con hổ cái mất đực. Hà… hà…, thằng Prăng-xoa thế mà thảm hại. Thằng Giàng kể cũng ác ghê, ác gớm. Kệ cha con vợ ba, nó không dám gặp mình từ hôm tin ác lọt vào tai. Rồi mày sẽ cần đến ông khi nào mày nguôi, đến lúc ấy để xem mày ăn ở với ông thế nào.
Tối nay mình sẽ chọn con Dua nhỉ? Ừ, được, con này hầu thuốc mình khéo nhất. Lâu nay mình vẫn ưa nó hầu thuốc hơn những đứa khác. Nó là đứa làm khéo, nói cũng khéo nên được lòng vợ cả nhất. Dù gì cũng là đứa được sinh ra trong nhà có của. Nhưng sao nó hầu mình mấy năm nay mà chưa thấy cái bụng to lên nhỉ? Con Dua mà đẻ cho mình một thằng con trai nữa thì số nó sẽ khác. Nó sẽ được một mình một phòng mà ở với thằng con, chứ không phải chung phòng với mấy đứa khác. Mỗi đứa đều đẻ cho mình một thằng con thì tốt, mình sẽ nới rộng bờ rào đá, làm thêm nhiều phòng nữa cho rộng dinh thự ra, cho mỗi mẹ con một phòng, tha hồ mà vui thú, chứ giờ mới có hai cái phòng riêng thì có vẻ hơi ít so với một chủ đất như mình. Giá còn con vợ họ Giàng mà cũng đẻ cho mình đứa con thì cũng tốt hơn nhiều.
Trước tiên đêm nay mình rất muốn làm cho Dua sẽ đẻ được một đứa con. Trăng sáng thế này nhất định là con trai. Nó có được cái khéo léo của Dua và giỏi giang như mình thì sẽ cai quản được một mạn nào đấy để được an nhàn mà sống. Dua có ở đám đàn bà vò mèn mén không nhỉ? Một mẹt trống, à, chắc vừa đi đâu đó rồi, mình sẽ đi vòng quanh xem nó đâu để gọi về cùng. Ở gốc đào già mạn chuồng ngựa có tiếng rì rầm. Hai đứa cơ à? Mà là đứa gái với đứa trai à? Thích nhau à? Chúng mày trốn việc ra đây nói chuyện à? Để lúc khác chứ, đêm nay phải giúp ta chứ. Ta phải ra bảo chúng về làm việc mới được. Nhưng xem chúng nói gì nào, lâu lâu rồi ta chưa có được cảm giác như chúng bây giờ, cho chúng nói thêm một chút, xem cảm giác của chúng thế nào.
– Tủa à, tôi về đây. Anh cũng về làm việc của mình đi. Làm nhiều một chút để đủ lương thực cho Vàng đánh trận.
– Một lúc nữa thôi, Dua cho tôi nói chuyện thêm một lúc nữa.
– Tôi.. tôi….
– Dua làm gì thế? Lau cái gì dưới chân thế?
-….
– Sao thế Dua? Sao có máu chảy thế?
– Không phải máu xấu đâu. Máu con gái thôi. Ôi, tôi quên không tính ngày. Xấu hổ quá, Tủa đừng cười nhé!
– Tôi hiểu mà. Nhưng sao đến giờ mà Dua vẫn có máu tháng? Sao không có bụng cho Vàng một đứa con.
– Tủa mà còn hỏi tôi câu ấy à?
– Ừ, thì… dù sao Dua cũng là người của Vàng rồi. Chúng ta thế này cũng chỉ là…
– Tủa không hiểu tôi rồi. Tôi không muốn đẻ cho dòng Vàng. Tôi sẽ không bao giờ đẻ con, cho nên tôi uống nước thuốc đấy.
– Dua? Sao phải thế? Làm thế Dua sẽ khổ lắm.
– Không, không khổ. Như này vừa được nghĩ đến Tủa, vừa không bị bà ba động đến.
– Mày…. chúng mày…
Vàng đã nhịn từ nãy, đến đây thì không thể nhịn được nữa. Con hổ già đã biết đám hổ non trong đàn âm mưu dối mình. Vàng chồm vào chỗ hai người. Cả Dua và Tủa giật mình nhảy sang hai bên tránh cái thân hình đổ vào cả hai. Vàng theo đà ngã ập xuống đống bầy nhầy dưới chân hai đứa. Mặt vục vào đám phân ngựa đen đúa, ướt nhẹp đến ngấm vào lòng mắt. Chả còn gì mà nói cho tình thế ông chủ đất vùng Đồng Văn oai dũng nữa. Đám nương đầy người đang làm giật mình, đổ ào về phía gốc đào già nhìn hai đứa, nhìn Vàng. Cơn tức lên đến đầu, Vàng đứng được dậy, gào lính trói hai đứa đưa về trừng phạt.
– Đưa ngay chúng về sân trước! Buồng gan chúng mày to bằng gan hổ rồi. Bọn hổ vồ này, chúng mày phải chết trước mắt ông.
Hai đứa không nghĩ được gì nữa. Số phận được định đoạt từ lúc này rồi. Hai đứa không kêu, không giãy, bởi biết rằng có làm gì đi nữa thì cũng không thoát khỏi sự trừng phạt đến chết. Bây giờ, lại nghĩ ngay xem Vàng sẽ phạt bằng hình thức nào, đánh cho đến chết, treo lên cây cho lính bắn hay vứt vào chuồng cho hổ xé xác. Nhưng Vàng lại nghĩ những cách này đã dùng rồi mà chúng còn chưa sợ, vẫn làm điều xấu sau lưng mình thì phải nghĩ ra cách khác làm cho chúng và người khác biết sợ. Hai đứa bị trói đứng vào hai cọc đá hai bên trước tiền dinh để chờ Vàng nghĩ ra cách xử, vừa để cho tất cả dân và lính trông gương mà từ bỏ mọi ý nghĩ gian dối đối với Vàng.
– Hai đứa này phải trói ở đây chờ ngày xử tội. Chúng mày phải chịu hình phạt chưa bao giờ có ở vùng này để mọi người nhìn mà sống. Chúng mày phải chờ vì ngày mai ta xuất quân, kiêng sát sinh để thắng trận. Sau khi thắng ta sẽ xử hai đứa bằng hình phạt đau đớn nhất từ trước tới giờ. Lính đâu, nhét giẻ vào mồm để chúng khỏi cắn lưỡi, lấy giẻ buộc đầu lại cho khỏi đập đầu chết. Tất cả đi làm tiếp cho kịp việc ngày mai.
Vàng nhìn hai đứa mắt vằn đỏ những tia thù hằn mà thấy lòng nhức buốt. Một người như mình mà chúng nó dám phản bội, một thằng lính và một đứa gái trong dinh dám đi lại với nhau. Đứa gái ấy lại là đứa mình để mắt đến nhất, mình đang mong nó đẻ cho mình một đứa con thật tốt, thế mà nó dám phản mình, lại đúng lúc sắp xuất quân. Nhưng đành để chúng đấy, Vàng quay vào trung dinh làm một điếu, phải gọi đứa khác vào châm thuốc.
Lử thấy hai đứa mà ái ngại. Chúng tưởng giờ này Vàng đã ngủ lấy sức để mai tiến sang Mèo Vạc, nào ngờ… Lử đã biết hai đứa có ý với nhau nhưng không dám nói lộ ra, cũng không muốn khuyên chúng từ bỏ nhau. Lử thương hai đứa, như thể mình những ngày đầu tiên với một đứa gái của Vàng. Nhưng Lử có mục đích lớn hơn thằng con trai này nên đã không nói gì với đứa gái ấy. Cho đến giờ, nó đã là vợ của thằng trai khác, ngày ngày vẫn ra vào dinh thự nhưng chưa bao giờ Lử nói cho nó biết tình cảm của mình nên nó mới không bị khổ như Dua. Còn mình giấu một nỗi khổ làm em rể Vàng vì mối hận của cả dòng họ Vàng vùng Mèo Vạc. Đến giờ, Lử tự thấy mình may hơn hai đứa này.
Trăng lặn phía đỉnh Tò Lủng. Dãy bếp lò đã tắt. Chúng đã bục ra, lửa đã nung những cái bếp lò đắp vội thành những tảng đất không hình thù và trắng nhã như bột. Đất đắp bếp trở thành từng đám tro trắng, tro của than nghiến, tro của đất sét nung. Chúng không còn màu đỏ của đất, màu vàng của nghiến nữa, cả hai đã bị lửa đốt đến không còn hình hài và sắc màu. Tự nhiên Lử rùng mình, nhìn đám nương trắng toát, nghĩ đến khi thắng trận, vùng Mèo Vạc sẽ thành ra thế này. Bao nhiêu cây cối, đất đá và mạng người, cả bãi mả họ Giàng sẽ bị đào lên cho Vàng hành hạ thì sẽ thành màu gì? Lại nghĩ đến Dua và Tủa thấy sức mạnh của Vàng to như đỉnh Tò Đú phía đông Đồng Văn.
Lử lắc đầu, không nên nghĩ đến những điều này, là việc con ong non đập cánh vào con ong đang lột xác mà. Vốn là vậy, ta nhất định không để ong non đập cánh vào. Ta phải trở thành con ong chúa, chỉ huy nhiều đàn ong chứ không chỉ một đàn ong. Bắt đầu rồi, từng đàn ong đang rùng rùng di chuyển. Đám lính Sà Phìn phải xuất quân trước để vượt Mã Pì Lèng sang Mèo Vạc. Từ giờ sửu bắt đầu xuất phát, đến khi trăng lặn hẳn sẽ đến đỉnh Mã Pì Lèng, dừng lại nổi lửa ăn một bữa sáng lớn nhất để có sức tiến thẳng vào dinh họ Giàng trong thung lũng Mèo Vạc, bên dòng suối Chúng Pủa.
Đoàn quân đi nhanh hơn dự định, đến đỉnh Mã Pì Lèng trăng vẫn treo đầu non. Sao hôm nay trăng trôi chậm về mạn Mèo Vạc, hay cố tình trôi chậm để chậm thấy cảnh binh đao đốt cháy thung lũng đẹp như thiên đường. Pao không muốn nghĩ đến điều đó nữa, đã đến nơi định đến thì dừng theo đúng kế hoạch, sớm hơn thì đám lính càng được ăn sớm, uống nhiều càng dai sức, mạnh tay chân. Pao bảo Lử ăn đi để lấy sức ngồi lại vị trí chủ đất. Lử chẳng nói năng gì, ngửa mặt nhìn trăng, nhìn cả dãy núi uy nghiêm nhất vùng mà lòng sinh chút luyến tiếc. Ánh mắt đã chạm mặt dòng Nho Quế. Nước Nho Quế nồng nực, bốc khói. Có điều gì đang sôi lên từ đáy sông làm Lử nực người. Chân tự nhiên bước xuống con đường nhỏ len xuống sông, nhưng lại cảm thấy đất cũng bùng nhùng muốn sôi. Kiến đội gốc cây bung lên muốn phá tan những cái tổ chật chội. Như thể lòng Lử đang vậy. Sao nhỉ? Mình có nghĩ lại không? Có muốn tan nát Mèo Vạc không mà làm thế này? Mình là kẻ dẫn hổ về nhà sao? Không, mình chỉ dẫn con hổ khác về đuổi con hổ đã vào nhà từ trước thôi. Xin tổ tiên tha tội, con sẽ dựng lại Mèo Vạc như tấm thổ cẩm đẹp tổ tiên đã từng thêu nên. Bây giờ Mèo Vạc là tấm thổ cẩm cũ nát rồi. Thằng Giàng đã vò nát tấm thổ cẩm đẹp của chúng ta. Con sẽ vứt tấm cũ và thêu nên một tấm mới, không có vết nối của sợi lanh.
