"Đêm đêm Hàn Thực,
ngày ngày Nguyên Tiêu"
Tiểu dẫn
Tính đến nay Đoạn trường tân thanh (Kiều) đã xuất hiện trên dưới 200 năm. Người
khảo sát Truyện Kiều của Nguyễn Du lần đầu tiên một cách tường tận và có hệ thống
là ông Vân Hạc Lê văn Hòe (1953) (1) với quyển Truyện Kiều Chú-Giải rất nổi tiếng
trong văn giới và trong giới giáo dục. Ông dừng rất lâu lại tại câu Kiều thứ
942 này, với ưu tư là tại sao Nguyễn Du lại viết “ Đêm đêm Hàn Thực, ngày
ngày Nguyên Tiêu”, mà lại không viết “ngày ngày Hàn thực, đêm đêm Nguyên
tiêu”, bởi tất cả lễ lạc đông người dành cho quần chúng do triều đình Tàu sắp đặt
đều xảy ra, ban ngày cho Hàn Thực, ban đêm cho ngày Nguyên Tiêu. Sự ưu tư này
kéo dài mãi đến hơn nửa thế kỷ nay, đúng hơn là 60 năm nay mà không ai lý giải
một cách rốt ráo để rồi "?" ….
Tại Việt nam có một người Tàu tên là An Chi, khi giữ mục Chuyện Đông Chuyện Tây
trên tờ KTNN* vào đầu thập niên 90 tại Việt nam viết như sau về Nguyễn Du
“Tóm lại…; trong điều kiện cụ thể của câu thơ đang xét thì Nguyễn Du
không thể vùng vẫy ngọn bút của mình một cách hoàn toàn thỏa mái được, như
chúng tôi đã chứng minh trên KTNN số 190, nghĩa là theo chúng tôi, thì trên đường
thiên lý, dù có là ngựa ký,ngựa kỳ e rằng cũng có lúc vó câu khấp
khểnh,bánh xe gập ghềnh”. Ngưỡng mộ thiên tài của Nguyễn Du theo chúng tôi,
không có nghĩa là tìm mọi cách để biện bạch ngay cả những chỗ không hay trong
thi phẩm của ông như câu “Đêm đêm Hàn Thực, ngày ngày Nguyên Tiêu” trong đó
ông tác giả đã bị gò bó về thanh điệu và vần điệu….” ,ngày nay câu này được
tồn tại trên các trang web (2,3,4,5) lớn trong nước. laiquangnam tô đậm lời ví
Nguyễn Du là con “ngựa ký ngựa kỳ” của Y. Ngựa Ký[驥],là ngựa
chạy ngày ngàn dặm, một giống ngựa đã thuần hóa.
Nguyễn Du là người trước tác ra Đoạn trường tân thanh (Kiều )
và là người lập thuyết tài mệnh tương đố (6) thông qua tác phẩm này với
trãi nghiệm cuộc sống bản thân, của các người phụ nữ đáng yêu của
ông gồm Mẹ mình, vợ mình, và cả Cô Cầm người đánh đàn trong kinh thành Thăng
long năm xưa (bài thơ chữ Hán, bài Long thành c(C)ầm giả ca) có “sơ suất như thế
không? .
Ta thử xem thiên hạ nghĩ gì và viết gì về tiền nhân ta nhé .
I-Nguồn gốc câu “Đêm đêm Hàn Thực, ngày ngày Nguyên
Tiêu.”
Trong Đoạn trường tân thanh ( Kiều ) từ câu 941 đến câu
946.
Kiều còn ngơ ngẩn biết gì,
940- Cứ lời lạy xuống, mụ thì khấn ngay:
"Cửa hàng buôn bán cho may
942-"Đêm đêm hàn thực, ngày ngày nguyên tiêu.
"Muôn nghìn người thấy cũng yêu,
"Xôn xao anh yến, dập dìu trúc mai!
945- "Tin nhạn vẩn lá thư bài
"Đưa người cửa trước, rước người cửa sau!" (7)
Đây là đoạn mà Nguyễn Du mô tả lần đầu tiên Kiều nhi nằm
trong tay Tú Bà, một chủ chứa. Tú Bà van vái trước tượng thần Bạch mi (vị
thần bảo trợ cho các động Đĩ ) cho bà được buôn may bán đắt. Nội dung các
câu van vái đều xoay quanh trọng tâm này. Nội dung trên không hề xa lạ với người
Việt nam bởi Kiều quá quen thuộc với người Việt chúng ta, trong lòng mỗi
người Việt luôn có đôi câu Kiều để ngâm nga và nghiền ngẫm lúc vui hay lúc buồn.(8)
Như đã nhắc ,vào năm 1953, Cụ Lê Văn Hoè đã viết đại ý; Hàn
thực, ngày 3 tháng 3 âm lịch, kỷ niệm ngày Giới Tử Thôi bị chết cháy. Bên Tàu,
ban ngày tổ chức các cuộc vui chơi, ngày này là ngày cấm lửa, ăn (thực) nguội
(hàn). Đêm Nguyên Tiêu là đêm rằm tháng giêng, đêm trăng tròn đầu năm âm lịch.
Ngày này thời Đường, vua lệnh cho mở hội đốt pháo bông, lễ Phật. Dựa trên dòng
người xuôi ngược ban ngày và ban đêm, Cụ Lê Văn Hoè viết “ Lý ra phải viết
như thế này thì mới đúng:
“Đêm đêm Nguyên tiêu,ngày ngày Hàn thực
Hoặc
Ngày ngày Hàn thực,đêm đêm Nguyên tiêu.
Lấy đêm ví với đêm ( tiêu là đêm ),lấy ngày ví với ngày (tiết
Hàn thực ăn về ban ngày) mới sát nghĩa …Có lẽ vì nhu cầu vần thơ, tác giả phải
viết:
Đêm đêm Hàn Thực, ngày ngày Nguyên Tiêu.” (9)
Cụ Lê văn Hòe viết nhẹ nhàng “Có lẽ vì nhu cầu vần thơ” (tô đậm)
Đoạn thơ trên được mang vào giảng cho học sinh bậc Trung học
đệ nhất cấp, lớp đệ tứ và bậc trung học đệ nhị cấp, lớp đệ nhị thời VNCH. Trong
các lớp naỳ, khi bài được đem ra giảng, tôi nghĩ chắc chắn các bạn cũng đặt câu
hỏi với Giáo sư Việt văn kính yêu của mình với câu hỏi có cùng nội dung
tương tự. Hay nếu không ai thắc mắc, nếu mà còn dư giờ thì Giáo sư cũng mang nó
ra làm câu đố, hay đặt câu hỏi, rằng “ các em có thấy gì lạ không?”, bởi ngày
đó hai lớp đó là lớp phải thi. Rớt hả? A lê, giả từ học đường, hoặc Quang trung
hoặc Đồng đế ngay lập tức. Thời chúng tôi còn là học sinh bậc trung học, các thầy
giảng cho nghe như sau:
1- Trong văn chương có sự nói ngược nhưng người Việt hiểu
không ngược là chuyện bình thường, tỉ như ta thường nghe thành ngữ “ Hòn tên
mũi đạn” mà không hề thấy chướng, chẳng ai các cớ hỏi tại sao không nói
“hòn đạn mũi tên”. Lý do vì thanh điệu BB_TT thay vì BT_BT mà thôi. Không
một ai bận tâm vì thành ngữ đó . Vậy thì nghe câu “Đêm đêm Hàn Thực, ngày ngày
Nguyên Tiêu” thì có gì phải bận tâm!.
2- Mạch văn và ngữ cảnh đã giúp cho nó rõ nghĩa, điều này khiến
cho người nghe chấp nhận một cách mặc định; đó là chuyện thường tình, xưa
nay đều có tiền lệ như vậy cả. Lý trí luôn có những câu trả lời thích nghi. Việc
quan trọng của người đọc Kiều là trong hơn 3000 câu thơ trữ tình của
danh tác; vần điệu, thanh điệu và ngữ điệu đẹp cũng là điều quan trọng khi thưởng
ngoạn. Bàn lắm chỉ tổ làm bẩn tai người nghe, mất vui!. Câu “ Đêm đêm Hàn
Thực, ngày ngày Nguyên Tiêu” là một câu đẹp. Gọn. Nó gồm hai điệp ngữ và
hai danh từ riêng và trong câu có hai câu tiểu đối hoàn chỉnh. Từ láy đêm
đêm,ngày ngày, là cặp láy lặp, đêm đêm là mọi đêm, đêm nào cũng như đêm nào,
ngày nào cũng cũng như ngày nào. Đó là từ láy chỉ sự lặp lại liên tục,thường
xuyên và không gián đoạn. Hết.
3- Là người “cha”, người sinh ra tác phẩm này, lại là đại thi
hào, nếu do vần điệu mà chúng ta nghĩ là khắc nghiệt, không thể để nó trong
cùng một câu 8 trong vần điệu lục bát được thì nhà thơ có thể dễ dàng tách ra
làm hai câu mà không phá nát ý tưởng, hay nếu cần thì bỏ nó đi cũng chẳng có
tác hại gì cho danh tác, và không chừng có thể chúng ta sẽ có các câu khác mượt
mà hơn. Nguyễn Du hoàn toàn có thể. Tỉ dụ “ai đó” khi dạy học, muốn cho học trò
mình được vui cùng thi nhân thì họ có thể sắp lại, các từ có gạch bỏ là các từ
mà các em học sinh có thể tìm lời đặt vào sao cho hay nhất ,
Kiều còn ngơ ngẩn biết gì,
940- Cứ lời lạy xuống, mụ thì khấn ngay:
"Cửa hàng buôn bán cho may
942-" ngày ngày Hàn thực, ….”khách đầy chen vai,”
Cửa hàng chộn rộn dài dài,
Đêm đêm tài tử bầy bầy nguyên tiêu.
"Muôn nghìn người thấy cũng yêu,
"Xôn xao anh yến, dập dìu trúc mai!
945- "Tin nhạn vẩn lá thư bài
Các cụm từ bị gạch bỏ ….”khách đầy chen vai,” Cửa
hàng chộn rộn dài dài , tài tử bầy bầy là các cụm từ mới thêm
vào, trong tức thời cần có ví dụ minh họa ngay laiquangnam tôi đã vụng về chèn
vào trò chơi “đố vui để học” như thế. Các thầy Việt Văn kính yêu của lớp B5
chúng tôi năm xưa,như các cố Giáo sư Trần vĩnh Bảo và TrầnVăn Chương tại trường
TQC Hội an, tỉnh Quảng Nam đều giảng cho chúng tôi như thế cả. Kỹ niệm này vẫn
còn ghi dấu trong lớp chúng tôi. Chắc Thầy việt văn kính yêu của các bạn có khi
giảng còn hay hơn thế. Ai đã từng được học với Thầy Vũ Hoàng Chương tại Sài gòn
năm xưa hẳn nhiều kỹ niệm về câu thơ trên. Một sân chơi mở ra cho học sinh các
lớp ban B thời VNCH. Ban B, toán hệ số 5 và Việt văn hệ số 2 mà còn được giảng
như thế đó, huống hồ gì dân ban C, văn hệ số 5 ,toán hệ số 1.
Vậy thì hà cớ gì mà các ông học giả Đào Duy Anh (1974), rồi
ông Nguyễn Quảng Tuân (cũng là Giáo sư việt văn thời VNCH ) lại lặp lại câu hỏi
với nội dung tương tự mà lớp thầy chúng tôi coi như đã giải quyết xong với thế
hệ chúng tôi. Chính sự lặp lại của hai ông khiến cho anh Tàu này được cơ hôi
ngàn vàng, lấy nhị vị là hai người Việt nam có ăn học làm côt mốc chân lý (?)
(link 2,3,4,5), trong đó “dại dột!” nhất là ông Đào Duy Anh viết : …Nguyễn
Du dịch( tô đậm ) câu này nhưng vì vần nên đổi “ngày ngày “ xuống dưới,cho
“đêm đêm “ lên trên (Tự Điển Truyện Kiều, HàNội 1974, tr127) (10) .
Để luận cứ cho mình thêm chặt chẻ, An chi đã dùng thêm hai
tác giả người Tàu, tiền nhân ông, một là Thanh Tâm Tài Nhân(10), hai là
Chiêm văn Thị, tác giả bộ Kim cổ kỳ quan, cả hai đều viết” triêu triêu Hàn Thực,
dạ dạ Nguyên Tiêu “ như là sự quy chiếu (2,3,4,5). Lập luận của ông ta như thể
dạy lại “Người Đã Khuất” là sách Tàu từ xưa đã nói như thế, từ đó ông viết: ”…Tóm
lại…; trong điều kiện cụ thể của câu thơ đang xét thì Nguyễn Du không thể vùng
vẫy ngọn bút của mình một cách hoàn toàn thỏa mái được, như chúng tôi đã chứng
minh trên KTNN số 190, nghĩa là theo chúng tôi, thì trên đường thiên lý, dù có
là ngựa ký,ngựa kỳ (tô đậm), e rằng cũng có lúc vó câu khấp khểnh,bánh
xe gập ghềnh”. Ngưỡng mộ thiên tài của Nguyễn Du theo chúng tôi, không có nghĩa
là tìm mọi cách để biện bạch ngay cả những chỗ không hay trong thi phẩm của ông
như câu “Đêm đêm Hàn Thực, ngày ngày Nguyên Tiêu” trong đó ông tác giả đã
bị gò bó về thanh điệu và vần điệu.( tô đậm).Ai cũng biết rằng tiết Hàn Thực là
những ngày ăn thức ăn nguội, để tưởng nhớ Giới Tử Thôi còn tiết Nguyên tiêu là
lễ hội đêm rằm tháng giêng. Lẽ ra phải viết ”Ngày ngày Hàn thực,đêm
đêm Nguyên tiêu” thì mới đúng luận lý. Lời cầu khẩn của Tú Bà trong
nguyên văn câu tiếng Hán của Thanh tâm tài nhân cũng là “Triêu triêu Hàn Thực,
dạ dạ Nguyên Tiêu”. Chẳng qua do luật thơ bắt buộc nên Nguyễn Du mới phải hoán
vị “ngày ngày” với “đêm đêm“. Điều này ai cũng thấy. Chiêm văn Thị đã viết truyện
Đỗ Thập Nương trong sách Kim cổ kỳ quan: “Triêu triêu Hàn Thực, dạ dạ Nguyên
Tiêu” ……Câu này Nguyên Lục cũng có. Truyện đổi ra: Đêm đêm Hàn thực ngày ngày
Nguyên Tiêu để tiện áp luật “.“Ai ai cũng thấy như thế. Con người tài hoa từng
trãi như Nguyễn Du có lẽ nào lại không thấy?. Chẳng qua vì …túng vận nên
ông mới lấy đêm làm ngày,lấy ngày làm đêm đó mà thôi”. (tô đậm). Tôi
không hiểu “ai ai” là ai vậy? Chỉ có 5 người thôi mà. Cụ Lê Văn Hoè
không kể vì cái tâm của cụ sáng quá. Cụ không có thì giờ
thôi, vả lại lúc ấy cụ Lê Văn Hoè còn trẻ không chừng..
Bạn thấy đấy, một khi ai đó có vai vế nêu lên một nghi vấn, một vấn đề mà
không giải quyết rót ráo, hay viết câu lại gởi gấm cho thế hệ mai sau, thì vấn
đề ấy sẽ được khai thác ở một thế vô cùng bất lợi cho văn hóa dân tộc
mình . Tuy nhiên trong trong hợp này, đối với đại thi hào Nguyễn Du đâu có ý
như mấy “ ông nội kia ‘ nghĩ. Tôi không nghĩ tiền nhân ta lại lơi tay. Tôi
tin Nguyễn Du, tiền nhân tôi, tôi tin người Việt thân yêu của tôi đọc “
Đêm đêm Hàn Thực, ngày ngày Nguyên Tiêu” với không một chút bạn tâm, lòng luôn
cảm thấy thú vị. Vì sao?
II-Tại sao Nguyễn Du viết “ Đêm đêm Hàn Thực, ngày ngày
Nguyên Tiêu.”
Có sự khác biệt như nước và lửa, đó là sự thật khi bàn về chiều
sâu giữa hai tâm hồn người Phương Nam và người Phương Bắc. Người Phương
Nam chúng ta xưa nay tính tình vốn đã rất khác với người Phương Bắc. Phải tỉnh
lắm thì mới nhận ra. Người đội Hán+ nặng thì không thấy, nhưng người Việt binh
thưòng thì lại thấy. Đó là nỗi bất hạnh của dân tộc ta, tại Việt nam không ít
người, càng có ăn học thì lại càng đội Hán+lên đầu mình. Nguyễn Du là một tâm hồn
của người Phương Nam có ăn học nhưng không hề ở trong số ấy. Muốn hiểu hồn người
Phương Nam ư? Hãy đọc câu “Đêm đêm Hàn Thực, ngày ngày Nguyên Tiêu” do Nguyễn
Du viết thì ắt sẽ nhận ra được vấn đề.
II-1-Nguyễn Du, tại sao lại viết “ Đêm đêm Hàn Thực,”
Hàn thực là gì?. Đó là một danh từ riêng. Tích Tàu kể, Ðời
Xuân Thu, tại nước Tấn xảy ra biến loạn, Công tử Trùng Nhĩ con của Tấn Hiến
công phải làm thân lưu vong tìm đường phục quốc. Gian nan đói khát trên đường
là điều không sao tránh khỏi. Một hôm Trùng Nhĩ bị đói lã, trong đám chạy
cùng theo chân ông có Giới Tử Thôi (GTT) là người hầu cận, xót xa, GTT đem dâng
cho ông bát cháo bát cháo thịt. Trùng Nhĩ, khỏe sau khi ăn xong, hỏi:
“Nhà ngươi tìm đâu ra thịt tại xứ này?”. Thôi thưa: “Đó là cháo nấu từ thịt đùi
của tôi. Tôi nghe rằng kẻ hiếu tử bỏ thân thờ cha mẹ, bề tôi trung bỏ thân để
thờ vua . Việc này người dân trong nước loạn ai cũng đều làm như thế cả,
đâu phải chỉ riêng tôi. Công tử đừng bận tâm, hãy để tâm lo việc lớn
của thiên hạ”. .Trùng Nhĩ rơi nước mắt, nói: “Ơn này, ta mãi
mãi không bao giờ được phép quên”. Thời gian sau, Trùng Nhĩ phục quốc thành
công. Ông lên ngôi lấy hiệu là Tấn Văn công. Ông hào phóng ban thưởng cho mọi
người có công. Khi ban thưởng lắm cảnh tranh ăn, kể công, cò kè bớt một
thêm hai. Riêng Giới Tử Thôi chán nản và lặng lẽ rút. Ông lui về nhà phụng dưỡng
mẹ già. Ông sống bằng nghề may vá giày. Có người hàng xóm biết công lao của Giới
Tử Thôi qua bà mẹ kể; người hàng xóm cũng kể những gì mắt thấy tai nghe cho mẹ
ông nghe. GTT thì luôn dấu biệt, ông sợ mẹ buồn. Thấy con khổ, một hôm bà
mẹ nói với con” sao con không xin Chúa Công ban cho ít lộc để cho con được bớt
khổ có hay hơn không?”. Giới Tử Thôi thưa: “Tấn Hiến công có nhiều con, duy chỉ
có Chúa Công là người hiền hơn cả. Huệ công và Hoài công không bằng. Chúa
công nay được hưởng phần là lẽ trời đất. Đâu có gì lạ mẹ ơi. Việc phục quốc là
trách nhiệm tự nhiên của mọi người dân lẽ nào nay đất nước thanh bình mình lại
được phép kể công. Nhớ hay không là bổn phận của người lãnh đạo. Nay con lấy
làm xấu hổ khi đứng cạnh họ. Con thà vá giày nuôi mẹ như thế mà tâm con được
yên vui. Mẹ thấy sao ?” Người mẹ suy nghĩ hồi lâu; Con ta là người
liêm sỉ bấy lâu nay mà ta đâu hay . Con ta đã là người như thế,lẽ nào ta là mẹ
sinh ra nó mà không làm được điều liêm sĩ hơn sao, rồi Bà từ tốn đáp: ”Con là
người liêm sĩ lẽ nào ta là mẹ của con lại không hiểu con trai mình
. Nay, Ta thật sự muốn cùng con tìm chỗ ẩn thân, lòng mẹ con ta từ nay sẽ an ổn”
. Nói rồi, hai mẹ con dắt nhau vào núi, hái cây trái rừng mà sống qua ngày. Người
hàng xóm vốn kính nể mẹ con họ, nay quay lại, thấy mẹ con họ đã lặng lẽ ra đi.
Ông đã tìm mọi cách thông báo cho nhà vua biết là về việc bỏ sót GTT. Nhớ ân
xưa, vua vội vã cho người đi tìm lại ân nhân mình. GTT đã đi rồi. Sau bao nhiêu
cực nhọc, nhà vua được biết GTT đã cõng mẹ vào rừng, vua tìm đến đó. GTT vẫn biệt
tăm. Biết GTT là người con hiếu để, vua bèn nghĩ đến kế, đốt rừng để GTT vì
nóng ắt phải cõng mẹ chạy ra. Mãi không thấy, khi tàn lửa, nhà vua tận mắt thấy
hai mẹ con họ ôm nhau mà chết cong queo. Vua đấm ngực,than trời và rơi lệ. Nỗi
buồn của vua?. Một ngày mà tổ quốc ông đã chết hai người con liêm sĩ. Thật là một
đại lỗi với tiên nhân ông. Không còn người tài, người liêm sĩ đất nước
này về đâu?. Vua truyền lệnh, kể từ ngày nàỳ, lấy đây là ngày giỗ của GTT, mọi
nhà đều không được đốt lửa, cùng ăn thức ăn nguội để tỏ lòng thương tiếc,tôn
kính hai người con liêm sĩ đã ra đi trong cùng một ngày. Vua ban nghiêm lệnh,
vào ngày này các nơi phải tổ chức vui chơi vào ban ngày để giúp mọi người luôn
tưởng nhớ người xưa mà bắt chước, học tập những điều đạo đức tối thiểu khi làm
người. Họ vui chơi để quên đi điều xằng bậy trong giờ tuần chay. Câu chuyện Hàn
thực là như vậy. Là người có chút liêm sĩ giả sử bạn đang là dân Tấn, bạn có để
lòng tưởng nhớ GTT không? Và để như thế nào?. Tiền nhân ta tuy là người Phương
Nam nhưng lại hiểu rất thấu đáo câu chuyện này trong khi những người như Thanh
tâm tài nhân, Chiêm văn Thị, hai tiền nhân của An Chi, kể cả
ĐDA? không chừng, NQT(ngây thơ), cả năm đã hè nhau vào động đĩ, nơi đó tiện cho
họ tỏ lòng thương tiếc”GTT. Ngộ quá!
Laiquangnam xin dẫn thêm một minh chứng cụ thể. Tại nước Tàu
xưa, thời Đường, qua dòng Đường thi, Hàn Hồng (713-756?) là một trong thập tài
tử thời Đại lịch [762,-779], đã có bài thơ Hàn Thực như sau, có lẽ đại
thi hào Nguyễn Du ta hẳn đã đọc nát như tương và đã chia sẻ nội dung sâu của
nó. Laiquangnam dẫn lại để các bạn ta cùng chia sẻ.
II-1a Nguyên tác chữ Hán
韓翃
寒食
春 城 無 處 不 飛 花，
寒 食 東 風 御 柳 斜。
日 暮 漢 宮 傳 蠟 燭，
輕 煙 散 入 五 侯 家。
Phiên âm
Hàn thực
Xuân thành vô xứ bất phi hoa
Hàn thực đông phong ngự liễu tà
Nhật mộ Hán cung truyền lạp chúc
Khinh yên tán nhập ngũ hầu gia.
Tạm dịch nghĩa ý thơ
Đô Thành trong sắc xuân không nơi nào không có hoa bay.
(Vào) Ngày hàn thực, ngọn gió xuân (đông phong) [gió từ hướng đông, gió
miệt biển thổi về ],làm liễu nghiêng mình trong vườn ngự .Chiều tối(nhật
mộ) trong cung Hán (vua ) truyền lệnh đốt đèn sáp. Làn khói nhẹ bay tản mát vào
nhà của đám Ngũ hầu ; Mộ là chiều hôm, trời sắp ngã hoàng hôn,Khinh yên,khói mỏng
,có sách ghi là thanh yên ,khói xanh, Liễu là từ ước lệ, liễu được dùng như biểu
tượng đón đưa trong ngày chia ly. Hàn Hồng viết câu cuối rất xuất sắc,
khói nhẹ len vào vào nhà đám “Ngũ hầu”, hàm ý rằng đám Ngũ Hầu cần nghe động tỉnh
từ nơi điện ngọc là biết giờ “xả cảng”, vì từ sáng tới hoàng hôn họ đành chịu
ép xác. Nhịn thèm. Ý thơ toàn văncó thể diễn đạt thêm như sau:”Thành đô ngày
vào xuân, Gió xuân thổi về , nhưng trời trở gió không như lệ thường. Hoa rụng rắc
đều khắp mọi nhà. Đất nước một màu buồn vì thương nhớ hai mẹ con người liêm sĩ.
Trong vườn ngự uyển cũng một màu tang. Lệnh nghiêm cấm gìn giữ đạo đức làm người
được thi hành nghiêm ngặt. Chiều tối, lệnh xã cảng được ban ra. Trong cung vua
đèn đuốc bật sáng sau khi trời chớm hoàng hôn, khói len lõi vào nhà đám Ngũ Hầu,
họ hiểu, nay là giờ họ được phép ăn chơi.
Bản dịch quốc âm
Hàn thực
Thành xuân hoa rắc nhà nhà
Gió đông Hàn thực liễu tà ngự viên
Chiều buông cung Hán lên đèn
Ngũ hầu tiền sảnh khói len, lờ mờ (?)
Laiquangnam
Việc đã rõ. Mọi người bất cứ ai, trong ngày Hàn Thực đều phải
tỏ lòng tôn kính qua hành động. Việc “ xả cảng” chỉ bắt đầu khi trời sập tối mà
thôi. Sau giờ xả cảng chuyện gì xảy ra?. Nơi lầu xanh khách dập dìu, lúc này là
lúc mà thanh lâu có nhiều khách sộp, ngày vui chơi trọn vẹn với họ. Họ là đối
tượng mà Tú Bà nhắm đến. Đi cho đông mà trong túi không tiền phỏng có ích gì
cho Bà Tú?. Ai cũng tuân thủ vào ban ngày để tỏ lòng thành. Mình phải làm gì?
Nhịn mấy giờ chết sao?. Những tên khốn nạn!.
Đó là thông điệp thứ nhất mà tiền nhân ta đã truyền đạt
và dặn dò một cách kín kẻ.
II-2-Nguyễn Du tại sao lại viết “ ngày ngày Nguyên Tiêu’
Nguyễn Du là người Việt nam. Ông có người mẹ yêu mất rất sớm,
rồi sau đó lại mồ côi cha. Hơn ai hết, ông hiểu mẫu tử, phụ tử tình thâm. Giá
mà còn cha còn mẹ để được hầu hạ sớm trưa, cho dù mình có phải hy sinh các lạc
thú khác ông cũng làm. Ông khác xa những thuộc tính của những ai
như AN CHI ( y chang!) hay Huệ Thiên, người cao ngạo khi tự cho mình có
Huệ giác bằng trời ( thiên).
Ngày Nguyên Tiêu là ngày rằm tháng giêng. Ngày trăng tròn đầu tiên trong năm mới.
Ngày này được gọi là ngày của trời. Đó là ngày,vua trời lâm triều và ban phúc
cho thế gian. Ngày xưa các vì vua phong kiến tại các nước chịu ảnh
hưởng văn hóa Tàu xem ngày này là ngày tốt để khai trương công việc; từ cá nhân
cho đến đến quốc gia. Sau giao thừa là một thời gian nghĩ xã hơi dài
ngày, có khi cả tháng giêng không chừng. Ngày Nguyên Tiêu là ngày vua chọn “động
thổ”, khai trương việc trị quốc của mình. Đây là ngày vua ban áo mũ cho các
quan tân trạng, thiết tiệc để đãi các tân trạng và cùng bàn việc nước với các
quan đại thần. Ngày này cũng là ngày các quan đến các tân đình(như kiểu nhà
khách công vụ của chính phủ bây giờ) để nhận lệnh bổ nhiệm về nhiệm sở mới. Buổi
sáng, nhà vua chọn giờ nước lớn(thủy triều lên), độ 9 giờ sáng gọi là giờ hoàng
đạo. Sau tiệc ngắn ban ngày , các quan ai nấy ra về. Họ làm gì sau đó?. Rủ nhau
đi “xả xui” trước khi chia tay. Bạn bè mấy khi gặp mà không bù khú cùng
nhau. Lúc này các quan bà có ghen cũng đành chịu phép. Các quan đi đâu?
Ngày xưa đâu phải như ngày nay, chỗ vui rất ít. Kỹ viện, Thanh lâu, nơi
đó họ được nghe các cô đầu đàn ca, múa hát. Họ đi từ A đến Z. Họ là các khách xộp
của Bà Tú. Do vì sự kém hiểu biết của người giảng, cứ dựa vào hai lệ xưa,
thấy đông, hay là đông, lấy cái” ta “ muốn thay cho cái muốn của Tú Bà. Tú bà
khấn chứ ta nào có khấn thay cho Tú Bà đâu. Nguyễn Du viết “ ngày
ngày Nguyên Tiêu’, giúp học sinh chúng ta hiểu ngày nguyên tiêu vào thời
điểm sau mười giờ sáng, đó là lúc mà Tú Bà thu gom được tiền nhiều nhất. Tiền đến
do từ các quan lại của triều đình, bởi lẽ ngày đi nhậm nhiệm sở, vợ con họ
đã chuẩn bị chu đáo, tiền bạc rũng rính nhiều, nay cứ tiêu cho đã rồi
hãy tính.Thế còn ban đêm ngày Nguyên Tiêu thì sao?. Như đã nói bên trên, ngày
Nguyên Tiêu là ngày của Trời, Trời ban phúc lộc cho người vào ngày này. Ngay từ
thời Trần của ta, ngày nguyên tiêu các chùa làm lễ rất lớn, mục đích để các con
đưa cha mẹ đến chùa, lúc này vào đêm khí hậu dịu lại, các cụ bà có thể đi xa được.
Ngày này là ngày các con làm đẹp lòng cha mẹ .
Đêm đêm thắp ngọn đèn trời
Cầu cho cha mẹ sống đời với con
Cadao Việt .
Lẽ nào chỉ một đêm thôi trong năm, vào giờ khắc linh thiên nhất
lại nở bỏ mẹ già, chịu chui đầu vào động đĩ! , họa hoằn chỉ có một người,
Huệ Thiên!. .
III- Kết luận,
Tiền nhân ta vô cùng độc đáo, chỉ một câu thơ kín kẻ
khiến cho người dã tâm cũng lòi mặt chuột. Nguyễn Du giúp chúng ta hiểu
được lòng người Việt “ Đêm đêm Hàn Thực, ngày ngày Nguyên Tiêu” là một phát biểu
đúng cho đoạn thơ trên. Bản thân thi ca ngôn ngữ đã phức tạp. Ngôn ngữ Việt ngữ
của Nguyễn Du càng phức tạp hơn. Khi lạm bàn một câu Kiều xin thận trọng,
đôi khi một câu tưởng dễ chê, tưởng như lý luận chắc cú như câu “Đêm đêm Hàn Thực,
ngày ngày Nguyên Tiêu.” Cũng đủ cho ba ông “học giả” Huệ Thiên, ĐDA, NQT sụp bẫy.
Lầm chết!. Đọan mở đầu, Nguyễn Du lập thuyết, đã bao nhiêu người Việt đọc mãi
còn chưa thấy được cái hay và chiều sâu của tiếng Việt huống hồ gì một người
Tàu cho dù họ ở Việt nam bao lâu chăng nữa (11)
Trăm năm trong cõi người ta,
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.
Trải qua một cuộc bể dâu,
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.
Lạ gì bỉ sắc tư phong,
Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.
Cảo thơm lần giở trước đèn,
Phong tình cổ lục còn truyền sử xanh.
IV- Ghi Chú và tâm tình:
1-Ông anh Lê xuân Lít từ nay ngủ yên nhé!, cho dù tôi không
biết ông là ai nhưng tôi xin chia sẻ những gì mà ông giận dữ khi An chi
ví Nguyễn Du là “ ngựa ký ngựa kỳ “. Chính sự giận dữ và lên tiếng của ông đúng
lúc khiến tôi “kính ông”. Tôi đã theo dõi cuộc bút chiến nẫy lửa giữa ông
và An chi. Về sau An chi (Huệ Thiên) phải mất bình tỉnh và dùng “ngôn ngữ
đường phố “với ông. An Chi phải rời chuyên mục “chuyện đông chuyện tây” và anh
Nguyễn Công Thuần ( ĐHSPII ban VH,Hue) tạm thời đảm trách. Những gì mà tôi viết
ra đây chỉ là một phần tội ác của An Chi với văn hóa dân tộc trong các sách của
ông ấy. Nay nhân đọc lại những gì liên quan đến đại thi hào Nguyễn Du, người sắp
được LHQ tôn vinh vào danh nhân văn hóa thế giới vào năm 2014-2015, sau
Nguyễn Trãi tôi thấy mình cần phải lên tiếng vậy thôi.
2-Tôi thực sự không sao hiểu nổi, An chi tấn công vào văn hóa
cội nguồn của dân tộc Việt qua một số bài viết khi giữ mục Chuyện đông chuyện
tây gom lại trong 7 quyển sách. Trong hơn 15 năm, một mình một chợ, phà
hơi độc vào độc giả “cực kỳ dễ thương “của KTNN hiện nay, không những độc giả
trong nước không phản ứng mà ngay những người có bằng cấp tiến sĩ, Giáo sư Đại
học trong nước rất mực thán phục và khen ngợi ông ta. Tôi không hiểu sinh
viên của các vị Giáo sư ấy nghĩ gì về kiến văn của quý vị. Các vị nay
đang đứng lớp tại trường ĐH KH và XHNV,tp HCM ( link 2,3,4,5 ) đọc kỹ lại sáu
tác phẩm của Y dùm, rồi gợi ý cho các em SV ban cử nhân giúp tìm ra sự thật
trong các buổi seminar. Đó là không khí đại học. Nay An Chi còn sống, nếu như
quý Giáo sư khi làm thinh có nghĩa là đã tự nhận mình không đủ kiến văn để
tranh luận. Sợ bươi ổ kiến lửa?. Y chết rồi thì Giáo sư tranh luận vói Ai?. Có
khi lên tiếng quá chậm, nhiều người nghĩ mình hèn không chừng.
V –Tham khảo và chú thích.
1-Vân Hạc Lê Văn-Hoè, Truyện Kiều Chú-Giải, nxb Quốc học thư
xã Hanoi,in lần thứ nhất 1953
*Xin đọc link 2,3,4,5 về nhân vật An chi. Tờ KTNN ( tập chí
Kiến Thức Ngày Nay tại VN phát hành 3 số/tháng. Số phát hành bình quân mỗi kỳ
là 40.000 số,lúc cao có thể lên đến 70.000 số/kỳ (? ,kiểm chứng lại số phát
hành, tuy nhiên đó là một tạp chí bán chạy nhất tại VN, bạn đủ thấy tầm ảnh hưởng
và sự tác hại của nó .
2-http://www.bachkhoatrithuc.vn/encyclopedia/4324-1528-633760906824606372/Hoi-dap-Dong-Tay/Nhan-xet-cach-nhin-cua-tac-gia-Nguyen-Te-Nhi-ve-so-do-cua-Tu-Hai.htm
3-http://nhavantphcm.com.vn/an-chi-nha-nghien-cuu-thu-vien.html
4- http://petrotimes.vn/news/vn/hoc-gia-an-chi-giai-dap/khong-biet-thi-dung-noi.html
5-http://petrotimes.vn/news/vn/hoc-gia-an-chi-giai-dap/truoc-nguyen-du-tau-da-co-loi-loi-chau-ngoc.html
6- laiquangnam sẽ viết về Nguyễn Du và tác phẩm do một
người Tàu tại Việt nam phóng tác theo danh tác Đoạn trường tân thanh ( Kiều
) mà Nguyễn Đình Diệm dịch ra "Việt ngữ " thời VNCH trong
một bài khác kỹ hơn. Với chứng cứ rõ ràng khó mà chối cãi được, tác
phẩm này đã gây tác hại khôn lường cho văn học Việt nam từ hơn nửa thế kỷ nay.
Tại Việt nam hiện nay, ông Phạm Đan Quế, viết quyển đối chiếu “ Truyện Kiều và
Kim Vân Kiều truyện, Nguyễn Du và Thanh Tâm Tài Nhân”, nxb VĂN HỌC
2000.
là một việc đáng chê trách .Tôi sẽ quay lại trong các bài viết
sau .
7- Nguyễn Thạch Giang, Truyện Kiều ,Nguyễn Du, nxb ĐH
&THCN,1975
8- Chính điều này tại Việt nam có đến 4,5 quyển cùng có
tên là KimVăn Kiều lục được người Việt chuyển từ văn vần ra văn xuôi bằng chữ
Hán lẫn chữ Nôm, trong đó có tác phẩm của ông Tàu mà tôi đề cập ở (6)
(9)Sách đã dẫn sđd (lvh,tr232,233,234)
10- Tôi chịu trách nhiệm khi chê ĐDA dại dột, bởi ông dùng từ
“dịch” này. Chắc gì Nguyễn Du đã dịch của Thanh Tâm Tài Nhân?, hay có khi Nguyễn
Du đã dùng cùng văn bản gốc Vương Kiều Nhi truyện của Từ Học Mô trong truyện Từ
thị Hải ngưng tập, đời Vạn Lịch năm thứ 5, khắc bản vào năm 1577, gồm 800 chữ
như Thanh tâm tài nhân hay không. Ai trong chúng ta? đã đọc được bản của
Thanh tâm tài nhân gốc tại Thư viện Hoa Kỳ hay tại thư khố Nhật Bản.
Không biết mà quy tiền nhân ta “dịch lại” nếu không dùng từ “ dại dột
“ thì dùng từ gì bây giờ?.
11- Xin đọc lại trên talawas, Đồng văn Thành viết bài so sánh
giữa Nguyễn Du và Thanh tâm tài nhân.
[驥] ký là con ngựa đi ngày ngàn dặm nhưng
nay đã thuần,
4/2/2014Lai Quang NamTheo https://www.vanchuongviet.org/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét