Ngồi bên hiên nhà

Thân Trọng Sơn

NGỒI  BÊN HIÊN NHÀ

1.  Đêm nhạc tưởng niệm nhạc sĩ TCS năm nay lấy tên là NGỒI BÊN HIÊN NHÀ, tổ chức tại  Hội quán HỘI NGỘ, trong khuôn viên Khu Du Lịch Bình Quới, vào tối 2/4/2008. Không biết những năm trước sinh hoạt này tên gọi thế nào nhưng lần này mấy chữ đó trong câu đầu tiên của bài TỰ TÌNH KHÚC cũng đủ gợi trí tò mò của nhiều người.

 “ Tôi như trẻ nhỏ ngồi bên hiên nhà chờ xem thế kỷ tàn phai.”Nói là ngồi chờ mà không phải vậy vì “Đôi khi một người dường như chờ đợi thật ra đang ngồi thảnh thơi.” 

 ( Việc lấy một câu, dăm ba chữ của TCS để đặt tên cho một công trình, một cơ sở nào đó – quán cà phê chẳng hạn – là khá phổ biến. Trên đường Lý Chính Thắng ( Saigon ) đi vào trong hẻm 21 có một quán cà phê nhỏ xinh treo bảng hiệu ĐÔI KHI. Hỏi chủ quán sao đặt cái tên bí hiểm vậy thì người hỏi lại vậy chứ anh có thích nhạc TCS không và chẳng giải thích gì thêm. Ghê thật ! Thì ra

            Đôi khi nắng qua mái hiên làm tôi nhớ

            Đôi khi bỗng nghe bước chân về đâu đó của em….

            Đôi khi thấy trong gió bay lời em nói

            Đôi khi thấy trên lá cây ngày em đã xa tôi…

            Đôi khi nắng lên phố xưa làm tôi nhớ

            Đôi khi có mưa giữa khuya hồn tôi bỗng vu vơ…

Và nhiều nhiều đôi khi nữa trong RỒI NHƯ ĐÁ NGÂY NGÔ.

Còn ra Huế, nếu đi từ phố về hướng Vĩ Dạ, qua khỏi Đập Đá rẽ phải đi vào sâu vài trăm mét nữa đến địa phận làng Vân Dương sẽ gặp một quán cà phê với khung cảnh khá trữ tình và một cái tên khá lạ lẫm :  ĐỜI NGHIÊNG. Lại một ông chủ quán tín đồ của TCS nữa rồi !

            Ngày thu đông phố xưa nằm bệnh

            Đàn chim non réo bên vườn hoang

            Người ra đi bến sông nằm lạnh   

            Này nhân gian có nghe đời nghiêng.

                         ( CÓ NGHE ĐỜI NGHIÊNG  )

2.  Đêm nhạc không bán vé, bằng nhiều nguồn khác nhau người xem nhận được giấy mời đưa đến tận tay hoặc chịu khó đến nhận tại Ban Tổ Chức từ hai ngày trước bằng cách xếp hàng chờ đợi hai ba giờ liền. Năm ngàn vé cho mười ngàn người, buổi chiều tối không mát dịu lắm và không phải là ngày nghỉ cuối tuần, họ là ai mà đông đến thế ? Có những cái đầu bạc, có những mái tóc muối tiêu, có những cặp vợ chồng trẻ ẵm theo em bé trên tay, có những gia đình bố mẹ con cái, có những đôi bạn tay trong tay tình tứ. Giấy mời ghi bảy giờ khai diễn – nhưng chắc chắn sẽ trễ hơn - vậy mà mới năm giờ chiều nhiều người đã đến để dành chỗ ngồi tốt, mang theo thức ăn nguội và nước uống. Họ lần lượt xếp hàng đôi, đi vào trật tự và tự kiếm lấy chỗ ngồi, kiên nhẫn chờ đợi đến hơn tám giờ. Và trong suốt buổi diễn, họ nghe và nhìn với tất cả cảm xúc. Có khi lặng lẽ nhưng không lạnh lùng hờ hững. Thường xuyên nồng nhiệt mà không cuồng nhiệt. Không dè sẻn tiếng vỗ tay mà cũng không la hét huýt sáo. Không nhảy xổ lên sân khấu tặng hoa , không gọi điện thoại í ới. Để đến khi tàn cuộc, không ít người tự động giúp thu xếp những hàng ghế ngồi, rồi ra về thong thả chờ cho đường thông thoáng hoặc nấn ná chụp vài tấm hình bên cạnh chân dung của người nhạc sĩ mà họ ngưỡng mộ. Họ là những khán giả lịch sự đi dự một sinh hoạt lịch sự. 

3.  Phải là những người giàu kinh nghiệm và nhiều thiện tâm mới chuẩn bị kỹ lưỡng và chu đáo đến thế. Hàng chục nhân viên bảo vệ đón và hướng dẫn khách. Bãi đậu xe bố trí từ bên ngoài, cách địa điểm tổ chức vài trăm thước, rải rác dọc theo đường đi vào. Quầy phục vụ thức ăn nhanh và nước giải khát. Chỗ ngồi đủ cho mọi người, kể cả những người đến chậm nhất, ghế nhựa hay ghế mây. Hai sân khấu cách nhau hơn mười thước, có cầu nối ở giữa, ca sĩ xuất hiện ở bên này hát nửa bài thì di chuyển sang bên kia, như thế khán giả ngồi ở đâu cũng có thể nhìn rõ người hát, còn không thì xem qua màn hình cỡ lớn, có đến chục cái ở nhiều hướng, nhiều góc nhìn khác nhau. Khỏi phải nói nhiều về hệ thống ánh sáng và âm thanh, sẵn sàng cho một không gian lớn rộng đến thế với một lượng khán giả đông đúc đến thế, nhất là trong điều kiện ca sĩ không thể nào hát nhép như đêm nay. Tất cả thiết bị này được phát huy tác dụng ngay từ khúc dạo đầu khi chương trình mở màn với chủ đề chiến tranh. Trên màn hình là cảnh giặc giã, có máy bay thả bom, có làng mạc bị đốt cháy, cảnh dân chúng bồng bế dắt dìu nhau chạy loạn, cảnh máu đổ xương rơi, cảnh trực thăng quần thảo, cảnh binh sĩ nổ súng ….Tiếng bom tiếng đạn, tiếng khóc tiếng la. Cùng lúc đó đèn chiếu cường độ lớn tốc độ nhanh xẹt qua xẹt lại trên sân khấu, trên đầu khán giả, lẫn trong tiếng nổ và ánh sáng pháo hoa, rồi lửa, rồi khói. Khán giả bất ngờ, nín lặng, hồi hộp, thấp thỏm, và liền sau đó, tâm thế đã chuẩn bị, cảm xúc đang dâng tràn, họ được đưa ngay vào cõi thênh thang của MỘT NGÀY DÀI TRÊN QUÊ HƯƠNG, vào vùng sâu thẳm của XIN CHO TÔI.

4.  Khán giả đều là người yêu nhạc TCS. Và tất nhiên ca sĩ cũng thế. Mỗi người hát với cách cảm nhận  riêng của mình. Hà Anh Tuấn, trẻ trung và chững chạc. Hồng Hạnh, lịch lãm và điêu luyện. Phương Thanh, nồng nàn và lãng đãng. Mỹ Lệ, sôi nổi và mượt mà. Có cả Lan Ngọc, thủy chung và quý phái, hát lại DIỄM XƯAnhư đã từng hát 40 năm trước. Có cả Quang Dũng, giản dị và sang trọng, người vừa được giới thiệu là mới từ nước ngoài trở về, không có tên trong chương trình dự kiến, là đã nhận được tràng pháo tay nồng nhiệt của người xem, trước khi nghe Anh cất tiếnggọi nắng trên vai em gầy đường xa áo bay.  Và có cả một số ca sĩ  mà nhiều khán giả chưa quen mặt quen tên : Trà Mi, Thảo Trang, Xuân Phú… Họ vẫn xuất hiện đầy tự tin và đã hát, thanh thản và  thanh thoát vô cùng, vì thực ra đây là những ca sĩ đã ít nhiều thành công từ các cuộc thi hát từ nhiều năm trước và đã từng biểu diễn trong các chương trình truyền hình như Quà Tặng Âm Nhạc. Chắc chắn họ sẽ đi xa trong sự nghiệp ca hát, nhất là Xuân Phú, chàng trai đến từ Thành Phố Hoa. Và còn có cả những ca sĩ “nghiệp dư” như Hoàng Hải, nghe đâu là một doanh nhân, hát cho cả ngàn người mà ung dung tự tại, mà thoải mái tự nhiên như đang hát cho nhóm nhỏ bạn bè, đem lại cho người nghe một sự bất ngờ thú vị.  Trong chương trình toàn là đơn ca này, không khí được làm nóng lên với sự xuất hiện của nhóm nhạc nữ Mặt Trời Mới. ( Các ca sĩ này mỗi người đều chơi được nhiều nhạc cụ, trước đây là nhóm Mặt Trời Đỏ, sau tách ra, lấy thêm thành viên mới và đổi tên). Lần này, các cô chơi kiểu hiện đại các nhạc cụ dân tộc với dàn trống. Tên bài hát được giới thiệu là Nhật Nguyệt. Vì tiếng đàn tiếng trống và tiếng hát đều lớn nên mọi người chỉ nghe rõ nhất là Nhật Nguyệt … Nhật Nguyệt … và í a… ối a.  Đây là bài CŨNG SẼ CHÌM TRÔI được viết với tiết tấu CHẬM, nhịp 6/8 :

            Nhật nguyệt ( í a ) trên cao ta ngồi ( ôi a ) dưới thấp

            một giòng ( í a ) trong veo  sao lòng ( ối a ) còn đục

            Bầy vạc ( í a ) bay qua kêu mòn ( í a ) tịch lặng

            Đường đời ( í a ) không xa sao chồn ( í a )  gối chân ).

            Nhật nguyệt   ( í a ) trên cao ta ngồi ( ôi a ) dưới thấp

            m ột đ ư ờng ( í a )  cong queo nắng vàng ( ối a ) đột ngột

            Từ độ ( í a ) chim thiêng hót lời ( ối a ) mệnh bạc

            Từng giọt ( í a ) vô biên tôi chìm ( í a ) tiếng tăm.

Dù đêm nay mặt trời đã nổ và mặt trăng đã chìm nhưng thôi xem như một cách tiếp cận nhạc TCS mới lạ.

Đêm nhạc kết thúc khi mọi người cùng cất tiếng NỐI VÒNG TAY LỚN. Khán giả được yêu cầu ném tung lên những chiếc tàu bay giấy ( mỗi người được phát một chiếc khi vào cổng ) với ý nghĩa được giải thích là cho ước mơ được bay lên cao. (?) Có ai trong số mười ngàn khán giả có ước mơ đơn giản này không : Cho tôi còn được nghe nhạc TCS, bây giờ và sau này, nơi đây và chỗ khác, mà không có trở ngại nào sau khi gia đình nhạc sĩ vừa lên tiếng đòi tiền bản quyền đối với người sử dụng . Lời phát biểu, dẫu hợp pháp lý và đúng đạo lý, được đưa ra không lâu trước đêm nhạc này tức là trước ngày giỗ của nhạc sĩ, xem ra không có nghĩa lý lắm.  

 5.  Trên đường về nhà, nghe loáng thoáng ai đó bình luận một câu ngắn gọn :  Đáng được gọi là “sự kiện âm nhạc của năm”. Một sinh hoạt  nghệ thuật được tổ chức với rất nhiều ưu điểm và quá ít hạt sạn thì nói như thế cũng không phải là quá lời. Đã là năm  thứ bảy từ khi TCS qua đời, người người vẫn tìm đến tưởng niệm Anh với tất cả lòng ngưỡng mộ đối với một tài năng âm nhạc, mà không mảy may bận tâm đến những thị phi về thái độ chính trị của Anh ở mỗi thời điểm lịch sử.

     THÂN TRỌNG SƠN

     Dalat  -    4  /  2008

TỰ TÌNH KHÚC

Tôi như trẻ nhỏ ngôi bên hiên nhà
chờ nghe thế kỷ tàn phai
Tôi như trẻ nhỏ tìm nơi nương tựa
mà sao vẫn cứ lạc loài.
Tôi như là người lạc trong đô thị
một hôm đi về biển khơi
Tôi như là người một hôm quay lại
vì nghe sa mạc nối dài 
Đừng nghe tôi nói lời tăm tối
Đừng tin tôi nhé vì tiếng cười
Đôi khi một người dường như chờ đợi
thật ra đang ngồi thảnh thơi
Tôi như là người ngồi trong đêm dài
nhìn tôi đang quá ngậm ngùi
Một hôm buồn ra ngắm dòng sông
Một hôm buồn lên núi nằm xuống
Tôi đi tìm ngày tìm đêm lâu dài
một hôm thấy được đời tôi
Tôi yêu mọi người cỏ cây muôn loài
làm sao yêu hết cuộc đời
Tôi như đường về mở ra đô thị
chờ chân thiên hạ về vui
Tôi như nụ cười nở trên môi người
phòng khi nhân loại biếng lười
Tìm tôi đi nhé đừng bối rối
Đừng mang gươm giáo vào với đời
Tôi như ngọn đèn từng đêm vơi cạn
lửa lên thắp một niềm riêng
Tôi như nụ hồng nhiều khi ưu phiền
chờ tôi rã cánh một lần

Trang Thân Trọng Sơn

art2all.net

Tự tình khúc - Trịnh Công Sơn