Sông Hồng mênh mông, hùng vĩ uốn chảy giữa thủ đô

Sông Hồng mênh mông, 

hùng vĩ uốn chảy giữa thủ đô

Tôi đã lên Lào Cai, ở bên bờ đúng cái quãng “nơi con sông Hồng chảy vào nước Việt” mà ngắm nhìn con sông vào một chiều thu lộng gió.

Cầu Long Biên vừa hùng vĩ, vừa mềm mại

Quãng sông chạy qua địa phận Lào Cai không thật quá hùng vĩ như khi xuôi chảy về phía Nam. Đứng bên này sông, theo con đường tuần tra biên giới bên phía Việt Nam bằng phẳng và rộng rãi, có thể nhìn rõ từng ngôi nhà, con đường bên kia biên giới, thậm chí có thể nhìn thấy bóng người và tiếng nói cười từ những ngôi nhà xây ngay sát bờ sông. 

Dấu ấn lịch sử và văn hóa của đất kinh kỳ 

Cái khoảng sông Hồng ở đoạn nhập quốc tịch Việt Nam luôn có một niềm xa vắng mênh mông như thế. Khó ai tưởng tượng rằng khi con sông xuôi xuống phía Nam, chảy qua 9 tỉnh thành là Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hưng Yên, Hà Nam, Thái Bình và Nam Định, sông đã mang bao phù sa trong lòng mình để làm nên sự trù phú cho cư dân nước Việt, góp phần hình thành nên một trong những nền văn minh quan trọng nhất của cư dân bản địa: văn minh lúa nước mà trung tâm của nó chính là đồng bằng sông Hồng.

Sông Hồng chảy qua nhiều tỉnh, thành nhưng có lẽ nơi con sông để lại dấu ấn lịch sử mạnh mẽ nhất chính là đoạn chảy qua địa phận Hà Nội. Tôi cho rằng khi Lý Công Uẩn ra đất Thăng Long lần đầu, ngài đã kinh lý đường thủy và lúc đó vùng đất này còn có tên là Đại La; và khi nhìn thấy cảnh bát ngát, rộng lớn của sông Hồng, những bãi phù sa  giàu có, những làng xóm đông đúc ven sông đã khiến nhà vua nhanh chóng đưa ra quyết định dời đô về Thăng Long.

Trong “Chiếu dời đô”, chính ông đã viết rằng vùng đất này: “Ở vào nơi trung tâm trời đất, được thế rồng cuộn hổ ngồi, chính giữa Nam Bắc Đông Tây, tiện nghi núi sông sau trước”. Cái ý “tiện nghi núi sông sau trước”  hẳn là nói đến sông Hồng, khi đó còn mang tên là Nhĩ Hà. Và sau này, khi Thăng Long đổi tên thành Hà Nội, chẳng phải cái tên đó đã bảo rằng đây là vùng đất nằm trong các con sông đó sao, và trong tất cả các con sông ở Hà Nội, sông Hồng chính là con sông lớn nhất, quan trọng nhất, mang dấu ấn lịch sử và văn hóa đặc sắc của đất kinh kỳ.

Trên đoạn sông Hồng chảy qua Hà Nội, ở bến Chương Dương (nay thuộc xã Chương Dương, huyện Thường Tín) chính là nơi Trần Quang Khải vào năm 1285 đã có một trận đánh lẫy lừng khiến giặc Nguyên Mông khiếp sợ, buộc chúng  phải rút chạy khỏi kinh thành Thăng Long. Và cũng chính trên con sông Hồng này, đoạn chảy qua khu vực nội thành, vào năm 1882, giặc Pháp đã bắn đại bác vào thành Hà Nội, chứng tích còn ghi trên mặt thành Cửa Bắc hai vết đạn lớn, lưu dấu một giai đoạn vừa đau thương vừa bi tráng trong lịch sử Hà Nội, Tổng đốc Hoàng Diệu đã tự vẫn để giữ trọn khí tiết.

Con đường thủy huyết mạch 

Sông Hồng ghi dấu những thăng trầm của lịch sử nhưng con sông cũng góp phần làm cho thành phố thủ đô thêm trù phú, thơ mộng. Sông Hồng là con đường thủy huyết mạch nằm trong tuyến giao thông quan trọng của Hà Nội và khu vực phía Bắc. Càng xuôi về phía Nam, sông Hồng càng mở rộng và có nhiều chi lưu thuận lợi cho giao thương đường thủy và mỗi cây cầu bắc qua sông cũng mang một nét nhấn của quá khứ và hiện tại.

Cầu Long Biên bắc qua sông Hồng nối bờ Bắc của Hà Nội với phía Đông. Cây cầu này vừa hùng vĩ vừa mềm mại như một con rồng sắt khổng lồ và ít ai để ý rằng Long Biên là cây cầu cổ nhất bắc qua sông Hồng và cũng là cây cầu duy nhất của thủ đô mà các phương tiện di chuyển theo hướng tay trái, do kiến trúc của cầu và luật lệ mà người Pháp để lại.

Một cây cầu cũng nổi tiếng không kém trên sông Hồng là cầu Thăng Long, cây cầu này một thời là niềm hãnh diện không chỉ của người dân Thủ đô mà của người dân cả nước. Và nếu đứng trên cầu Thăng Long nhìn xuống sẽ thấy một đoạn sông Hồng mênh mang, một bãi Chèm rộng lớn mà nhà thơ Huy Cận khi ngắm cảnh sông nước mênh mang đã không khỏi cầm lòng mà sáng tác bài thơ “Tràng Giang” nổi tiếng, nói về thân phận đời người, thân phận dòng sông.

Sông Hồng cũng chảy qua rất gần làng gốm Bát Tràng, một trong những ngôi làng lâu đời nổi tiếng của Hà Nội mà người dân nơi đây vẫn giữ được nghề truyền thống. Người dân của làng gốm cổ kính này đã từng dùng nước sông trong sinh hoạt và sản xuất, và con sông cũng chính là con đường chuyên chở những món hàng gốm của làng đi rất xa, rất xa.

Đan xen quá khứ và hiện tại 

Dọc theo sông Hồng, đoạn chảy qua huyện Đông Anh, có một quãng có một con đê rất đẹp bám sát lấy dòng sông. Ở đoạn đê ấy là triền cỏ xanh rì, ngày ngày vẫn thấy những em bé hoặc người lớn tuổi thả trâu ven đê và thỉnh thoảng lại nghe thấy tiếng sáo vi vút mà cứ tưởng rằng cái âm thanh dân dã, yên bình ấy đã bị lãng quên từ lâu lắm rồi giữa một thành phố ồn ào và náo nhiệt.

Cũng chính ở quãng đê ven sông Hồng ấy có một cây gạo cổ thụ nằm rất gần mép nước, cứ mỗi dạo tháng ba, hoa gạo lại đỏ ngây ngất như má một cô thiếu nữ được nghe lời tỏ tình đầu đời. Dưới dòng sông kia, mặc cho hoa gạo cứ đỏ đến chói lọi đến lóa mắt, những  con tàu, sà lan vẫn nổ máy ầm ì chở hàng chạy qua và một đôi trai gái đứng hôn nhau ngay dưới gốc cây gạo, những tiếng còi tàu hú lên như khích lệ, như thách thức…

Sông Hồng đoạn chảy qua khu trung tâm nội thành cũng mang nhiều dấu ấn khác xưa. Những khu phố nằm phía bên ngoài đê sông Hồng nhà cửa mọc lên san sát, cư dân đông đúc. Ở những huyện ngoại thành ngăn sông Hồng là những con đê bằng đất, phía nội thành là con đê bê tông để tiết kiệm diện tích và để chắc chắn hơn bảo vệ trái tim của cả nước.

Ngày xưa những bãi ven sông Hồng thưa vắng, buồn tẻ, giờ thì cư dân đông đúc, đâu đâu cũng thấy là nhà cao tầng, đường bê tông;  nhưng thỉnh thoảng có quãng, dòng sông cũng tách biệt ra một đoạn mà chỉ có riêng mình. Những bãi đá ven sông Hồng với um tùm cây cỏ và các loại hoa đã trở thành điểm vui chơi chụp ảnh hấp dẫn cho mọi người vào dịp cuối tuần, ngày lễ, đặc biệt thích hợp cho giới sinh viên, thanh niên khao khát tìm một không gian tự nhiên gần sông và cây cỏ giữa nội thành Hà Nội.

Những người ngại đi xa hoặc không có điều kiện khám phá những đoạn khác của sông Hồng thì có thể xuống dưới  chân cầu Long Biên mà đi dạo trên các bãi bồi. Trên một khoảng đất rộng lớn chỉ cách chợ Đồng Xuân, chợ Long Biên vài trăm mét đã thấy một khoảng xanh rì là chuối, là ngô, là rau cải,  rau sà lách, rau muống và những thứ rau theo mùa. Đứng trên cầu Long Biên nhìn xuống thấy con sông Hồng vừa hùng vĩ vừa thanh bình biết bao.

Tôi đã nghe nói đến nhiều về những dự án trên sông Hồng. Mong rằng một ngày nào đó sông Hồng đoạn chảy Hà Nội cũng chuyển mình mà giúp cho Thủ đô ngày càng đẹp giàu như sông Hàn chảy qua Seoul của Hàn Quốc, sông Seine chảy qua Paris của nước Pháp hay sông Hoàng Phố chảy qua Thượng Hải của Trung Quốc… Sông Hồng có đủ niềm tự hào lịch sử, sự hùng vĩ và  giàu có của mình để góp phần biến Thủ đô trở thành một trong những thành phố hiện đại, văn minh bậc nhất của nước Việt.

Uông Triều

Theo http://thoibao.today/