Gửi hương cho gió
Lời thơ
vào tập Gửi hương
Ngứa cổ hát chơi.
Khi gió sớm vào reo um khóm lá,
Khi trăng khuya lên ủ mộng xanh trời.
Chim ngậm suối đậu trên cành bịn rịn,
Kêu tự nhiên, nào biết bởi sao ca.
Tiếng to nhỏ chẳng xui chùm trái chín;
Khúc huy hoàng không giúp nở bông hoa.
Hát vô ích, thế mà chim vỡ cổ,
Héo tim xanh cho quá độ tài tình.
Ca ánh sáng bao lần dây máu đỏ,
Rồi một ngày sa rụng giữa bình minh.
Tôi réo rắt, chẳng qua trời bắt vậy
Chiếc thuyền lòng, nước đẩy phải trôi theo.
Gió đã thổi, cho nên buồn phải dậy;
Hồn vu vơ, tội ấy ở mây đèo!
Nghiệp tài tử nghìn xưa đông lắm chắc;
Chúng tôi hùn làm một kiếp đa duyên
Cảm nếp trán của người lo sáu khắc,
Thương năm canh nước mắt những ai phiền.
Nghề lựa chữ, thôi một trò trẻ nhỏ!
Dăm câu vui đắp đối với câu sầu;
Sương với bóng, không có gì tỏ rõ;
Xin đừng cười! đời có nghĩa chi đâu?
Tiếng tôi hát chẳng làm ai tươi nở,
Nhưng sách nầy, tôi để cả trái tim;
Giở cho khéo, kẻo lòng tôi động vỡ,
Hồn người tình mỏng lắm, xếp cho êm!
Nắng cũ phai rồi, lòng tôi vẫn cất
Một chiều ong vàng đẹp sắc năm mây.
Xuân vội bước, nhưng mà hương chẳng mất:
Tôi với tay giam giữ ở trong nầy.
Nếu trang giấy có động mình tuyết bạch,
Ấy là tôi dào dạt với âm thanh.
Hồn thắc mắc vẫn đi về với sách,
Dưới tay ai xem lại nỗi lòng mình.
Vâng, đáng lẽ làm xong tôi giữ lấy;
Vui gì đâu mà đưa đẩy dương tranh.
Nhưng, cũng lạ! nỗi tình đau khổ ấy,
Ðể riêng tây, như có chỗ không đành.
Thôi thì đó, nói cùng nhau cho thỏa,
Ai có thương thì tôi cũng cảm ơn,
Ai có ghét, tôi cũng cười khuây khỏa,
Lỗi vì tôi, tôi đâu dám giận hờn.
Nhưng nghĩ lại: sống vẫn là hơn chết;
Gần hơn xa, yêu mến ngọt ngào thay!
Nên, thú thật, tôi mong nhiều kẻ biết
Xem nhiều thơ và nhớ lại nhiều ngày.
Và nghĩ ngợi: "Ai mà ai oán thế!
Ở nơi đâu mà giọng nói tiêu tao!"
Thưa, một kiếp ai không từng nhỏ lệ?
Ta cùng buồn: mơn trớn vuốt ve nao!
Và hãy yêu tôi, một giờ cũng đủ,
Một giây cũng cam, một chút cũng đành;
Khổ tôi hát, loài người xin chớ phụ!
Cô hay dịu dàng; chầm chậm, thưa anh!
Thơ tôi đó, gió lùa đem tỏa khắp!
Và lòng tôi, mời mọc bạn chia nhau.
Trông thấy nghìn môi rượu mùa ăm ắp,
Tôi sẽ vui được có tấm lòng sầu.
Tôi là con chim đến từ núi lạ,
Ngửa cổ hát chơi;
Hãy nghe lấy. Còn như sao rỉ rả,
Hỏi làm chi! Tôi không biết trả lời.
Nguyệt cầm
Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần.
Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm!
Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân.
Mây vắng, trời trong, đêm thủy tinh;
Lung linh bóng sáng bỗng rung mình
Vì nghe nương tử trong câu hát
Đã chết đêm rằm theo nước xanh.
Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời,
Đàn ghê như nước, lạnh, trời ơi...
Long lanh tiếng sỏi vang vang hận:
Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người...
Bốn bề ánh nhạc: biển pha lê.
Chiếc đảo hồn tôi rợn bốn bề
Sương bạc làm thinh, khuya nín thở
Nghe sầu âm nhạc đến sao Khuê.
