Hôm ấy qua sông Tiền của Xuân Trường

Hôm ấy qua sông Tiền của Xuân Trường

Con người, dòng sông nơi đây, chiếc áo bà ba óng ánh lãnh Tân châu. Con đò ngang, chiếc thuyền đi dọc, nơi cù lao mắc cạn, nơi chật chội tôi bởi những đường cong, bởi ánh mắt nụ cười duyên dáng vẫn tươi nguyên làm nên chất liệu bài thơ. Nơi mảnh đất chín rồng lần đầu về đây thi nhân đã bị hút hồn đến đắm đuối, trở dạ sinh ra thi phẩm Hôm ấy qua sông Tiền…
Em nói câu gì mà con sông bối rối
Cứ ngọt phù sa vào mạn con thuyền
Em nhìn gì mà không gian cứ thẫn thờ mây trắng
Vội vã nhìn nhau chia nắng sông Tiền
Có phải con sông bối rối, hay vị khách lữ hành trên dòng sông Tiền ăm ắp phù sa châu thổ bối rối khi nghe tiếng em gái cất lên ngọt lịm trên khoảng không gian thơ mộng và đẹp đẽ, làm anh bối rối mà tạo dựng cho dòng sông bối rối. Vì chỉ có thơ mới làm cho con sông bối rối được nhưng bối rối bâng khuâng, bối rối hồi hộp thì nhà thơ chẳng bao giờ cho dòng sông đâu mà truyền qua con tim mình. Các bạn đã thấy dòng sông bối rối chưa, hay chỉ thấy mình bối rối nhưng dòng sông bối trong thơ thì hay hơn mình bối rối ngoài đời. Và: Em nhìn gì mà không gian cứ thẫn thờ mây trắng, để mà: Vội vã nhìn nhau chia nắng sông Tiền. Hay lắm. Lãng mạn chứ, bắt đầu từ lần gặp gỡ sông Tiền đầu tiên ấy, đến mây trắng cũng thẫn thờ thì tuyệt dịu, rồi cùng nhìn nhau chia nắng sông Tiền. Mở đầu cho bài thơ như vậy là đạt đỉnh, đó là sự đẹp đẽ của thơ bởi một hình tượng ẩn dụ rất hay. Và rồi thi nhân lại cho ta bất ngờ, sững sờ trước những thất lạc, từ phía áo bà ba thi vị:
Chợt thực hư trưa, vào tôi quá đỗi
Mơ hồ em, hay tôi thất lạc phía áo… bà ba
Những đường cong đã chật chội tôi vào em đến no tròn đôi mắt
Tôi nghe lòng mình sao lại cứ bôn ba
Chật mà kín nên đất trời bẽn lẽn
Hành hạ tôi hôm ấy quá… Vĩnh Long ơi!
Nhà thơ đã dùng điệp từ chật chội, no tròn, bẽn lẽn, thất lạc, hành hạ tôi…trong những câu thơ đó là những điệp từ rất thật. Trong thơ mà những điệp từ đời thường như vậy là làm khó cho mình, nếu như người làm thơ không sành điệu, cao tay tìm những bổ ngữ đi phía sau cho điệp từ ấy thì khô khan đơn điệu khó thành thơ. Nhưng trong bài thơ này, nhà thơ đã khéo léo dùng những từ ngữ phía áo bà ba: Chật chội tôi vào em đến no tròn đôi mắt ấy, tạo nên hương vị cho thơ, làm dáng cho thơ bởi cảm xúc tôi nghe lòng mình sao lại cứ bôn ba. Với những điệp từ ấy bỗng nhiên câu thơ trở nên thánh thiện, cất cánh bay lên tình tứ vì chật chội tôi vào em trong, đến nỗi thất lạc cả suy tư bởi từ phía áo… bà ba. Chật kín đến nỗi đất trời cũng bẻn lẻn, dẫn đến hành hạ tôi hôm ấy quá…. Vĩnh long ơi. Từ chật chội sao mà đắt thế. Chắc ai đó cũng mong muốn được hành hạ, được chật chội như vậy lắm chứ. Chính cái nét duyên dáng con gái nhìn từ chiếc áo bà ba trên dòng sông thăm thẳm ấy của ĐBSCL xinh đẹp, hồn nhiên,  tạo nên những chất thơ ngọt ngào và câu thơ xao xuyến mà thơm thảo như vậy vv.
Nhìn áo vàng tôi mãi mê về màu lãnh Tân châu xa lắc
Chắc mai này dù ở đâu tôi cũng thấy bồng bềnh
Những giấc mơ cứ đầy lên sông nước Cửu long
Em mơ gì mà mắt em mênh mông đến thế?
