Đọc "Nỗi buồn đan cẳng chéo" của Đặng Tường Vy

Đọc "Nỗi buồn đan cẳng chéo"
của Đặng Tường Vy

Đọc “Nỗi buồn đan cẳng chéo” của Đặng Tường Vy ta như đi qua một căn phòng treo nhiều tranh lạ, màu sắc tưởng như phản cảm nhưng lại cuốn hút ta đứng lại nhìn, nhìn lâu và nhìn say sưa, bỏ đi còn nuốn quay lại nhìn…
NỖI BUỒN ĐAN CẲNG CHÉO
Ai cầm tay ngọn gió
Xước cả một trời đau
Dấu sầu mang bụi đỏ
Đường về có còn nhau
Nhịp đời nung đỏ đóm
Đếm từng hơi thở buồn
Gã mặt trời giấc muộn
Thôi làm bạn chim muông
Cõng buồn sang ngõ nhỏ
Nói lời với người xa
Nổi trầm qua nhịp gõ
Thời gian có đâu là
Vuốt giọt sương kẽ lá
Vô thường có gọi tên
Giả vờ thôi đừng dạ
Đời còn chút nhớ quên
Ao tù qua mấy nẻo
Quạ quang quác trời xa
Nỗi buồn đan cẳng chéo
Chân trần thắt ngõ qua
Tay buông lơi tràng hạt
Thôi nguyện cầu ngày mai
Chữ duyên còn bỏng rát
Chén rượu đời men cay.
4.8.2020
Đặng Tường Vy
Những ngày trốn dịch Covid trong nhà, tôi tìm nguồn vui riêng cho mình, là đọc thơ của các  bạn facebook, khám phá cho mình nhiều bài thơ hay của những tác giả còn xa lạ đối với tôi. Sáng nay vừa thức giấc, còn nằm trên giường đã đọc được một bài thơ hay. Đó là một bài thơ có ý tứ lạ lùng nhưng độc đáo.
“Nỗi buồn đan cẳng chéo”: Chỉ cái đầu đề thôi có thể cho ta trề môi chê trách vì thật là vô nghĩa. Thế nhưng chịu khó đọc bài thơ, ta sẽ tìm được một hình ảnh trẻ vui và lạc quan trong nỗi buồn của tác giả.
Vậy hãy vào ngay khổ đầu của bài thơ để thấy nó lạ và nó độc đáo ở đâu:
Ai cầm tay ngọn gió
Xước cả một trời đau
Dấu sầu mang bụi đỏ
Đường về có còn nhau
Trước hết tác giả ngược đời khi tả nỗi sầu nằm trong ngọn gió mang đầy bụi đỏ. Người đi trên đường về cô đơn, không còn  nhau nữa. Gió cuốn qua không gian như có người cầm tay nó chạy, để lại sau nó, bụi đỏ bám trên những dấu tích kỷ niệm nằm trên đường về.
Thường thường thì cảnh sinh tình, nhưng để sinh tình buồn, cảnh phải sâu lắng, nên thơ và hiu hắt, giống như Thúy Kiều  buồn khi ở “Trước lầu ngưng bích khóa xuân/ Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung”vậy.
Thế nhưng ở đây, đọc khổ thơ đầu của “Nỗi buồn đan cẳng chéo” ở trên, ta thấy ngay nhà thơ có khuynh hướng tả thật. Sự thật thì nhìn có thể nghịch lý, nhưng chính nó  là thật thì có  nghịch lý vẫn là sự thật. Đây là sự thật có ý vị, là  một cảm xúc bất chợt sinh ra trên con đường về,  mà một cây bút e dè không dám viết thành thơ bao giờ, và một cây bút non tay cũng chẳng bao giờ viết thành một bài thơ hay được.
Bây giờ xin mời bước qua khổ thơ thơ thứ hai:.
Nhịp đời nung đỏ đóm
Đếm từng hơi thở buồn
Gã mặt trời giấc muộn
Thôi làm bạn chim muông
Trong khổ thơ nầy, chiều đang xuống dần dần. Chiều đang xuống dần dần vì “Gã mặt trời giấc muộn/Thôi làm bạn chim muông” trong khi “Nhịp đời nung đỏ đóm/Đếm từng hơi thở buồn”. Chỉ có buổi chiều thì cảnh mới làm cho buồn, và chỉ có cảnh mặt trời lặn thì mặt trời mới “Thôi làm bạn chim muông”. Nếu cảnh bình minh thì mặt trời “sẽ” hoặc “sắp” làm bạn chim muông chớ không “thôi” bao giờ.
Khổ thơ vẽ nên một khung cảnh không đẹp nhưng bức tranh lại đẹp vì tài hoa của bàn tay nghệ sĩ, đã phát họa như thật cả hơi thở buồn của  buổi chiều trong sắc đỏ, là một màu sắc đối nghịch với vẻ buồn mà người họa tranh hay người viết văn thường hay né tránh.
Qua khổ thơ thứ ba:
Cõng buồn sang ngõ nhỏ
Nói lời với người xa
Nổi trầm qua nhịp gõ
Thời gian có đâu là
Nhiều nhà thơ đã viết “cõng mẹ”, “cõng vợ” hay “cõng em” để diễn tả hình ảnh thân thương với những người thân yêu của mình. Nhà thơ dùng từ ngữ “cõng buồn” cũng cho ta một cảm nhận thi vị trong nỗi buồn của tác giả. Có lẽ tác giả muốn nói mình đến con ngỏ nhỏ, kỷ niệm hiện về êm ái, nỗi buồn nhè nhè đến, đem hạnh phúc trở về trong tâm tưởng, như những điều âu yếm năm xưa còn đó, nỗi buồn không làm nặng bờ vai.
Khổ thơ hoàn toàn diễn tả được sự giao cảm giữa hai người qua giác quan thư sáu. “Nói lời với người xa” là nói tiếp những gì  ngày xưa đã nói với nhau. “Nối trầm qua nhịp gõ” là truyền thông hiểu nhau qua nhịp thời gian trầm gõ, và “Thời gian có đâu là” nghĩa là thời gian  không thể làm mờ phai tình yêu và kỷ niệm.
Bước qua khổ thơ thứ tư:
Vuốt giọt sương kẽ lá
Vô thường có gọi tên
Giả vờ thôi đừng dạ
Đời còn chút nhớ quên
Nhà thơ vuốt giọt sương trên kẽ lá, tức thì cảm nhận ngay sự vô thường ở đời giống như “trực chỉ nhân tâm/kiến tánh thành đạo” trong giáo lý nhà Phật. Thế nhưng ở đây nhà thơ không kiến tánh sự vô thường trời đất mà kiến tánh sự vô thường của tình yêu. Sự vô thường đó chính là tình yêu của mình. Tình yêu của tác giả thì có năm, có  mùa, có tên tuổi được gọi lại trong con tim lúc nầy, nên nhà thơ đã “Giả vờ thôi đừng dạ” và tự an ủi lòng mình “Đời còn chút nhớ quên”.
Khổ thơ diễn đạt sự nhớ nhung, sự bâng khuâng xảy ra trong lòng tác giả. Câu thơ dung dị, dễ thương mà xâu xa ý nghĩa, bộc lộ một tâm hồn  cởi mở, lạc quan, vị tha trong tình yêu và cuộc sống.
Qua khổ thơ thứ tư, không gian nặng nề hơn, nỗi buồn của tác giả “Cõng” trên vai đã trĩu, nên tác giả phải rũ bỏ nó, bằng cách vừa đi vừa nhảy, đan cẳng chéo như trẻ em tung tăng khi phấn chấn trong lòng:
Ao tù qua mấy nẻo
Quạ quang quác trời xa
Nỗi buồn đan cẳng chéo
Chân trần thắt ngõ qua
Hình ảnh trong thơ thật là sống động, cho ta tưởng tượng được vạn vật đã u trầm, người đi mang đầy tâm sự, đã quyết tâm vứt bỏ nỗi buồn bằng dáng đi như in nốt nhạc trên con đường chiều. Khổ thơ như một đoạn  phim hiển hiện trước mắt có bóng dáng, màu sắc và tiếng nhạc từ vết chân chim của thiếu nữ.
Khổ cuối bài thơ hơi nghịch lý ở chổ cô gái có tràng hạt trên tay:
Tay buông lơi tràng hạt
Thôi nguyện cầu ngày mai
Chữ duyên còn bỏng rát
Chén rượu đời men cay.
Nếu không khó tính, người đọc có thể hiểu câu thơ mang ý nghĩa quyết tâm quên quá khứ vừa nẩy sinh trong lòng tác giả. “Tay buông lơi tràng hạt/ Thôi nguyện cầu ngày mai” là bỏ trong lòng đi những ước nguyện tái ngộ hay mơ ước một lâu đài tình ái sau nầy. “Chữ duyên còn bỏng rát/ Chén rượu đời men cay” là tiếng than cho mối tình nồng nàn như chén rượu đã uống. Hương vị của mối tình đó khi tưởng niệm, tác giả còn  tưởng tượng được như còn bỏng rát trên làn môi.
Đọc “Nỗi buồn đan cẳng chéo”của Đặng Tường Vy ta như đi qua một căn phòng treo nhiều tranh lạ, màu sắc tưởng như phản cảm nhưng lại cuốn hút ta đứng lại nhìn, nhìn lâu và nhìn say sưa, bỏ đi còn nuốn quay lại nhìn. Với tôi, bài thơ cho tôi niềm vui khi vừa thức giấc và giết được thì giờ của tôi cả buổi sáng hôm nay.
11/8/2020
Châu Thạch
Theo https://vanhocsaigon.com/