Những mùa thu qua trong thơ, nhạc

Những mùa thu qua trong thơ, nhạc 

Bóng dáng Thu đang rón rén đến đâu đó trong từng cơn gió se lạnh mỗi sớm mai, khí hậu cũng dường như thấp hẳn xuống. Cali bây giờ đã là cuối mùa Hạ. Thỉnh thoảng, trên không trung mênh mang những làn mây xám che mờ khuất tia nắng mặt trời, bầu trời âm u mờ tối như gần hơn, thấp hơn. Điểm thêm vài chiếc lá vàng lìa cành đang bay bay chao liệng trong gió, gợi cho ta cảm giác mùa Thu đang đến gần, thật gần…

Len lén như hình Thu chớm sang,

Bên thềm thoáng rụng xác lá vàng…

Sương mai lóng lánh trên cành đọng,

Chim chuyền cành cất giọng hót vang…

Nhè nhẹ gió vờn quanh khóm cây,

Bềnh bồng mây xám ngập ngừng bay…

Nắng Hạ chưa đi, chừng lưu luyến,

Gió Thu chợt đến, rủ hồn say... 

(Thu Tâm)

Khi trời đất thay màu trên vạn vật. tạo nên những thảm tranh thiên nhiên lộng lẫy làm say đắm mắt nhìn. Khi bầu trời trong xanh ngăn ngắt có đàn bướm rủ nhau về chao lượn trên những khóm hoa tươi, và khi có lác đác chiếc lá vàng chao nghiêng trên khắp nẻo... 

Để rồi Thu tự lúc nào đã quyến rũ tâm hồn thi nhân, nhạc sĩ. Bối cảnh lãng mạn của mùa Thu đã cho ra đời  những vần thơ, lời nhạc ca ngợi về mùa Thu tuyệt diệu. Mùa Thu, mùa gợi yêu thương gợi mơ mộng, mùa của hẹn thề, mùa của hợp tan…

Thu Quyến rũ  

Đoàn Chuẩn - Từ Linh - Ngọc Bảo 

Anh mong chờ mùa Thu

Trời đất kia ngả màu xanh lơ

Đàn bướm kia cười vui trên muôn hoa

Bên những bông hồng đẹp xinh.

Anh mong chờ mùa Thu.

Dìu thế nhân vào chốn thiên thai.

Và cánh chim ngập ngừng không muốn bay

Mùa Thu quyến rũ anh rồi... 

(Đoàn Chuẩn - Từ Linh)

Còn gì đẹp hơn bức tranh thơ mộng của cánh rừng dưới ánh trăng, từng chiếc từng chiếc lá vàng rơi… có đôi tình nhân hạnh phúc ngồi bên nhau cùng ngắm trăng và lắng nghe tiếng thời gian trôi dưới  bước chân đàn nai khua trên đám lá khô xào xạc.

Em không nghe mùa Thu

Lá Thu rơi xào xạc

Con nai vàng ngơ ngác

Đạp trên lá vàng khô  

(Lưu Trọng Lư)           

Từ ý thơ đó, năm 1972 nhạc sĩ Ngô Thụy Miên cho ra đời một ca khúc tuyệt vời để đời:

Mùa Thu Cho Em 

Ngô Thụy Miên - Lệ Thu

Em có nghe mùa Thu mưa giăng lá đổ.

Em có nghe Nai vàng hát khúc yêu đương.

Và em có nghe khi mùa Thu tới,

Mang ái ân mang tình yêu tới,

Em có nghe, nghe hồn Thu nói:

Mình yêu nhau nhé...                           

Hay những nốt nhạc lạ trong sáng tác của nhạc sĩ Lam Phương khi ông rung động trước một bóng hồng, tình yêu với những ước muốn lãng mạn trẻ trung trên xứ Paris tình nồng.

Mùa Thu Yêu Đương 

Lam Phương - Thanh Hà

Anh muốn đôi ta mãi như người tình…

Vui đời hẹn hò khi bên dòng suối

Nửa đêm thanh vắng dìu đến công viên

Đôi trẻ lạc loài  trên xác lá vàng

Mùa Thu yêu đương...

Và đây, tiếng lòng của cô nữ sinh Trưng Vương trong mùa lá Thu bay bay... mùa tựu trường chợt nghe bâng khuâng khi thấy vắng người xưa...

Nhạc sĩ Nam Lộc đã ghi lại những xao xuyến thuở học trò qua bài thơ của thi sĩ Nguyễn Thị Lệ Thanh:

Trưng Vương Khung Cửa  Mùa Thu 

 Nam Lộc - Ngọc Lan

Tim em chưa nghe rung qua một lần.

Làn môi em chưa hôn ai cho thật gần

Tình trần mong manh

Như lá me xanh, ngơ ngác rơi nhanh...

Nắng vấn vương nhẹ gót chân,

Mùa Thu đã qua một lần

Chợt nghe bâng khuâng, lá rơi đầy sân...

Phạm Anh Dũng cũng nồng nàn không kém với mùa Thu. Hãy lắng nghe tiếng gọi thiết tha của ông hợp cùng giọng hát trầm ấm điêu luyện của ca sĩ Duy Trác:

Gọi Mùa Thu Mơ

 Phạm Anh Dũng - Duy Trác

Anh gọi mùa Thu mơ

Một sớm Thu sương mờ

Nai vàng đạp trên lá

Bước từng bước xa xa ...

Anh gọi mùa Thu mơ

Trời sớm sông không bờ

Lá vàng rơi lác đác

Dịu dàng cơn gió mơ...

Một rừng Thu với bát ngát sắc màu lộng lẫy, nhưng sao chỉ có mỗi màu vàng là các thi nhân và nhạc sĩ hay nhắc tới? Có phải chăng hình ảnh chiếc lá vàng lìa cành nói lên sự chia ly nên dễ gợi lòng thương cảm?

Trong lần lang thang ngắm từng chiếc lá thu vàng rơi khi hoàng hôn đang buông xuống. Tôi cảm nhận được một mùa Thu thật đầy đủ, đẹp não nùng tràn đầy cảm xúc. Nhìn bóng lá chao lượn nghiêng ngả trong làn gió nhẹ ,vàng rợp cả một trời không, xao xác dưới mặt đất khi bàn chân ai dẫm phải. Lòng chợt bâng khuâng như thương như tiếc nuối...

Cung Tiến  đã nói hết hộ tâm tư tôi trong:

Thu vàng 

Cung Tiến - Hồng Nhung

Chiều hôm qua lang thang trên đường

Hoàng hôn xuống  chiều thắm muôn hương

Chiều hôm qua mình tôi bâng khuâng

Có mùa Thu về tơ vàng vương vương...,

Và đây Mùa Thu Paris của thi sĩ Cung Trầm Tưởng. Nhà thơ kể chuyện tình mùa Thu với nàng kiều nữ tóc nâu bên vườn Luxemburg. Nhạc sĩ Phạm Duy đã đưa những nốt nhạc vào làm cho bài thơ  thêm  rộn ràng say đắm:

  

Mùa Thu Paris  

Phạm Duy - Sĩ Phú

Mùa Thu Paris, trời buốt ra đi.

Hẹn em quán nhỏ, Hẹn em quán nhỏ, 

Rượu rưng rưng ly đỏ tràn trề.

Mùa Thu đêm mưa phố cũ hè xưa.

Công viên lá đổ, Công viên lá đổ .

Chờ mong em gắng khổ từng giờ... 

(Cung Trầm Tưởng)

Người ta bảo màu tím là màu thủy chung son sắt, màu nói lên nỗi nhớ nhung chờ đợi. Người con gái ngây thơ mơ mộng rất yêu màu áo tím, chiếc áo dài thướt tha trong từng chiều Thu. Chưa kịp mơ ước dài lâu bên người tình,  người sợ màu tím là màu buồn chia cách nên nàng phải lìa bỏ. Nhưng cũng không níu giữ được chân kẻ ra đi, bây giờ màu tím chỉ còn là màu buồn tủi tiếc nuối.
Nhạc sĩ Hoàng Trọng đã diễn đạt sâu sắc trong:

Ngàn Thu Áo Tím 

 Hoàng Trọng - Hiền Thục

Ngày xưa xa xôi em rất yêu màu tím
Ngày xưa vô tư em sống trong chìu mến
Chiều xuống áo tím thường thướt tha
Bước trên đường gấm hoa, ngắm mây chiều lướt xa.
Từ khi yêu anh anh bắt xa màu tím
Sầu thương cho em mơ ước chưa kịp đến,
Trời đã rét mướt cùng gió mưa
Khóc anh chiều tiễn đưa
Thế thôi tàn giấc mơ... 

(Hoàng Trọng)

Và trong lòng Nhạc sĩ trẻ tuổi tài hoa Đặng Thế Phong, trong tiếng mưa Thu rơi ông chỉ thấy một cảnh u buồn thê thiết. Dù mới hơn hai mươi tuổi, ông đã cảm nhận được nỗi sầu thương và viết lên những lời than thở như tiếng mưa núc nở trong đêm....

Giọt Mưa Thu

 Đặng Thế Phong - Ánh Tuyết

Ngoài hiên giọt mưa Thu thánh thót rơi,

Trời lắng u buồn mây hắt hiu ngừng trôi.

Nghe gió thoảng mơ hồ trong mưa Thu

Ai khóc ai than hờ

Vài con chim non chim  chíp kêu trên cành

Như nhủ trời xanh...

Gió ngừng đi, mưa buồn chi

Cho cõi lòng lâm ly... 

(Đặng Thế Phong)

Có những người thấy mùa Thu thật trữ tình, thật lãng mạn, thật dễ thương. Bởi họ đang được cùng người yêu tay nắm tay đi trên con đường hạnh phúc. Mùa Thu lúc này đối với họ là cả chuỗi ngày dài thơ mộng, đáng yêu. Nhưng đến khi tình yêu đã vỗ cánh ra đi thì mùa Thu lại là nỗi đớn đau dằn vặt khó quên, mỗi khi Thu theo gió heo may ghé qua  cuộc đời gợi nỗi nhớ dâng cao... 

Từ Công Phụng cũng thổn thức khi nhận ra Thu đang về cùng lúc nói lời chia tay với người yêu. Bài hát với lời nhẹ nhàng tha thiết gởi gấm cả tâm tình u uẩn:

Mùa Thu Mây Ngàn

Từ Công Phụng - Tuấn  Ngọc - Thái Hiền  

Chiều nay có mùa Thu đi về,   

Buồn vương mây ngàn giăng khắp lối 

Mùa Thu bơ vơ đến bên trời

Ru tóc em suối nguồn...

Gọi hồn trong gió Thu buồn 

Ngày mai chúng mình xa nhau rồi

Cầm tay em nhìn sao không nói. 

(Từ Công Phụng)

Và mùa Thu trong bài thơ nổi tiếng của TTKH xa xưa: Hai Sắc Hoa Tigôn, đã làm biết bao người nghẹn ngào thương cảm cũng như tốn biết bao giấy mực khi cố công tìm kiếm người sáng tác. Suốt một thời gian dài vẫn là một bí ẩn gói ghém trong bốn chữ viết tắt: TTKH

Một  mùa Thu trước, mỗi hoàng hôn

Nhặt cánh hoa rơi chẳng thấy buồn.

Nhuộm ánh nắng tà trên mái tóc,

Tôi chờ người đến với yêu đương…

Người ấy thường hay ngắm lạnh lùng

Giải đường xa vút bóng chiều phong

Và phương trời thẳm mờ sương cát

Tay vít giây hoa trắng chạnh lòng...

Nhạc sĩ Võ Tá Hân đã đồng cảm và phổ thành ca khúc:

Hai Sắc Hoa Tigon - 

Võ Tá Hân - Thùy Dương

Nhạc sĩ Phạm Trọng Cầu diễn tả nỗi ray rứt trong tình yêu khi một người đã rời khỏi. Tất cả từ tâm hồn đến vạn vật đều chơi vơi trống vắng, Và tưởng chừng như mùa Thu không bao giờ còn trở lại nữa, vì đời đã thiếu bóng em.

Mùa Thu Không Trở Lại

Phạm Trọng Cầu - Duy Trác

Em ra đi mùa Thu,

Mùa Thu không trở lại.

Đếm lá úa mùa Thu,

Đo sầu ngập tim tôi…

(Mùa Thu Không Trở Lại - Phạm Trọng Cầu)

Mùa Thu sầu úa vì  tình đã chết, người ra đi đã quên mất mùa Thu xưa mặn nồng chỉ còn người ở lại ôm niềm cô đơn tiếc nuối mỗi Thu về.

Nhạc sĩ trẻ Tùng Giang và Nam Lộc cùng sáng tác chung trong nhạc phẩm:

Bây Giờ Là Mùa Thu 

Bây giờ là mùa Thu

Chiều vẳng khói sương mù

Hàng cây khô sầu úa

Hiu hắt đứng trong mưa

Mưa như lệ tình xưa

Lệ thấm mãi cho vừa.

Lệ thương hoa phượng rũ

Em có nghe mùa Thu... 

(Tùng Giang - Nam Lộc)

Nhạc sĩ Lam Phương cũng khơi dậy tâm tình kẻ bị mất tình yêu, so sánh nỗi buồn qua số lượng những vì sao và hàng hàng lớp lớp  lá vàng trong rừng vắng. Nỗi đau càng thấm thía hơn trong trời chiều Thu nhạt nắng, những kỷ niệm mặn nồng lại tràn dâng sống lại. Khối tình nặng trĩu trong lòng khó làm sao vơi bớt, nên trong mắt bây giờ chỉ thấy cả bầu trời Thu một màu sầu úa mênh mông...

Thu Sầu 

Lam Phương - Ngọc Lan

Mùa Thu thưa nắng gió mang niềm nhớ,   

Trời chiều man mác buồn nát con tim…

Lệ tình đẫm ướt tà áo trinh nguyên

Kỷ niệm êm đềm còn in trên giấy...

(Thu Sầu - Lam Phương)

Và đây một Phạm Duy với nỗi tuyệt vọng não nề. Mùa Thu sẽ chẳng còn nữa khi không còn người yêu cùng ta sóng bước.

Bài thơ mang tên L' Adieu  của thi sĩ Guillaume Apollinaire, được PD phổ thành ca khúc "Mùa Thu Chết" tuyệt vời  từ năm 1965 cho tới ngày nay vẫn còn được ghi nhớ trong lòng những người yêu nhạc.

Mùa Thu Chết 

Phạm Duy - Lệ Thu

Ta ngắt đi một cụm hoa Thạch Thảo

Em nhớ cho mùa Thu đã chết rồi.

Mùa  Thu đã chết, em nhớ cho

Mùa Thu đã chết, em nhớ cho.

Mùa Thu đã chết, đã chết rồi em nhớ cho, em nhớ cho

Em nhớ cho, đôi chúng ta sẽ chẳng còn nhìn nhau nữa

Trên cõi đời này, trên cõi đời này.

Từ đây mãi mãi không thấy nhau...

(Mùa Thu Chết - Phạm Duy)

Trịnh Công Sơn đếm từng mùa Thu qua đi trong nỗi cô đơn, ngay cả ánh nắng cũng mang một màu sầu thảm! Ngày từng ngày lịm chết dưới Thu vàng... 

Nhìn Những Mùa Thu Đi 

Trịnh Công Sơn - Khánh Ly

Nhìn những mùa Thu đi,

Anh nghe sầu lên trong nắng… 

Và lá rụng ngoài song.

Nghe tên mình vào quên lãng.

Nghe tháng ngày chết trong Thu vàng...

(Nhìn Những Mùa Thu Đi - Trịnh Công Sơn)

Đoàn Chuẩn - Từ Linh cùng cho ra một tác phẩm khó phai nhạt trong lòng người thưởng thức. Ngậm ngùi nhìn người yêu lên xe hoa nhà người ta khi Thu về có lá rơi tứ phía tưởng chừng như giọt nước mắt chia ly, lời trách móc nhẹ nhàng...

Lá Đổ Muôn Chiều

Đoàn Chuẩn - Từ Linh - Lệ Thu

Thu đi cho lá vàng bay, lá rơi cho đám cưới về.

Ngày mai người em nhỏ bé

Ngồi trong thuyền hoa, tình duyên đành dứt.

Có những đêm về sáng,

Đời sao buồn chi mấy cố  nhân ơi!…

Đã vội chi men rượu nhấp đôi môi...

(Lá Đổ Muôn Chiều - Đoàn Chuẩn - Từ Linh)

Kể làm sao cho hết những mối tình buồn, vui đến và đi trong từng mùa Thu. Và còn rất nhiều rất nhiều bài thơ, bài hát ca tụng nhan sắc của mùa Thu. Phải chăng cảnh sắc vừa nên thơ vừa ảm đạm của mùa Thu đã ảnh hưởng đến tâm hồn người, nên thường có những mối tình được nảy nở cũng như có nhiều cuộc chia ly đầy nước mắt trong mùa này nhiều hơn các mùa khác. Hoặc sự chia ly xảy ra quá nhiều trong thời gian những tháng ngày này nên mùa Thu trở nên buồn và đáng nhớ?  

Mỗi người trong chúng ta chào đón mùa Thu đến với một tâm trạng khác nhau. Riêng tôi, cứ mỗi lần Thu đến, lòng lại chợt nao nao vẩn vơ những nỗi buồn, nỗi nhớ xa xăm…. Hồn Thu như thấm đậm trong tâm tư, trong từng luồng suy nghĩ, gió Thu như buốt xoáy hơn từng thoáng ngậm ngùi nuối tiếc. Thu đến rồi Thu đi, vẫn thế, luôn để lại một chút gì đó lãng đãng trong không gian cho hồn chập chùng nỗi nhớ. Kỷ niệm thì có quá nhiều để không còn muốn nhớ, nhưng vẫn còn đó không phai mờ trong tim. Lòng tôi luôn bâng khuâng trong từng chiều buồn lành lạnh hơi gió heo may…

Mùa Thu của Năm Tháng và mùa Thu của Kiếp Người, đều có chút gì đó khiến lòng tôi man mác liên tưởng, lại càng nhớ nhung thương quý hơn những gì trong kỷ niệm… Tôi yêu mùa Thu não nùng đẹp, yêu cả những bài thơ và từng bản nhạc đã được nghe qua, rung động trước đôi tình nhân vai kề vai trong nắng Thu và thương cảm lây cho những mối tình tan vỡ trong Thu. Thu đã là đề tài muôn thuở của những thi, nhạc sĩ, từ đó làm giàu cho kho tàng văn chương và âm nhạc VN, cũng khiến thổn thức bao nhiêu tâm hồn và đã một số không nhỏ trong những tác phẩm đó đã bất tử với thời gian.

Trong khuôn khổ hạn hẹp, tôi chỉ ghép nhặt đưa lên một ít nhạc phẩm tượng trưng về mùa Thu của một số tác giả tiền chiến mà tôi đã từng yêu thích, cũng như tiêu biểu một ít sáng tác của vài tác giả thời tôi còn đi học.

Đời người rồi cũng đến một ngày rời bỏ tất cả như chiếc là vàng lìa cây, có hợp và có tan là lẽ tự nhiên của tạo hóa. Và mùa Thu cũng do tạo hóa sắp đặt để mỗi năm lại rực rỡ quay về, héo tàn ra đi, suốt bao đời làm rạo rực trái tim thi nhân, bừng tỉnh những nốt nhạc...

 Thu 2013

Thu Tâm

Theo http://khoitim.blogspot.com/