NSND Tuyết Mai:
Giọng đọc vàng trên sóng phát thanh
Người phát thanh viên lừng danh một thời đang ngồi trước tôi
đây. Sang xuân Mậu Tý này, bà đã bước vào tuổi 83. Đã 83 tuổi rồi!. Ngay tôi nhiều
năm làm việc với bà ở đài cũng ngỡ ngàng. Thời gian vèo trôi, nhanh quá! ấy vậy
mà với Bùi Thị Thái, cái mốc 50 trước đây mãi mãi là một cái mốc đáng nhớ.
Đó là thời điểm tạo bước ngoặt cho cuộc đời của người đàn bà
mà hàng triệu, hàng triệu người chỉ nghe: Đây là Đài Tiếng nói Việt Nam… trên
sóng thôi, đã vô cùng trân trọng, quý mến. Bước ngoặt mới bởi hai sự kiện
"trọng đại" với Bùi Thị Thái: trở thành phát thanh viên chính thức
Đài Phát thanh Quốc gia với nghệ danh Tuyết Mai, và chính thức đính hôn với nghệ
sĩ Phan Phúc, lập gia đình mới ở cái tuổi 33.
Bùi Thị Thái người đảo Cát Hải - vùng đông bắc Tổ quốc. Khi Đài Tiếng nói Việt Nam thành lập ngày 7/9/1945, Bùi Thị Thái đã có mặt trong những buổi ghi âm trực tiếp những bài hát cách mạng rực lửa, phát sóng nơi đài "tạm trú" ở một ngôi nhà đường Phạm Ngũ Lão, Hà Nội.
Bùi Thị Thái đã hát nhiều bài hát bằng tiếng Pháp cực kỳ hấp dẫn. Hấp dẫn cũng bởi cô là ca sĩ đầu tiên (và dường như duy nhất) hát do dàn nhạc kèn (kèn Tây) của bộ đội ta đệm. Dàn nhạc do Đại úy - nhạc sĩ nổi tiếng Đinh Ngọc Liên (anh em thường gọi thân mật là Quản Liên) chỉ huy.
Tình yêu đến với đôi trai tài gái sắc thật tự nhiên. Trong vòng chưa đầy 10 năm, họ đã có với nhau ba người con. Tên người con gái út đã trở thành nghệ danh phát thanh viên của mẹ nửa thế kỷ qua - nghệ sĩ Tuyết Mai.
Hòa bình lập lại trên miền Bắc, Đài Tiếng nói Việt Nam từ chiến khu trở về đóng đô ở 58 phố Quán Sứ, Hà Nội. Cảm nhận tài năng không thể phát triển bằng con đường ca hát, Bùi Thị Thái xin chuyển sang làm phát thanh viên.
Và từ mùa xuân 1958, giọng đọc Tuyết Mai xuất hiện trên sóng. Ngay từ buổi đầu,
người nghe đài đã cảm mến giọng nữ trung mượt mà, êm ái. Không chỉ tròn vành rõ
chữ mà hết sức chuẩn mực tiếng Việt xứ Bắc, âm sắc thanh thoát đầy biểu cảm.
Thính giả mọi miền đất nước nhiều thập niên qua vẫn cho rằng giọng nghệ sĩ ngâm
thơ Trần Thị Tuyết và phát thanh viên Tuyết Mai là đặc sắc hơn cả.
Đặc sắc, không chỉ do có giọng trời phú. Thật sự đó còn là thành quả của một quá trình khổ luyện kiên nhẫn, miệt mài hàng ngày, hàng tháng, hàng năm. Riêng "vận động cơ học" thôi cũng phải rất bài bản. Sớm sớm, ngoài luyện tập thể dục còn phải dành nhiều thời gian để luyện thanh, luyện giọng trước khi tới đài.
Mátxa mặt, mũi, cổ họng, nhẹ nhàng thôi nhưng rất tỉ mẩn, kéo dài hàng giờ. Tập thở cũng rất công phu. Lấy hơi bụng thế nào, hơi ngực ra sao? Làm thế nào cho trường hơi, có thể đọc một mạch tới hai ba chục từ không ngắt hơi, đoản tiếng. Đấy mới chỉ là những "thao tác" đơn thuần của kỹ năng nói trước máy, còn phải có trái tim mẫn cảm, một nhận thức nhạy bén về đời sống mới tích hợp cho giọng đọc.
Thời chống Mỹ, trong các buổi phát thanh thời sự, chính luận, cùng với các giọng nam như: Việt Khoa, Kiên Cường, Nguyễn Thơ, Trần Phương…, giọng đọc Tuyết Mai đã làm nức lòng đồng bào chiến sĩ cả nước. "Ta tự hào đi lên ôi Việt Nam!". Rồi những buổi "Đọc truyện đêm khuya", Tiết mục "Tiếng thơ", Chương trình "Dành cho đồng bào ở xa Tổ quốc" phát trên làn sóng điện vào những buổi chiều về, đêm xuống.
Từ bưng biền Đồng Tháp xa ngái, đến những cánh rừng không tên suốt dải Trường Sơn dằng dặc, các tỉnh thành miền Bắc, các miền hải đảo xa xôi, những vùng hẻo lánh… đã biết bao nhiêu người lặng nghe giọng Tuyết Mai từ chiếc máy thu thanh bán dẫn như tiếng của người bạn tâm tình, gần gũi thân thương. Nghe đến nao lòng!
Ham học hỏi, luôn luôn cầu thị là một tố chất rất đáng quý ở Tuyết Mai. Mặc dù
đã là một giọng đọc nổi danh nhưng dường như chúng tôi chưa bao giờ thấy bà tỏ
vẻ "yết kiêu" với mọi người. Có lần đọc một bài tìm hiểu nghệ thuật
chèo, bà vô tình đọc "chiếng chèo", thành "chiếu chèo". Tôi
ra hiệu ngưng lại, vào phòng thu giải thích ý nghĩa khác nhau của từ "chiếng"
và từ "chiếu". Bà cười thành thật bảo chưa hay biết gì về "chiếng
chèo" nên đã lầm lẫn, xin đọc lại cho chính xác.
Vậy đó. Sự ham học, ham đọc với nữ nghệ sĩ bền bỉ cho tới bây giờ, khi tuổi đã ngoài bát thập. Đầu giường bà đầy sách. Bà nói với tôi, bây giờ đọc không cần phải đeo kính. Có khi mải mê đọc suốt ngày. Phần lớn là sách văn học. Trước kia đọc cho nhiều thính giả nghe các tiểu thuyết, truyện ngắn trong chương trình "Đọc truyện đêm khuya", từ ngày nghỉ hưu mới có thời gian đọc cho mình, thẩm thấu cái hay, cái sâu sắc những tác phẩm của các nhà văn nổi tiếng trong nước, ngoài nước.
Như đã đề cập, năm 1958, nghệ sĩ Tuyết Mai đến với cuộc hôn nhân lần thứ hai. Năm ấy nghệ sĩ Phan Phúc mới bước vào tuổi 23, chưa hề lập gia đình. Phan Phúc sinh 1935, là chàng thanh niên đẹp trai người Hà Nội gốc.
Ông từng là nghệ sĩ độc tấu Violon dàn nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam, dàn nhạc Giao hưởng Hợp xướng nhạc vũ kịch. Sau thời gian tu nghiệp tại Nhạc viện Xôphia - Bungari, ông trở lại Đài và từ 1972 là Trưởng đoàn Ca nhạc Ủy ban Phát thanh - Truyền hình và Đài Tiếng nói Việt Nam tới khi nghỉ hưu, năm 1988.
NSƯT Phan Phúc tâm sự, hai người biết nhau từ lâu, rồi đến với nhau hoàn toàn
xuất phát từ tình yêu, mặc dù đôi bên gia đình không thuận và trong bạn bè khá
nhiều lời đàm tiếu.
Đám cưới Phan Phúc - Tuyết Mai thật đơn giản. Sau khi ra ủy ban đăng ký kết hôn, họ mời hai người làm chứng là nghệ sĩ Kiều Miên, Minh Phụng ra phố Thợ Nhuộm, mỗi người ăn một bát mỳ vằn thắn rồi đôi tân hôn đạp xe về căn nhà nhỏ ở số 5 Trần Phú. "Vậy thôi" - Phan Phúc cười mủm mỉm. Hai vợ chồng có với nhau một người con gái, đó là nhạc sĩ Phan Tuyết Minh, hiện là Trưởng ban Âm nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam.
Ở tuổi 83, nghệ sĩ Tuyết Mai không còn hoạt bát như hồi nào, thi thoảng bà bị lẫn. Nhiều việc ông Phúc phải trợ giúp. Ông lúc nào cũng nhã nhặn, chu đáo, cẩn thận. Đúng là không gì bằng ông chăm bà, bà chăm ông khi cả hai đã luống tuổi.
Khi chuyện trò với tôi, ông thường nhắc đến nhạc sĩ Đinh Ngọc Liên với niềm trân trọng, yêu quý. Tôi mới hiểu vì sao cho tới nay gia đình ba người con của ông bà Đinh Ngọc Liên - Bùi Thị Thái vẫn ở quây quần quanh ngôi nhà này.
Tuyết Mai là Phát thanh viên Đài Tiếng nói Việt Nam đầu tiên được Nhà nước phong danh hiệu NSƯT đợt I năm 1984, danh hiệu NSND năm 1993. Còn hàng triệu thính giả trong cả nước thì tôn vinh là "Giọng đọc Vàng trên làn sóng phát thanh".
Mặc dù bà nghỉ hưu hơn 20 năm, nhưng tới nay rất nhiều nhạc hiệu Văn nghệ trên sóng, thính giả vẫn được nghe lời xướng của nghệ sĩ Tuyết Mai: "Mời các bạn nghe chương trình Văn nghệ của Đài Tiếng nói Việt Nam"; Tiết mục "Tiếng thơ" (20h tối chủ nhật hàng tuần), "Sân khấu truyền thanh" (19h30 tối thứ bảy), "Đọc truyện đêm khuya" hàng đêm và nhiều chuyên mục khác nữa. Những lời xướng trên nền nhạc ấy đi mãi với thời gian.
Bùi Thị Thái người đảo Cát Hải - vùng đông bắc Tổ quốc. Khi Đài Tiếng nói Việt Nam thành lập ngày 7/9/1945, Bùi Thị Thái đã có mặt trong những buổi ghi âm trực tiếp những bài hát cách mạng rực lửa, phát sóng nơi đài "tạm trú" ở một ngôi nhà đường Phạm Ngũ Lão, Hà Nội.
Bùi Thị Thái đã hát nhiều bài hát bằng tiếng Pháp cực kỳ hấp dẫn. Hấp dẫn cũng bởi cô là ca sĩ đầu tiên (và dường như duy nhất) hát do dàn nhạc kèn (kèn Tây) của bộ đội ta đệm. Dàn nhạc do Đại úy - nhạc sĩ nổi tiếng Đinh Ngọc Liên (anh em thường gọi thân mật là Quản Liên) chỉ huy.
Tình yêu đến với đôi trai tài gái sắc thật tự nhiên. Trong vòng chưa đầy 10 năm, họ đã có với nhau ba người con. Tên người con gái út đã trở thành nghệ danh phát thanh viên của mẹ nửa thế kỷ qua - nghệ sĩ Tuyết Mai.
Hòa bình lập lại trên miền Bắc, Đài Tiếng nói Việt Nam từ chiến khu trở về đóng đô ở 58 phố Quán Sứ, Hà Nội. Cảm nhận tài năng không thể phát triển bằng con đường ca hát, Bùi Thị Thái xin chuyển sang làm phát thanh viên.
Đặc sắc, không chỉ do có giọng trời phú. Thật sự đó còn là thành quả của một quá trình khổ luyện kiên nhẫn, miệt mài hàng ngày, hàng tháng, hàng năm. Riêng "vận động cơ học" thôi cũng phải rất bài bản. Sớm sớm, ngoài luyện tập thể dục còn phải dành nhiều thời gian để luyện thanh, luyện giọng trước khi tới đài.
Mátxa mặt, mũi, cổ họng, nhẹ nhàng thôi nhưng rất tỉ mẩn, kéo dài hàng giờ. Tập thở cũng rất công phu. Lấy hơi bụng thế nào, hơi ngực ra sao? Làm thế nào cho trường hơi, có thể đọc một mạch tới hai ba chục từ không ngắt hơi, đoản tiếng. Đấy mới chỉ là những "thao tác" đơn thuần của kỹ năng nói trước máy, còn phải có trái tim mẫn cảm, một nhận thức nhạy bén về đời sống mới tích hợp cho giọng đọc.
Thời chống Mỹ, trong các buổi phát thanh thời sự, chính luận, cùng với các giọng nam như: Việt Khoa, Kiên Cường, Nguyễn Thơ, Trần Phương…, giọng đọc Tuyết Mai đã làm nức lòng đồng bào chiến sĩ cả nước. "Ta tự hào đi lên ôi Việt Nam!". Rồi những buổi "Đọc truyện đêm khuya", Tiết mục "Tiếng thơ", Chương trình "Dành cho đồng bào ở xa Tổ quốc" phát trên làn sóng điện vào những buổi chiều về, đêm xuống.
Từ bưng biền Đồng Tháp xa ngái, đến những cánh rừng không tên suốt dải Trường Sơn dằng dặc, các tỉnh thành miền Bắc, các miền hải đảo xa xôi, những vùng hẻo lánh… đã biết bao nhiêu người lặng nghe giọng Tuyết Mai từ chiếc máy thu thanh bán dẫn như tiếng của người bạn tâm tình, gần gũi thân thương. Nghe đến nao lòng!
Vậy đó. Sự ham học, ham đọc với nữ nghệ sĩ bền bỉ cho tới bây giờ, khi tuổi đã ngoài bát thập. Đầu giường bà đầy sách. Bà nói với tôi, bây giờ đọc không cần phải đeo kính. Có khi mải mê đọc suốt ngày. Phần lớn là sách văn học. Trước kia đọc cho nhiều thính giả nghe các tiểu thuyết, truyện ngắn trong chương trình "Đọc truyện đêm khuya", từ ngày nghỉ hưu mới có thời gian đọc cho mình, thẩm thấu cái hay, cái sâu sắc những tác phẩm của các nhà văn nổi tiếng trong nước, ngoài nước.
Như đã đề cập, năm 1958, nghệ sĩ Tuyết Mai đến với cuộc hôn nhân lần thứ hai. Năm ấy nghệ sĩ Phan Phúc mới bước vào tuổi 23, chưa hề lập gia đình. Phan Phúc sinh 1935, là chàng thanh niên đẹp trai người Hà Nội gốc.
Ông từng là nghệ sĩ độc tấu Violon dàn nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam, dàn nhạc Giao hưởng Hợp xướng nhạc vũ kịch. Sau thời gian tu nghiệp tại Nhạc viện Xôphia - Bungari, ông trở lại Đài và từ 1972 là Trưởng đoàn Ca nhạc Ủy ban Phát thanh - Truyền hình và Đài Tiếng nói Việt Nam tới khi nghỉ hưu, năm 1988.
Đám cưới Phan Phúc - Tuyết Mai thật đơn giản. Sau khi ra ủy ban đăng ký kết hôn, họ mời hai người làm chứng là nghệ sĩ Kiều Miên, Minh Phụng ra phố Thợ Nhuộm, mỗi người ăn một bát mỳ vằn thắn rồi đôi tân hôn đạp xe về căn nhà nhỏ ở số 5 Trần Phú. "Vậy thôi" - Phan Phúc cười mủm mỉm. Hai vợ chồng có với nhau một người con gái, đó là nhạc sĩ Phan Tuyết Minh, hiện là Trưởng ban Âm nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam.
Ở tuổi 83, nghệ sĩ Tuyết Mai không còn hoạt bát như hồi nào, thi thoảng bà bị lẫn. Nhiều việc ông Phúc phải trợ giúp. Ông lúc nào cũng nhã nhặn, chu đáo, cẩn thận. Đúng là không gì bằng ông chăm bà, bà chăm ông khi cả hai đã luống tuổi.
Khi chuyện trò với tôi, ông thường nhắc đến nhạc sĩ Đinh Ngọc Liên với niềm trân trọng, yêu quý. Tôi mới hiểu vì sao cho tới nay gia đình ba người con của ông bà Đinh Ngọc Liên - Bùi Thị Thái vẫn ở quây quần quanh ngôi nhà này.
Tuyết Mai là Phát thanh viên Đài Tiếng nói Việt Nam đầu tiên được Nhà nước phong danh hiệu NSƯT đợt I năm 1984, danh hiệu NSND năm 1993. Còn hàng triệu thính giả trong cả nước thì tôn vinh là "Giọng đọc Vàng trên làn sóng phát thanh".
Mặc dù bà nghỉ hưu hơn 20 năm, nhưng tới nay rất nhiều nhạc hiệu Văn nghệ trên sóng, thính giả vẫn được nghe lời xướng của nghệ sĩ Tuyết Mai: "Mời các bạn nghe chương trình Văn nghệ của Đài Tiếng nói Việt Nam"; Tiết mục "Tiếng thơ" (20h tối chủ nhật hàng tuần), "Sân khấu truyền thanh" (19h30 tối thứ bảy), "Đọc truyện đêm khuya" hàng đêm và nhiều chuyên mục khác nữa. Những lời xướng trên nền nhạc ấy đi mãi với thời gian.
Bùi Chí Nhân
Theo http://hobuinghean.com.vn/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét