Hai truyện ngắn hay của Di Li trong "Tầng thứ nhất"

Hai truyện ngắn hay của
Di Li trong "Tầng thứ nhất"

Tầng thứ nhất (tập truyện ngắn, NXB Hội Nhà văn, 2007) bao gồm 16 truyện ngắn được xem là hay nhất và mới nhất của Di Li vào thời điểm bấy giờ. Và quả thực, truyện nào trong sách này cũng có cái để đọc, để ngẫm nghĩ bởi một lối viết khá mới mẻ về những đề tài mang đậm chất huyền hoặc, thậm chí là ma quái. Nói chung đó là những điều khó tin, khó gặp trong cuộc sống nhưng vẫn luôn tồn tại trong nhận thức của mỗi người. Vì thế mà đọc Tầng thứ nhất cứ thấy ngờ ngợ, như lạ lại như quen.
Tôi muốn nói về 2 truyện ngắn gây ấn tượng nhất với người đọc trong Tầng thứ nhất của Di Li.
Ở truyện ngắn đầu tiên được lấy làm nhan đề chung của tập truyện, Tầng thứ nhất, tác giả đã kể về cái chết của một người làm nghề viết báo. Nhà báo này do viết không đúng sự thật nên bị mắc bệnh ung thư chết và bị đày xuống tầng thứ nhất của địa ngục và bị trừng phạt bằng cách xiên một cái que sắt ngang miệng với mục đích là trị cho hết tội nói láo. Tuy nhiên, do nhiễm thói quen nói láo từ khi còn làm nghề viết báo, vị nhà báo này dù đã bị chết, bị đày xuống tầng thứ nhất của địa ngục vẫn tiếp tục nói láo. Và cứ mỗi lần anh ta nghĩ đến chuyện thêm mắm, thêm muối theo thói quen nghề nghiệp để cho ra một bài báo mới là cái que lại cựa quậy khiến anh ta đau nhói. Và anh ta nhận ra rằng, ở dưới địa ngục, ngay ở tầng thứ nhất thôi, đã không có chỗ cho thói quen nói dối và bịa đặt như ở trên trần gian. Truyện ngắn đã phê phán không thương tiếc tính cách thiếu trung thực đến mức đã trở thành thói quen của con người trong cuộc sống nói chung và trong nghề làm báo nói riêng.
Có thể nói, đã từ lâu lắm rồi, cái thật, thậm chí cái thật thà theo lí thuyết văn học phản ánh hiện thực vẫn đang chiếm lĩnh tâm trí các nhà văn Việt Nam khi cầm bút, như là một điều hiển nhiên không cần phải bàn cãi, bởi ai cũng cho rằng đó là cách viết đúng đắn nhất. Trong bối cảnh đó, những tìm tòi trong phong cách sáng tác cũng như trong nội dung của nữ nhà văn trẻ Di Li có thể xem là một sự khám phá trong sáng tạo văn học. Ở tập truyện này, Di Li đã thể hiện một cách phóng khoáng tư chất của một cây bút có năng khiếu viết chuyện ma quái, chuyện kinh dị.
Ám ảnh nhất, cuốn hút bạn đọc nhất trong tập truyện này phải kể đến chuyện Bức tranh và ngôi nhà cổ. Đây là một điển hình của truyện kinh dị mang tên Di Li. Câu chuyện bắt đầu từ một bức tranh lạ. Lạ từ xuất xứ đến hình thức, lạ từ chất liệu đến nội dung. Một bức tranh mà chủ nhân của nó tình cờ có được không phải mất tiền mua do tình cờ thấy trong ga ra của một người quen, người quen này nghĩ là đồ vứt đi nên cho không ông ta. Từ  khi mang bức tranh về, giá của nó tăng lên vùn vụt, ba nghìn, năm nghìn rồi mười lăm, hai mươi nghìn đô la Mĩ. Bất cứ nhà sưu tầm tranh nào nhìn thấy cũng đều trả giá cao để mua cho bằng được. Tuy nhiên có điều kì lạ là sau khi trở về nhà lấy tiền mua tranh, trên đường đi, tất cả đều gặp tai nạn giao thông, và cuối cùng thì ai cũng phải từ bỏ ‎ý định mua bức tranh ma quái ấy. Câu chuyện cứ thế cuốn hút người đọc đi hết từ bất ngờ này sang bất ngờ khác. Và kết thúc là một vụ án hình sự giết người đầy bí ẩn cách đó 10 năm được phát hiện. Cả hai nhân vật chính của câu chuyện, một đôi bạn vong niên, đã vượt qua nhiều cản trở, nhất là vượt qua nỗi sợ hãi của ma quái và hiểm nguy mang đầy tính hoang đường để tìm ra sự thật, giải thoát cho số phận của một cô gái đã bị giết trước đó 10 năm.
Cách hành văn của Di Li trong câu chuyện kinh dị này với một nhịp độ nhanh hơn bình thường: Cuộc tìm kiếm và thám hiểm căn hầm bí mật, các nhân vật chính phải đối phó với kẻ sát nhân xảo quyệt… Những lối đi sâu, cầu thang dốc và xoáy hình trôn ốc… Những pho tượng với những khuôn mặt nhăn nhúm, khổ sở với đôi mắt hoặc đang kinh hoàng, hoặc đang ai oán, là những chi tiết nghệ thuật được tác giả sử dụng rất có hiệu quả nhằm làm tăng tính tư tưởng chủ đề của tác phẩm.
Từ câu chuyện rùng rợn này, tác giả muốn nói lên một chân lí trong cuộc sống: Người ta có thể làm biến mất một cái tên, một con người, nhưng vĩnh viễn không thể làm biến mất một linh hồn. Linh hồn tồn tại vĩnh viễn trong đời sống xã hội con người.
Đọc tập truyện Tầng thứ nhất của Di Li, bạn sẽ thấy được sự biến ảo của một cây bút nữ rất độc đáo của văn học Việt Nam đương đại. Có những chuyện được viết với lối phê phán sắc sảo, được thể hiện bằng một ngôn ngữ hài hước, châm biếm những thói hư tật xấu trong xã hội; Có chuyện lại được viết với giọng văn hình sự, trinh thám, tạo nên một sức hấp dẫn, tò mò cho người đọc.
Đó là thành công lớn của Di Li qua tập truyện ngắn Tầng thứ nhất này.
19/8/2022
Hà Tùng Sơn
Theo https://vanvn.vn/