Thi nhân - Thi ca & cảm nhận: Phạm Công Thiện
Phạm Công Thiện:
con chim lạ lạc từ miền hoang lươn
Vào thập kỷ 60 - 70 thế kỷ XX, Phạm công Thiện là một hiện tượng dị thường trong hoạt động văn học nghệ thuật, triết học ở miền Nam. Nhiều người, trong đó có nhà thơ Nguyễn Vỹ đã thừa nhận Phạm cộng Thiện (PCT) là thần đồng. Sinh ngày 1 tháng 6 năm 1941 tại Mỹ Tho, 15 tuổi, PCT đã thông thạo nhiều ngoại ngữ: Pháp, Anh, Hoa, Tây ban nha, kể cả La tinh ngữ và tiếng Phạn. Từ 13 đến 16 tuổi, PCT đã có những bài viết về văn học, triết học trên tạp chí Bách khoa - một tở báo lớn có uy tín trong giới trí thức ở miền Nam. Ngoài 20 tuổi, đã viết trên 20 cuốn sách về ngôn ngữ học, văn học, triết học, ngoài ra PCT còn soạn từ điển Anh ngữ tinh âm. Tính đến năm 2000, PCT đã viết và xuất bản ở trong, ngoài nước khoảng trên, dưới 30 tác phẩm.
Giới trẻ ở miền Nam say mê đọc tác phẩm PCT, xem ông như thần tượng. Các tác phẩm PCT như:
- Ý thức mới trong văn nghệ vá triết học ( 1965)
- Im lặng & Hố thẳm ( 1967)
- Ý thức bùng vỡ ( 1970)
- Nguyễn Du, đại thi hào dân tộc ( 1996) ...
có sức cuốn hút người đọc một cách kỳ lạ. Phần đông thanh niên miền Nam xem tác phẩm PCT là sách gối đầu giường.
Phạm công Thiện là một thiên tài. Về học hành, không tốt nghiệp một trường đại học nào; thậm chí mảnh bằng tú tài cũng không. Nhưng, với tài năng và tác phẩm, PCT được mời dạy ở một số trường đại học trong và ngoài nước.
Từ 1966 đến 1970, PCT là khoa trưởng khoa Văn học & Nhân văn đại học Vạn Hạnh
( Saigon ). PCT là một trong những người sáng lập , điều hành tạp chí tư tưởng của đại học Vạn Hạnh. Năm 1970, giáo sư triết học phương tây của đại họcToulouse ( Pháp). Năm 1983, giáo sư College of Buddhist Students ( Hoa Kỳ ). Từ đó đến nay, PCT, có lúc sống ở Pháp, Hoa Kỳ và tiếp tục viết sách. Phần lốn tác phẩm PCT nghiện cứu về phật giáo, ông qua đời vào ngày 8- 3- 2011 tại Houston , bang Texas, Hoa kỳ. Theo lời người thân trong gia đình, dường như PCT biết trước sẽ giã từ cõi nhân gian, nên, ngày cuối cùng, PCT dặn lại : khi qua đời, không làm tang lễ rườm rà, chỉ nên hoả thiêu .
Cuộc đời Phạm công Thiện có những dị thường khác người. Từ 1 tín đồ Thiên chúa giáo tới năm 1964, trở thành đại đức Thích ngươn Tánh . Rồi 1970, sống tại Pháp, PCT cởi bỏ áo cà sa, lầy vợ - vợ là một tín đồ Cơ đốc giáo. [ Christian].
Trong tác phẩm, PCT phủ nhận, lên án các triết gia cùng một số học thuyết thời cổ đại và hiện đại. Có lúc, PCT còn nặng lời phủ nhận cả đức Phật Thích Ca, cả đức Chúa Giê-xu. Cuộc sống PCT đầy mâu thuẫn, phải chăng cuộc đời một thiên tài như PCT gặp nhiều bi kịch gia đình, bi kịch bản thân - từ đó, bùng vỡ ý thức phản kháng, thể hiện trên tác phẩm. Nhiều người gọi PCT là triết gia- nhưng PCTchưa bao giờ nhận là một triết gia cả. PCT thường chỉ nhận mình là nhà thơ.
Năm 1966, tập thơ Ngày sanh của Rắn phát hành đầu tiên
tại
Pháp , đến 1967 phát hành tại Saigon; năm 1968 tái bản lần nữa tại Hoa Kỳ.
Năm 2000, PCT cho ra đới tập thơ thứ 2, với tựa đề Trên tất cả đỉnh cao là im lặng ở Hoa Kỳ và năm 2009 tái bản tại Việtnam.
Phạm công Thiện quan niệm : " Thơ ca bí nhiệm như 1 tôn giáo . Thơ ca làm cho chúng ta luôn mơ mộng và suy tư "- trong thơ, PCT không còn vẻ phản kháng, ngông nghênh như trong tác phẩm biên luận, phê bình , triết học hoặc tùy bút. Thơ PCT mới lạ, mỗi bài là có nét riêng, chuyên chở ý tưởng, cảm xúc tràn ngập những cung bậc tình cảm đầy tha thiết- đưa người đọc vào sự khám phá mới, bắt gặp nhiều sắc màu mông mênh, hư ảo :
'... mười năm qua gió thổi đồi tây
tôi long đong theo bóng chim gầy
một sớm em về ru giấc ngủ
bông trời bay trắng cả rừng cây
gió thổi đồi tây hay đồi đông
hiu hắt quê hương bến cỏ hồng
trong mơ em vẫn còn bên cửa
tôi đứng trên đồi mây trổ bông
gió thổi đồi thu qua đồi thông
mùa hạ ly hương nước ngược dòng
tôi đau trong tiếng gà xơ xác
một sớm bộng hồng nở cửa đông ...'
NGÀY SANH CỦA RẮN / PHẠM CÔNG THIỆN
Thơ PCT còn chứa đựng triết thuyết Phật giáo; một tiếng chim hót ngang trời bi thương, chứa đựng lẽ vô thường vạn vật :
' Hồi chuông chùa vọng luân Chim chiền chiện hót ngang trời đau thương
Trùng dương nằm đợi vô thường
Đồi cao bạt gió hai đường âm u '
Phạm công Thiện có nhiều bài thơ rất ngắn, nhưng, chứa đựng cả không gian, thời gian :
' Mưa chiều thứ bảy tôi về muộn
Cây khế đồi cao trổ hết bông'
NGÀY SANH CỦA RẮN / PHẠM CÔNG THIỆN
Chính bài thơ chỉ có 2 câu thơ tạo cảm xúc cho nhà văn Võ Hồng viết truyện ngắn
Hoa khế lưng đồi được nhiều đọc giả yêu thích.
Trong tập thơ Ngày sanh của Rắn, PCT viết nhiều bài với ngộn từ kỳ lạ, khác thường, vừa [ như ] gần gũi, vừa[ như] xa lạ với cuộc sống đời thường , mang vẻ dung tục , lại đầy bí hiểm :
' tôi chấp chới
đắng giọng
giữa tháng ngày mơ mộng
nốt ruồi của hương
hay nốt ruồi của Rigvéda
tôi mửa máu đen
trên nửa đêm Paris
tôi giao cấu mặt trời sinh ra mặt trăng
tôi thủ dâm thượng đế sinh ra loài người
cho quế hương nằm ở nhà thương điên của trí nhớ
mặt trời có thai !
mặt trời có thai !
sinh cho tôi một đứa con trai mù mắt '
Năm 1980, PCT cho ra đời bài thơ Trường giang Mỹ Tho, với lời mới mẻ, ý thơ sâu sắc. Bài thơ gần với hơi thở một trường ca - đây là [ một] bài thơ hay- nhiều nhà nghiên cứu, phê
bình đã xếp Trường giang Mỹ Tho vào những bài hay nhất nền thi ca Việtnam hiện đại :
'... Thôi nôi con trường giang mọi rợ
tôi mọi mãi mỗi trường an
con diều hâu chạy bắt con chim
con chim lòn qua kẽ núi
lọt ra gió Hải Nam thổi hiu hắt về Trường Sơn
nước Trường Giang mẹ ru chim ngủ
con lớn khôn rồi mẹ bỏ bay xa
cha con già Trương Sơn con ơi
trường giang đi chảy mãi nửa đời
Trường Sơn già ngồi đứng hứng mưa
mưa đi từ dưới chân đỏ bồ cậu thượng thủy Tây Hồ
con lớn khôn rồi quên đất quên sông
con sông náo Cửu Long chảy từ thượng tứ
Mỹ Tho buồn thây chết trôi sông
súng nổ bên cầu Quay
Mẹ bồng con đóng cửa
Lính tây dương say rượu giao thừ
bông cúc vàng đầy sân ướt máu
ba con già con trẻ đi xa
súng nổ trên mái lầu
nhà cháy bên hông
mấy dì con chơi tứ sắc
con còn nhỏ quá con ơi !... '
TRƯỜNG GIANG MỸ THO
con chim lạ lạc từ miền hoang lươn
Vào thập kỷ 60 - 70 thế kỷ XX, Phạm công Thiện là một hiện tượng dị thường trong hoạt động văn học nghệ thuật, triết học ở miền Nam. Nhiều người, trong đó có nhà thơ Nguyễn Vỹ đã thừa nhận Phạm cộng Thiện (PCT) là thần đồng. Sinh ngày 1 tháng 6 năm 1941 tại Mỹ Tho, 15 tuổi, PCT đã thông thạo nhiều ngoại ngữ: Pháp, Anh, Hoa, Tây ban nha, kể cả La tinh ngữ và tiếng Phạn. Từ 13 đến 16 tuổi, PCT đã có những bài viết về văn học, triết học trên tạp chí Bách khoa - một tở báo lớn có uy tín trong giới trí thức ở miền Nam. Ngoài 20 tuổi, đã viết trên 20 cuốn sách về ngôn ngữ học, văn học, triết học, ngoài ra PCT còn soạn từ điển Anh ngữ tinh âm. Tính đến năm 2000, PCT đã viết và xuất bản ở trong, ngoài nước khoảng trên, dưới 30 tác phẩm.
Giới trẻ ở miền Nam say mê đọc tác phẩm PCT, xem ông như thần tượng. Các tác phẩm PCT như:
- Ý thức mới trong văn nghệ vá triết học ( 1965)
- Im lặng & Hố thẳm ( 1967)
- Ý thức bùng vỡ ( 1970)
- Nguyễn Du, đại thi hào dân tộc ( 1996) ...
có sức cuốn hút người đọc một cách kỳ lạ. Phần đông thanh niên miền Nam xem tác phẩm PCT là sách gối đầu giường.
Phạm công Thiện là một thiên tài. Về học hành, không tốt nghiệp một trường đại học nào; thậm chí mảnh bằng tú tài cũng không. Nhưng, với tài năng và tác phẩm, PCT được mời dạy ở một số trường đại học trong và ngoài nước.
( Saigon ). PCT là một trong những người sáng lập , điều hành tạp chí tư tưởng của đại học Vạn Hạnh. Năm 1970, giáo sư triết học phương tây của đại họcToulouse ( Pháp). Năm 1983, giáo sư College of Buddhist Students ( Hoa Kỳ ). Từ đó đến nay, PCT, có lúc sống ở Pháp, Hoa Kỳ và tiếp tục viết sách. Phần lốn tác phẩm PCT nghiện cứu về phật giáo, ông qua đời vào ngày 8- 3- 2011 tại Houston , bang Texas, Hoa kỳ. Theo lời người thân trong gia đình, dường như PCT biết trước sẽ giã từ cõi nhân gian, nên, ngày cuối cùng, PCT dặn lại : khi qua đời, không làm tang lễ rườm rà, chỉ nên hoả thiêu .
Cuộc đời Phạm công Thiện có những dị thường khác người. Từ 1 tín đồ Thiên chúa giáo tới năm 1964, trở thành đại đức Thích ngươn Tánh . Rồi 1970, sống tại Pháp, PCT cởi bỏ áo cà sa, lầy vợ - vợ là một tín đồ Cơ đốc giáo. [ Christian].
Trong tác phẩm, PCT phủ nhận, lên án các triết gia cùng một số học thuyết thời cổ đại và hiện đại. Có lúc, PCT còn nặng lời phủ nhận cả đức Phật Thích Ca, cả đức Chúa Giê-xu. Cuộc sống PCT đầy mâu thuẫn, phải chăng cuộc đời một thiên tài như PCT gặp nhiều bi kịch gia đình, bi kịch bản thân - từ đó, bùng vỡ ý thức phản kháng, thể hiện trên tác phẩm. Nhiều người gọi PCT là triết gia- nhưng PCTchưa bao giờ nhận là một triết gia cả. PCT thường chỉ nhận mình là nhà thơ.
Năm 2000, PCT cho ra đới tập thơ thứ 2, với tựa đề Trên tất cả đỉnh cao là im lặng ở Hoa Kỳ và năm 2009 tái bản tại Việtnam.
Phạm công Thiện quan niệm : " Thơ ca bí nhiệm như 1 tôn giáo . Thơ ca làm cho chúng ta luôn mơ mộng và suy tư "- trong thơ, PCT không còn vẻ phản kháng, ngông nghênh như trong tác phẩm biên luận, phê bình , triết học hoặc tùy bút. Thơ PCT mới lạ, mỗi bài là có nét riêng, chuyên chở ý tưởng, cảm xúc tràn ngập những cung bậc tình cảm đầy tha thiết- đưa người đọc vào sự khám phá mới, bắt gặp nhiều sắc màu mông mênh, hư ảo :
'... mười năm qua gió thổi đồi tây
tôi long đong theo bóng chim gầy
một sớm em về ru giấc ngủ
bông trời bay trắng cả rừng cây
gió thổi đồi tây hay đồi đông
hiu hắt quê hương bến cỏ hồng
trong mơ em vẫn còn bên cửa
tôi đứng trên đồi mây trổ bông
gió thổi đồi thu qua đồi thông
mùa hạ ly hương nước ngược dòng
tôi đau trong tiếng gà xơ xác
một sớm bộng hồng nở cửa đông ...'
NGÀY SANH CỦA RẮN / PHẠM CÔNG THIỆN
' Hồi chuông chùa vọng luân Chim chiền chiện hót ngang trời đau thương
Trùng dương nằm đợi vô thường
Đồi cao bạt gió hai đường âm u '
Phạm công Thiện có nhiều bài thơ rất ngắn, nhưng, chứa đựng cả không gian, thời gian :
' Mưa chiều thứ bảy tôi về muộn
Cây khế đồi cao trổ hết bông'
NGÀY SANH CỦA RẮN / PHẠM CÔNG THIỆN
Chính bài thơ chỉ có 2 câu thơ tạo cảm xúc cho nhà văn Võ Hồng viết truyện ngắn
Hoa khế lưng đồi được nhiều đọc giả yêu thích.
Trong tập thơ Ngày sanh của Rắn, PCT viết nhiều bài với ngộn từ kỳ lạ, khác thường, vừa [ như ] gần gũi, vừa[ như] xa lạ với cuộc sống đời thường , mang vẻ dung tục , lại đầy bí hiểm :
' tôi chấp chới
đắng giọng
giữa tháng ngày mơ mộng
nốt ruồi của hương
hay nốt ruồi của Rigvéda
tôi mửa máu đen
trên nửa đêm Paris
tôi giao cấu mặt trời sinh ra mặt trăng
tôi thủ dâm thượng đế sinh ra loài người
cho quế hương nằm ở nhà thương điên của trí nhớ
mặt trời có thai !
mặt trời có thai !
sinh cho tôi một đứa con trai mù mắt '
'... Thôi nôi con trường giang mọi rợ
tôi mọi mãi mỗi trường an
con diều hâu chạy bắt con chim
con chim lòn qua kẽ núi
lọt ra gió Hải Nam thổi hiu hắt về Trường Sơn
nước Trường Giang mẹ ru chim ngủ
con lớn khôn rồi mẹ bỏ bay xa
cha con già Trương Sơn con ơi
trường giang đi chảy mãi nửa đời
Trường Sơn già ngồi đứng hứng mưa
mưa đi từ dưới chân đỏ bồ cậu thượng thủy Tây Hồ
con lớn khôn rồi quên đất quên sông
con sông náo Cửu Long chảy từ thượng tứ
Mỹ Tho buồn thây chết trôi sông
súng nổ bên cầu Quay
Mẹ bồng con đóng cửa
Lính tây dương say rượu giao thừ
bông cúc vàng đầy sân ướt máu
ba con già con trẻ đi xa
súng nổ trên mái lầu
nhà cháy bên hông
mấy dì con chơi tứ sắc
con còn nhỏ quá con ơi !... '
PHẠM CÔNG THIỆN Viết về tình yêu, PCT viết với 1 tâm hồn chân thật, cảm xúc, âm điệu nhẹ nhàng - gợi cho chúng ta nỗi niềm cô đơn, xa vắng :
'... cô đơn về trắng sương rừng
anh nghe tiếng hát hoang đường nửa đêm
khuya buồn tủi nhục môi em
mưa run lặng lẽ trên thềm bơ vơ
tiếng em vàng xuống đôi bờ
hoang vu anh đứng đợi chờ chim kêu
tay gầy ôm chặt tình yêu
anh về phố gục những chiều hư vô
đời đi trên những nấm mồ
đau thương em hát cơ hồ khăn tang
phố chiều tôi bước lang thang
như con sông nhỏ mơ màng biển xanh
nửa đêm khói đốt đời anh
yêu em câm lặng như cành thu đông
đời em như một dòng sông
đôi bờ anh đứng giữa lòng hoa niên
mưa chiều nước chảy triền miên
một con chim dại lạc miền hoang lương
về đâu thương những con đường
lê thê phố cũ nghe buồn hè xưa ...'
CA SĨ / PHẠM CÔNG THIỆN
Qua thơ, Phạm công Thiện như một con chim dạ lạc hoang lương- con chim kỳ lạ ấy từ biển lớn bay qua cánh đồng mênh mông bát ngát miền châu thổ Cửu Long giang, qua đỉnh núi cao lồng lộng, gió bạt trời, và hát lên những khúc ca [ làm ] kinh động cả đất, trời .
'... cô đơn về trắng sương rừng
anh nghe tiếng hát hoang đường nửa đêm
khuya buồn tủi nhục môi em
mưa run lặng lẽ trên thềm bơ vơ
tiếng em vàng xuống đôi bờ
hoang vu anh đứng đợi chờ chim kêu
tay gầy ôm chặt tình yêu
anh về phố gục những chiều hư vô
đời đi trên những nấm mồ
đau thương em hát cơ hồ khăn tang
phố chiều tôi bước lang thang
như con sông nhỏ mơ màng biển xanh
nửa đêm khói đốt đời anh
yêu em câm lặng như cành thu đông
đời em như một dòng sông
đôi bờ anh đứng giữa lòng hoa niên
mưa chiều nước chảy triền miên
một con chim dại lạc miền hoang lương
về đâu thương những con đường
lê thê phố cũ nghe buồn hè xưa ...'
CA SĨ / PHẠM CÔNG THIỆN
Qua thơ, Phạm công Thiện như một con chim dạ lạc hoang lương- con chim kỳ lạ ấy từ biển lớn bay qua cánh đồng mênh mông bát ngát miền châu thổ Cửu Long giang, qua đỉnh núi cao lồng lộng, gió bạt trời, và hát lên những khúc ca [ làm ] kinh động cả đất, trời .
lê ngọc trác
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét