Kể chuyện về nhạc sĩ Bét-tô-ven
Bét-tô-ven sinh ngày 17 tháng 12 năm 1770 tại thành Bon ở nước
Đức, trong gia đình có truyền thống âm nhạc. Từ nhỏ, Bét-tô-ven tỏ ra có tài
trong lĩnh vực sáng tác và biểu diễn âm nhạc. Song vì không được học hành có hệ
thống và sớm phải tự lo liệu cho cuộc sống, cuộc đời gặp nhiều khó khăn và bất
hạnh, về sau lại phải đảm đương cả gánh nặng gia đình. Mặc dù rất tài năng
nhưng đến năm 28 tuổi, ông mới là nhạc sĩ nổi tiếng châu Âu.
Vào tháng Năm 1787, chàng thanh niên Bét-tô-ven lần đầu rời xa quê hương sang
thành Viên (nước Áo) với mục đích tìm gặp Mô-da để xin học sáng tác âm nhạc.
Bét-tô-ven mang theo lá thư của Van-stai, ông này là thầy dạy Bét-tô-ven đồng
thời cũng là nhạc sĩ quen biết với Mô-da.
Khi đến Viên và tìm được nơi ở ổn định, một buổi sáng Bét-tô-ven tìm đường đến
nhà Mô-da và gõ cửa (người Đức và Áo đều dùng chung ngôn ngữ). May là hôm đó
Mô-da đang ở nhà. Mô-da mở cửa và trông thấy một chàng thanh niên dáng người
khoẻ mạnh, ánh mắt sáng đầy nhiệt tình. Bét-tô-ven khiêm tốn hỏi:
- Thưa ông, tôi xin được gặp nhạc sĩ Mô-da.
- Chào anh, tôi là Mô-da, có việc gì vậy ?
- Thưa nhạc sư- Bét-tô-ven rút ra lá thư từ trong túi - Tôi đến từ
thành Bon và mang theo thư giới thiệu của nhạc sĩ Van-stai.
Mô-da mời Bét-tô-ven vào nhà, anh ngồi xuống ghế, im lặng quan sát căn phòng
lúc Mô-da đọc thư của Van-stai. Trong phòng, ngoài Mô-da và Bét-tô-ven lúc đó
còn có hai chàng thanh niên, họ là học trò của Mô-da và đang chăm chú làm những
bài tập hoà âm.
Mô-da quay lại chỗ Bét-tô-ven khi đọc xong bức thư.
- Chàng trai, vậy là anh theo học với Van-stai đã lâu, như lời ông
ấy nói, anh rất có năng khiếu âm nhạc. Có thể cho tôi biết anh đã học được
những gì không ?
Vào thời đó, Mô-da là nhạc sĩ nổi tiếng bậc nhất thành Viên. Mặc dù cuộc sống
gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn về tài chính, nhưng không phải ai xin học âm
nhạc, Mô-da đều đồng ý. Trước khi nhận học trò, Mô-da luôn kiểm tra năng khiếu
âm nhạc rồi mới quyết định có đồng ý dạy hay không. Mô-da từng chứng kiến,
những ông bố dẫn con đến xin học, đều khẳng định con họ có tài năng về âm nhạc,
nếu được Mô-da hướng dẫn chắc chắn sẽ trở thành những nhạc sĩ danh tiếng. Nhiều
lần Mô-da phải từ chối vì thất vọng khi chứng kiến những khả năng nghèo nàn của
các cậu bé tự nhận là thần đồng đó.
Cũng với sự nghi hoặc đó, Mô-da mời Bét-tô-ven lại cây đàn piano, mở nắp đàn và
nói:
- Chàng trai, hãy lựa chọn và chơi bản nhạc nào mà cậu thích nhất
!
Hồi hộp ngồi xuống ghế, rụt rè để đôi tay lên phím đàn, Bét-tô-ven bắt đầu chơi
bản nhạc mà anh đã chuẩn bị kỹ càng, bản nhạc đòi hỏi kỹ thuật trình diễn công
phu, phức tạp. Qua sự lúng túng ban đầu, Bét-tô-ven chơi nhạc say sưa và đầy
cảm hứng, anh thầm hy vọng Mô-da sẽ đánh giá cao về kỹ thuật của mình. Nhưng
ngược lại, Mô-da tỏ ra không chú ý tới điều đó. Sau một lúc đứng bên cây đàn,
Mô-da nhanh chóng nhận ra khả năng và kỹ thuật trình diễn của người thanh
niên. Điều đó chưa đủ sức thuyết phục Mô-da vì từ khi còn bé, ông đã thực hiện
thành thạo những kỹ thuật này. Trong khi Bét-tô-ven mải miết đánh đàn, thậm chí
Mô-da còn bước lại phía người học trò và hướng dẫn anh ta điều gì đó.
Vẫn tiếp tục chơi đàn nhưng Bét-tô-ven cảm thấy tủi thân khi Mô-da không thật
sự quan tâm đến mình. Bản nhạc kết thúc, Bét-tô-ven vẫn ngồi yên lặng, lo ngại
chờ Mô-da đưa ra lời nhận xét.
- Được đấy chàng trai, anh có nhạc cảm và kỹ thuật tốt, hãy kiên
nhẫn luyện tập, có thể anh sẽ trở thành một nhạc công piano giỏi đấy.
Nhạc công ư ? Bét-tô-ven lặn lội từ Bon sang đây đâu phải với mục đích trở
thành một nhạc công, anh muốn Mô-da hướng dẫn sáng tác âm nhạc. Tâm hồn
Bét-tô-ven đầy ắp khát vọng, bao nhiêu cảm xúc và những điều muốn nói, nhưng có
lẽ chỉ âm nhạc mới giúp anh diễn tả được điều đó. Thoáng thất vọng, nhưng
Bét-tô-ven vẫn kiên trì:
- Thưa nhạc sư, tôi mong muốn được ngài hướng dẫn về cách thức
sáng tác âm nhạc. Ngài có thể ra một chủ đề để tôi ứng tác được không ?
Thấy vẻ nhiệt tình của Bét-tô-ven, Mô-da suy nghĩ giây lát rồi nói:
- Được chứ, anh hãy phát triển chủ đề này xem !
Vào thời gian đó, một nhạc sĩ giỏi phải thể hiện được ba yêu cầu. Thứ nhất,
phải biểu diễn xuất sắc những bản nhạc đang thịnh hành, thứ hai, phải
sáng tác và biểu diễn thuần thục bản nhạc của mình. Thứ ba, người nhạc sĩ phải
có khả năng ứng tác trên nhạc cụ, đây là yêu cầu rất khó với người sáng tạo
nghệ thuật. Ứng tác âm nhạc là khi nghe một câu nhạc bất kỳ, người nhạc sĩ phải
lập tức sáng tác trên cây đàn thành bản nhạc được trình bày hoàn chỉnh.
Mô-da đánh trên đàn piano một câu nhạc ngắn, nét nhạc mềm mại, tươi sáng thể
hiện tính cách và đặc điểm âm nhạc của ông.
Khi tay Mô-da rời khỏi phím đàn, Bét-tô-ven có một thoáng suy nghĩ, liền đó anh
đàn lại chủ đề âm nhạc vừa nghe và tự tin ứng tác các câu nhạc kế tiếp, đây là
thế mạnh của Bét-tô-ven. Hàng ngày ở Bon, Bét-tô-ven thường hay ứng tác các chủ
đề âm nhạc và thật sự có năng khiếu về lĩnh vực này. Anh thể hiện đầy cảm hứng
chủ đề âm nhạc của Mô-da và không ngờ, bản nhạc gây nên sự ngạc nhiên với nhạc
sĩ nổi tiếng. Bây giờ thì Mô-da không còn lơ đãng như lúc trước nữa mà đang bị
cuốn hút bởi khả năng của chàng trai. Từ chủ đề âm nhạc của Mô-da với sự hồn
nhiên, tươi tắn, được tâm hồn cháy bỏng của Bét-tô-ven biểu hiện qua tiếng đàn,
bản nhạc đã chuyển dần sang một hướng đi mới, rất táo bạo và mới lạ. Ngôn ngữ
âm nhạc lúc này khác nhiều so với câu mở đầu, bản nhạc mà Bét-tô-ven đang chơi
thể hiện một sự bùng nổ đến mức chói sáng. Mô-da bất ngờ vì khả năng ứng tác
tuyệt vời cũng như ngôn ngữ âm nhạc táo bạo của Bét-tô-ven. Cả những học trò
của Mô-da từ lúc nào đã không còn ngồi yên nữa, họ bước lại gần cây đàn
và chứng kiến nhạc sĩ bậc thầy Mô-da thử tài chàng thanh niên mới xuất hiện, họ
sửng sốt và im lặng. Một chàng trai khoảng mười bảy tuổi vừa tới thành Viên,
đang chinh phục nhạc sĩ giỏi nhất thế giới. Khi đoạn nhạc lên đến cao trào,
dòng âm thanh bùng nổ, không dấu được cảm xúc, Mô-da bất giác đưa bàn tay vỗ
nhẹ lên trán như khám phá ra điều gì, nét mặt ông dãn ra biểu lộ sự mãn
nguyện.
Bản nhạc kết thúc hồi lâu mà sự ngạc nhiên vẫn chưa hết, mọi người dường như
vẫn đang chìm trong dòng chảy của âm thanh, chưa thoát ra để trở về với thực
tại. Cả Bét-tô-ven cũng lặng yên như đang chờ đợi lời phán xét của Mô-da. Giây
phút đó kéo dài khá lâu vì Mô-da chưa tìm được lời nói để diễn tả tâm trạng của
mình, ông đặt nhẹ bàn tay lên vai Bét-tô-ven:
- Chàng trai, hãy nhắc lại tên anh lần nữa.
- Thưa nhạc sư, tôi là Lút-vích Van Bét-tô-ven.
- Bét-tô-ven ư ? Hãy nghe lời tôi- Mô-da nói rành rọt tựa như đang
nói với chính mình- Có lẽ anh chẳng phải học thêm gì nữa. Hãy vững tin đi theo
con đường mà anh chọn, tôi thấy một ngày không xa, lịch sử âm nhạc sẽ nhắc đến
tên anh với cả lòng kính trọng.
Bàng hoàng vì lời nói tốt đẹp đó, Bét-tô-ven cảm thấy tự hào, không còn sự e dè
nữa, anh hỏi:
- Thưa nhạc sư, vậy ngài sẽ hướng dẫn tôi cách sáng tác âm nhạc
chứ ạ ?
- Chúng ta sẽ nói chuyện đó sau- Mô-da trả lời nhũn nhặn.
Thế là trong lần gặp gỡ đầu tiên đó, Mô-da đã nhận thấy một thiên tài âm nhạc
đang tiềm ẩn trong con người Bét-tô-ven. Vì sắp có chuyến đi biểu diễn xa,
Mô-da hẹn gặp Bét-tô-ven khi ông quay lại thành Viên. Điều đó làm Bét-tô-ven
thấy rất vui lúc anh trên đường trở về nhà trọ.
Tiếc rằng, đó là lần gặp gỡ duy nhất giữa hai nhạc sĩ thiên tài trong lịch sử
âm nhạc. Không thể ở lại thành Viên khi Bét-tô-ven nghe tin mẹ ốm nặng, anh vội
trở về quê hương nhưng người mẹ thân yêu đã qua đời. Vẫn thiết tha mong được
Mô-da dạy bảo, Bét-tô-ven lại sang Viên lần nữa, nhưng lần này Mô-da không có
mặt, ông về quê hương để chịu tang cha. Cứ như vậy, khi người này đến Viên thì
người kia lại vắng mặt, điều đó làm Bét-tô-ven cảm thấy hối tiếc khi chưa được
Mô-da trực tiếp dạy bảo.
Sau đó ít lâu, một tin dữ làm giới nghệ thuật thành Viên sửng sốt. Mô-da đã qua
đời ngày 5 tháng 12 năm 1791, trong lúc đang viết dở bản Requiem, Bét-tô-ven
đau buồn khôn xiết và luôn than phiền về nỗi bất hạnh của mình là đã không được
học người thầy vĩ đại ấy.
- Không bao giờ, không bao giờ tôi lại có thể thấy một nhạc sĩ
thiên tài đến vậy !
Bét-tô-ven đau buồn thốt lên khi anh được tin về cái chết của Mô-da.
Sau khi không có điều kiện được học với Mô-da, Bét-tô-ven có dịp
làm quen và được Hay-đơn, một nhạc sĩ nổi tiếng người Áo hướng dẫn. Nhạc sĩ này
đã có thời gian dạy âm nhạc cho Mô-da, ông được coi là cha đẻ của nhạc giao
hưởng vì trong cuộc đời mình, Hay-đơn đã viết được 104 bản giao hưởng.
Tuy nhiên do khác biệt về tính cách cũng như quan điểm âm nhạc, Bét-tô-ven
không tiếp thu được nhiều kiến thức từ Hay-đơn.
Một buổi tối năm 1794, tại nhà hoàng thân Lích-nốp-xki, một người bảo trợ của
Bét-tô-ven, tác phẩm đầu tiên có giá trị được trình diễn. Gọi là đầu tiên bởi
vì nó mang ký hiệu “Ô-pút số
1”. Điều đó chứng tỏ Bét-tô-ven coi những gì anh viết trước đó
không đặc sắc lắm.
Trong phòng hoà nhạc lộng lẫy của dinh thự, Bét-tô-ven ngồi trước cây đàn
piano, với dáng vẻ xúc động. Mặc dù đã được những thính giả quen thuộc ấy hâm
mộ, nhưng lần này anh đến với họ không phải ở cương vị một người chơi đàn giỏi,
mà với tư cách một nhà sáng tác âm nhạc. Biết bao nhiêu lần, giới quý tộc ở đây
đã từng nghe nhạc của Mô-da và Gơ-luých rồi. Trong căn phòng này, những kỷ niệm
về hai bậc thiên tài ấy như còn đang phảng phất đâu đây. Cả Hay-đơn nữa, nhạc
sĩ bậc thầy mà ai cũng thừa nhận, đang ngồi bên cạnh nhạc sĩ Xa-lia-ri. Hai
người dù lớn tuổi và ăn mặc theo lối cổ, vẫn có dáng điệu trẻ trung. Với sự
hiếu kỳ, họ đang chờ nghe tác phẩm của chàng trai, có tài thật đấy nhưng kỳ
quái làm sao !
Căn phòng lặng đi khi Bét-tô ven chơi đàn, hai bản nhạc nối tiếp
nhau vang lên. Chúng chịu ảnh hưởng của Hay-đơn và được sáng tác theo khuôn mẫu
quen thuộc, hai bản này được hoan nghênh nhiệt liệt. Bản thứ ba, ngược lại, đã
toát ra phong cách mới lạ đối với người nghe. Lần này, thính giả chia làm hai
phái, những người nhiều tuổi chau mày, quay sang nhìn nhau thăm dò, trong khi
giới trẻ tỏ ra rất thích thú. Mọi người im lặng chờ xem, Hay-đơn sẽ
nói gì?
Hay-đơn đến bên người học trò và hết lời khen ngợi hai bản nhạc đầu tiên. Sau
đó ông cúi xuống và nói nhỏ:
- Anh bạn trẻ, nếu anh tin tôi thì hãy từ từ, chưa nên xuất bản
bài thứ ba vội. Hơi đột ngột quá đối với thính giả !
Một người khác đã đến và cắt ngang câu chuyện và cả câu trả lời của Bét-tô-ven.
Nhưng qua ánh mắt ngỡ ngàng mà anh đang ngước nhìn theo người thầy cao tuổi,
người ta đã hiểu được ý nghĩa của chúng.
- Ông già ghen tỵ ! Anh làu bàu một mình.
Sau đó ít lâu, cũng tại nhà Lích-nốp-xky, Bét-tô-ven đã kính tặng vị nhạc sư
của mình ba bản Sô-nát viết cho đàn piano. Đó là bản Sô-nát mang ký hiệu “ Ô-pút số 2” để tặng
Hay-đơn. Hay-đơn nhận sự đề cao ấy, nhưng phật ý vì Bét-tô-ven không chịu chú
thêm dưới chữ ký “ Học trò của Hay-đơn”, ông mỉm cười nói với anh:
- Anh không thiếu tài năng, nhưng còn phải học thêm !
- Nhưng không phải lúc nào cũng học với ông ấy. Bét-tô-ven đi lại gần
và nói với một người bạn đang đứng trong góc phòng- Bởi vì ông ấy đã bao giờ
dạy cho mình điều gì đâu !
Tuy vậy, va chạm nhỏ ấy không dẫn đến những xích mích nghiêm trọng. Chỉ ít lâu
sau, những bản nhạc này của Bét-tô-ven đã được nhà xuất bản in và công bố rộng
rãi. Chúng không chỉ đem đến cho Bét-tô-ven những khoản tiền cần thiết mà còn
mang lại cho anh danh tiếng và niềm vui sáng tác. Một nhạc sĩ có tiếng người
Đức là Cram-mơ đánh giá rất cao những sáng tạo này của Bét-tô-ven, ông mang các
bản Sô-nát này sang Luân-đôn và tuyên bố:
-Các bạn, đây là người bù đắp cho chúng ta niềm tin sau cái chết
của Mô-da !
Năm 1798, Bét-tô-ven làm quen với Béc-na-đô là đại sứ Pháp ở áo,
lúc này Bét-tô-ven là nhạc sĩ sáng tác bắt đầu có danh tiếng ở thành Viên. Tại
nhà của ông đại sứ, Bét-tô-ven gặp gỡ với nghệ sĩ chơi violon rất tài năng
người Pháp là Krây-xe. Mến tính tình giản dị, tự nhiên của Krây-xe nên
Bét-tô-ven thường hay có các buổi hoà nhạc với ông ta, ông chơi piano còn
Krây-xe chơi violon. Bê-tô-ven đã viết tặng Krây-xe bản Sô-nát cho đàn violon
và piano, về sau được gọi là Sô-nát Krây-xe, một bản nhạc rất nổi tiếng.
Khi tiếp xúc với Bét-tô-ven, vị đại sứ người Pháp đã đánh giá rất cao về
tài năng âm nhạc của ông. Béc-na-đô đề nghị ông viết một bản giao hưởng hoành
tráng về người anh hùng của nước Pháp, đó là Na-pô-lê-ông Bô-na-pác - một vị
tướng trẻ, đầy tài năng, chỉ huy quân đội hùng mạnh của nước Pháp - Qua những
chiến công hiển hách của Na-pô-lê-ông trước các đế chế phong kiến già cỗi,
trong suy nghĩ của Bét-tô-ven thì đó là người anh hùng đứng lên đấu tranh vì tự
do, bình đẳng, bác ái. Béc-na-đô thuyết phục rằng chỉ có âm nhạc đầy nhiệt
huyết của Bét-tô-ven mới diễn tả được sự vĩ đại của Na-pô-lê-ông. Bét-tô-ven đã
nhận lời.
Mùa thu năm 1799, Béc-na-đô mời Bét-tô-ven cùng đi nghỉ ở lâu đài Ngọc trai,
thời đó là một toà lâu đài nổi tiếng vì sự sang trọng, thuộc miền tây nam nước
Áo. Tại đây Béc-na-đô muốn tạo điều kiện để Bét-tô-ven có cảm hứng và bắt đầu
sáng tác bản giao hưởng vĩ đại về Na-pô-lê-ông.
Cỗ xe ngựa sang trọng mang quốc huy của sứ quán Pháp đưa đại sứ
Béc-na-đô và Bét-tô-ven về lâu đài Ngọc trai. Trời đã về chiều. Con đường hoàn
toàn vắng lặng. Cỗ xe chạy qua khu rừng thưa sát với một hồ nước trong xanh.
Trên mặt hồ, những tia nắng vàng lấp lánh, những gợn sóng lăn tăn ngời lên như
được dát vàng. Chỉ một đoạn ngắn nữa là tới lâu đài. Khi cỗ xe chạy gần tới một
chiếc cầu nhỏ, chợt Bét-tô-ven nhìn ra ngoài và thoáng trông thấy bóng một cô
gái đứng ven hồ nước. Dường như giật mình vì bất ngờ thấy người lạ, cô gái vội
quay đi. Tuy chỉ thoáng qua nhưng Bét-tô-ven cảm thấy đó là một cô gái trẻ,
xinh đẹp và quí phái. Bét-tô-ven quay sang phía Béc-na-đô: “Ông có nhìn thấy cô
gái vừa rồi không ? Một cô gái tuyệt đẹp, nhưng sao cô ta lại ở bên hồ nước một
mình nhỉ ?”
Vị đại sứ nghiêng người nhìn ra ngoài nhưng không thấy gì, lúc đó
cỗ xe đang chạy lên cầu, cô gái bị những tán lá ven đường che khuất.
Ít phút sau, cỗ xe dừng lại trong khoảng sân rộng trước toà nhà,
Bét-tô-ven bước vào lâu đài nhưng hình ảnh cô gái xinh đẹp bên hồ vẫn hiện lên
trong tâm trí ông.
Buổi tối hôm ấy trong lâu đài không khí thật sôi động, viên đại sứ
tổ chức một dạ tiệc linh đình chiêu đãi Bét-tô-ven. Mọi người tha thiết đề nghị
Bét-tô-ven chơi đàn. Ông nhiệt tình đáp lại bằng cách đàn và hát rất say sưa.
Sau đó họ còn cùng nhau khiêu vũ đến tận khuya. Quá nửa đêm, Bét-tô-ven mới trở
về căn phòng sang trọng dành cho mình. Ông ngả lưng xuống giường, hi vọng sẽ
nhanh chóng chìm vào giấc ngủ để xua tan những mệt mỏi trong ngày. Tuy nhiên,
Bét-tô-ven nằm khá lâu mà không thể ngủ được. Căn phòng oi bức, bầu không khí
ngột ngạt, ông ngồi dậy và lại bên cửa sổ. Bét-tô-ven vươn người ra ngoài hít
thở làn khí mát rượi từ vườn cây. Chà, đứng đây thật là dễ chịu.
Ban đêm khu vườn rất yên tĩnh. Qua khung cửa sổ mở rộng,
Bét-tô-ven thấy hiện ra trước mắt một bức tranh tuyệt diệu, khu vườn tràn ngập
ánh trăng, ánh sáng mờ mờ huyền ảo trải trên những lùm cây. Vẳng đâu đây vọng
lại lúc gần lúc xa những âm thanh mơ hồ hoà với tiếng côn trùng run rẩy. Không
khí ngát hương, một mùi hương tinh khiết của cỏ cây hoa lá. Hít một hơi dài,
Bét-tô-ven thấy trong lòng thật nhẹ nhõm.
Như có điều gì thôi thúc, Bét-tô-ven mở cửa phòng và nhẹ bước
xuống những bậc thang dẫn tới vườn cây. Mọi người trong lâu đài dường như đã
ngủ say, các ô cửa sổ đều không còn ánh sáng, một sự yên lặng tuyệt đối bao
quanh ông giữa đêm khuya thanh vắng. Bét-tô-ven dừng lại trên thảm cỏ, ông chợt
nhớ tới hồ nước trong vắt mà chiều nay cỗ xe đi qua, hình ảnh cô gái xinh đẹp
hiện lên trong tâm trí. Nảy ý định tò mò, Bét-tô-ven muốn quay lại hồ nước. Ông
nhìn xung quanh và lắng nghe, vẫn yên lặng hoàn toàn, dường như sự tĩnh lặng
đang thôi thúc ý định của Bét-tô-ven. Toà lâu đài như chìm dưới ánh trăng đầy
mê hoặc. Yên tâm, Bét-tô-ven rảo bước rời lâu đài và đi trên con đường mát rượi
ánh trăng. Chẳng bao lâu, ông đã nghe thấy tiếng nước chảy, tiếng sóng vỗ nhè
nhẹ dưới chân cầu. Đây rồi, đây chính là nơi mà cô gái ban chiều đã đứng,
Bét-tô-ven thầm nghĩ. Ông tiến lại gần một cây sồi già, cách hồ nước không xa.
Ở chỗ này, Bét-tô-ven có thể ngắm toàn bộ phong cảnh của hồ nước. Dưới ánh
trăng, mặt hồ như rộng thêm ra và đẹp lên gấp bội. Mặt nước phản chiếu ánh
trăng long lanh gợn sóng. Ven bờ, một con chim đi ăn đêm đột nhiên vỗ cánh, cỏ
cây toả hương ngạt ngào. Dựa vào cây sồi và đưa mắt nhìn ra xa, Bét-tô-ven muốn
dứt bỏ những ý nghĩ về cô gái xa lạ nhưng không được. Lạ thật, cô gái là ai nhỉ
? Tại sao lại ở một mình bên hồ nước, cô ta từ đâu tới đây ? Một ảo ảnh chăng ?
Hay đó là một nàng tiên cá khao khát cuộc sống trần gian đã hoá thân thành nàng
thiếu nữ ?
Cứ vẩn vơ trong dòng suy nghĩ, Bét-tô-ven ngả lưng xuống bãi cỏ
ven hồ, gối đầu lên nhánh gốc sồi. Trong tư thế thoải mái, ông ngửa mặt nhìn
bầu trời, mặt trăng đang mờ dần, chỉ còn vài vì sao lấp lánh, cây cối lao xao.
Bét-tô-ven hít thật sâu và nhắm mắt lại, ông nhanh chóng thiếp đi.
Bét-tô-ven chợt giật mình tỉnh dậy khi thấy những giọt nước đang
rơi xuống người. Thì ra trời đã đổ mưa, bầu không khí ngột ngạt lúc trước là
dấu hiệu một cơn giông. Rất nhanh nước mưa đổ xuống xối xả. Bét-tô-ven nhỏm dậy
và vội cất bước trở về lâu đài. Nhưng đã muộn, cơn mưa to đã làm ông ướt
hết áo quần. Chỉ có mưa tuôn và những tiếng sấm rền vang dữ dội khi Bét-tô-ven
một mình hối hả trở về lâu đài.
Trong đêm khuya, Bét-tô-ven không muốn phiền ai. Ông cởi bỏ bộ
quần áo ướt sũng và hong lên cửa sổ rồi nằm xuống giường. Nước lạnh ngấm vào
người làm Bét-tô-ven run rẩy, ông trằn trọc tới gần sáng mới ngủ thiếp
đi. Ông đã qua đêm đầu tiên ở lâu đài Ngọc trai như vậy.
Sáng hôm sau, viên đại sứ Pháp ngạc nhiên khi không thấy
Bét-tô-ven trong phòng khách. Ông ta lên phòng và thấy Bét-tô-ven nằm trên
giường, người sốt cao, bộ quần áo ướt treo bên cửa sổ. Lập tức, viên đại sứ cho
gọi bác sĩ tới. Đợt ốm kéo dài hơn mười ngày đã ảnh hưởng nặng đến sức khoẻ của
Bét-tô-ven. Sự kiện này làm bản nhạc viết về Na-pô-lê-ông không hoàn thành như
dự kiến. Trận ốm dữ dội đó còn mãi ảnh hưởng tới sức khoẻ của Bét-tô-ven cũng
như với đôi tai nhạc sĩ về sau này.
Tới năm
1804 bản giao hưởng mới được viết xong, nó là bản số ba trong số chín giao
hưởng của Bét-tô-ven. Nhưng khi bản nhạc hoàn thành, thế sự có nhiều thay đổi.
Lúc này, Na-pô-lê-ông đã lật đổ dòng họ Buốc-bông để lên ngôi hoàng đế. Thất
vọng vì người anh hùng của mình giờ đây cũng chỉ là một kẻ đầy tham vọng và ham
muốn quyền lực, Bét-tô-ven liền xoá lời tựa ghi ở đầu bản nhạc “Tặng
Na-pô-lê-ông” và thay bằng “ Tặng những
người anh hùng”. Bản nhạc về sau được gọi là Giao hưởng Anh hùng,
một trong những tác phẩm xuất sắc của Bét-tô-ven.
Về sau, Bét-tô-ven cũng không tìm hiểu thêm về tung tích cô gái
ven hồ nước. Đến cuối đời, ông vẫn sống độc thân và phải chăng cô gái là định
mệnh trong cuộc đời người nhạc sĩ vĩ đại.
Còn có một sự tình cờ, lâu đài Ngọc trai mà Bét-tô-ven đã từng ở,
ngày nay không còn nữa. Toà lâu đài sang trọng ấy đã bị thiêu cháy bởi chính
quân lính của Na-pô-lê-ông khi đội quân này tràn vào nước Áo. Chuyện đó xảy ra
vào năm 1809, trong cuộc chiến tranh giữa Pháp và các nước Châu Âu.
Một đêm trăng đẹp giữa mùa thu, tại một thị trấn ở nước Đức, nhạc
sĩ Bét-tô-ven dạo bước trên hè phố. Các tháp chuông nhà thờ nhọn hoắt vươn lên
nền trời. Cả thị trấn đã chìm trong tĩnh mịch.
Bét-tô-ven
nghe vẳng ra từ một ngõ hẻm có ai chơi piano bản Mơ-nuy-ết của mình. Ngạc nhiên, ông rẽ vào ngõ
nhỏ và dừng chân trước cửa một ngôi nhà cũ kĩ. Sau một lát lắng nghe, tiếng đàn
yên lặng và Bét-tô-ven nghe thấy tiếng nói của người con gái:
-Cha ơi, liệu có đủ tiền mua vé đi nghe hoà nhạc tối mai không?
-Cha đã chữa năm đôi giầy rồi mà chưa đủ tiền. May ra chỉ mua được
một vé cho con thôi.
Trong nhà lại im lặng sau tiếng thở dài của người con gái. Như có
điều gì thôi thúc, Bét-tô-ven khẽ gõ cửa. Người đàn ông đứng tuổi bước ra mở
cửa, còn cô gái vẫn ngồi yên lặng trước đàn.
-Thưa ông, tôi đi qua đây, nghe tiếng dương cầm nên xin phép vào
thăm.
-Mời ông vào. Con gái tôi ham thích âm nhạc, nhưng cháu chơi đàn
còn kém cỏi lắm!
Bét-tô-ven mạnh dạn:
-Thưa ông, tôi có biết qua âm nhạc, nếu ông và cô cho phép, tôi
xin đàn một khúc.
-Ồ thưa ông, xin ông cứ tự nhiên.
Người con gái vội đứng dậy để nhường đàn cho khách, tay cô lần
theo thành cây đàn, ánh mắt như nhìn vào vô định. Lúc đó, Bét-tô-ven mới nhận
ra đó là một cô gái mù. Niềm thương cảm trào lên trong lòng, Bét-tô-ven chơi
đàn với sự xúc động mãnh liệt và tình cảm chân thành, day dứt... Người thợ giầy
ngừng tay từ lúc nào và đang đứng cạnh cây đàn.
-Thưa ông, chắc hẳn ông là nhạc sĩ Bét-tô-ven nổi tiếng?- Cô gái
mù ngập ngừng hỏi khẽ, chưa thấy câu trả lời, cô chậm bước đến cửa sổ đẩy nhẹ
cánh cửa. Ánh trăng vàng tràn vào gian phòng nhỏ. Trên nền trời xanh thẳm có
những ngôi sao lấp lánh. Hàng cây dương liễu và những nóc nhà thờ cổ kính hiện
ra trước mắt Bét-tô-ven. Nhạc sĩ lướt nhẹ hai tay trên hàng phím đàn, một giai
điệu vừa xuất hiện trong đầu. Những âm thanh vang lên bởi cảm xúc chợt đến khi ông
chơi đàn trong căn phòng lạ, giữa không gian huyền ảo của ánh trăng và trước sự
ngạc nhiên của cô gái mù. Hiếm khi Bét-tô-ven chơi đàn say sưa đến thế, âm
thanh bay lên như hoà tan trong ánh trăng, theo làn gió toả khắp màn đêm. Tiếng
đàn đã im từ lâu, hai cha con người thợ giầy mới chợt tỉnh.
-Thưa nhạc sĩ Bét-tô-ven, xin cảm ơn ông đã mang ánh sáng đến cho
chúng tôi.- Người thợ run run chào vị khách đang bước ra cửa.
-Thưa ông, chính tôi mới là người chịu ơn ông và cô. Tôi xin phép
được mời ông và cô tối mai đi nghe hoà nhạc tại nhà hát.
Rời khỏi
xóm lao động nghèo, Bét-tô-ven rảo bước về nhà, ông muốn ghi lại nét nhạc vừa
xuất hiện. Ngay đêm ấy, nhà soạn nhạc thiên tài đã hoàn thành tác phẩm tuyệt
vời: Bản Sô-nát Ánh trăng.
Khi nhà
hát trình diễn vở nhạc kịch Phi-đê-li-ô của Bét-tô-ven, đây là vở nhạc kịch
duy nhất của ông. Một nhạc sĩ trẻ vì mến mộ tài năng của Bét-tô-ven đã bán đi
tài sản cuối cùng của mình là những quyển sách để mua vé vào xem vở nhạc kịch.
Đó là Phrăng Su-be, một người áo còn trẻ và chưa có tiếng tăm gì trong giới âm
nhạc thành Viên.
Theo lệ thường, khoảng một tuần Bét-tô-ven ghé qua nhà xuất bản âm nhạc
Stay-nơ, là nhà xuất bản lớn ở thành Viên. Ông muốn xem những bản nhạc mới được
in và tìm hiểu về giá trị của chúng. Giống như nhiều nhạc sĩ tài năng khác, có
thể dễ dàng chơi bản nhạc dù mới được nghe một lần, hoặc chỉ đọc bản nhạc đã
cảm nhận được dòng chảy âm thanh, ông thường đọc các bản nhạc một cách chăm chú
nhưng ít khi cảm thấy hài lòng. Bét-tô-ven thường hay lẩm bẩm: “Sao lại nghèo
nàn thế ! Cũng may mà mình điếc !”
Nhưng không phải Bét-tô-ven chỉ đề cao bản thân mình, với những tác phẩm có giá
trị, ông rất trân trọng. Có lần khi cầm tập bài hát của tác giả Phrăng Su-be,
nhạc sĩ này phổ nhạc cho những bài thơ của nhà thơ nổi tiếng người Đức là
Sin-le. Bét-tô-ven ngạc nhiên về phong cách và ngôn ngữ âm nhạc độc đáo của
nhạc sĩ này. Cầm cuốn sách trên tay, Bét-tô-ven vội lại gần ông chủ nhà xuất
bản hỏi xem Phrăng Su-be là người như thế nào. Ông ta liền giới thiệu
Bét-tô-ven với một chàng thanh niên còn trẻ, đeo kính cận và đứng gần đó. Khi
bắt tay Su-be, Bét-tô-ven giữ nhẹ bàn tay anh rồi ôn tồn nói:
- Anh cũng không phải là một người bình thường đâu !
Cảm động, Phrăng Su-be lúng túng:
- Nhạc sư kính mến, tôi đã xem vở nhạc kịch Phi-đê-li-ô của ngài
và rất yêu thích nó. Tôi vẫn mong có dịp nào đó được đi theo nhạc sư, dù ở phía
sau đằng xa...
- Đừng tự đánh giá thấp mình, chàng trai trẻ. Anh sẽ đi sát tôi !
Bét-tô-ven khuyến khích.
Còn nhớ mấy chục năm trước, Mô-da không nhầm khi nhận định về tương lai của
Bét-tô-ven. Lần này Bét-tô-ven cũng đúng khi đánh giá về tài năng âm nhạc
của Su-be. Chỉ ít lâu sau, những tác phẩm âm nhạc của Su-be cũng được
giới yêu nhạc thành Viên mến mộ. Đây là một người có đầy tài năng trong số các
nhạc sĩ nổi tiếng ở thành Viên, được mệnh danh là ông vua của ca khúc. Phrăng
Su-be là nhạc sĩ mở đầu cho trường phái âm nhạc mới- chủ nghĩa Lãng mạn trong
âm nhạc.
Trong những tài năng lớn của nền âm nhạc thế giới, Su-be là nhạc sĩ có cuộc
sống rất ngắn ngủi, một năm sau cái chết của Bét-tô-ven, Phrăng Su-be cũng qua
đời, khi nhạc sĩ này mới chỉ 31 tuổi (1797-1828).
Bét-tô-ven từ trần ngày 26 tháng 3 năm 1827 tại Viên. Đám tang của
ông có hàng chục ngàn người đưa tiễn, âm nhạc của ông có hàng triệu người
ngưỡng mộ, những người biết nắm tay nhau đấu tranh với định mệnh, đấu tranh với
những bất công để vươn tới cuộc sống hạnh phúc.
Theo http://www.music.edu.vn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét