Nơi khúc Polonaise vẫn vang lên

Nơi khúc Polonaise vẫn vang lên

Ngôi làng thanh bình Zelazowa Wola ở phía tây của thủ đô Warsaw, nơi Chopin sinh ra vào năm 1810, là điểm đến dành cho mọi người yêu âm nhạc đồng thời là nơi người ta có thể tìm hiểu “bộ mặt cũ” của Ba Lan bên cạnh sự phát triển quá nhanh của thủ đô đất nước này.

Con đường đến Zelazowa Wola đi qua các dãy phố mua sắm nhộn nhịp mới được ồ ạt xây dựng lên với những Pizza Huts và đại lý Lacoste, qua những siêu thị khổng lồ đầy ứ những đồ nhập ngoại như pate gan Pháp và bánh mỳ Italia trên các quầy hàng, một đất nước Ba Lan cổ bắt đầu hiện ra.
Nơi đây những chú gà vẫn lăng xăng cào đất bên ngoài bãi thả, và những đàn bò điềm nhiên gặm cỏ trên khoảnh đất nhỏ gần vườn táo. Cánh đồng nối tiếp cánh đồng trên miền đất thấp Mazovian, khu vực đồng bằng ngoại vi Warsaw vẫn lưu giữ truyền thống trồng trọt của mình là trồng cải bắp và tỏi tây. Nhiều ngôi nhà của nông dân được xây bằng gạch thấp lè tè và thi thoảng là những căn nhà bằng gỗ truyền thống liền kề những khu vườn, nơi những cây thược dược, thục quỳ, cúc đủ màu sắc hồn nhiên đu đưa trong gió nhẹ.
Chỉ cần vài bước chân từ ngoài đường băng qua một khu vườn vuông vắn là đến căn nhà của nhạc sỹ thiên tài. Với bồn hoa thấp chạy dọc tường, trang viên hai tầng màu trắng có mái ngói rộng, hai cột đá trắng vững chãi ở phía cửa ra vào và ống khói ngoại cỡ. Ngôi nhà đã không có ai quản lý vào cuối những năm 1800 nhưng đã được phục hồi vào cuối thế kỷ 19. Lần nâng cấp gần đây nhất là vào năm 1994, bao gồm việc sơn tường và làm lại mái, đã đem lại cho trang viên một vẻ đẹp sáng ngời. 

Các căn phòng của trang viên đều rộng rãi với những khuôn cửa sổ rộng mở. Những món đồ chính của gia đình đều được lưu giữ lại – một chiếc đồng hồ của cha, một chiếc tủ com mốt, những chiếc ghế trang trí giản dị, bàn, tủ sách – tất cả đều theo phong cách của thời đại Chopin. Người ta thường đặc biệt chú ý đến chiếc đàn giraffe piano, nhạc cụ phổ biến của thế kỷ 19, kê ở sát tường. Trên tường là một bức tranh sơn dầu chép chân dung của Chopin cùng gia đình thay cho bức tranh gốc đã bị mất vào năm 1939, khi phát xít Đức xâm lược Ba Lan. Khách viếng thăm có thể đọc được bản sao những trang viết tay của Chopin thời thơ ấu, bao gồm cả những lời chúc mừng tới cha mẹ. Ở góc tường, nơi được tin là đã chứng kiến sự ra đời của Chopin, luôn đặt những bó hoa tươi. 

Vào thời hoàng kim của mình, khoảng cuối thế kỷ 18, trang viên là một phần trong khu điền trang rộng lớn của Bá tước Kacper Skarbek. Khi người thanh niên Pháp, Nicolas Chopin, tới đây vào năm 1802 để làm gia sư cho hai đứa trẻ nhà Skarbek, ông đã gặp một người em họ xa của gia tộc Skarbek, Justyna Krzyzanowska, vốn sống ở trang viên này. Họ cưới nhau vào năm 1806 và sống trọn vẹn cuộc đời ở Ba Lan. Con trai của họ, Frédéric Chopin, sinh vào năm 1810. Cuối năm đó cả gia đình đã chuyển tới sống ở Warsaw nhưng cậu bé vẫn thường có những kỳ nghỉ tại Zelazowa Wola. 

Trong buổi sáng lạnh lẽo nhưng trong trẻo, những chùm ánh nắng mỏng manh chiếu xuyên qua chiếc rèm cửa đăng ten bên cửa sổ, chiếu sáng cây đàn piano hiện đại độc nhất trong ngôi nhà, một chiếc đàn hiệu Kawai có hàng phím đen trắng bóng bẩy và một bình hoa hồng màu kem bên cạnh. Đây là thời điểm trước khi diễn ra buổi độc tấu của nghệ sỹ Jerzy Maciejewski, giảng viên của Học viện âm nhạc Chopin tại Warsaw với một chương trình gồm các khúc polonaise, mazurka, prelude và một scherzo của Chopin. Một số khán giả ngồi trên 22 chiếc ghế gấp trong phòng (để được ngồi trên chiếc ghế này, họ phải trả 7,70 USD). Còn hơn một trăm người khác ngồi trên những chiếc ghế dài kê ngoài vườn lắng nghe những giai điệu lãng mạn, tinh tế của âm nhạc Chopin vọng ra qua những cánh cửa sổ và cửa ra vào kiểu Pháp mở rộng. 

Hằng ngày, nhiều trẻ em sau khi vui đùa mệt nhoài, thoải mái nằm trên những chiếc ghế dài lắng nghe âm nhạc của Chopin trong khu vườn được chỉnh trang lại vào những năm 1930, với những rặng liễu già, những cây dẻ cao vút và những cây họ tùng bách xanh quanh năm chạy dọc theo con đường mòn, được trang điểm bằng những bông hoa dương xỉ và cây bụi. 

Lịch sử của trang viên gần gũi với lịch sử của Ba Lan, đất nước từng bị xóa bỏ khỏi bản đồ của châu Âu vào năm 1795, bị xâu xé bởi đế chế Phổ, Nga và Áo, và chỉ lập lại được độc lập vào sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. Chopin không bao giờ quên được những bước chân xâm lược của quân Nga tiến vào Warsaw năm 1831 và tàn sát cuộc khởi nghĩa tháng 11, đưa Ba Lan thành một quốc gia phụ thuộc. Vì thế, ông đã từng từ chối không trình diễn ở Nga. Nhưng trớ trêu thay, một người Nga, nhà soạn nhạc Mili Balakirev lại là ngưới cứu vãn nơi sinh quán của Chopin một cách nhiệt thành nhất. 

Balakirev đã tới Zelazowa Wola vào cuối thế kỷ 19 và nhận ra tình trạng vô chủ ở nơi đây. Ông đã thỉnh cầu với Chính phủ Nga giúp đỡ chỉnh trang lại trang viên và khởi động một chiến dịch quyên góp quỹ hỗ trợ kế hoạch này. Nhưng vào thời điểm đó, Chính phủ chỉ cho phép xây dựng tượng đài Chopin, một đài kỷ niệm với phù điêu trong khuôn viên khu vườn. Đến tận năm 1918, khi nền độc lập được thiết lập trở lại, người dân Ba Lan hưởng ứng việc thành lập quỹ mới trên phạm vi toàn quốc. Cuối cùng, trang viên đã được mua lại từ những người sở hữu cũ vào năm 1928. Sự khôi phục và sắp đặt của đồ nội thất, thảm, đồ chạm trổ, những bản khắc và nhạc cụ của thời kỳ đó được tiến hành vào những năm 1930. 

Trang viên mở cửa đón khách lần đầu tiên vào năm 1939, nhưng năm đó cũng là thời điểm quân đội Đức xâm lược Ba Lan khi bắt đầu Chiến tranh thế giới thứ hai. Sau chiến tranh, chính quyền mới đã phục hồi lại trang viên một lần nữa và mở cửa đón khách tham quan vào năm 1949, nhân dịp tưởng niệm 100 năm ngày mất của Chopin. Bốn năm sau, một tổ chức cá nhân mang tên Frédéric Chopin Society đã quản lý trang viên. Một đợt chỉnh trang nữa được tiến hành vào năm 1968 và sau sự kiện năm 1989, tiếp tục được sửa chữa vào năm 1994.

Chopin Society đã tổ chức những buổi hòa nhạc hằng tuần tại chính trang viên này, bắt đầu từ năm 1954. Các buổi hòa nhạc được duy trì ngay cả vào thời điểm khó khăn nhất của đất nước. Trung bình hằng tuần có khoảng 500 đến 2.000 khán giả, nhiều người trong số họ là người nước ngoài. Vào năm 1999, năm tưởng niệm 150 năm ngày mất của Chopin, số người tới đã tăng lên 3.300 mỗi tuần. 

Dẫu cho Chopin mất ở Paris và được chôn cất tại đó, trong nghĩa trang Père Lachaise, nhưng trái tim của Chopin, như di nguyện của ông, đã được chị gái của ông mang về Ba Lan và sau đó được đặt trong một cột trụ của nhà thờ đạo Cơ đốc thiêng liêng tại Warsaw trên quảng trường Krakowskie Pszedmiescie. Trên văn bia có khắc một câu trong Kinh Phúc âm thánh Matthew: “Ở đâu có báu vật của bạn thì trái tim của bạn ở đó”. Còn Viện bảo tàng Chopin, trong cung điện Ostrogski ở Ulica Okolnik là nơi lưu giữ nguyên gốc các tác phẩm, các bức thư, bản thảo của nhà soạn nhạc và chiếc đàn grand piano, nhạc cụ Chopin dùng để sáng tác đến cuối đời.

Thanh Nhàn (nhaccodien.info)