Muộn màng - Truyện ngắn của Đào Thanh Tám

Muộn màng - Truyện ngắn
của Đào Thanh Tám

Tuổi thơ tôi cứ âm thầm như thế trôi qua. Tôi im lặng để mẹ yên tâm làm việc. Giờ nghĩ lại thấy mình ngớ ngẩn, sự im lặng ngu dốt ấy của tôi đồng nghĩa với việc tạo cơ hội cho cái trứng ác phình to. Nhưng dẫu sao, sự hỗn láo, ngỗ ngược của một đứa trẻ đang tuổi cắp sách thì trước sau cũng nhận hậu quả.
Tôi hai mươi ba tuổi, sinh viên năm cuối trường Đại học văn hóa, chưa kiếm được một đồng xu lẻ phụ giúp bố mẹ. Bạn bè cùng lớp tôi đi làm thêm đủ nghề từ năm nhất. Gia sư, bán hàng onlie, chạy bàn cho các nhà hàng, chạy xe ôm, shipper… tất tật các việc có thể kiếm tiền. Đứa thì đi làm không phải vì thiếu thốn mà là để có thêm trải nghiệm vào đời, đứa thì muốn làm dày thêm khoản chi tiêu lặt vặt. Nhưng cũng có đứa như thằng Chung Nghệ An chạy grabbike từ cuối năm nhất không chỉ đủ lo cho bản thân mà còn dư dật gửi về quê đỡ đần mẹ nuôi em. Bọn nó nhớn nhác kiếm việc làm thêm, còn tôi cứ bàng quan với thời cuộc, mặc lòng bố mẹ cho bao nhiêu tiêu chừng ấy. Tuy thế chưa khi nào tôi bị rỗng túi, không phải bố mẹ giàu có cho không tiếc tay mà là tôi chi tiêu dè dặt.
Dù chưa kiếm nổi một xu lẻ ăn quà vặt nhưng tôi vẫn là thần tượng của bố mẹ. Bố mẹ tôi là viên chức nhà nước, lương ba cọc ba đồng. Thời buổi giá cả leo thang mọi thứ đắt đỏ, nhu cầu sinh hoạt ngày một tăng, đồng lương không đủ chi tiêu. Ngoài giờ làm mẹ bươn chải kiếm thêm từ đủ thứ việc như cấy lúa nương, trồng rau, bán hàng online, thậm chí mẹ sẵn sàng đi rửa bát thuê cho các nhà hàng trên phố vào ngày nghỉ cuối tuần. Bố thì bằng lòng với cuộc sống hiện tại. Ngoài giờ hành chính, ông thường dành thời gian cho những ván cờ, ấm trà nóng cùng mấy ông bạn trong cái thị trấn bé nhỏ đìu hiu dưới chân dãy Pu ta leng hùng vĩ.
Mẹ yêu tôi vô điều kiện. Bà có cả ngàn lí do để yêu con với một tình yêu không bờ bến. Lúc còn bé, mẹ thương vì tôi kén ăn, còi cọc, suy dinh dưỡng. Lớn hơn chút nữa, khi bọn trẻ đồng trang lứa biết vòi vĩnh thì thằng tôi vẫn là đứa trẻ ngoan ngoãn rất biết vâng lời người lớn. Lại còn rất biết giữ phép lịch sự, ai cho gì cũng dứt khoát từ chối chỉ khi nào bố mẹ bảo: Cảm ơn bác (cô) đi con! Lúc bấy giờ tôi mới lí nhí cảm ơn và rụt rè nhận quà. Còn nữa, tôi rất biết nhường nhịn bọn bạn cùng chơi. Về chuyện này tôi còn nhớ rất rõ thằng An học cùng hồi lớp bảy. Nó là đứa coi trời bằng vung, nó tiêu tiền cả sấp. Mỗi lần nó xòe tiền ra chúng tôi đứa nào đứa ấy tròn mắt thèm thuồng nhìn theo cái dáng to cao lừng lững của nó khệnh khạng bước. Nó hơn tôi hai tuổi, đúp năm thứ hai thì vào lớp tôi, cô giáo chủ nhiệm xếp nó ngồi bàn dưới tôi. Giờ kiểm tra nào nó cũng hắng trước như một mệnh lệnh mà buộc tôi phải tuân thủ: Mày, tức thằng tôi, làm được đến đâu chuyển nháp ngay cho tao. Nhớ đấy! Hôm ấy, gặp bài toán khó, tôi nghĩ mãi chưa ra cách giải. Tiếng nó be bé phía sau cùng với cái mũi com pa chọc giữa lưng: Nhanh, mày! Đang ù đầu tính, cáu tiết, tôi sẵng: Bố còn tính!
Trống hết giờ, cô giáo thu bài và nhẹ nhàng bước ra khỏi lớp. Những đứa nộp bài trước cũng nhanh chóng ào ra sân. Tôi cắm đầu chạy ra phía cửa và sững lại khi cánh cửa duy nhất còn mở vừa được nó đóng sập. Một trận đòn tơi tả giáng xuống đầu, mặt, lưng, vai, bắp tay,… vô tội của tôi.
Cũng có lần, cả người tôi tím đen những vết cấu véo mà mẹ vô tình gãi rôm cho tôi thấy được. Xót con, mẹ gặng hỏi thì nhận được câu trả lời vui vẻ của thằng con trai: Bọn con đùa trong giờ ra chơi thôi mẹ. Không sao đâu ạ! Dù thế mẹ cũng nhắc nhở tôi: Nếu lần sau các con còn đùa như thế này là mẹ không bằng lòng đâu. Da thịt người chứ có phải trâu bò đâu. Rồi mẹ lấy dầu xoa những vết thâm tím cho tôi.
Tuổi thơ tôi cứ âm thầm như thế trôi qua. Tôi im lặng để mẹ yên tâm làm việc. Giờ nghĩ lại thấy mình ngớ ngẩn, sự im lặng ngu dốt ấy của tôi đồng nghĩa với việc tạo cơ hội cho cái trứng ác phình to. Nhưng dẫu sao, sự hỗn láo, ngỗ ngược của một đứa trẻ đang tuổi cắp sách thì trước sau cũng nhận hậu quả. Nó – thằng An, đánh nhau đến lần thứ ba trong nửa sau học kì năm lớp bảy thì bị tạm đình chỉ có thời hạn. Nó rời trường học luôn từ đó và cho đến bây giờ tôi và nó chưa một lần gặp lại nhau. Có một lần họp lớp, tôi nghe bọn bạn kháo nhau nó giờ ít nghịch ngợm hơn và đã đi học nghề sửa chữa ô tô.
Ngày tôi xách chiếc vali bé tý về Hà Nội nhập học, mẹ cứ sụt sùi khóc vì không được đưa tôi đi. Mẹ căn dặn đủ điều, mẹ cứ lo cậu bé ngốc nghếch xứ núi về thành phố lơ ngơ rồi lại bị bắt nạt. Thế là, mẹ lại thương!
Mấy năm cặm cụi đèn sách, dù phố thị rộn ràng cũng không làm tôi đổi thay tính nết. Tôi vẫn yêu mẹ nhất trên đời và mẹ cũng thế, mẹ yêu tôi nhất trên đời. Dù ở xa, mẹ vẫn chăm tôi bằng cách chuyển khoản cho tôi đủ chi tiêu đều đặn từ ngày đầu mỗi tháng và căn dặn đủ thứ, hỏi thăm đủ việc. Còn tôi cứ hồn nhiên nhận những âu yếm của mẹ và coi đó như một thứ trách nhiệm của mẹ đã thành lập trình. Nhưng năm hai, mẹ không chỉ chăm tôi từ xa mà cứ khoảng cuối mỗi quý mẹ lại về Hà Nội, đến tận trường thăm tôi. Mỗi lần đi mẹ mang theo đủ thứ lỉnh kỉnh gạo, thịt, rau, quả… sạch. Mẹ dọn dẹp phòng trọ, lau chùi tủ lạnh, chất đầy đồ ăn thức uống vào đó, dặn rau ranh thì phải ăn trước, củ quả có thể để lâu hơn nên để dành ăn sau. Xong xuôi, mẹ ôm tôi thút thít khóc rồi lại vội vàng ra xe về quê.
Cuộc sống sinh viên của tôi đã đến năm thứ ba, một năm đáng nhớ trong lịch sử nhân loại ở thế kỷ hai mốt. Một đại dịch khủng khiếp diễn ra trên toàn thế giới. Chúng tôi buộc phải chuyển sang học online. Tôi về bên mẹ, những tưởng sẽ được mẹ chăm bẵm ngọt ngào như thuở nào. Nhưng không, có cái gì đó khiến mẹ đổi thay nhanh chóng.
Mẹ đổi thay từ tính nết, cách ăn mặc đến cách điểm trang khuôn mặt. Trước kia, mẹ chỉ dùng phấn trang điểm khi cơ quan có sự kiện hoặc lễ hội còn quanh năm mẹ để mặt “mộc”. Còn bây giờ, mẹ trang điểm từ sáng sớm tinh mơ đến tận khuya đi ngủ mới chịu tẩy trang. Lâu lắm rồi, tôi không biết đến màu da thật trên khuôn mặt mẹ. Mặt mẹ luôn dày chạt phấn. Từ ngày mẹ chăm chút trang điểm, tôi không thích nhất là cặp môi đỏ mọng bóng nhẫy như trái cherry. Cặp môi đó không hợp với mẹ, không hợp với cái giọng giờ đây hơi tí càu cạu mẹ hắt về phía bố con tôi đầy khó chịu chỉ vì trong nhà có ai đó mắc một lỗi nhỏ. Cái giọng chì chiết, rin rít của mẹ tôi thấy lại rất hợp với khuôn mặt dài ngoẵng, đôi gò má tóp lại cao nghều và cặp mắt ngày một to như sắp tuột ra khỏi hốc mắt. Thi thoảng tôi có cảm nhận hình như sau mỗi lần mắng mỏ anh em tôi, mẹ thường quay đi khóc thầm. Ấy là tôi tưởng thế và khi người ta không tin vào linh cảm của mình thì người ta dễ dàng quên ngay và cho rằng đó là linh cảm vu vơ, là ảo tưởng. Có lần, sau bữa cơm, chờ mẹ bê mâm bát đi rửa, tôi buông một câu hỏi bố bằng cái giọng của người đang tràn trề thất vọng: Con không hiểu sao mẹ thay đổi nhanh thế? Bố không nhìn tôi, ông nhấp ngụm chè Tam Đường – sản phẩm được công nhận đạt OCOP ba sao, gật gù trả lời thản nhiên như sự đã định trước: Chắc già cả khó tính, mà…
Hình như bố định nói thêm gì đó nhưng kịp dừng lại đổi hướng rồi buông trôi hai từ: Trời biết! Tôi quay về phía Út, căn vặn: Chú làm gì có lỗi gì với mẹ phải không? Út thủng thẳng: Mẹ vất vả làm lụng cả ngày ở cơ quan rồi về nhà lại nai lưng chăm gà, làm vườn, nấu cơm, quét dọn, lau chùi nhà cửa… Anh bận học, em cũng bận học. Bố bận đánh cờ, bận uống trà… Làm nhiều mẹ không mệt mới lạ, mà mệt thì sinh cáu gắt là lẽ thường tình! Muốn mẹ ít cáu thì anh đọc sách báo ít thôi. Làm đỡ mẹ đi! Tôi cũng định ngày mai sẽ làm hết phần việc nhà của mẹ, hoặc đến giờ đi ngủ sẽ vào thả màn, đấm lưng cho mẹ nhưng cuối cùng thì ngày mai tôi hẹn ngày kia, ngày kia lại hẹn ngày mốt. Và đến giờ, chưa một lần tôi làm được một việc cỏn con đỡ mẹ.
Mẹ bận việc nhưng vẫn đều đặn ba tháng một lần về Hà Nội bảo là dọn dẹp phòng trọ, lau chùi đồ đạc cho tôi không để lâu hỏng hết. Tôi và bố cho rằng mẹ chưa già đã lẩm cẩm, tính toán dở hơi. Tiền xe cả đi lẫn về tốn kém hơn tiền thuê chủ nhà dọn mà lại mệt mỏi. Mẹ bảo như thế không an tâm.
Năm học cuối của thời sinh viên, quê tôi phát hiện chùm ca lây nhiễm Sars-cov-2. Số ca bệnh ngày một tăng. Ban đầu tôi cũng như bao người dân quê khác, rất sợ bản thân mình sẽ mắc bệnh. Nhưng rồi khi biết nhân lực chống dịch của địa phương thiếu thốn. Tôi suy nghĩ rất nhiều và cuối cùng tôi đã viết đơn xin tình nguyện tham gia công tác phòng chống dịch Covid-19 với mong muốn cống hiến một phần sức trẻ cho quê hương. Lúc viết đơn tôi nghĩ: nếu có phải chết thì cái chết cho quê hương vẫn là một cái chết đầy ý nghĩa, rằng tuổi trẻ sẽ mau chóng qua đi và chẳng để lại dấu ấn gì nếu ta không làm việc gì đó có ý nghĩa cho quê hương. Thật trùng hợp, ngày tôi nhận được quyết định trở thành tình nguyện viên cũng là ngày tôi nhận đồ án tốt nghiệp. Tôi vào tâm dịch cùng laptop, giáo trình, máy tính, sổ ghi chép… trong tâm trạng vừa hứng khởi, vừa có chút lo lắng. Thời gian biểu của tôi trong khu cách ly khá “căng”. Ban ngày nhận nhiệm vụ giao cơm, vận chuyển thiết bị y tế, dọn dẹp vệ sinh khu bệnh nhân, trò chuyện với bệnh nhân… Tối đọc sách, đêm ngồi viết luận văn.
Ngày bảo vệ luận văn rồi cũng đến. Không biết có phải mấy năm miệt mài học tập đã giúp tôi tích lũy được số vốn chữ nghĩa kha khá trong đầu hay một ma lực nào giúp tôi mà hơn bảy trăm trang luận văn được tôi trình bày lưu loát cứ như thể tất cả trực sẵn trong não chỉ chờ giờ phút này là tuôn trào. Buổi bảo vệ luận án kết thúc vui vẻ quá mức khiến tôi cũng chưa bao giờ dám mơ sẽ suôn sẻ như thế. Tấm bằng tốt nghiệp đỏ chót loại giỏi sẽ là món quà tặng cho cả một chặng đường nỗ lực của tôi. Tôi tin rồi đây, mỗi lần nhớ đến những tháng ngày sinh viên là mỗi lần tôi có quyền được tự hào về thành tích học tập, về những trái ngọt tôi đã gặt hái. Nhất định về già tôi sẽ kể cho con cháu nghe.
Cả gia đình tôi nghỉ việc dự buổi bảo vệ luận án online của tôi như đã định. Cuối buổi, trên màn hình laptop, tôi thấy mẹ cười tươi như hoa và hình như hôm nay mẹ trang điểm nhẹ nhàng hơn mọi ngày. Lâu lắm tôi mới thấy nụ cười tươi tắn trên khuôn mặt mẹ. Nụ cười chưa kịp tắt, mẹ đổ sập xuống nền nhà.
Mặt trời hạ mình thấp dần, ẩn vào trong dãy núi phía tây. Bố con tôi phấp phỏng đứng ngồi không yên ngoài cửa phòng cấp cứu trong ánh sáng vàng vọt cuối ngày chiếu qua lớp kính trong suốt của bệnh viện mỗi lúc thêm nhợt nhạt. Cửa phòng cấp cứu mở, bác sĩ đi ra, hỏi: Ai là người nhà bệnh nhân Đỗ Như Hoa? Bố tôi bật dậy khỏi chiếc ghế chờ, hấp tấp: Thưa bác sĩ! Bác sĩ nói: Tiên lượng xấu, người nhà chuẩn bị lo hậu sự!
Bố theo chỉ dẫn của bác sĩ vào phòng làm thủ tục đưa mẹ về. Tôi vẫn trong bộ đồ bảo hộ, đổ sụp bên cánh cửa lạnh ngắt. Út cúi xuống gần tôi hơn thút thít kể: Lỗi tại anh em mình không quan tâm đến mẹ. Mẹ đau yếu mấy năm trời mà không ai biết. Lúc anh bảo vệ luận án xong, mặt mẹ tái nhợt. Mẹ gượng cười nhăn nhó rồi lả dần. Mồ hôi mẹ túa ra hòa lẫn nước mắt gột trôi lớp phấn. Anh ơi, nhìn mẹ thương lắm! Da vàng như tẩm nghệ non! Hu hu… Anh ơi! Sao mẹ khổ thế!
Tôi gục mặt vào túi hồ sơ bệnh án của mẹ nức nở. Ba năm, không dài với một đời người nhưng ba năm âm thầm đau một mình, khám chữa bệnh một mình, chiến đấu với tử thần một mình là cả một chặng đường lê thê đối với một người phụ nữ chân yếu tay mềm như mẹ.
Ngày thứ bốn chín, bên hương án, tôi cúi lạy vong linh mẹ mà nước mắt chan hòa. Tôi đã cố xua đi cái ý nghĩ ích kỷ mà tôi chưa một lần nói ra với ai mỗi lần nghe mẹ càu nhàu, ý nghĩ thoát khỏi mẹ bằng cách nhanh chóng tốt nghiệp, trưởng thành, đi làm, lấy vợ, ở riêng, dứt khoát phải ở riêng, trời có sập thì vẫn ở riêng… Chiều chiều về căn nhà nhỏ của riêng mình. Trong ngôi nhà ấy chỉ có tiếng ríu rít nói cười của con trẻ, tiếng nũng nịu của mẹ đứa bé. Tuyệt nhiên không thể có tiếng làu bàu của một bà già khó tính, dở hơi gắt gỏng sớm chiều. Tôi cúi đầu, tự xấu hổ với cái suy nghĩ ích kỷ, đốn mạt ấy như một lời xám hối muộn màng với mẹ và tự nhủ sẽ chôn chặt ký ức đê tiện vào khóc khuất tâm hồn. Tôi lẩm bẩm: Con xin mẹ hãy tha lỗi cho thằng con khờ dại, bồng bột của mẹ! Mẹ ơi! Giá như, thời gian cho con quay lùi trở lại. Con sẽ sẵn sàng làm mọi việc thay mẹ. Con sẽ quan tâm mẹ nhiều hơn để mẹ có thêm thời gian nghỉ ngơi. Nếu được như thế, mỗi tối, sau khi học bài xong con sẽ lại sà vào lòng mẹ như ngày còn thơ bé để thấy đôi mắt rạo rực niềm tự hào và hạnh phúc của mẹ âu yếm nhìn con. Để giữ mãi nụ cười tươi tắn trên môi của mẹ. Mẹ ơi!
Tôi gục mặt bên ban thờ mẹ nức nở. Hai con mắt tôi đỏ hoe nhìn chằm chặp cây nhang cũng đỏ hoe đang tụt dần cái màu đỏ xuống gần nắm tro tàn trong lòng bát nhang với ngổn ngang những tàn nhang rụng gãy trên bàn. Làn khói hương mờ ảo, vấn vít, lờn vờn bay trước di ảnh người trung phụ yểu mệnh. Hai thân tàn nhanh tách về hai phía, cong vút vào trong như hai dấu hỏi lặng lẽ nhìn nhau rồi chụm lại tựa hình tim trắng xám.
Lặng yên ngắm hình tim nhang mẹ cười. Nụ cười hiền hậu mà ấm áp! Bóng mẹ lướt nhanh khắp nhà rồi bay lên cao vút!.
28/1/2024
Đào Thanh Tám
Theo https://vanvn.vn/