Nhà thơ Xuân Trường với bạn thơ trẻ Lê Đỗ Lan Anh ở Vĩnh Long 9.2020
Chiếc áo bà ba sao mà đẹp đẽ quyến luyến, mà tha thướt làm cho bài thơ trở nên duyên dáng. Làm cho thi nhân nhớ ngay đến lãnh Tân châu ở đầu nguồn sông Hậu. Lụa là chưa bằng lãnh đâu, vì lãnh tôn lên vẽ đẹp con gái bởi thứ thời trang đặc trưng Nam bộ này. Vẽ đẹp bừng lên từ ánh mắt mênh mông đến thế, dù ở đâu tôi cũng thấy bồng bềnh. Để rồi:
Tôi đuối rồi không bơi lội được nữa đâu
Thương quá lục bình với hơi thở nông sâu
Mỗi khi con sông nhăn mặt
Oằn lưng cho hạnh phúc con người
Xin em hãy cứu tôi đang mắc cạn trưa cù lao… em ạ
Khổ thơ này nhà thơ dùng một từ đuối, một từ cạn như bình thường thì có khi chúng ta có thể nghỉ ngay đến đuối sức, đuối nước, đuối hơi vv.Tại sao lại đuối? Song tất cả không phải vậy mà đó là đắm đuối, cuốn hút theo cái đẹp, mà đuối như vậy thì ai cũng muốn đuối và chỉ có thơ mới đuối như vậy được. Tiếp theo thi sĩ thả một câu đến xao lòng Xin em hãy cứu tôi đang mắc cạn trưa cù lao em ạ. Mắc cạn mà mắc cạn trưa ở trên cù lao mới hay chứ. Nhà thơ quá khéo léo dùng phương pháp tu từ, tạo nên cái cớ, chỉ có thơ mới có được mắc cạn trưa ở cù lao em ạ. Buổi trưa trên cù lao dòng sông ấy, nhà thơ đang mắc cạn cái đẹp, có tuyệt dịu hay không? Có ai nỡ lòng nào từ chối mà không tình tứ một chút với thi nhân khi đang xôn xao bến nước. Và rồi khi đã được cứu vớt trong nhay nháy ấy, thi nhân lại toan tính gì nữa đây: Hãy nhón gót đỡ tôi lên để tận hưởng mùi hương cây trái/ Mai này xa, tôi còn lại hương em. Quả là tuyệt vời của khéo léo thơ. Từ ngữ khôn khéo đến tuyệt diệu, thi sĩ đã tạo ra cái cớ đuối sức, mắc cạn trưa, để  thưởng thức mùi hương cây trái nhưng mục đích cuối cùng chỉ là Mai này xa tôi còn lại hương em như vậy người thơ được thưởng thức cả hai. Hương em sao mà quyến luyến thế, mai sau vẫn còn trong tâm tưởng sâu xa. Xin thưa các bạn, đó là nghệ thuật tình tứ trong thơ, nghệ thuật đi đến trác tuyệt trong câu chữ, tìm đến biểu cảm nhân cách của thơ, dẫn dắc người đọc bài thơ vào cõi thần tiên, bởi vì đó là trách nhiệm của thi nhân tạo nên tác phẩm.
Rồi tôi sẽ là con thuyền mai mãi lênh đênh
Trong vô hạn con thuyền có bờ, có bến
Sông cứ chảy dài có khi nào tôi gặp lại thuyền em
Làm sao tôi biết được, khi tôi đi ngang, còn em thì đi dọc
Chỉ có sông mới biết tôi bao lần mệt nhọc
Đem trái tim bỏ ngỏ để chờ ai
Qua sông Tiền hôm ấy dễ đâu phai
Thưởng thức đến đoạn cuối của bài thơ, ta thấy rõ thi nhân đến với quê em hai mùa mưa nắng, anh như con thuyền lênh đênh mãi miết cuộc hành trình, rồi trở về với bờ bến nơi xa lắm. Song cái chất hào hoa lãng mạn của thi sĩ tạo nên những ao ước bao giờ gặp lại thuyền em trong khi anh đi ngang mà thuyền em thì đi dọc. Hôm nay anh trở về và đang đi trên dòng sông đa tình đó mà anh. Con người, dòng sông nơi đây, chiếc áo bà ba óng ánh lãnh Tân châu. Con đò ngang, chiếc thuyền đi dọc, nơi cù lao mắc cạn, nơi chật chội tôi bởi những đường cong, bởi ánh mắt nụ cười duyên dáng vẫn tươi nguyên làm nên chất liệu bài thơ. Nơi mảnh đất chín rồng lần đầu về đây thi nhân đã bị hút hồn đến đắm đuối, trở dạ sinh ra thi phẩm Hôm ấy qua sông Tiền. Thi phẩm để lại tình cảm lưu luyến trong những kí tự văn học đẹp đẽ, lãng mạn, tạo nên bài thơ dễ thương hấp dẫn đến thế.
Cảm ơn thi sĩ Xuân Trường người đã sinh ra đứa con thơ lãng mạn với những đường cong chật chội tôi vào em đến no tròn con mắt. Cùng lãnhTân châu, chiếc áo bà ba, con thuyền… trên dòng sông thơ của thi nhân khắc vào tâm trí của tôi.
Vĩnh Long, 26/9/2020
Nguyễn Vũ Quỳnh
Theo https://vanhocsaigon.com/