Viên ngọc quý của du lịch Vũng Tàu
1. Hòn Bà, viên ngọc trước mặt rồng.
Khi mô tả hình thế sơn thủy Vũng Tàu, sách Gia Định
thành thông chí của Trịnh Hoài Đức, viết đầu thế kỷ XIX, cho biết:
“Tục gọi là núi Gành Rái (tức núi Lớn núi Nhỏ), cách
phía đông trấn 243 dặm rưỡi. Phía bắc từ trong chằm lớn băng qua khe rạch, tụ họp
cát đá, chạy về hướng đông mà mọc ra, quanh vòng qua hướng tây, uốn lượn dáng
như con rồng xanh tắm biển, rồi nổi lên 3 ngọn núi đá đứng sững như chân đỉnh ở
giữa biển; dựng làm bãi neo cột nêu giữa biển, để chỉ rõ bờ bến cho thuyền nam
bắc qua lại và ngăn sóng lớn dậy cuộn suốt ngày. Đầu núi làm cửa phải cho Tắc
Ký (tức cửa Lấp, Phước Tỉnh), đuôi núi làm bình phong che ngoài cho Cần
Giờ, phía trong có vũng lớn làm chỗ cho ghe thuyền neo đậu nghỉ ngơi (tức
bãi Trước). Trên núi có suối nước ngọt phun ra, dưới có dân chài sinh sống, thật
là một cửa bể có phong cảnh đẹp nhất. Ở đầu gành thường có rái cá xuất hiện,
nên mới có tên là núi Gành Rái (Q.II, Sơn xuyên chí).
Sách Đại Nam nhất thống chí của Quốc sử quán
triều Nguyễn viết muộn hơn, nửa cuối thế kỷ XIX về núi Thát
Ky (tức núi Lớn núi Nhỏ Vũng Tàu), cũng cho biết:
“Núi Ghềnh Rái: Ở cách huyện Phước An 26 dặm về phía đông
nam, đầu ghềnh thường có giống rái biển xuất hiện, nên gọi tên thế. Núi
từ trong rừng phá phía bắc, vượt qua khe suối, nhóm họp đá cát, vươn ra phía
đông quanh lại phía tây, như hình con rồng xanh lượn theo biển. Có ba ngọn
núi đá đứng sững thành hình chân vạc, như trụ biển cắm giữa biển để tàu
thuyền phương nam phương bắc nhận rõ đường đi; ngăn cản sóng gió ào ào suốt
ngày; phía đầu núi là cửa ngõ bên hữu của Ngọc Tỉnh, phía cuối núi là bình
phong bên ngoài cửa Cần Giờ, trong có vũng lớn gọi là Vũng Tàu, để che chở
cho thuyền tàu đổ nghỉ. Trên núi có suối nước ngọt, chân núi tụ họp dân
chài, thật là chỗ cửa quan rất xung yếu. Ngoài biển có chỗ ranh giới đường
nước, gọi là Giáp nước; mùa gió nồm thì giáp nước dời về phía bắc, mùa gió
bấc thì giáp nước dời về phía nam, thuyền biển thuộc đường tránh trước thì
không xẩy ra tai nạn” (Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam nhất
thống chí, tập 5, NXB Thuận Hóa, Huế 1992, tr. 49-50).
Nếu núi Lớn núi Nhỏ Vũng Tàu liền một dãi là con rồng
xanh giữa biển như người xưa đã nhận thấy qua hai tài liệu trên thì Hòn
Bà bên mũi Nghinh Phong chính là viên ngọc trước mặt con rồng xanh ấy.
Theo thuật phong thủy, Hòn Bà chính là linh huyệt của thế đất.
2. Miếu thờ Thủy Long Thần Nữ.
Hòn Bà cách bờ chừng 180m, lúc triều cạn, có diện tích ước
khoảng 5000m2. Diện tích và khoảng cách trên là do chúng tôi ước tính trên bản
đồ không ảnh. Vì hiện nay Hòn Bà chưa có số các số đo chính thức của cơ
quan chức năng.
Trên một số bản đồ vẽ thời Pháp, chúng ta thấy Hòn Bà, được
ghi là Ile d' Archinard. Ile d' Archinard vốn là tên một viên tướng trong
quân đội viễn chinh Pháp. Thực ra, Hòn Bà đã được ngư dân Vũng Tàu gọi bằng tên
ấy từ rất sớm…
Trên Hòn Bà hiện có miếu thờ Bà Ngũ Hành, dân địa phương gọi
là miếu Hòn Bà. Ngoài ra, còn có các miếu nhỏ, phối tự, thờ Diêu Trì Phật
Mẫu, miếu Sơn Thần, miếu Thập Nhị Cô Hồn, tượng Phật Bà Quan Âm.
Tương truyền miếu Hòn Bà được xây dựng lần đầu từ năm
1832, để thờ Thủy Long Thần nữ. Ban đầu miếu chỉ là cái chòi tre lá. Dân làng
Thắng Tam đi đánh cá lên khấn nguyện thường gặp may, được nhiều tôm cá. Sau
này miếu Hòn Bà được tôn tạo nhiều lần, nhưng vẫn bằng tre lá. Sau trận lụt
lịch sử năm Thìn (1952), có thể vào khoảng năm 1953, miếu Hòn Bà được sửa chữa,
xây lại bằng vật liệu bền vững. Sự phối tự (Năm) Bà Ngũ Hành từ đối tượng thờ
duy nhất của miếu là Thủy Long Thần Nữ có lẽ mới được ngư dân Thắng Tam thực hiện
thời gian sau này.
Trong số hàng chục di sản văn hóa biển của Vũng Tàu, có lẽ
miếu Hòn Bà là di tích rất ít được biết đến. Nhiều người dân sống ở Vũng
Tàu đã mấy chục năm nhưng chưa một lần ra được Hòn Bà, dù nghe nói ngoài đó
thờ Thủy Long thần nữ rất linh thiêng. Đối với du khách điều đó còn khó
khăn hơn. Nếu đi thuyền, sóng lớn, sẽ rất khó ghé vì nhiều ghềnh đá, không
có bến đỗ. Nếu lội bộ thì phải am tường con nước lên xuống và phải biết
chọn thời điểm thích hợp để đến và rời khỏi Hòn Bà trước khi triều lên. Và
mỗi tháng cũng chỉ có ba bốn ngày như thế…
Chánh điện miếu Hòn Bà có các bàn thờ: Bài vị Ngũ Hành Linh
vị với hai bộ tượng Bà Ngũ Hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ, trong đó Bà Thủy
Long thần nữ ở vị trí trung tâm.
Bên phải bàn thờ Bà Ngũ Hành là bàn thờ Tiền hiền, trên có
bài vị Hồ Văn Khỏe (1971). Trên bàn thờ này còn có một tấm bảng nhỏ
ghi “Nguyễn Quang Minh tiền hiền khai hoang hòn Bà bãi Sau năm 1781”.
Bên trái bàn thờ Bà Ngũ Hành là bàn thờ Hậu hiền.
Phía trước bàn thờ Bà Ngũ Hành, là hai bàn thờ Tổ Cô (bên phải)
và Ông Chúa Sơn Lâm (bên trái).
Đối diện với bàn thờ Bà Ngũ Hành phía cuối chánh điện là
bàn thờ Thiên.
Mỗi năm miếu Hòn Bà cúng bốn lệ vào ngày Rằm. Tháng
Giêng, cúng lễ từ 5 giờ sáng đến 9 giờ sáng; tháng Tư và tháng Bảy từ 4 giờ
chiều đến 8 giờ tối; và tháng Mười từ 5 giờ sáng đến 9 giờ sáng-6 giờ sáng
ngày 16 tháng Mười lệ cúng Nghinh Bà về miếu Bà Ngũ Hành (khu di tích Đình
thần Thắng Tam). Lễ cúng miếu Hòn Bà không giống với miếu thờ Bà các nơi
khác. Do tọa lạc giữa biển nên lịch lễ cúng Bà đi theo con nước (từ tháng 9
đến tháng 3 năm sau đi vào buổi sáng; từ tháng 4 đến tháng 8 đi vào buổi
chiều).
3. Tôn tạo hòn Bà để tạo điểm nhấn mới cho du lịch Vũng
Tàu.
Miếu Hòn Bà là một di tích lịch sử văn hóa, chứa đựng yếu tố
văn hóa biển, phản ánh quá trình lao động, nghề nghiệp và đời sống văn hóa
tinh thần của cư dân Vũng Tàu. Hòn Bà cùng với cảnh quan mũi Nghinh Phong -
núi Nhỏ, bãi Vọng Nguyệt và bãi Sau tạo thành quần thể cảnh quan sơn thủy,
biển đảo đẹp nhất của Vũng Tàu.
Một vị trí có cảnh quan đẹp lại có cơ sở tín ngưỡng tiêu
biểu cho đời sống văn hóa tinh thần của ngư dân, với những yếu tố văn hóa
biển sinh động thực sự hấp dẫn đối với nhà quản lý và kinh doanh du lịch.
Cần tôn tạo miếu Hòn Bà, cải tạo cảnh quan và rất cần có
một chiếc cầu đi bộ ra hòn Bà không chỉ là mối quan tâm của lãnh đạo tỉnh,
những người làm công tác quản lý, kinh doanh du lịch và du khách mà cũng là
mong muốn của những người đại diện cho ngư dân quản lý di tích lịch sử văn
hóa Đình thần Thắng Tam.
Hòn Bà và miếu Hòn Bà là một cảnh quan du lịch hấp dẫn,
một địa chỉ tâm linh tiêu biểu cho văn hóa biển Vũng Tàu. Là viên ngọc trước
mặt con rồng xanh uốn lượn trên biển, hòn Bà chính là linh huyệt của thành
phố Vũng Tàu. Tôn tạo di tích danh thắng, xây dựng một chiếc cầu đi bộ ra
hòn Bà phù hợp với cảnh quan thiên nhiên, tương xứng với một thành phố mở,
năng động và hiện đại như Vũng Tàu không chỉ là mong muốn của nhiều người,
mà rất có thể sẽ tạo ra được điểm nhấn mới, góp phần thúc đẩy phát triển
du lịch Vũng Tàu…
15/5/2012
15/5/2012
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét