Chiều chưa đi...

Chiều chưa đi...

Chiều chưa đi màn đêm rơi xuống/ Đâu đây buông lững lờ tiếng chuông/ Đôi cánh chim bâng khuâng rã rời/ Cùng mây xám về ngang lưng trời…”. Ấy là chiều đông, đích thực một buổi chiều đông. Một chiều đông kinh điển, vẹn toàn, đủ sắc đủ thanh mang cảm xúc Việt, thuần Việt. Mà phải ở quê chứ phố thì… không chắc. Phố giờ ồn ã lắm. Ầm ầm đua chen tốc độ, vội vàng hối hả ngược xuôi thì sao nghe nổi âm ba một tiếng chuông lững lờ buông, cũng như sao kịp nhìn ra một cánh chim bâng khuâng bay ngang trời cùng mây xám? Chắc chắn sẽ có người cãi: “Đêm đông” viết giữa Hà Thành… Vâng, giữa Hà Thành, không sai.

Ảnh: M. Nguyệt

Nhưng là một Hà Thành xưa, một Hà Thành cổ kính quê - phố - đồng - cư lặng lẽ yên bình những thập niên đầu thế kỷ hai mươi, không phải một Hà Thành đầu thế kỷ hăm mốt đầy hối hả. Đời người - cả một đời người - mải miết trôi theo chiều dài năm tháng, qua biết mấy mùa đông, nhưng liệu có bao giờ, có mấy ai, nhín chút thời gian, tĩnh trí, lắng lòng mà đối diện với một buổi chiều đông; liệu có ai còn đủ mộng, đủ mơ để nhập vào chiều đông mà cảm nhận đến tận cùng những thanh sắc của chiều đông? Và cũng thế, biết bao người chắc đã nghêu ngao không dưới trăm lần bài hát “Đêm đông”, nhưng những ca từ cứ lặng lẽ bay ngang kiếp người mà chẳng hề đọng lại chút dư âm. Cho đến một lần, phải, chỉ một lần bất chợt nhận ra, khi ta đang mỏi mệt, buồn phiền, tiếc nhớ, bâng khuâng một điều gì đó không tuổi không tên. Và một góc quán đìu hiu. Và một mình - chỉ một mình - trong ánh nhập nhoạng chiều đông, cái ánh chiều đúng như mô tả của người nhạc sĩ tài hoa: chiều chưa đi màn đêm rơi xuống…

Đúng, đêm rơi xuống, nhưng chiều thì chưa đi, thật sự chưa đi. Ấy đích thực là hai - trong - một. Cái hai - trong - một - có - một - không - hai làm nên diện mạo chiều đông. Và, lạ chưa, diện mạo chiều đông kia nào phải mới mẻ gì cho cam.

Nó vẫn hằng tồn tại, vẫn từ ngàn xưa lơ lửng với ngàn sau (Hồ Dzếnh), trôi ngang triệu triệu kiếp người mà sao chỉ Người Nhạc, Người Thơ mới nhận ra. Và đứa con nghệ thuật đến giờ nở nhụy khai hoa, cất tiếng khóc chào đời vào một buổi chiều - đêm đông. Cái buổi chiều đông có tiếng chuông chùa lững lờ buông rơi đánh động hồn người lữ thứ. Cái buổi chiều đông có tha nhân mắt dõi nhìn theo cánh chim trời cô đơn lạc giữa mây ngàn vời vợi. Rã rời và bâng khuâng. Là ta hay là chim, ấy - phải chăng - cũng thành câu hỏi lớn không lời đáp.

Mà… có cần chi lời đáp?. Bởi cái đáp án rốt ráo không bao giờ là ngôn ngữ. Đáp án ấy, tự thuở hoài thai, mẹ đã dạy ta rồi…

Y Nguyên 

Đêm đông - Khánh Ly