Nước sông có mùi rượu. Rượu tràn từ đèo Mã Pì Lèng xuống. Không trôi được, rượu đọng trên mặt sông. Hơi nóng từ lòng sông đẩy hơi rượu bốc cao nhưng không lên được. Hơi rượu chạm đến hơi nước, thọc sâu vào tim làm Lử đau nhói. Giá như lòng sông không có sỏi, trảng sông không có ghềnh thì nước sẽ được êm xuôi đem bình lặng cho cả vùng. Lử muốn đẩy tất cả xuống lòng sông, để nước dâng lên từng cái rễ nhỏ nhất ướt đẫm.
Lử len dần đến mặt sông, đưa chân xuống nước thấy ấm lắm. Lại chợt nghĩ, sao lòng người không ấm như sông? Lòng người lạnh hơn tuyết, lại bay xiên ngang, xiên dọc khắp vùng. Khi có gió, tuyết càng bay nhanh, càng đâm vào da thịt người ta đau buốt. Những cơn gió trên cao nguyên ngày càng nhiều, cơn này chưa qua cơn khác đã tới, quật ngã những thân phận yếu mềm. Nhưng chắc chắn Lử không phải là một người yếu để gió mưa quật ngã. Thế thì phải lên, đám lính đã ăn xong, không gian im ắng lắm. Lử không đi lại con đường đã xuống mà vòng xuống cầu Tràng Hương để sang bờ đông, rồi đi ra con đường Sơn Vĩ mà vòng ra Mèo Vạc, rồi chờ bọn lính ở đó.
Tràng Hương mỏng quá, không đủ sức cõng nổi một người một ngựa cùng qua. Nó đã vắt ngang dòng Nho Quế bao nhiêu năm nay rồi. Nó không thẳng mà cũng cong lên như bờ sông, như con đường nhỏ, như vành quẩy tấu của những đứa gái, nó cũng cong như tấm lưng đàn bà mới chớm vào tuổi ba mươi. Ngay từ đầu, Tràng Hương đã không thể làm thẳng thì mãi mãi phải cong thôi. Sương khói trên song huyền ảo làm Lử phải dừng lại căng mắt nhìn xem cầu Tràng Hương đang di chuyển hay khói trên song di chuyển. Trên mặt nước, dường như lúc nào cũng mờ ảo khiến sông như dòng sông không thực, như thể trôi trên cõi trời cao.
Lử chợt nhận ra thằng Giàng quá chủ quan khi đã không chốt mạn này. Chúng chỉ chốt quân trên đường cái dưới chân đèo Mã Pì Lèng. Đám ấy chỉ cần một tiểu đội của Vàng là đánh tan, không kịp cấp báo về đồn. Nhưng nếu chúng chốt ở ngay cầu Tràng Hương nữa thì động bên đèo hay bên sông đều biết và ứng cứu rồi cấp báo về Mèo Vạc. Nếu là ta, sẽ chốt một điểm ở đầu sông bên Mèo Vạc, có động sẽ chặt đứt cầu để ngăn đối thủ vượt cầu sang sông. Hay chúng cũng yêu Tràng Hương như ta mà không nỡ. Không đâu, việc quân không thể yếu đuối. Một mình ta đi trong đêm thế này chẳng ai biết cả, đám lính chốt chặn ở chân đèo chắc đã yên tâm ngủ rồi chứ chả thức mà canh trăng, canh gió cho Giàng.
Đàn kiến lửa của Vàng đã chuyển động rồi. Trăng đã lặn, giờ này là giờ ngủ ngon nhất nên cả dinh thự im lìm như trái núi. Quân mạn Sủng Trà đã đến Sảng Pả. Quân mạn Lũng Pù đã ra đến hồ Rồng. Cánh quân chính từ Sà Phìn đặt chân đến cổng dinh thự. Lính trong dinh Sủng Pủa quá bất ngờ khi đứng trước mỗi thằng lính của Giàng là một thằng lính của Vàng. Đao khua loang loáng, từng thân người lăn uỵch xuống nền đá. Tiếng binh khí va vào nhau đanh, lấp loá sáng cả dinh. Tiếng khóc, tiếng chạy của đám đàn bà, trẻ con cũng không làm động lòng bất kỳ thằng lính nào. Lử biết Giàng nằm ở phòng nào nên không thèm để mắt đến đám lính nữa mà lừ lừ tiến đến phòng đó. Nhưng Lử muốn cho thằng Giàng chết mà không kịp hiểu mình chết. Lử vòng lên cầu thang ngoài cửa tiền dinh, đi xuyên sang tầng hai của trung dinh, sẽ bất ngờ nhảy từ trần nhà xuống đúng chỗ Giàng nằm rồi phập một nhát đao, đầu nó sẽ lìa khỏi cổ, ngay khi nó đang say giấc và ôm chặt lấy thân thể loã lồ của một đứa gái nào đó. Lử không thèm nhìn xuống vì đã quá quen tất cả mọi chỗ trong dinh này, thằng Giàng không thèm cải tạo bất kỳ chỗ nào mà cứ thế dùng nguyên dinh. Lử nhảy uỵch xuống, nhưng khi đứng vững để vung đao lên thì không còn đứa nào nằm ở cái phản hút giữa trung dinh nữa. Lử choáng váng vì ý định của mình thất bại. Lử lồng lên, gầm lên như hổ mất mồi. Hắn chạy loạn khắp nơi để tìm Giàng, song trong lòng đã biết ngay là không thể tìm được. Thằng này thính và nhanh chân đã thoát thân cùng với một người. Vì khi không còn người nào mang dòng máu Giàng thì cũng không ai thấy Chở đâu.
Mặt trời lên đến đỉnh ngọn núi thấp nhất, gần thung lũng Mèo Vạc nhất thì tất cả những người mang dòng Giàng đều được khiêng ra ngoài gốc gạo già giữa thung lũng. Lửa đốt đỏ góc trời, củi chất đống lớn để xoá sạch đấu vết của họ Giàng. Cả Mèo Vạc sẽ bị đốt cháy, trước tiên là đốt những cái xác đã được mang về chất đống cạnh gốc cây gạo. Sau là đốt những đống xương sẽ bị đào lên từ rừng mả họ Giàng. Người dẫn đầu toán lính đi xử đám mả cũng chính là Lử. Mấy chục thằng lính vác theo cuốc, xẻng lên đám mả để đào bằng hết những cái mả lên đem xương về phơi sương, phơi nắng ba ngày giữa chợ để cho mọi người trông đấy mà sợ.
Lử sôi sục đào mả những người đã được đưa đi gặp tổ tiên để mang xương lên ánh mặt trời để dòng Giàng dù có còn sót người nào thì cũng trở nên câm câm điếc điếc mà không gây dựng được nữa, mà dù người nào ấy có còn thì cũng không có thêm người nối họ. Dòng Giàng tuyệt tử tuyệt tôn thì sẽ không bao giờ tranh giành gì với bất kỳ dòng nào khác.
***
Giàng đã lôi được cô Chở chạy đường hầm dưới nền nhà lên núi Sảng Pả.
– Lôi tôi đi làm gì, để tôi chết đi cùng mọi người thôi.
– Mày phải đi làm con ma sống mà hầu tao. Cái dòng nhà đẻ mày sẽ mất đi một đứa con gái, kiếp kiếp mày không được đầu thai để còn hầu tao.
– Thế ông cũng không muốn đầu thai à?
Giàng ớ ra. Ừ nhỉ! Mình muốn nó hầu mình suốt đời đời kiếp kiếp mà không cho nó đầu thai thì mình cũng thế à? Giàng tức, nhưng chẳng làm gì được. Chạy khỏi dinh thự đã hai ngày rồi, chỉ còn vài ba thằng lính theo được. Chúng là những đứa trung thành nhất. Vàng ức không có thằng con nào theo được mình để có thể duy trì dòng họ này thêm. Có lẽ con vợ này không thể đẻ kịp cho mình rồi. Trong khi Giàng đang nghĩ cách chạy tiếp lên phương Bắc để tránh hoạ Vàng thì Chở lại không muốn chạy theo mà muốn được chết luôn theo đám người nhà cho trọn nghĩa. Vì dường dài hun hút ngàn xa, biết đến bao giờ mới là dừng chân. Chở nghĩ đến đường dài thiên lý tổ tiên đã từ phương Bắc xuôi xuống để tránh hoạ Hán tộc mà dừng chân ở Cao nguyên đá Đồng Văn này. Nay vì tranh hùng cát cứ mà cô lại phải cùng chồng chạy người lại con đường tổ tiên đã đi. Liệu chốn được dòng Vàng thì đặt chân đến cao nguyên Tụ Long có gặp lại chính hoạ Hán tộc không? Lúc đó thì sẽ thế nào. Người Mèo đã phân thành nhiều dòng khác nhau rồi, không thể cùng là một gốc như xưa nữa thì sao đoàn kết mà sống được.
Mưa giăng ngập đỉnh Phìn Tủng thì có thằng chạy lên báo dòng Vàng đang quật hết các mả lên để đem xuống thung lũng đốt cho người trên toàn cao nguyên này được thấy. Đã thế nó còn nói thêm, rằng bọn Vàng bảo, chủ đất Mèo Vạc không phải là dòng Giàng mà là dòng Vàng. Muôn đời và ở đâu thì dòng Vàng sẽ là chủ đất mãi mãi chứ không dòng nào tranh được. Giàng tức lồng như hổ bị chọc mù mắt. Mình đã đánh bại dòng Vàng bao nhiêu năm nay. Vậy mà thằng trai cả nhà nó đã quay trở lại. Thằng này dám chôn sống thằng em trai để tranh vị trí chủ dinh thì nay khao khát ngồi vào vị trí này lớn hơn bao giờ hết. Hắn đã thoát trong chính ngày mình đào xác thằng em nó lên để đổi được chức Tổng giáp vùng Mèo Vạc. Mình không ngờ nó lại làm lính cho dòng Vàng ở Sà Phìn. Thằng này biết chọn chủ mà theo đấy. Giờ thì mình hiểu rồi, nó chính là cái đầu rắn đã dẫn cả thân rắn to lớn, ngoằn ngoèo từ bên Sà Phìn sang đây. Nó thuộc thung lũng Mèo Vạc như lòng bàn tay, thuộc luôn cả cách bố trí dinh thự họ Vàng ở làng Sủng Pủa nữa. Thế nên mình mới bị bất ngờ thế này. Nhưng Giàng nhớ ngay là tại sao nó lại biết bãi mả họ nhà mình mà dẫn quân đi đào chứ? Nó đã đi khỏi Mèo Vạc bao nhiêu năm nay rồi cơ mà. Bọn mày, đứa nào làm nội gián cho thằng Lử phải không? Không đứa nào trả lời, hỏi bọn này cũng không ra được, vì chúng đã theo mình đến tận giờ này thì là những đứa trung thành nhất rồi. “Mày biết chứ?” – Giàng vu vơ hỏi con vợ, thế mà nó lại bảo:
– Biết!
– Mày là nội gián? Đúng rồi! Con hổ vồ này, thế mà tao không nghĩ ra. Đến chết mày vẫn muốn về Sà Phìn hả?
Giàng chồm lên người Chở. Bóp cổ và ghì xuống nền đất. Cô chẳng phản ứng gì, tự đáy lòng đang muốn chết nên có chết luôn càng tốt. Nhưng Giàng muốn biết con vợ này bảo biết là biết như thế nào nên lỏng tay để nó thở mà nói.
– Tôi không phải nội gián, mà cũng chẳng ai là nội gián cả. Đến hôm nay tôi cũng mới hiểu đứa đấy là đứa nào?
– Ai?
– Một thằng trai, chắc chính là nó. Nó theo tôi hôm tôi đi phát cỏ mộ để làm lễ thanh minh.
– À, mày không nhận ra nó chính là thằng Lử đã xổng mất hả?
– Tôi làm sao biết mặt nó. Mà nó đã rắp tâm lừa tôi thì không thể nào đoán ra được.
Lại một thằng nữa chạy đến báo đám mả đã bị quật hết lên và mang đi đốt rồi. Lửa đang cháy rừng rực. Bọn Vàng chặt hết nghiến ở Mã Pì Lèng mang về để đốt rồi. Chúng nó bảo bao giờ hết nghiến rừng Mã Pì Lèng thì đám xương mới tan hết. Rồi chúng sẽ lấy nước ở suối Sủng Pủa đem đổ ngập thung lũng Mèo Vạc cho tro của củi của xương trôi hết xuống Nho Quế rồi trôi đi hết, tan rã hết để dòng Giàng tan tác tổ tiên, để ai còn sống thì người không ra người, khỉ không thành khỉ. Giàng lồng lên, rút luôn gươm, chém một phát vào Chở. Thế là Chở nằm đây, không phải lo lắng gì về con đường ngược Bắc nữa. Đúng lúc ấy, Vàng xuất hiện nhưng không cứu được em gái nữa rồi. Thay vì cứu em thì Vàng cũng làm một kiếm nữa ngang cổ Giàng Thụ Ngãi. Nó nằm ngay cạnh Chở. Máu chảy thành một dòng, người nằm quay một hướng và sẽ song hành cùng nhau đời đời kiếp kiếp. Giờ chỉ còn mưa bụi mù trời trong lòng Vàng mà thôi. Rồi mọi thứ sẽ tan biến trong làn mưa mù khuất này. Vàng lững thững xuống núi, vì không biết làm gì với đôi người đôi xác nằm đây. Làm gì với chúng chứ? Kệ cho nằm đây mãi, chôn đi hay đem luôn xuống thung lũng đốt cùng đám người dòng Giàng? Lính đang xin ý kiến đây, nhưng Vàng cũng không biết nên thế nào. Nếu đốt thì đốt luôn cả em gái mình? Nếu chôn thì chôn cả thằng Ngãi. Đốt một, chôn một thì hồn ma em gái sẽ không biết về đâu. Vàng thật ân hận vì đã kết tình thông gia với thằng thâm độc họ Giàng. Vàng hỏi Lử: “Nên làm gì?”, “Đốt ạ! Sống làm người nhà chồng, chết làm ma nhà chồng. Thế mới trọn vẹn cho cô Chở.” Vàng nhẹ gật đầu rồi quay đi. Lử hiểu, việc còn lại là của mình sai đám lính rồi còn nhanh chóng thu xếp việc ở dưới dinh thự của mình nữa. Vàng đã cùng Pao về lại Sà Phìn rồi.
Về đến dinh thự, niềm vui coi như không trọn vẹn. Đã không cứu kịp em gái, về đến cửa lại gặp ngay hai đứa bị trói vẫn đang chờ bị xử. Vàng đang trong cơn tiếc nuối lại thêm bực vì niềm vui không được trọn vẹn, liền ra luôn một lệnh: “Đứa nào hiến cách xử bọn này?”
Xử thế nào mà chưa từng có trên đất này. Đứa nào đứa nấy ra sức nghĩ cách xử sao cho tàn độc nhất để thoả mãn Vàng. Tổ tiên người Mèo đã có cách xử không tộc người nào có. Đã từng nói: “Người Mèo xử tội.” Nhưng như thế tức là đã từng dùng đến, nhưng đã lâu lắm, những người còn sống chưa từng ai nhìn thấy. Như thế có được coi là rất độc không?…………
Đám lính tráng, mã phài, tổng dõng đều đưa ra những cách xử độc. Nhưng Vàng chấp nhận cách xử của thầy Dủn đưa ra. Đúng là lão thầy thâm độc thật, chúng nó cứ chờ đến khi làm được hai cái cọc đó để xử nhỉ! Mặt thầy giãn hết cỡ khi cách của mình dược chấp nhận. Sự thâm hiểm hiện ra trên từng nếp nhăn, hia bên khoé mắt, trên miệng. Vàng thật sự thấy mình đã dụng người đúng. Sự thâm hiểm của thầy đã giúp Vàng rất nhiều trong đời gây dựng sự nghiệp. Nhưng một người không hiến kế làm Vàng cũng thất vọng – là Pao.
– Sao Pao không giúp tôi trị hai đứa nó?
– Thưa ông, tôi không nghĩ ra cách gì ạ.
– Không đúng, mà là Pao không nghĩ, không muốn nghĩ. Tôi rất hiểu anh. Chúng ta gắn bó với nhau bao nhiêu năm nay. Pao chỉ hiến kế giúp tôi việc lớn, những việc như này Pao không muốn để mắt tới. Pao chỉ có một đứa vợ. Nó lại chung thuỷ với anh, chưa bao giờ để anh phải nghĩ. Còn tôi, đứng trên muôn ngọn núi này, thế mà cái sỹ diện của thằng đàn ông bị chúng nó dẫm lên. Nếu là anh, anh sẽ làm gì?
– Tôi không biết mình sẽ làm gì nữa.
Pao nói thế rồi xin phép đi làm. Vàng nhìn theo rồi lắc đầu. Pao đã bắt đầu không tận tâm với tất cả mọi việc của mình nữa rồi. Còn bao nhiêu việc nữa, Pao không giúp thì mình sẽ rất khó xoay sở. Đằng Phó Vảng bọn Pháp bắt đầu đưa ra càng nhiều yêu sách. Mạn Đường Thượng đám Cộng sản càng ngày càng lấn lên mà có phần mạnh dần. Dẹp được hai bên này để yên ổn chỉ huy cả vùng nghĩ cũng khó. Nhưng cứ để đấy, ta sẽ tính Pao dần dần. Giờ phải đi xem bọn thợ đá làm thế nào đã, phải giục bọn chúng làm nhanh, phải xong trước tết cho hết điều xấu rồi còn đón tết cho thuận lợi.
Đám lính đã đưa được khối đá từ Sính Lủng về dựng ở đầu đường. Bọn chúng đang đục theo hướng dẫn của thầy Dủn. Dần dần hình thù của cột đá đã rõ nét. Đỉnh cột đá cao đúng bằng đầu thằng Tủa, con Dua thấp hơn một tí thì kệ nó. Rộng bằng đúng vòng ôm của hai đứa. Chân đế cột đá thật dày, rộng bằng cái phản để đỡ cho cột đá và cả hai đứa đứng thẳng. Sau khi chúng không còn đứng ôm cột nữa thì cái cột này cũng vẫn phải đứng đây muôn đời muôn kiếp cho hậu thế biết tội của chúng mà tránh phạm. Hai cái tai hai bên cột đá vừa đủ để đút tay hai đứa vào. Mỗi bên tai đá ấy chia làm hai lỗ để hai đứa đút tay mà không chạm nhau, cách nhau chỉ một phân đá thôi. Gần nhau gang tấc mà ánh nhìn cách biệt. Chúng đứng ôm nhau qua cái cột đá. Tay đút cách nhau tai đá cho thấu sự phản bội phải đau đớn thế nào. Đau thể xác không bằng buốt tâm hồn.
Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 7
Cập nhật ngày: 26 Tháng tư, 2021 lúc 00:38
Vanvn- Hai đứa được đưa ra ôm cột. Cây cột đá dựng giữa ngã ba đường, để ai đi qua cũng nhìn thấy cho chúng xấu hổ và đau đớn. Tuyết bay mù trời. Một màu xám trắng phủ tràn khắp các núi. Đến bẹ rau cải nhỏ nhất tuyết cũng len vào làm xót rau. Sẽ mất mùa cải vì đận tuyết này. Là tại chúng mày, đến trời còn nổi giận mà làm rét buốt cả cao nguyên. Chúng mày sẽ bị dân tình oán hận. Đứa nào cũng rũ ra nhưng không được phép chết. Chúng đã bị đổ sữa dê cho sống đến bây giờ thì không được phép chết trước khi cột đá treo người làm xong. Cột đá này sẽ bắt chúng mày thụ hình muôn đời. Từ giờ về sau, hễ ai mắc tội phản bội ta sẽ bắt treo cột đá, cho dân khắp vùng chừa cái thói này đi.
Nhà văn Chu Thị Minh Huệ
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 1
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 2
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 3
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 4
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 5
>> Chủ đất – Tiểu thuyết của Chu Thị Minh Huệ – Kỳ 6
Rồi cả cái chợ tình không đáng có kia ta cũng sẽ dẹp. Xong vụ này ta sẽ ban lệnh dẹp cái chợ mất nết kia. Khi lệnh ban ra, ta nghĩ sẽ làm được, vì nguyên khởi của nó không hay ho gì. Đến giờ, mấy gian nhà cũ của lô cốt bọn lính cũ vẫn thi thoảng kéo được đứa gái nào về đấy làm bậy. Hôm nọ ngỏ lời nói đến việc này, thằng Jon lại bàn lùi. Nó lại còn ngụy biện rằng, cái gì cũng có căn nguyên của nó. Rằng, cái chợ này mở ra là để giải thoát tình cảm cho những ai yêu nhau không lấy được nhau, để có một ngày tìm đến với nhau mà giải tỏa căng thẳng trong cuộc sống. Đấy là chúng nó bịa ra như thế, là bằng tư duy của người phương Tây sống phóng khoáng trong tình cảm thì mới cần một ngày như thế.  Chúng ta là người phương Đông, sống với  cuộc đời thực đây, không phải bịa ra cái thứ gì cần giải thoát với không giải thoát cả. Cứ đà này, bọn dân chúng đòi giải thoát với chả giải phòng thì chúng ngồi hết lên đầu ta à. Bọn chúng giải thoát được tình cảm thì sẽ giải thoát được tư tưởng và hành động, thế thì còn gì là sự đừng đầu của ta nữa. Tư tưởng này, căn nguyên là không có. Ta phải cho người đi giải gicsh và dẹp cái chợ loạn này đi. Người ấy phải là Pao, vì Pao là người chung tình, chung thủy nhất cho đến giờ trong đám người dưới. Pao cũng đủ uy để nhồi vào đầu dân những gì người trên muốn.
– Pao à, đi nói rõ cho dân mạn Khau Vai hiểu về căn nguyên của cái chợ ấy để dẹp nó đi.
– Tôi hiểu ý Vàng, nhưng  tôi phải nói thế nào?
– Rằng cái chợ này không phải như truyền thuyết vẫn nói, không có chàng Ba với nàng Út nào hết. Mà là do thằng quan hai ở đồn mở lối cho lính chúng nó làm bậy.
– Nhưng, thực tế là ở đó có tục không lấy vợ lấy chồng khác dân tộc. Cho đến giờ vẫn thế chứ không phải chỉ là ngày xưa.
– Là thằng quan hai của đồn lợi dụng phong tục của dân ta mà xuyên tạc.
– Cũng được, tôi cũng không muốn có cái chợ vớ vẩn này. Theo Vàng thì câu chuyện sẽ thế nào?
– Sẽ là: Từ khi bọn Pháp đóng đồn ở đấy, chúng có trại con gái để cho vợ con người tình của chúng sang sống để thỏa mãn thú tính của bọn đàn ông châu Âu háu gái. Nhưng khoảng cách xa xôi, thời tiết khác biệt, cuộc sống khốn khó vợ con, người tình của đám lính không chịu được nên không ở lâu, có người còn bỏ không dám sang nữa nên bọn lính đói gái.  Bằng chứng là chúng cứ hay bắt cóc đàn bà, con gái sơ sểnh là kéo về đấy làm bậy. Bao nhiêu đứa con gái đã bị thế rồi đấy. Cả đám lính đánh thuê cho chúng cũng làm bậy theo. Cứ cậy có súng có sức là bắt cóc đàn bà nào chúng thấy là kéo về đồn. Từ lính đến quan đều một duộc cả. Dân tình oán thán lắm rồi. Thế nên thằng quan hai đồn ấy mới ra một cái lệ là một năm cho lính ăn chơi chác táng một ngày, cái ngày hắn nói là ngày hai bảy ta, trúng vào ngày chợ thế là ngày ấy đám lính ùa ra chợ tóm được đứa gái nào là lôi vào cái trại con gái ấy làm bậy. Sau rồi chúng tung tin là chợ tình, chợ tình. Chợ tình gì cái thứ súc vật ấy chứ. Cái gì mà chúng làm thiêng liêng hóa nó lên thì là nó thiêng liêng chứ…
Pao cứ để Vàng nói. Pao hiểu tại sao Vàng lại như thế. Hai đứa kia dám phảm bội Vàng. Cũng bởi, Vàng chưa hề có tình yêu nên chưa hề lỡ dở thì không bao giờ hiểu được thế nào là tình yêu, mà tình yêu lỡ dở thiêng liêng đến mức nào. Dù sao thì vẫn phải đi nói cho dân hiểu cái Vàng muốn.
Vàng để ý từ hôm bị trói, hai đứa không đưa mắt nhìn nhau. Điều ấy đủ thấy chúng yêu nhau thế nào. Chúng muốn giữ hình ảnh đẹp trong mắt nhau đến khi về thế giới bên kia. Vàng ra lệnh trước khi dựng hai đứa dậy, đút tay vào hai tai đá phải giật đầu chúng lên cho chúng nhìn vào nhau. Đẹp à? Tao không có tình yêu đẹp thì trên đời này không đứa nào được phép có tình yêu nhé. Hai đứa nhắm chặt mắt lại để không phải nhìn nhưng nào có được. Hai thằng giữ hai bên, hai thằng nữa bành mắt ra, dí mắt chúng đối diện với nhau. Thế là được, cốt là để cho bọn dân chúng thấy mà sợ. Chứ thực sự chúng có nhìn thấy dung nhan xấu xí của nhau lúc này không Vàng cũng không cần biết.
Trời rét sâu hơn từ khi hai đứa phải đứng chịu nhục hình cực khổ trên cột đá treo người. Tuyết đã dày đủ vùi sâu một cây cải Mèo mà dân chúng vẫn đứng nhìn chúng bị chết treo. Không biết đến bao giờ thì hai đứa chết, vì một vòng lính gác vác súng đứng xung quanh nên chúng còn thở không cũng không biết.
Quạ đen bay kính góc trời ấy. Bọn lính giãn dần ra vì mùi tử khí. Lính càng giãn ra thì quạ càng bu đen lại. Trời xám hơn màu lông quạ. Đám ăn thịt người ấy đã dần dần rỉa hết phần thịt rồi, đến khi chỉ còn phần xương thì chúng tản hết đi. Lại đến nhiệm vụ của bọn lính chất củi xung quanh cột đá để đốt. Chúng đốt ba ngày ba đêm. Cột đá thành một màu đen huyền. Đống tro dày gần nửa cột bao quanh.
Không ai dám qua lại khu vực ấy nữa. Gió thổi, mưa rơi, tuyết bay dần dần rửa sạch cột đá, trở lại màu đá vốn có và có thêm những vệt như nước mắt chảy dọc theo cột. Cỏ cây xung quanh không mọc được. Chỉ một mình cột đá chơ vơ góc trời, nổi lên giữa ngã ba đường, chọc thẳng lên trời làm thành nét cắt đau thương của một vùng trời.
Vàng cho làm con đường khác để đi từ phía Nam lên phía Bắc cao nguyên, vòng qua đằng sau dinh thự. Đường ấy chỉ để Vàng và lính đi. Dân đen phải đi đường cũ, qua cây cột đá treo người để ngày ngày thấy mà sợ. Một trong những người hầu cận, có một người thấy Vàng càng ác càng cô đơn. Vàng đứng trên lô cốt cao nhất để nhìn xa xa ra chỗ cây cột đá hành hình Dua và Tủa thì một người ở dưới tầng hầm đang nhìn Vàng. Chính vì thế mà Pao không nghĩ cách giúp Vàng hành hình hai đứa. Pao cũng không trách Vàng, để giữ được uy quyền thì phải như vậy, nếu không dân đen sẽ nhờn. Chính tố chất này mà thầy Dủn chọn Vàng chứ không chọn Pao để phò tá. Bản tính của Pao không ác như vậy nên là một hạn chế khi ngồi ở ngôi cao. Pao tự nhủ mình chỉ có thể giúp Vàng chứ không thể đứng trên Vàng được. Chính lúc này đây Pao thấy thương hơn là trách Vàng. Vàng mãi mãi chỉ cô đơn trong giấc mộng huy hoàng của chính mình, sẽ không bao giờ được trùng phùng với ai. Càng nhìn, Pao càng thấy đau lòng. Đến khi trăng rơi xuống đỉnh Chí Sán thì Vàng xuống dinh, nơi giúp Vàng quên việc hai đứa là bàn đèn ở trung dinh. Vàng sẽ không gọi đứa gái nào vào châm thuốc cả mà sẽ là một thằng trai.
Trời mùa đông u xám, nặng nề trôi đi cùng đàn quạ. Mầm đào đầu tiên bật lên là lúc tuyết đang tan. Những nụ đào đã đỏ hồng trên từng cành khẳng khiu. Những vảy bạc trên cành đang bong dần ra. Việc xám lạnh cũng phải dần qua. Vàng bắt đầu tổ chức chơi xuân mừng chiến thắng cho đám lính và cho dân cả vùng được. Mạn Mèo Vạc giao cho Lử quản và cũng tổ chức cho dân vui chơi mừng năm mới. Đã lâu lắm rồi dân Mèo mới được quan cho phép vui chơi. Những đứa gái nô nức lôi những bộ váy áo đã cần mẫn thêu từng đường chỉ để chờ dịp, nay có dịp để khoe bàn tay khéo léo của mình.
Những thằng trai có vợ rồi thì thích đi đấu ngựa, chơi leo cột uống rượu, chơi đá lợn. Thằng nào chưa vợ, đang muốn tìm vợ thì thích đi chơi hội vỗ mông, thi thổi khèn. Cả đám hội trải dài từ Sà Phìn đến Đồng Văn, vắt ngang Mã Pì Lèng sang Mèo Vạc. Chỗ nào Vàng cũng phân cho mã phài đứng ra tổ chức cho dân. Vàng không bắt dân đóng góp mà từng mã phài phải chịu bỏ tiền ra tổ chức. Thế là thành dịp cho các mã phài thi nhau khoe của. Rượu tràn khắp núi để trai gái, già trẻ thi nhau uống; thịt ngựa, thịt bò bày la liệt các phản trên những mỏm đồi thấp. Mía dựng cả cây bên các vách đá để từng đám từng đám thi chặt mía. Mía dài vút ngọn mà chia được hai phần từ gốc đến chót ngọn lá bằng nhau chỉ bằng ngắm mắt thường rồi chặt ra bằng chằn chặn thì mới là mắt trai Mèo. Thằng nào chặt đúng thì ngắm bắn súng mới chuẩn. Những thằng đấy sau hội xuân sẽ được tuyển vào đội lính của Vàng. Thế nên thằng nào cũng ra sức nheo mắt, ngắm ngang, ngắm dọc để đo cho bằng nhau chằn chặn. Vào lính sẽ được đi tập luyện, nhà được miễn thuế, lại được ăn uống tử tế hơn, và được dịp làm mẽ với những đứa gái mình đang thích. Hội thi cắt mía cũng là khu để bọn con gái chọn thằng con trai của mình. Sức vóc nó khỏe, mắt nó chuẩn, tay nó khéo thì sẽ chăm lo được cho gia đình. Mà sau hội này, nó được sung vào lính của Vàng thì sẽ được cuộc sống sung túc hơn những thằng chẳng làm gì. Nhưng cũng có  khối đứa không muốn thằng chồng mình đăng lính. Vì thằng chông đi làm lính thì ba đến bảy năm chẳng thấy mặt. Con vợ cứ héo hon ở nhà với bà mẹ chồng già thì thành gái già mà góa chẳng ra góa. Mà bà mẹ chồng nào thì cũng là cái cối đá nghiền con dâu như nghiền hạt ngô mới chớm vàng. Nhưng dù sao hội vẫn là ngày vui, đứa nào mà ở xó nhà thì sống như con rùa, chẳng có bạn, chẳng có bè nào thì chết sống chẳng có ai nói chuyện. Thế là đứa nào đứa nấy nô nức xuống đường.
Tiếng khèn, tiếng sáo cả tiếng kèn lá véo von, vắt vẻo từ triền núi này sang triền núi khác. Có những đứa gái lúc đầu chỉ hơi nghe nghe, sau thì dợm bước theo hướng tiếng kèn, tiếng sáo ấy. Đến lúc đứng trước thằng thổi sáo lúc nào đó cũng không hay. Đám lính Mèo thì thích nhất hôi vỗ mông. Ài, là cơ hội tiến sát nhất với đứa gái mình đang thích để thử xem nó có thích mình không. Mà cái thung lũng Sà Phìn này mới thật là đất linh thiêng và hữu duyên nhất. Người già bảo nếu muốn một đứa gái theo mình thì tốt nhất là rủ được nó về Sà Phìn xem hội rồi chơi vỗ mông. Tại sao à? Không lý giải được, chỉ biết gần như tất cả những đứa gái sẽ vỗ lại mông mình khi mình vỗ mông nó. Mình sẽ vỗ nhẹ vào mông nó một cái, cười với nó thật tươi. Rồi xem ý tứ nó thế nào. Nếu nó chưa tỏ ý gì mà lại đi về một phía nào đấy thì đi theo. Nó đi lên phía đồi cao càng tốt, càng tách xa chỗ hội đông người càng tốt. Đấy là nó đang dẫn đường cho mình. Ý là ở chỗ hội đang còn đông sẽ có người quen, anh em họ hàng thì nó xấu hổ chưa vỗ lại mông mình thôi. Cứ đi theo đến khi văng vắng một tí nó sẽ vỗ lại mình một cái đầu tiên. Từ đây mình có thể nói với nó một vài câu rồi. Nó sẽ dắt mình đi lên đồi càng cao càng tốt, càng xa càng tốt để hai đứa tha hồ tâm sự. Đến khi hai đứa tâm đầu ý hợp mà vỗ mông đủ chín cặp thì đã có thể về ra mắt bố mẹ được rồi. Hội xuân từ ngã ba Phó Vảng đang nô nức kéo xuống tận cửa dinh Sà Phìn. Lộc non trên cành đào xanh như áo con gái. Nụ đào hồng như má con gái. Chim ríu rít chuyền cành như đám con trai nhảy trên những cây cột, phi trên lưng ngựa, múa khèn trên miệng chảo thắng cố đang sôi.
Đội chơi vỗ mông là đông nhất. Những thằng trai có một đứa vợ ở nhà rồi cũng muốn chơi vỗ mông. Bọn này mồm dẻo hơn, hành động mạnh mẽ hơn bọn chưa vợ. Những đứa gái ưa nghe lời ngọt thường thích những thằng có vợ rồi nên đôi ấy thường rôm rả hơn. Chúng dẫn dụ nhau đi khắp nơi, chẳng còn để ý đến trời đất gì nữa. Bọn lính Pháp từ Phó Vảng thấy hội vui cũng tràn xuống chơi. Cũng chơi các trò chơi với lính Mèo, dân Mèo. Trai Mèo thì cười nhỏ, thanh giọng. Thế mà hội nổi lên tiếng cười ồm ồm, đục ngàu, hô hố của những thằng Pháp. Vàng thấy hội lại không trọn vẹn bởi bọn mắt xanh mũi lõ. Đứng từ trong dinh nhìn ra, thấy những thằng Pháp chơi hội của người Mèo, Vàng muốn giương súng bắn từng thằng một. Nhưng bên cạnh có Páo. Páo ngăn không cho bắn, giết được mấy thằng này cũng chưa đuổi được hết bọn Pháp. Mà lại rút dây động rừng, ảnh hưởng đến kế hoạch chung. Vàng nghiến răng kèn kẹt như hổ nhai xương cứng. Rồi chúng mày sẽ phải cút hết, đất này là của người Mèo, thuốc phiện là của người Mèo.
Đất trời đang thanh bình, người chơi đang vui vẻ. Một trong những đôi hút ánh mắt nhất của hội vỗ mông là đứa em gái Vàng và một thằng trai con tổng giáp Đường Thượng. Hai đứa nó đúng là mặt trời rực rỡ toả ánh muôn nơi, mặt trăng soi ánh sáng dịu dàng. Vàng ưng thằng này, nếu đứa em gái được gả về Đường Thượng thì sẽ ấm chỗ. Hai đứa đang đứng rì rầm bên vách đá, ánh thèm muốn của những thằng trai đổ vào con bé. Ánh ghen tị của những đứa gái cũng dồn vào thằng trai. Mấy thằng trai nhà giàu mạn Bạch Đích,  Sủng Thài, Sủng Phìn cũng muốn có được con bé em Vàng. Chúng nó nghe bố, đến hội phải tiếp cận được con Dua để được làm thông gia với Vàng. Có được con bé là có thế lực lớn hơn trong vùng, cũng từ đó, uy thế, tiền bạc khác chảy về nhà. Nhưng may sao con bé này lại ưa thằng con tổng giáp Đường Thượng. Hay là trời sắp đặt cho chúng nó nên đôi. Vàng hài lòng, vì đang định tìm cách kết thân với tổng giáp, để dẹp bọn Cộng sản đang mạnh phía mạn ấy. Nhưng sao thế thằng tổng giáp Chử Dá mạn thế mà nó không dẹp bọn khố rách áo ôm ấy đi nhỉ? Nếu bọn ấy mà mạnh dần lên có khi chúng sẽ tràn sang bên này, làm ảnh hưởng đến ngôi vị của ta. Hay thằng Chứ Dá không nhận ra nhỉ? Cũng phải, bọn này âm thầm lắm, chúng mạnh ngầm nên có khi chưa ai biết. Mà ngay cả ta cũng không biết nếu Páo hôm nọ không hở mồm là đi Quản Bạ lúc về thì đường chỗ Cán Tỷ bị sạt nên phải vòng đường Thanh Vân, Đường Thượng để về. Là bọn chúng đón đường Páo hay tình cờ gặp Páo nên mới nói chuyện với nhau. Càng ngày Vàng càng thấy rắc rối, quá nhiều việc phải giải quyết, quá nhiều thế lực đối đầu mà dân thì ngày càng cứng đầu nên tự cảm thấy thế mình đang bị uy hiếp từ nhiều thế lực. Đấy là chưa kể, dạo này lại thêm hai thằng cố vấn cứ ngược nhau về quan điểm làm ta không biết đường nào mà quyết. Giờ chỉ trông chờ vào Páo mà thôi.
Đứng đây ngẫm mãi cũng không ra thế sự. Trong khi hội ngày càng đông, cười nói, ăn uống, đua ngựa, thi khèn rộn hết thung lũng. Thực sự ta cũng muốn xuống hội để chơi, nhưng trên tám vạn dân rồi, không thể xuống thang để bằng dân đen được. Cứ đứng đây mà nhìn con em đang hạnh phúc với người nó đã chọn để tự bằng lòng một lúc vậy. Thế mà một thằng lính Pháp nhảy bổ từ trên đỉnh vách đá xuống, kéo luôn con bé ngã. Thằng đó ôm luôn con bé lăn mấy vòng. Nó hét tướng lên, giãy giụa cũng không thoát được đôi tay đầy lông lá, dài ngỏng của thằng lính. Thằng chó đen ấy vật úp con bé xuống, tốc váy nó lên, vỗ đen đét mấy cái vào mông, vừa vỗ vừa nói một tràng và cười khoái trá. Rồi nó lật con bé ngửa lên mà hành sự. Thằng người yêu nó giật mình, nhận ra vấn đề thì lên cơn điên. Chạy luôn xuống dinh giật súng của một thằng lính, chạy về phía hai đứa bắn một tràng vào thằng Pháp. Người thằng lính giật giật mấy cái rồi nằm im. Máu xối và hoà luôn cùng máu trinh của em gái. Cả hội dừng đột ngột. Thằng trai cũng đứng đờ ra. Đứa em gái không kịp hiểu, không kịp phản ứng gì. Mãi đến khi có đứa hô: “Đưa cô vào, đưa cô vào nhà!” thì hội mới giật mình tỉnh cơn ác mộng. Bọn lính Pháp tràn xuống từ Phó Vảng bắn loạn xạ vào đám hội. Hội tan tác, người chạy toán loạn, chim muông hoảng hốt bay vút lên trời cao. Thằng trai kia tay đang cầm súng cũng bắn loạn lên, nhưng nó đã bị ngã vật ra rồi mà mỗi thằng còn đến tận nơi bắn thêm vài phát nữa. Cả vùng Sà Phìn được một phen hoảng loạn, trở thành cuộc đấu súng của lính Vàng và lính Pháp một cách không chuẩn bị.
Cuộc đấu súng dừng, xác lính Mèo, xác lính Pháp chồng chất lên nhau. Tiếng khóc, tiếng cười hoảng loạn vang khắp vùng. Vàng gọi ngay bộ quân sư vào trung dinh bàn kế hoạch trả thù.
– Các anh đã thấy người Mèo ta bị xúc phạm thế nào rồi đấy. Bây giờ chúng ta sẽ xử chúng thế nào?
– Xin ông bình tĩnh. Chúng ta phải tính cho kỹ. – Páo lên tiếng trước.
– Phong tục tập quán của chúng ta bị xỉ nhục, bị lợi dụng. Cứ thế này chúng sẽ giết hết người Mèo.
– Nếu chúng ta xuất quân đánh đồn Phó Vảng thì các anh tính sao? – Quân sư quân sự lên tiếng.
– Anh chắc thắng không? – Páo hỏi.
– Anh Páo thì chỉ được cái lúc nào cũng chắc chắn.
– Các anh thấy đấy, cuộc đọ súng ngoài kia, đếm thử xem xác bên nào nhiều hơn? Tôi không muốn lính của chúng ta phải bỏ mạng uổng mà trận đánh không thành công. Tôi nghĩ, bảo thằng Vàng Vạn Ly thăm dò thật kỹ lực lượng của Pháp ở đồn Phó Vảng rồi sẽ có kế hoạch đánh cho chắc thắng.
– Được! Bảo nó làm luôn đi. Nó đi về, các anh vạch luôn cách đánh cho tôi. – Vàng ra lệnh luôn. – Ba ngày nữa phải xuất quân.
Đội quân sư nhanh chóng đi lo việc của mình. Páo trực tiếp đi truyền lệnh cho mã phài Vàng Vạn Ly. Anh bảo với Ly muốn trực tiếp đi nắm tình hình trên đó nên cưỡi ngựa lên Phó Vảng luôn. Lệnh đã được truyền xong, tình hình đã ổn mà chưa hết một ngày. Páo một mình một ngựa xuống Yên Minh trong bí mật. Anh nghe nói lực lượng Việt Minh đã dựng được đồn ở Yên Minh. Bây giờ nhiều bên muốn làm chủ cao nguyên này nhưng không biết bên nào mạnh, bên nào yếu. Nhưng bọn ô hợp Tàu cũng đã chiếm được vài vùng nhỏ, không đuổi chúng nhanh thì không biết chúng sẽ mạnh đến đâu. Bọn phương Bắc luôn luôn là mối đe dọa ăn vào trong máu của người Mèo rồi nên hễ thấy bóng dáng bọn chúng là người Mèo bùng lên tâm lý sợ trước tiên. Hôm kia, một thằng lính Mèo mạn Bạch Đích đã bị một thằng lính Tưởng bắn chết chỉ vì tranh nhau một con gà. Đám quân ô hợp đó, dạt từ trên xuống, đói rách đủ cả nhưng súng thì thừa, đạn thì lắm nên mạng người với mạng gà chúng nhét vào mồm cũng bằng nhau thôi. Giờ địa bàn cao nguyên là nơi chúng ẩn náu để phục hồ lực lượng.
Mình cũng đang hoang mang không biết đưa ra ý kiến gì với Vàng nên sáng nay mới chần chừ như thế. Cả ba lực lượng đang nổi lên trên cao nguyên này đều đối đầu với Vàng. Đấy là các thế lực đang hoạt động công khai, chưa biết là có lực lượng nào hoạt động ngầm. Nói nhỡ có một hay vài thế lực ngầm đang hoạt động ngầm và dần mạnh lên, một ngày nào đó, hất đổ cả bốn lực lượng công khai này thì tất cả đều không xoay xỏa kịp. Nhưng đầu óc mình đang sợ nhất lực lượng Việt Minh, vì họ nghiêng về số đông dân chúng. Kế sách và mục tiêu của họ đưa ra là có lợi cho đám dân đen, mà số lượng đám ấy thì đông nhất, nên có thể họ còn những lực lượng ngầm ăn sâu vào dân.
Páo nghĩ là có căn cứ, chả gì thì tự nhiên căn nhà buôn của Vàng ở Phó Vảng tự nhiên lại cho mấy ông bộ đội mượn. Và đau đớn nhất là người ta đã dẹp đi cái chợ bao nhiêu năm Vàng đầu tư và là đầu mối buôn  thuốc và súng của Vàng.
Bao nhiêu năm nay, chợ Phó Vàng vẫn sôi động nhất, nguồn lợi nhiều nhất mang về cho Vàng. Cả trung tâm Phó Vàng đã được Vàng cất công dựng lên theo mô hình của Hồng Kông thì không thể đổ sập được. Nó mà đổ là Vàng đổ, bạc, thuốc và súng của Vàng từ đó mà ra. Bõ công bao nhiêu năm đi Hà Nội, Tàu, Hồng Kông, Đài Loan để tìm ra cái chợ hữu ích nhất. Cuối cùng thì hình thành nên chợ Phó Vảng.
Nguồn lợi đều đổ từ các tổng giáp, mã phài, thậm trí bạc của đám lĩnh dõng cũng phải đổ vào cái chợ này, rồi chảy về kho bạc cho Vàng. Và bạc từ túi bọn Pháp cũng phải chảy ra chợ vì thuốc chúng hút thì cũng phải mua ở đó. Vàng đã cắt mấy thằng thân tín làm chủ hàng thuốc, hàng súng trong chợ.
Vàng nói: “Mua dễ – bán dễ” là làm ăn sẽ được nhất. Đừng có hoạnh thằng mua lấy bạc ở đâu, lấy thuốc ở đâu. Tất cả đều sẽ chảy về cho chúng ta thì đừng  có quan tâm đến cái gốc của nó ở đâu. Chảy ở càng xa về thì càng tốt.”
Nhưng có một điều Vàng không quan tâm đến lại làm Páo xa xót. Điều ấy, chính mắt Páo thấy chứ không bao giờ Vàng thấy. Mà Vàng có thấy thì cũng không động lòng nên thi thoảng đám dân đen lại uổng mạng vô ích.
Một thằng dân cũng muốn có một cái súng để tự vệ. Không phải chỉ lính mới có súng. Thằng nào có được súng là rất oai oách, bởi ít nhất nhà nó khá. Có súng thì thằng khác cũng phải nể vì. Một khẩu súng, ít ra cũng bằng một con ngựa tốt. Thế nên phải chọn cho kỹ, không có mất công com cóp gom tiền. Thằng Día đã gom đủ tiền để mua một khẩu, nó ra chợ, đi từ đầu chợ đến cuối chợ xem súng. Páo đã theo dõi nó, vì mãi mà chưa mua được khẩu nào nên nhẵn mặt hàng súng. Thực ra gần như tất cả hàng súng trong chợ đều là của Vàng. Vàng chỉ bày ra nhiều hàng, bán giá cao hơn thấp hơn nhau một tí để lừa bọn dân, bọn Pháp, bọn Tàu Tưởng là có chợ thật mà thôi. Chứ nào có nhiều thằng giàu thế mà súng bán nhiều. Mấy thằng Tổng giáp cũng chẳng biết, cứ tưởng có cạnh tranh bán súng thật thế là hạ giá thấp hơn mấy hàng bên cạnh. Càng hạ chúng càng lãi ít, và thế là bạc hay thuốc lại tự chạy vào một hố nhà Vàng mà thôi.
Thằng Día, thử mỗi hàng một tí. Hắn giơ súng lên trời, bắn đoàng một phát. Mũi hếch lên ngửi ngủi mùi thuốc súng tỏa ra. Thực ra chẳng biết mùi thế nào là tốt, thế nào là súng chưa tốt đâu. Chẳng qua học đòi theo mấy thằng lính thử súng thì thế thôi. Chứ lần đầu được sờ vào súng, được bắn súng thì biết thế nào. Đám dân thì hay thể hiện, là để làm ra vẻ bọn bán súng đừng bắt nạt thằng mua súng ấy mà. Ngửi mùi thuốc xong thì hắn ngắm ngang ngắm dọc khẩu súng, lại còn ngắm ngía như thể đang nhắm mục tiêu ấy. Thế nên ngắm giả mà thành ngắm thật. Tay thì vẫn để ở cò súng, chưa biết sử dụng nên bóp cò một phát. Đoành một phát, viên đạn vọt ra bay đến hàng gà. Đám gà hoảng loạn bay tứ tung. Bay cả vào mặt thằng lính Pháp đang ngênh ngang giữa chợ, ỉa luôn vào hắn một bãi. Cả chợ toán loạn không phải vì tiếng súng mà toán loạn vì tiếng chửi bới của thằng lính bị gà ỉa. Nó lồng lên, xông ngay đến thằng Día. Đấm đá túi bụi, chửi om xòm tiếng Pháp chẳng ai hiểu. Càng thấy thằng bị chửi không hiểu thì hắn càng tức, mà cả chợ không hiểu hắn càng tức và điên lên vì bị bẩn. Thằng Día đau quá nằm ệp dưới đất rồi. Hắn vẫn chưa thỏa sức, rút thêm súng bắn đoành đoành vài nhát, như thể thử súng. Nhưng hắn lại thử vào một thằng người rồi, và thằng Día thì giãy giãy một lúc rồi nằm im. Cả chợ không kịp trở tay với những gì đột ngột diễn ra. Thế là lại náo loạn, lại om xòm và lại thêm một đám ma từ súng.
***
Páo xin được vào gặp người chỉ huy cao nhất của Việt Minh. Người tiếp Páo có phong thế oai nghiêm, đĩnh đạc, giọng nói ồm ồm. Trông tướng mạo không phải thường, lại có gì quen quen. Mãi đến khi người ấy giới thiệu là người của dòng họ Bế thì Páo mới ớ ra, thảo nào trông quen quen là đúng rồi. Là người cùng dòng máu với thầy giáo Bế thì tốt rồi, không phải người xấu. Thầy Bế lại là thầy giáo của Vàng năm xưa, nay con cháu thầy lại tiếp tục theo bước chân thầy trên cao nguyên đá này thì sẽ hợp tác được với nhau.
Bế Lam là người phụ trách lực lượng cách mạng ở Yên Minh. Anh cho Páo biết, ở trên cao nguyên đá này không phải chỉ có mình anh. Ở mạn Quản Bạ, Đường Thượng, Thượng Phùng đều đã có người của Việt Minh. Quân của Việt Minh không phải ít, không phải mới mà là từ thời thầy giáo Bế cơ, cho nên tính đến nay thì lực lượng đã vững lắm rồi, chỉ là chờ vận động thêm nhiều hơn nữa người dân để làm một cuộc cách mạng triệt để thôi. Nhưng Páo vẫn không tin, Việt Minh lên cao nguyên đá này làm gì? Muốn đuổi thằng Pháp đi thì chỉ cần hợp tác với quân mạnh nhất trên cao nguyên đánh một trận là xong, hà cớ gì mà gây dựng lực lượng đông và lâu đến vậy? Đánh đuổi xong bọn Pháp rồi thì Việt Minh làm gì trên cao nguyên? Rút về xuôi, trả lại cao nguyên cho người Mèo? Hay là thống trị người Mèo như bọn Pháp đang làm đây? Páo băn khoăn mà chưa dám hỏi như thế nào cho rõ ràng. Nhìn mặt Páo, Bế Lam biết những gì đang chạy trong đầu. Đã nhiều người đặt ra câu hỏi như vậy với những anh em đi tuyên truyền cách mạng trên vùng này rồi nên Lam có thể giải đáp cho Páo.
– Anh Páo ạ, tôi có thể giải đáp những thắc mắc của anh.
– Anh biết tôi nghĩ gì à?
– Nhiều người đã từng như anh. Thế nên anh mới nghe tiếng chúng tôi mà tìm đến đây hôm nay. Những người đã nói đến tai anh đều là người của lực lượng chúng tôi cả.
– Ô, thế à? Thế là có cả người ở trong đội quân của Vàng à?
– Đúng thế! Mấy người ấy đã được chúng tôi giác ngộ trước rồi mới đăng lính cho Vàng. Anh nghĩ lại xem, có đúng là mấy người ấy cũng còn trẻ không?
– Ờ, đúng, đúng đấy!
– Một trong những người theo anh đi Phó Vảng sẽ gặp anh ngay bây giờ.
Lam cho gọi, một người bước ra, vẫn ăn vận trang phục lính Mèo. Páo thấy không có gì ấn tượng với người này, chỉ là một thằng lính bình thường. Thế mà lại là quân của hai bên à? Giỏi đấy! Páo gật đầu xác nhận và công nhận là cách hoạt động của Việt Minh có khác với đội quân của Vàng do Pao làm tổng chỉ huy thật.
– Anh Páo ạ, người Mèo và người Kinh đều là người Việt Nam cả, thế nên phải đoàn kết và giúp nhau. Từ khi thực dân Pháp xâm lược nước ta thì cả người Kinh, người Mèo và nhiều dân tộc khác cũng khổ như nhau. Nay cụ Hồ Chí Minh đã lãnh đạo đất nước làm cách mạng thành công, đất nước đã được thống nhất, bọn Pháp đã không còn chỗ đứng ở miền xuôi nên mới chạy lên miền ngược này đàn áp dân Mèo. Chúng tôi thay mặt Chính phủ của cụ Hồ lên làm cách mạng trên vùng cao nguyên đá để đuổi nốt thằng Pháp về nước nó.
Mặt Páo càng lúc càng nghệt ra nghe. Lam biết từng lời đã ngấm dần nên càng thuyết phục mềm mỏng mà vững chắc hơn về một nền độc lập, tự do cho dân Mèo và các dân tộc khác trên cao nguyên đá. Đột nhiên Páo lại hỏi:
– Đổi lại, lúc đuổi hết bọn Pháp thì người Mèo phải cho người Kinh cái gì?
Lam hơi giật mình trước câu hỏi có vẻ thực dụng, nhưng cũng hiểu ngay đây là tư duy bình thường của một người Mèo.
– Không phải cho cái gì cả, chúng ta sẽ đoàn kết nhau làm ăn làm mặc như người Mèo vẫn thế.
– Ai sẽ là người lãnh đạo tất cả?
– Tuỳ từng vị trí chứ anh Páo. Ai biết làm việc gì thì cách mạng sẽ phân cho làm việc đó.
– Ồi, cách mạng phân thì sẽ là Việt Minh lãnh đạo đây. Ông Vàng sẽ không nghe đâu.
– Thế nên chúng tôi mới cần đến anh để thuyết phục ông Vàng nghe và thực hiện. Lúc đó thì ai có nương người ấy cày, không phải nộp thuế cho ai mà là nộp thuế cho nhà nước để có tiền chung làm những việc chung, như làm đường, xây nhà làm việc, trả lương cho những người làm việc.
– Nghe anh nói thế thì tôi mới biết thế, chứ chưa biết có được không. Nếu đúng thật là như thế thì sẽ tốt cho dân, không tốt cho quan đâu.
– Ai là người tốt, chăm chỉ lao động thì vẫn tốt mà.
– Thế anh lấy gì làm bằng chứng?
– Anh thấy lực lượng Việt Minh đã đóng được đồn ở Quản Bạ, Đường Thượng, Yên Minh và Thượng Phùng rồi đấy. Chúng tôi chọn những nơi trung tâm nhất để dựng đồn, chứng tỏ chúng tôi có lực rất mạnh. Tới đây chúng tôi sẽ đóng đồn ở Đồng Văn nữa.
– Thế tới đây anh sẽ giúp Vàng đánh một trận đồn Phó Vảng chứ? Để chứng minh lực lượng Việt Minh tốt.
– Được, đây cũng nằm trong kế hoạch của chúng tôi, chỉ là sớm hơn một chút thôi. Anh về thông báo với Vàng, chúng tôi sẽ hợp sức. Tình hình đồn Phó Vảng chúng tôi đã nắm chắc. Hẹn sáng ngày kia, chúng ta sẽ hội quân ở chân dốc Phó Cảo để đánh một trận xong đồn Phó Vảng.
Páo về mang theo một lời hứa. Vàng gọi các quân sư cùng bàn xem có nên hợp tác với Việt Minh không. Người đầu tiên phản đối lại chính là thầy Dủn.
– Tôi đoán rằng bọn này không thực tâm giúp ta đâu. Chúng muốn đuổi thằng Pháp thì chung mục đích với ta, nhưng khác việc khác làm đi, không đến lúc lại tranh công nhau. Mà thắng Pháp thì Việt Minh lại đàn áp chúng ta thì cũng thế. Thay vì gọi bằng chức tổng giáp, mã phài như hiện nay thì chúng cho người Mèo ta làm cái gọi là chủ tịch, bí thư thì cũng thế thôi. Rồi chúng ta vẫn phải nộp thuế cho chúng, mà có khi còn phải nộp nhiều hơn ấy chứ.
Vàng có vẻ gật gật. Rồi quay sang hỏi Páo:
– Páo đã hỏi rõ xem đuổi được thằng Pháp thì ai sẽ có quyền cao nhất ở trên cao nguyên chưa?
Páo vẫn băn khoăn vấn đề này lắm. Rõ ràng là sẽ không ai được nắm quyền to nhất cả, mà ai biết làm gì sẽ làm việc nấy. Nhưng chẳng nhẽ lại nói điều ấy với Vàng à? Như thế Vàng sẽ không bao giờ chấp nhận. Bởi không chỉ riêng Vàng, mà tất cả những người ngồi đây đều không biết mình có khả năng gì để làm việc. Ai cũng chỉ biết bắn súng, đánh nhau. Còn tiền, nhựa thuốc đều do dân làm ra và nộp cho các tổng dõng, tổng giáp, mã phài. Vậy thì dân sẽ làm được nhiều việc hơn, sẽ nắm quyền nhiều hơn à? Ồi, biết nói thế nào cho Vàng nghe đây. Páo đành nói chưa biết cụ thể thế nào.
Thầy Dủn nói nhanh: “Thôi thì trước mắt cứ lợi dụng họ giúp ta đánh trận Phó Vảng trả thù cho cô Út. Đánh thắng ta sẽ chiếm luôn đồn làm địa bàn. Thế là họ sẽ không được gì cả.”
Vàng gật đầu đồng ý, định đứng dậy nhưng thầy Dủn lại hỏi:
– Anh Páo sao lại về Yên Minh mà mang lên tin này?
Thực sự Páo bất ngờ. Vì rõ ràng là xin đi Phó Vảng thị sát với Vàng Vạn Ly, về không báo kết quả đồn và kế hoạch chuẩn bị đánh của Ly mà lại nói chuyện Việt Minh sẽ giúp. Thầy Dủn hỏi như vậy là đã có ý nghi ngờ. Trả lời thế  nào đây?
Vàng cũng bất ngờ trước câu hỏi nên dừng đột ngột và nhìn xói vào Páo. Páo hiểu Vàng cũng đang chờ câu trả lời.
– Tôi chưa nói về kết quả đi kiểm tra thì các ông đã định không bàn bạc nữa đấy. May mà thầy Dủn nhanh trí. Trên ấy, chúng có ba khu. Một khu nhà sinh hoạt cho quan hai, khu lính ở và khu nấu nướng, chăn ngựa.
– Cái đấy ai chả biết. Thế chúng có bao nhiêu quân?
– Cái đó thì hỏi thằng Ly ấy. Tôi giao cho nó tìm và về báo. Thế nó chưa về à?
– Nó báo rồi. Xong việc nó còn hỏi ông Páo đâu? Anh bảo về trước, thế mà tự nhiên lại đi Yên Minh là sao?
– Tôi đang về thì có người gặp và dẫn về. Để giúp Vàng tôi cũng phải tìm xem trên này có những thế lực nào nữa chứ. Thế là tôi theo nó về.
– Đứa nào dẫn ông đi? Đưa nó về đây cho chúng tôi xem mặt.
Pao không ngờ thầy Dủn lại thâm độc đến vậy. Đòi xem mặt thằng đó có khác gì xem mặt những người Việt Minh. Mà thực ra Páo cũng không tìm được người ấy nữa rồi. Ra khỏi Mậu Duệ là đã không thấy người đó đâu nên nghĩ là vì bí mật nên tự người đó rút lui rồi.
– Tôi không biết. Người đó đi đâu tôi không rõ nữa.
– Anh Páo làm việc ngày càng không cẩn trọng đấy. – Vàng ngạc nhiên trước câu trả lời của Páo. Nhưng đúng là thế, Páo đã không thấy người đó một cách rất đột nhiên. Khi không còn đi cùng đường nữa thì lại hiểu là người đó rút đi để Páo không thấy mình.
Thầy Dủn đứng dậy, đến gần Páo, dòm hẳn vào mặt để xem có gì khác từ hôm qua đến hôm nay, đi gặp Việt Minh về thì có gì khác không. Nhưng cái đó ở trong đầu, liệu thầy có nhìn ra không. Páo thì đang lo, liệu ông ta có đọc được ý nghĩ của Páo như Bế Lam đã từng biết Páo đang nghĩ gì không. Và nghĩ, chắc thầy Dủn sẽ biết hơn, vì thầy là thầy cúng, lại biết phép thuật. Có khi thầy đang lùa cái nhìn của mình vào óc Pao cũng nên, rồi lôi hết ra những ý nghĩ đang chạy trong đầu, rồi đọc luôn là thực sự trong bụng Páo đang sợ thầy. Cái mắt diều hâu này xoi thấu tim gan người khác và có thể điều khiển theo hướng thầy muốn đây. Thầy thì đang nghĩ, làm cách nào cho thằng Páo này sợ mà tránh xa bọn Việt Minh ra. Để nó lún sâu vào suy nghĩ của Việt Minh thì nó bán cả vùng này cho chúng. Vì hắn là tổng chỉ huy quân của Vàng, nhiều thứ hắn biết mà Vàng không biết, nhiều đứa hắn nói thì nghe mà Vàng nói không nghe. Thằng này, thầy biết nó không phải đứa đơn giản.
– Anh Páo muốn gặp lại thằng đã dẫn đường không?
Páo chột dạ. Thầy Dủn bắt nó về đây à? Thầy theo dõi mình à? Thầy muốn khống chế mình à? Bao nhiêu câu hỏi chạy lộn xộn trong đầu mà không biết thế nào. Thầy thì chẳng cần đợi Páo trả lời, gọi luôn:
– Lôi cổ nó vào đây!
Hai thằng lính Mèo, lôi một người vào. Người ấy bị buộc xích vào cổ. Nhìn là biết ngay là đã bị hành hạ. Mặt mày rách nát hết, nhưng Páo vẫn nhận ra chính là người đã gặp ở chỗ anh Bế Lam. Không biết bị tra tấn thế thì nó có khai ra cái gì không? Không biết thầy Dủn đã biết được những gì? Mà hình như Vàng cũng không biết điều này. Ông đang tròn mắt nhìn, hết nhìn thầy Dủn lại đến nhìn thằng lính, rồi nhìn sang Páo. Chắc chắn Vàng không hiểu thầy Dủn đã làm gì và đang muốn làm gì. Việc này thầy vượt mặt Vàng đây, bí mật cả với Vàng à? Nhưng Vàng đang im lặng và nhìn, Páo biết sau việc này Vàng sẽ hỏi đến việc tại sao thầy qua mặt Vàng một việc quan trọng như này. Còn bây giờ, vì giữ thể diện cho tất cả, Vàng đang ngồi im xem kịch của cả ba người. Vậy thì Pao biết nói thế nào đây?
Thầy Dủn hỏi:
– Anh Páo biết nó chứ?
– Mới biết đấy. Nó đã đi đâu tôi không biết, từ lúc ở Mậu Duệ. Thế sao thầy Dủn bắt được nó?
Páo hỏi là cũng muốn thăm dò xem thầy đã biết được những gì, đã theo Páo thế nào và cũng là để Vàng biết thêm về cái bụng của thầy đối với Vàng. Thầy lại không trả lời ngay mà lòng vòng quanh nó. “Thế nào nhỉ? Chuyện bắt được nó hơi dài dòng đây. Anh Páo cũng cần phải biết nhỉ?” Hai con thú đang vờn nhau trước sự chứng kiến của Vàng à? Tự nhiên Pao lại bị biến thành con thú diễn trò cho Vàng xem à? Mà là diễn thật đây. Nếu không cẩn thận thì con thú kia sẽ ăn thịt Páo. Bây giờ, xem như hai người đứng hẳn về hai phía rồi. Tuy vẫn chung mục đích là phù tá cho Vàng, nhưng xem ra cách làm và mục đích cuối cùng đã có phần khác nhau rồi. Vậy thì phải tính thế nào cho kín kẽ, phải để mình đứng phía trên chứ không phải đứng ở dưới mà ngước cổ lên nhìn và theo sự dẫn dắt của thằng đứng trên. Nhưng rõ ràng, trong lúc này thì thầy Dủn đang hơn Páo ở vị thế và Páo đang bị thầy dẫn dắt.
– Anh bảo đi Phó Vảng thị sát. Thằng Ly đi cùng anh. Nó về đây báo cáo tình hình rồi mà không thấy anh về. Thử hỏi có ai tin tưởng là anh đi chơi không? Dù anh có đi chơi cũng được, về nhà bên Lũng Phìn cũng được nhưng sao lại đi Yên Minh. Ngay chính thằng Ly cũng đặt nghi ngờ, chính nó cho người theo anh. Đến khi anh vào chỗ bọn Việt Minh thì nó không theo được vào. Lúc anh ra, nó vẫn theo anh. Đến Mậu Duệ thì thằng này biến mất, đúng không?
Pao không nói gì. Thực ra thầy Dủn hỏi để mà hỏi thôi chứ không cần câu trả lời.
– Nó biến mất là vì bị chúng tôi bắt. Anh Páo lại nghĩ chắc nó tự đi đường khác à? Để tránh bị lộ à? Việt Minh cũng làm việc đơn giản thế thì làm sao mà đánh được thằng Pháp chứ? Anh có thấy mấy thằng Pháp làm việc đơn giản thế không?
Pao chẳng nói được gì nữa, mặc dù trong lòng đang rất muốn biết thầy Dủn đã biết những gì từ người này. Mà cũng có thể người này chưa khai gì, vì đã là người của Việt Minh cài vào đội lính của Vàng thì gan dạ lắm chứ không thể là thằng nhát gan được. Nhưng làm thế nào để biết được chứ? Thầy Dủn thì vẫn đi vòng quanh thằng lính. Nó đau quá, chẳng ngẩng đầu lên được, chẳng rên được. Nó không rên được nữa vì đã bị cắt lưỡi rồi. Chắc là không nói ra bí mật nên bị thầy cắt lưỡi.
– Anh Páo nhìn nó mà làm việc nhé! Người của Vàng không thể làm việc hời hợt nhé! Không thể chấp nhận một người làm việc cho hai bên nhé! Thằng này phải bị xử tử. Nhưng xử như thế nào hả Vàng?
Vàng vẫn xăm xoi xem hai thuộc hạ của mình diễn thế nào, lại không ngờ thầy Dủn hỏi. Hỏi cho có lệ là được tôn trọng à? Hỏi cho có vẻ vâng lện Vàng à? Được, rồi thầy sẽ biết tôi xử nó thế nào, rồi xử thầy thế nào nữa. Nhưng giờ cứ để thầy được dịp ra oai để Páo biết mà sống.
– Cái bụng không tốt thì xử cái bụng đi!
– Được, chúng bay đâu, xử cái bụng cho ta! Ha… ha…. – Thầy cười man rợ khiến Vàng cũng rùng mình. – Nhưng trước khi xử cái bụng nó mang hết những cái đã lấy được từ Phó Cảo về đây.
Bọn lính khiêng một mớ lùng nhùng, đỏ loét được gói trong mấy cái khăn vào. Páo hoảng hốt trước cách xử thâm độc của thầy Dủn, rõ ràng tất cả đã nằm trong cách sắp đặt của thầy.
–  Thưa Vàng! Tội phản bội là tội lớn nhất từ trước đến nay. Kể cả phản bội chồng, chứ chưa nói gì đến phản bội Vàng. Dòng máu phản bội có trong người thằng này thì có trong người của họ hàng nhà nó. Cho nên không thể tha thứ được. Tôi đã giúp Vàng cắt đứt dòng máu phản bội và mang về đây.
Thằng tội phạm trông thấy đầu, chân tay của người nhà thì lăn ra ngất luôn. Lập tức một thằng hắt cho xô nước vào mặt. Nó dần hồi tỉnh, nhưng vẫn nằm im. Nó chỉ mong chết luôn để đỡ phải nhìn thấy người nhà vì hắn mà thành ra như thế. Nhưng nào có được, thầy Dủn dựng nó dậy, nhìn cho rõ mấy đồng lùng nhùng trong những cái khăn. Nó nhắm tịt mắt vào lại bị banh ra. Nó quay mặt đi lại bị vặn cổ lại. Páo muốn nôn ra mà không nôn được với cái đống đang ở trước mặt. Páo quay đi để không phải nhìn thấy thì thầy Dủn nói:
– Anh Páo thấy đấy, người Mèo không có loại người thế này nhé! Giống người Mèo là cùng giống hạt lanh thì phải biết bảo vệ nhau, chứ không có người nhường nương cho người khác trồng, nhường vợ cho người khác dùng nhé! Tôi sẽ cho tất cả dân Mèo này biết, tội phản bội sẽ bị xử thế nào. Chúng mày lôi thằng này, cả đống đầu chân này ra ngã ba. Gọi hết dân Mèo đến để xem.
Páo quá sợ với những gì thầy Dủn làm. Vàng thì không nói gì. Bây giờ, xử thằng này thế  nào thì kệ thầy, càng dã man càng tốt. Thế thì bọn dân mới sợ mà không dám theo Việt Minh.
Páo định đi về buồng của mình, không muốn theo đám này ra ngã ba. Nhưng thầy Dủn đã giục: “Anh Páo cũng phải đi! Chúng ta làm việc cho Vàng thì phải hết lòng. Anh không được nhu nhược!” Chủ yếu là dọa Páo chứ dân thì có được mấy người đã biết đến Việt Minh chứ. Nhân dịp này, thầy Dủn cũng muốn cho cả Việt Minh thấy người của họ bị bắt thì  sẽ thế này để trông đấy mà sợ, đừng có lôi kéo dân nữa. Bởi thầy biết, lôi ra ngã ba để xử là để đánh tiếng đến Việt Minh chứ không chỉ riêng dọa dân.
Cái ngã ba, tự nhiên thành bãi xử các tội đồ. Đã một cây cột đá treo người đen đứng đó, giờ lại thêm đám xử tội phản bội. Dân đã đến đông như kiến. Năm phát súng đánh ngang trời thì đứa nào đang làm gì cũng phải bỏ đấy mà chạy đến. Lanh của Vàng đã ban, khi nào cần dân là bắn năm phát súng, từ đó dân cứ theo đó mà đến. Đám đàn ông kinh hãi nhìn thằng lính, đám đàn bà không dám nhìn, chỉ riêng mùi cũng đủ để đàn bà chạy ra xa mà nôn. Dân vùng Phó Cảo thì khóc váng lên. Chẳng phải họ hàng thì cũng đủ thương cả họ nhà nó. Thầy Dủn đứng trên mỏm đá, đưa ra từng mệnh lệnh cho đám lính làm. Trước tiên là nói cho dân biết thằng này phạm tội gì:
– Bà con nhìn đây! Đây là thằng Giàng Dúng Sử, nhà ở Phó Cảo nhé! Nó làm lính cho Vàng, thế mà phản bội để theo Việt Minh. Ông Vàng đã bắt được nó ở Mậu Duệ. Nó đã khai Việt Minh đã ở Quản Bạ, Yên Minh, Đường Thượng rồi đấy. Mọi người tránh xa bọn Việt Minh ra. Nếu đứa nào theo thì cũng sẽ bị xử tội như này. Bọn mày, xử cái bụng trước tiên. Bụng không tốt thì xử cái bụng…
Cứ thế, thầy Dủn đưa ra những mệnh lệnh dã man để xử thằng Sử. Dân thì đã chạy dần, chạy dần hết. Chỉ còn đám lính bắt buộc phải đứng đấy. Mấy thằng sợ mặt xanh hết cả, nhiều thằng còn nôn ra. Mấy thằng đao phủ thì bịt mồm bằng khăn mà hành hạ cái xác thằng Sử. Pao chẳng thèm đứng đấy, bỏ về từ khi bắt đầu xử cái bụng. Páo đau đớn nhận ra càng ngày Vàng càng nghe thầy Dủn, càng ác, càng không lấy được lòng dân. Đến Páo còn sợ chứ nói gì dân đen. Thế mà Việt Minh lại bảo vệ dân, mà dân thì nhiều nhất trên cao nguyên này. Và Páo nhận ra từ nay phải nói và làm bí mật hơn. Bởi chính Páo cũng đang bị nghi ngờ.
Đêm. Trăng lại sáng một cách kỳ lạ càng làm Páo không ngủ được. Gai ốc nổi từ sáng đến giờ chưa lặn được. Máu trong người chạy dần dật lên đầu khiến không sao nhắm mắt được. Mà mở mắt ra thì cứ như thấy mặt thằng Sử trên mặt trăng. Nó không trách Páo, không trách Việt Minh mà trách Vàng. Páo nhận ra rằng sự ác ấy không phải là của Vàng. Càng ngày Vàng càng bị thầy Dủn dẫn dắt đến chỗ làm ác. Bản chất Vàng không như thế, chỉ vì quyền lợi mà thành ra như vậy. Nếu đúng như lời Việt Minh nói thì người dân sẽ được sống tốt hơn nếu đánh được thằng Pháp và ai biết làm gì sẽ được làm việc đấy. Nhưng nếu như thế thì Vàng sẽ mất nhiều thứ chứ không như bây giờ. Thật sự là Pao và thầy Dủn đã thành ra đứng hai phía đối lập rồi. Pao không thể ác như thầy, không thể làm việc dưới sự chỉ đạo của thầy nữa. Pao là tổng chỉ huy đội quân của Vàng cơ mà. Páo là người Mèo dũng mãnh cơ mà. Chính thầy Dủn đã tạo cho Pao có vị thế như ngày nay, vậy giờ đây lại thành ra đối đầu với nhau. Nhưng Páo nhận ra, bây giờ đã khác ngày xưa rồi. Thằng Pháp không đơn giản như trước nữa. Lại có thêm Việt Minh. Vàng lại bị đứng ở giữa, nếu không lấy được lòng dân thì sẽ chết bẹp giữa hai bên. Vậy thì phải làm sao đây. Ngày trước dân tôn Vàng lên làm vua, nghe lời Vàng, yêu quý Vàng cơ mà. Sao giờ đây lại thành ra thế này?.
6/4/2021
Chu Thị Minh Huệ
Theo https://vanvn.vn/