Nắng Thủy Tinh trong mắt Trịnh Công Sơn

Nắng Thủy Tinh trong mắt Trịnh Công Sơn  

Nắng Thủy Tinh, một tình khúc Trịnh Công Sơn sáng tác vào năm 1963, nghĩa là lúc nhạc sĩ này mới 24 tuổi. Con mắt thủy tinh trong suốt của người tuổi trẻ tài hoa nhìn thế giới thật khác hẳn so với cái nhìn của những cặp mắt mỏi mòn xưa cũ thường thấy.

Màu nắng hay là màu mắt em

Mùa thu mưa bay cho tay mềm

Chiều nghiêng nghiêng bóng nắng qua thềm

Rồi có hôm nào mây bay lên

Vạn vật chung quanh bỗng dưng bừng sáng. Trần gian bể khổ bỗng chốc tươi vui. Thế giới ảm đạm hóa thành sinh động bất ngờ.

Ngạc nhiên hoán đổi ánh nắng ngoài trời với ánh mắt tình nhân trong lòng, ngơ ngác gán ghép cái dịu dàng của bàn tay với cái mềm mại của mưa thu…, quả thật cái cách nhìn “nghiêng nghiêng qua thềm” nghệ sĩ ấy của Trịnh Công Sơn đã làm cho toàn cõi u ám ta bà trần tục nặng nề trong ta cũng biến thành làn mây trắng an bình và nhẹ nhõm bay lên.

Lùa nắng cho buồn vào tóc em

Bàn tay xanh xao đón ưu phiền

Ngày xưa sao lá thu không vàng

Và nắng chưa vào trong mắt em

Nắng đã làm đẹp đôi mắt em ở đoạn trên (màu nắng hay là màu mắt em), rồi nắng lại bất chợt làm buồn mái tóc em ở đoạn kế tiếp (lùa nắng cho buồn vào tóc em). Nói rằng buồn mà chẳng cảm thấy buồn. Chỉ thấy lấp lánh thêm một mái tóc reo vui trong nắng.

Mưa đã làm mềm bàn tay người bữa trước (mùa thu mưa bay cho tay mềm), rồi mưa có lẽ lại gây ưu phiền vì bàn tay xanh xao bữa hôm sau (bàn tay xanh xao đón ưu phiền). Nói rằng ưu phiền mà chẳng cảm thấy ưu phiền. Chỉ thấy lòng tuổi trẻ bâng quơ thắc mắc về những chiếc lá vàng thu vu vơ.

Nắng mưa, ấm lạnh, vui buồn…, tất cả đều trở thành những tố chất tự nhiên nuôi dưỡng tâm hồn tuổi trẻ hồn nhiên vô ngại.

Em qua công viên bước chân âm thầm

Ngoài kia gió mây về ngàn

Cỏ cây chợt lên màu nắng

Em qua công viên mắt em ngây tròn

Lung linh nắng thủy tinh vàng

Chợt hồn buồn dâng mênh mang

Tuổi trẻ suy tư trong sáng, tâm hồn chưa nhiễm độc lục trần, nên hân nhiên vui chơi giữa đời như người giác ngộ, thong dong tự tại một cách tự nhiên.

Người lớn càng “lớn khôn” càng nhiễm độc, tinh thần tù túng lùng bùng trong lý lẽ từ chương, sinh hoạt hằng ngày trì nặng theo tập quán hủ lậu, cho nên dễ thấy người lớn bận bịu tất bật, dai dẳng ray rứt không dứt, tham lam truyền tiếp tham lam, sân hận níu kéo sân hận, gây bất ổn cho chính mình và gây hệ lụy tới chung quanh.

Người tuổi trẻ thong dong đi qua công viên cuộc đời, tự nhiên vui chơi với mưa nắng cuộc đời, và tự nhiên buồn mênh mang với gió ngàn trong cõi trăm năm.

Tuổi trẻ nhìn cuộc đời thơ mộng, sống động, tin tưởng. Người lớn nhìn cuộc đời rối rắm, uể oải, hoang mang (mà cứ làm ra vẻ khôn ngoan chững chạc).

Có những người lớn suốt đời yên thân làm người lớn. Cũng có những người lớn ý thức thân tâm nô lệ mê muội này, tự giải cứu tâm hồn mình bằng cách hóa thân thành người tuổi trẻ, chu du vô ngại giữa hồng trần mà không bị nhiễm bẩn hồng trần, như trong một bài thơ mà Bùi Giáng xuất thần viết về những bước ngao du sống động giữa đời của Nguyễn Du: “Nam Hải Điếu Đồ, kỳ tâm tịch tĩnh, trụ vô ngại xứ, tâm du hư không nhi bao hàm vạn tượng, hằng hằng tham dự nhi vĩnh tuyệt hồng trần”.

Chiều đã đi vào vườn mắt em

Mùa thu qua tay đã bao lần

Ngàn cây thắp nến lên hai hàng

Để nắng đi vào trong mắt em

(Màu nắng bây giờ trong mắt em)

Tình yêu bắt đầu mật ngọt, là nhờ tình yêu xuất phát từ trái tim ngọt ngào vô ngại của người tuổi trẻ. Thiên nhiên bắt đầu mật ngọt, là nhờ thiên nhiên được ngắm nhìn từ đôi mắt vô ngại của người tuổi trẻ. Thế giới bắt đầu mật ngọt, là nhờ thế giới được chiêm ngưỡng bằng tâm hồn vắng lặng vô ngại, và rồi tái hiện lên bên trong vườn mắt thủy tinh của người tuổi trẻ.

Nguyễn Quang Thanh