Nguyễn Đăng Trình - Giọng Quảng và một hồn thơ rộng mở

Nguyễn Đăng Trình - Giọng Quảng 

và một hồn thơ rộng mở

Tôi chưa gặp Nguyễn Đăng Trình bao giờ, chỉ bắt gặp anh trên những trang thơ. Mới đây, qua giới thiệu của nhà thơ Trần Thị Cổ Tích, tôi được trực tiếp tiếp xúc với Nguyễn Đăng Trình cũng chỉ qua… những bài thơ Cổ Tích gửi đến. Nghe đâu, anh là người Quảng Ngãi nhưng rời quê lang bạt tận phương Nam. Thơ anh đã từng được bạn đọc chú ý từ thời trước 1975 ở văn học Miền Nam.

Cái cuộc bể dâu trong trường đời, trường tình của anh được thể hiện bằng một phong cách thơ vừa cổ điển lại vừa rất trải đời của một kẻ “hoang đàng”, ham dong ruổi. Và cho dù cuộc thế có phủ bao nhiêu lớp hồng trần, “con ngựa thơ” ấy vẫn thong dong đi cho dù có “vẹt gót bạc bờm” vẫn cứ “hí vang” những lời thơ đắc chí:

ngựa hoang ruổi vó đăng trình

bụi hồng lãng đãng nhẹ tênh gánh đời

còn dài nửa cuộc rong chơi

quan san nghìn dặm một trời cỏ thơm

ngày sau vẹt gót bạc bờm

ngoảnh về tàu cũ ngoác mồm hí vang… (Ngựa hoang).

Đúng là những câu Lục bát rất “già tay” với một tâm thế an nhiên và một hồn thơ rộng mở, sạch trong giữa dặm dài dong ruổi.

Điều đặc biệt mà đọc thơ Nguyễn Đăng Trình ai cũng dễ dàng nhận ra là, cái lời ăn tiếng nói bình dân xứ Quảng rất đặc trưng được anh “tung hê” một cách hứng thú, say mê và mang lại hiệu quả nghệ thuật rất cao. Ngôn ngữ “đất cục” và cách nói “toàn toạt” của người bình dân Quảng Ngãi đã mang lại một hiệu ứng mạnh làm nên “khí chất” thơ anh. Đó là cái “mới rợi” của những cuộc tình:

Từ ngày tôi em sông suối

Biển rừng thả vó rong chơi

Cuộc tình quanh năm mới rợi

Bốn mùa tôi chẳng cần phơi (Bắn em về phía nghìn trùng).

Là cái “bạt tai” tự trừng trị vì sự ngu ngốc của chính mình:

Như vừa lăn ra khỏi chiêm bao

Nghe trái tim đang tầm xuân trong ngực

Tôi muốn bạt tai mình cho đỡ tức

Xưa quá ham chơi suýt mất cuộc tình (Gặp lại tháng giêng).

Đó là cái tuổi thọ “ngắn ngủn” của những “con chữ” không diễn đạt nổi tình người:

Một bài thơ ngày nào tôi cũng viết

Đã nửa trăm năm chưa được câu nào

Những con chữ ngo ngoe liền giãy chết

Như sao băng ngắn ngủn thoáng đời sao (Có một bài thơ)

Đây là những câu thơ đọc lên ta thấy rõ một số phận với tất cả những trở trăn và cũng rất thẳng thắn, trung thực khi lột tả tâm trạng của chính mình với những ngôn từ chính hiệu xứ Quảng:

Mãi mò mẫm giữa lòng đêm cuộc chiến

Chừng sáng ra thì bước trật bước trìa

Đời đã thế đời coi như trớt hướt!

Về làng xưa yên phận gã nhà quê

Họ hàng cũ có thân mà chẳng thuộc

Chuyện xưa sau thành kẻ đứng bên lề

Nhiều lúc thấy ươn hèn không thể tả

Sống cứ như đang tự tử từng ngày

Sao chẳng được như con tôm con cá

Giữa ao hồ sông biển tự do bơi!

Một bài thơ ngày nào tôi cũng viết

Viết không xong lảm nhảm mãi thành kinh

Quá đỗi vô tâm em đâu thèm biết

Tôi lưu vong trên chính cố hương mình (Có một bài thơ).

Đưa được những từ “trật trìa”, “trướt hướt” vào thơ để “phơi ra” thực nhất tâm trạng của chính mình thì quả là một tài thơ đáng khâm phục. Không biết gốc gác của anh có liên quan gì đến Quảng Nam không, mà đọc thơ anh, tôi có cảm giác anh đã vượt qua được cái thế “co” của Quảng Ngãi để lấn đà qua cái “cãi” rất bướng bỉnh và nói “tòe loe cho thỏa” rồi “quên tuốt luốt” cho xong của khí chất Quảng Nam:

Lòng rối lên từng chặp bâng khuâng

Khi ánh mắt đắm vào ánh mắt

Mùi hoa trái làm đêm thơm ngát

Làm tôi quên tuốt luốt mùi đời (Gặp lại tháng giêng).

Cứ như thế, lời ăn tiếng nói Quảng cứ tự nhiên như người nông dân chưa kịp phủi đôi chân trần từ đồng đập cục đêm trăng, leo thẳng lên “phản thơ” đánh giấc một cách rất vô tư. Hãy nghe anh nói về ký ức với những “rình coi”, “núp”, “u đầu còn sướng”, “hườm”, “giú” rất Quảng này:

1. Bên bờ suối ta rình coi em tắm

Có vầng trăng đồng lõa núp trên mây

Em mắc cỡ vớt lên hòn đá… Ném…

Ta u đầu còn… sướng tới hôm nay

2. Năm ấy vườn rừng hư mùa thị

Đủ hái cho em hai quả mới hườm

Em ích kỷ giú sau lần túi ngực

Ta đứng thèm… nghe trời đất vùng thơm (Ký ức rừng)

Rồi nào là “mua miếng tình”, “loanh quanh riết”, “mừng ra mặt”, “cứ hí hửng”, “ vác con diều”…

trái tim ta vốn rất thâm trầm

nhưng thi thoảng nó bật òa tiếng hát

và hôm nay bỗng dưng mừng ra mặt

suốt cả ngày cứ hí hửng làm thơ… (Trái tim thơ)

ngôi trường cũ nghe đâu giờ đã khác

còn đó không hàng phượng với cây bàng

khoảng trời nào trong veo chiều tan học

vác con diều rong chạy khắp thôn trang

bé ngày xưa sớm xa thời con gái

vui hay buồn cái số lấy chồng xa

nhớ em quá những mùa trăng Thiên Ấn

xin giữ giùm tôi chút gió sông Trà (Xin giữ giùm tôi chút gió sông Trà).

Lại có những “cụm thơ” đặc sệt những lời người bình dân giao tiếp hàng ngày với “chiều cao mét sáu”, “và nói chung”, “giã gạo đời nhau”, “một ông đầu hói” , “lọt mẹ xuống cầu”…

tình cờ gặp lại em chiều quán nhậu

vẫn như xưa hai con mắt biết cười

vẫn thon thả với chiều cao mét sáu

và nói chung nhìn phải ngẩn ngơ người

tôi bước vào em lững thững bước ra

luôn giã gạo đời nhau là thế đấy

sóng đôi em là một ông đầu hói

mắt tôi cay xè không xót mà xa

mắt trợn trừng bắn theo lời rủa ác

em qua sông xe lọt mẹ xuống cầu

kịp thấy tội tôi tát tôi một tát

vái xe em đừng lọt bất kỳ đâu… (Thảng thốt Riverside night)

Tất cả đó cứ lững thững bước vào thơ Nguyễn Đăng Trình tự nhiên như thớ ruộng cày lật lên dưới nắng. Còn đọng lại trong sâu thẳm hồn thơ là một tấm lòng rộng mở, bao dung, an nhiên và độ lượng cho dù có bị đời, bị tình rẫy ruồng, phụ bạc đến chừng bao:

có rồi không các em ta vẫn sống

bởi trên đầu còn rộng khoảng trời yêu

tập trái tim bốn mùa luôn độ lượng

biết đâu mai nhận lại một đôi điều (Nửa đời chưa hiểu hết các em).

Có nhận lại được đôi điều gì ở “các em” không thì tôi không biết, nhưng tôi chắc, anh đã nhận lại được rất nhiều điều khi trãi thật lòng mình ra những trang thơ…

Nhưng thôi! Mọi lời phân tích thơ cũng không bằng mời các bạn đọc thẳng vào những bài thơ của Nguyễn Đăng Trình.

GẶP LẠI THÁNG GIÊNG

Có thể nào em chẳng chút xa lòng

Sau ngần ấy năm cách mặt

Đôi mắt kia hãy còn xanh ngăn ngắt

Màu lá non phơn phớt nắng giêng trong

Lòng rối lên từng chặp bâng khuâng

Khi ánh mắt đắm vào ánh mắt

Mùi hoa trái làm đêm thơm ngát

Làm tôi quên tuốt luốt mùi đời

Chuyến về này ngỡ chẳng còn ai

Nhận ra tôi sau bao mùa biệt xứ

Làng quê cũ nay đã là thị tứ

Riêng mỗi em chẳng khác chút xưa nào

Như vừa lăn ra khỏi chiêm bao

Nghe trái tim đang tầm xuân trong ngực

Tôi muốn bạt tai mình cho đỡ tức

Xưa quá ham chơi suýt mất cuộc tình

BẮN EM VỀ PHÍA NGHÌN TRÙNG

Chợt không còn sức để buồn

Chiều đưa em về Quảng Ngãi

Cái nắm tay thôi cũng ngại

Nói gì đến một nụ hôn

Từ ngày tôi em sông suối

Biển rừng thả vó rong chơi

Cuộc tình quanh năm mới rợi

Bốn mùa tôi chẳng cần phơi

Sài Gòn tháng giêng không mưa

Mà sao lạnh đầy phố xá

Đã say đâu mà muốn ngã

Ngây ngây người mắc phải bùa

Đoàn tàu tối nay dễ ghét

Không thơ như sáng em vào

Tiếng còi cứ như tiếng thét

Lạnh lùng lia một nhát dao!

Tôi buộc làm tên xạ thủ

Nát lòng khi phải giương cung

Mím môi thi hành phận sự

Bắn em về phía nghìn trùng…

NGỰA HOANG

ngựa hoang ruổi vó đăng trình

bụi hồng lãng đãng nhẹ tênh gánh đời

còn dài nửa cuộc rong chơi

quan san nghìn dặm một trời cỏ thơm

ngày sau vẹt gót bạc bờm

ngoảnh về tàu cũ ngoác mồm hí vang…

TRÁI TIM THƠ

trái tim ta vốn rất đàng hoàng

nhưng đôi lúc nó run lên loạn xạ

nhất là khi nhìn em về trắng quá

áo học trò nghịch gió lối em đi

mới tháng này đâu đã đến mùa thi

hãy thong dong và đừng căng thẳng thế

chậm rãi bước vào cổng trường trê trễ

đám bạn bè sờ sững mắt căng ra

ta thả lòng vào mấy khúc guitar

chắc em nghe mà làm như chẳng thấy

gái mười lăm kiêu kiêu là thế đấy

giấu điều gì sau đôi mắt lá răm

trái tim ta vốn rất thâm trầm

nhưng thi thoảng nó bật òa tiếng hát

và hôm nay bỗng dưng mừng ra mặt

suốt cả ngày cứ hí hửng làm thơ…

HÀNH HƯƠNG VỀ PHÍA NHỚ

đừng tưởng lâu sẽ quên

những mối tình lở dở

rơi dọc đường di trú

dẫu chưa lần gọi tên

mỗi ga bến dừng chân

một mối tình quán xá

chỉ qua đêm vội vã

cũng đủ để nợ nần

mỗi quán trọ bỏ đi

một mối tình rớt lại

hễ xa là xa mãi

tím thêm bài cổ thi

lèn cả trăm mối tình

vào trái tim nhỏ xíu

các em làm sao hiểu

phút cơn đau vặn mình

chùa lạ đêm lỡ đường

hành hương về phía nhớ

những mối tình mới cũ

ngân theo từng giọt chuông

XIN GIỮ GIÙM TÔI CHÚT GIÓ SÔNG TRÀ

lâu lắm tôi chưa về thăm Quảng Ngãi

tuổi đôi mươi thoáng cái vụt xa rồi

chuyện cơm áo tưởng chơi mà rắc rối

nhớ quê nhà da diết cũng đành thôi

vàng mắt cha mùa hè hanh nắng quái

dải quê nghèo đồi trọc rẫy cằn khô

biển mùa giông bao mảnh đời chìm nổi

rừng xác xơ trầm quế nuối trăng mơ

cóng vành môi tháng đông dầm mưa bão

lúa chớm thì con gái bạc đầu xanh

mẹ tháng năm cong oằn lưng tần tảo

lũ em thơ xống áo nhẻm bùn tanh

ngôi trường cũ nghe đâu giờ đã khác

còn đó không hàng phượng với cây bàng

khoảng trời nào trong veo chiều tan học

vác con diều rong chạy khắp thôn trang

bé ngày xưa sớm xa thời con gái

vui hay buồn cái số lấy chồng xa

nhớ em quá những mùa trăng Thiên Ấn

xin giữ giùm tôi chút gió sông Trà.

Mai Bá Ấn

Theo https://vanchuongviet.org/