Bài thơ đăng trên báo Ngày nay, đã được nhạc sĩ Cung Tiến phổ nhạc thành
bài hát cùng tên.
Xuân Diệu chịu ảnh hưởng sâu sắc trường phái thơ tương trưng Pháp, trước hết là
Baudelaire. Bài này là trường hợp thể hiện tuyệt vời quan niệm về sự tương giao
giữa các giác quan của Baudelaire (Correspondances): tiếng nhạc, ánh sáng và
hơi lạnh - thính giác, thị giác và xúc giác, ba giác quan đều bén nhọn
"tương giao" với nhau, diễn tả những rung cảm, đúng ra, những run rẩy
của "Chiếc đảo hồn tôi rợn bốn bề".
Buồn
trăng
Thương ai không biết, đứng buồn trăng.
Huy hoàng trăng rộng, nguy nga gió,
Xanh biếc trời cao, bạc đất bằng.
Mây trắng ngang hàng tự thuở xưa,
Bao giờ viễn vọng đến bây giờ.
Sao vàng lẻ một, trăng riêng chiếc;
Đêm ngọc tê ngời men với tơ...
Khắp biển trời xanh, chẳng bến trời,
Mắt tìm thêm rợn ánh khơi vơi.
Trăng ngà lặng lẽ như buông tuyết,
Trong suốt không gian, tịch mịch đời.
Gió nọ mà bay lên nguyệt kia,
Thêm đem sương lạnh xuống đầm đìa.
Ngẩng đầu ngắm mãi chưa xong nhớ,
Hoa bưởi thơm rồi: đêm đã khuya.
Báo Ngày nay.
Lời kỹ nữ
Vội vàng chi, trăng sáng quá, khách ơi.
Đêm nay rằm: yến tiệc sáng trên trời;
Khách không ở, lòng em cô độc quá.
Khách ngồi lại cùng em! Đây gối lả,
Tay em đây, mời khách ngả đầu say;
Đây rượu nồng. Và hồn của em đây,
Em cung kính đặt dưới chân hoàng tử.
Chớ đạp hồn em!
Trăng
về viễn xứ
Đi khoan thai trên ngự đỉnh trời tròn;
Gió theo trăng từ biển thổi qua non;
Buồn theo gió lan xa từng thoáng rợn.
Lòng kỹ nữ cũng sầu như biển lớn,
Chớ để riêng em phải gặp lòng em;
Tay ái ân du khách hãy làm rèm,
Tóc xanh tốt em xin nguyền dệt võng.
Đẩy hộ hồn em triền miên trên sóng,
Trôi phiêu lưu không vọng bến hay gành;
Vì mình em không được quấn chân anh,
Tóc không phải những dây tình vướng víu.
Em sợ lắm. Giá băng tràn mọi nẻo,
Trời đầy trăng lạnh lẽo suốt xương da.
Người giai nhân: bến đợi dưới cây già;
Tình du khách: thuyền qua không buộc chặt. (1)
Lời kỹ nữ đã vỡ vì nước mắt,
Cuộc yêu đương gay gắt vì làng chơi.
Người viễn du lòng bận nhớ xa khơi,
Gỡ tay vướng để theo lời gió nước.
Xao xác tiếng gà. Trăng ngà lạnh buốt.
Mắt run mờ, kỹ nữ thấy sông trôi.
Du khách đi.
- Du khách đã đi rồi.
Hà Nội, 1939
Báo Ngày nay.
Gửi
hương cho gió
Đem gửi hương cho gió phũ phàng!
Mất một đời thơm trong kẽ núi,
Không người du tử đến nhằm hang!
Hoa ngỡ đem hương gửi gió kiều,
Là truyền tin thắm gọi tình yêu.
Song le hoa đợi càng thêm tủi:
Gió mặc hồn hương nhạt với chiều.
Tản mác phương ngàn lạc gió câm,
Dưới rừng hương đẹp chẳng tri âm;
Tên rừng hoa đẹp rơi trên đá,
Lặng lẽ hoàng hôn phủ bước thầm.
Tình yêu muôn thủa vẫn là hương;
Biết mấy dòng thơm mở giữa đường,
Đã mất tình yêu trong gió rủi,
Không người thấu rõ đến nguồn thương!
Thiên hạ vô tình nhận ước mơ,
Nhận rồi không hiểu mộng và thơ...
Người si muôn kiếp là hoa núi,
Uổng nhuỵ lòng tươi tặng khách hờ!
Bài thứ
năm
Hồn nào ai bỏ giữa trăng không?
Bãi xa cũng muốn làm sa mạc,
Chẳng bóng ai đi - buồn, hỡi lòng!
Chỉ có mơ màng một bãi xa,
Tuyệt mù chỉ có nhạt phai và
Véo von tiếng chở lưu ly mộng
Trong khoảng đêm trường ma gọi ma.
Mênh mông ai lạc dưới vòm sương
Cảm khái câu ca trúc võ vàng!
Canh dài vẫn thức nhớ tiên nữ,
Hoạ còn vừng trăng nghiêng mặt thương.
Mời yêu
Nhan sắc ơi, cây cỏ chói đầy sao.
Tháng giêng cười, không e lệ chút nào,
Bằng trăm cánh của bướm chim rối rắm.
Ai có biết màu xuân lên nặng lắm
Trên cành hồng và trong những trái tim?
Nghe điệu lòng hưởng ứng với ca chim,
Tôi tự thấy lạc loài trong nắng mới.
Mở miệng vàng... và hãy nói yêu tôi...
Dẫu chỉ là trong một phút mà thôi...
Đã bao lúc màu hoa đem nhớ tới;
Biết nhớ ai! đành chỉ nhớ xa xôi.
Lời ái ân ngừng lại ở nơi môi,
Mặc ánh sáng tha hồ reo trên nội.
Năm nay lại vương bồi hồi gió sợi;
Năm nay hương đây lại tới bồi hồi;
Một trời mơ đang cầu nguyện trong tôi,
Chờ một tiếng để bừng lên hạnh phúc.
Mở miệng vàng... và hãy nói yêu tôi,
Dẫu chỉ là trong một phút mà thôi...
Cần chi biết ngày mai hay bữa trước?
Gần hôm nay, thì yêu dấu là nên.
Tôi ưng đùa, người hãy cợt thản nhiên:
Ta tưởng tượng một tình duyên mới nụ.
Người được nói, tôi được nghe là đủ;
Thực càng hay, mà giả dối lại sao?
Gặp nhau đây, ai biết tự thời nào;
Xa nhau nữa, ai đoán ngày tái hội!
Mở miệng vàng, và hãy nói yêu tôi,
Dẫu chỉ là trong một phút mà thôi!
Hỡi nhan sắc, ngại ngùng chi không nói,
Cho trời thêm xanh, cho cảnh càng xinh.
Cho dư âm vang động của lời tình
Làm êm ấm đôi ngày xuân trống trải.
Tôi lắng đợi! Nhịp lòng tôi đứng lại!
Tôi cần tin! Tôi khao khát được nhầm!
Cho tôi mơ một ảo tưởng thâm trầm,
Và mặc kệ, nếu đó là dối trá!
Mở miệng vàng! và hãy nói yêu tôi!
Dẫu chỉ là trong một phút mà thôi!
Phơi trải
Tôi dệt ngày tôi với sợi buồn.
Tôi dệt hồn tôi bằng ánh nguyệt,
Mong manh cho dễ bị nhàu luôn.
Lòng tôi bốn phía mở cho trăng;
Khách lại mười phương cũng đãi đằng:
Nước ngọt sẵn tuôn, vườn đợi hái,
Đường không ngăn cấm, cỏ chờ băng...
Có kẻ trèo cây, kẻ ngắt hoa.
Đủ rồi, lần lượt kéo đi xa.
Trái lay đã trống vườn hương mật,
Lại trĩu lòng tôi mến khách qua.
Tôi như con bướm đắm tình thương,
Bay vòng hoa đẹp để vây hương.
Cánh con phấn mỏng, mà hương rộng!
Tham chiếm hồn ai, chỉ đoạn trường.
Dại khờ
Yêu sai duyên, và mến chẳng nhằm người.
Có kho vàng nhưng tặng chẳng tùy nơi,
Người ta khổ vì xin không phải chỗ.
Đường êm quá, ai đi mà nhớ ngó!
Đến khi hay, gai nhọn đã vào xương.
Vì thả lòng không kìm chế dây cương,
Người ta khổ vì lui không được nữa.
Những mắt cạn cũng cho rằng sâu chứa;
Những tim không mà tưởng tượng tràn đầy;
Muôn ngàn đời tìm cớ dõi sương mây,
Dấn thân mãi để kiếm trời dưới đất.
Người ta khổ vì cố chen ngõ chật,
Cửa đóng bưng nên càng quyết xông vào.
Rồi bị thương, người ta giữ gươm dao,
Không muốn chữa, không muốn lành thú độc.
Chỉ ở
lòng ta
Chỉ là gió, nhưng lòng tôi thả bướm,
Thêm phất phơ cho hơi thở vừa hiền;
Chỉ là trăng, nhưng tôi thấy thần tiên
Như tuyệt diệu: bởi hồn tôi xanh quá.
Và người ấy vẫn như bao kẻ lạ,
Cũng sắc hương, là lụa, cũng dung nhan:
Chỉ là tình; nhưng tôi rất mê man,
Gồm vũ trụ gửi nơi hình cẩm thạch.
Cuộc đời cũng đìu hiu như dặm khách,
Mà tình yêu như quán trọ bên đường.
Mái tranh tàng đỡ rét một đêm sương,
Vò nước lã mát xoàng đôi buổi nắng.
Nhà quê kiểng có đâu cơm gạo trắng,
Thân lữ cô, đừng giận quán tranh nghèo!
Ta chỉ giàu những của sẵn mang theo:
Giữa hiu quạnh, được nghỉ nhờ đã quý.
Thiên đường cũng ở trong rương hành lý:
Muốn say sưa, phải đem sẵn rượu nồng;
Muốn êm đềm, phải có sẵn gối bông;
Muốn mơ mộng, phải sẵn trầm, sẵn nhạc.
Tôi vốn biết cuộc đời thường đạm bạc,
Nên mang theo từng suối rượu, nguồn tình.
Đem mến yêu làm cho cảnh thêm xinh.
Cứ phong nhã để cho người bớt tục.
Để lây lửa chuyển những lòng giá đúc
Phải ấm lên vì bắt chước tôi nồng;
Để bừng tia trong những mắt tê đông,
Và gợi nhịp khiến hồn lười phải thức;
Để giục tiếng chim của niềm rạo rực,
Để thay cánh rụng của nỗi phai tàn;
Để tươi cười mà âu yếm nhân gian,
Tôi có sẵn một mặt trời giữa ngực.
Giục
giã
Em, em ơi, tình non đã già rồi; (2)
Con chim hồng, trái tim nhỏ của tôi,
Mau với chứ! thời gian không đứng đợi.
Tình thổi gió, màu yêu lên phấp phới;
Nhưng đôi ngày, tình mới đã thành xưa.
Nắng mọc chưa tin, hoa rụng không ngờ,
Tình yêu đến, tình yêu đi, ai biết!
Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt;
Những vườn xưa, nay đoạn tuyệt dấu hài;
Gấp đi em, anh rất sợ ngày mai;
Đời trôi chảy, lòng ta không vĩnh viễn.
Vừa xịch gối chăn, mộng vàng tan biến;
Dung nhan xê động, sắc đẹp tan tành.
Vàng son đương lộng lẫy buổi chiều xanh,
Quay mặt lại: cả lầu chiều đã vỡ.
Vì chút mây đi, theo làn vút gió.
Biết thế nào mà chậm rãi, em ơi?
Sơm nay sương xê xích cả chân trời,
Giục hồng nhạn thiên đi về cõi Bắc.
Ai nói trước lòng anh không phản trắc;
Mà lòng em, sao lại chắc trơ trơ?
- Hái một mùa hoa lá thuở măng tơ,
Đốt muôn nến sánh mặt trời chói lói;
Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối,
Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm.
Em vui đi, răng nở ánh trăng rằm,
Anh hút nhụy của mỗi giờ tình tự.
Mau với chứ! Vội vàng lên với chứ!
Em, em ơi! Tình non sắp già rồi...
Báo Ngày nay.
Buổi
chiều
Hoa tím trên song thoảng điệu gầy.
Cửa đợi khép thêm đôi mi lả;
Mái tranh nghe ấm một niềm tây.
Buổi chiều đi lảng ở chân mây...
Khói mỏng lên giây móc xóm làng
Với trời không sắc đứng nghiêm trang.
Âm thầm có những câu than thở
Trong rậm lau phơ chấm bụi vàng.
Nón xa đi khuất mãi về tây,
Một điểm mong nhà giữa bóng sây.
Tựa ngõ bằng tre nhìn én liệng,
Những nàng thôn nữ đứng, thơ ngây.
Buổi chiều đi lảng ở chân mây...
Con đường nguồn gốc tự vu vơ
Lạnh lẽo chân qua, để bụi mờ.
Thờ thẫn cây đa trên bến cũ
Đêm đêm như nhớ chị đò xưa.
Thoáng trong đôi sợi gió hây hây
Một thoảng hương xa chứa mộng đầy.
Có lẽ vong hồn năm tháng cũ
Trở về phảng phất luyến đâu đây.
Buổi chiều đi lảng ở chân mây...
Tặng bạn
bây giờ
Đi làm hai bữa, tối về thăm.
Cơm xong, chén nước chờ bên cạnh
Em bế thằng con được mấy năm.
Chỉ mấy năm thôi, đủ phận chồng,
Chàng trai tơ mởn đã thành ông.
Không còn mộng dễ ngày tươi trẻ,
Mắt sáng phai rồi, má hóp không.
Ta cũng như em hết trẻ rồi,
Nhưng lòng ta vẫn hát không thôi.
Xuân ta đã cất trong thơ phú,
Tuổi trẻ trong thơ thắm với đời.
Em ngồi trông vợ, thấy nàng tiên
Là một người thôi, mộng hão huyền!
Ta bước bên đường kêu gọi mãi
Nhớ người bạn cũ thuở anh niên.
Em nghe tê tái dưới hàng mi
Tiếc thuở say nồng, nhớ bạn si.
Khép mắt buồn xa, em sẽ bảo:
- Có chàng Xuân Diệu thuở xưa kia...
Xuân rụng
Những mặt hồng chia rẽ hết cười.
Đỡ lấy đài xiêu, nưng lấy nhị,
Hồn ơi, phong cảnh cũng là ngươi!
Duyên mỏng bay theo đỡ sắc buồn,
Cho mình hoa rụng cứ xinh luôn.
Phút giây hoá bướm lìa cây dạo,
Đến đất không nghe một tiếng hờn.
Gió tuy nhiu nhíu chỉ đưa hơi,
Sương dẫu chưa buông lệ ám trời;
Nhưng bóng chiều mau sa nặng lắm,
Mà hoa thì nhẹ: cánh rơi... rơi...
Trên đồng lỏng lẻo khói giờ cơm,
Ấy lúc sao êm hiện mấy chòm.
Thần chết thướt tha nương bóng héo,
Bắt đầu đi nhặt những hồn thơm.
Hư vô
Tôi kẻ đưa răng bấu mặt trời,
Kẻ đựng trái tim trìu máu đất,
Hai tay chín móng bám vào đời.
Kẻ uống tình yêu dập cả môi
Nhưng mà tôi sẽ chết, than ôi!
Tóc ngời mai mốt không đen nữa,
Tuổi trẻ khô đi, mặt xấu rồi.
Già nua đã bó sẵn hai tay,
Hôm ấy ta trông gượng ánh ngày;
Bệnh hoạn cắn xương như rắn rúc,
Ta ngồi góp lực nhớ hôm nay.
Chóng chóng ngày thơ vụt đến xuân;
Mau mau ngày mạnh yếu phai dần.
Ngày già vội vội mang sương đến,
Tuổi chết đây rồi! Bóng lụt chân.
Đêm kia ta thức, một mình đau,
Nghe tiếng giờ đi, não dạ sầu.
Bạn ở bên mình duy ngọn nhỏ
Con đèn chống chọi với đêm thâu.
Tôi run như lá, tái như đông,
Trán chảy mồ hôi, mắt lệ phồng.
Năm đẩy, tháng dồi, tôi đã đến
Trước bờ lạnh lẽo của hư không.
Tình cờ
Lạnh lùng trông xuống má hây hây.
Ái tình đến đó soi gương nước
Đã biến. Sao phai dưới nét mày.
Những thoáng ân tình chạy thoảng qua,
Đi không biết trước, đến không ngờ.
Nhịp nhàng mắt đẹp nhìn trong mắt,
Một phút gần nhau, hương thoảng đưa.
Một chớp mê man, hồn gặp hồn.
Lòng chưa kịp hiểu mắt trao hôn.
Không hề mặc cả, không quen biết,
Tay đã kề tay, ngực đánh dồn.
Rồi hết thần tiên, bỡ ngỡ xa,
Đời thường, tẻ nhạt lại trôi qua.
Sau giờ lặng lẽ nghe chung một,
Lại có riêng "người", lại có "ta".
Như một chiêm bao rất mộng thơ,
Bâng khuâng tôi nghĩ chuyện tình cờ
Của hai thuyền lạ phiêu trên biển,
Bỗng một lần kia đỗ một bờ.
Tình
qua
Tự cười sao chở núi và thông
Đến đây áng trở người qua lại;
Bỗng lướt ngang tôi một thoáng hồng.
Tâm trí còn kinh trận gió người!
Bốn bề không khí bỗng reo tươi.
Một luồng ánh sáng xô qua mặt,
Thắm cả đường đi, rực cả đời.
Tôi trải yêu thương dưới gót giầy,
Ôm chừng bóng lạ giữa mê say.
Lòng buồn lững thững vương sau áo,
Bước đẹp mà sao khéo toả dây.
Thiên hạ về đâu? Sao vội đi?
Bao giờ gặp nữa? Có tình chi?
- Lòng tôi theo bước người qua ấy
Cho đến hôm nay vẫn chẳng về.
Thu
Nắng nhỏ bâng khuâng chiều lỡ thì.
Hư vô bóng khói trên đầu hạnh;
Cành biếc run run chân ý nhi.
Gió thầm, mây lặng, dáng thu xa,
Mới tạnh mưa trưa, chiều đã tà.
Buồn ở sông xanh nghe đã lại,
Mơ hồ trong một tiếng chim qua.
Bên cửa ngừng kim thêu bức gấm,
Hây hây thục nữ mắt như thuyền.
Gió thu hoa cúc vàng lưng giậu,
Sắc mạnh huy hoàng áo trạng nguyên.
Báo Ngày nay.
Bụi mưa
mờ cũ
Hoa lau trắng đã kết bằng tiêu tao.
Đêm đêm trời nhạt vơi sao,
Sông Ngân dòng bạc cũng hao bóng vàng.
Gió mưa, mưa gió âm u;
Dưới trần mà đã nghe thu lạnh rồi.
Càng cao càng lạnh trao lôi,
Trên cung xanh vắng lạnh thôi mấy chừng!
Trăng thu thường thấy trắng phau,
Ấy màu của tuyết, ấy màu của băng.
Lạnh thay! là cảnh cô Hằng
Lạnh trong cung lạnh, trong trăng lạnh lùng.
Quy Nhơn, 1935
Ngẩn
ngơ
Những nàng con gái sớm phai bông;
Những cô hây hẩy còn đôi tám
Xô đuổi tình yêu, vội lấy chồng.
Ta đã tìm thăm những nấm mồ
Vô tình chôn giữa trái tim thơ;
Vô tình ôm ấp bao di tích
Của những tình thương bị hững hờ.
Giở lạnh rồi đây! Sắp nhớ nhung!
Sương the lãng đãng bạc cây tùng.
Từng nhà mở cửa tương tư nắng,
Sắp sửa lòng ta để lạnh lùng!
Mùa cúc năm nay sắc đã già
Ai tìm ta hộ dáng thu qua?
Những buồn xưa cũ, nay đâu mất? (3)
- Ôi! Phượng bao giờ lại nở hoa!
Tình thứ
nhất
Anh cho em, kèm với một lá thư.
Em không lấy, và tình anh đã mất
Tình đã cho không lấy lại bao giờ.
Thư thì mỏng như suối đời mộng ảo;
Tình thì buồn như tất cả chia ly.
Giấy phong kỹ mang thầm trong túi áo;
Mãi trăm lần viết lại mới đưa đi.
Lòng e thẹn cũng theo tờ vụng dại,
Tới bên em, chờ đợi mãi không về.
Em đã xé lòng non cùng giấy mới,
- Mây đầy trời hôm ấy phủ sơn khê.
Cũng may mắn, lòng anh còn trẻ quá.
Máu mùa xuân chưa nở hết bông hoa;
Vườn mưa gió còn nghe chim rộn rã,
Anh lại còn yêu, bông lựu, bông trà.
Nhưng giây phút đầu say hoa bướm thắm,
Đã nghìn lần anh bắt được anh mơ
Đôi mắt sợ chẳng bao giờ dám ngắm,
Đôi tay yêu không được nắm bao giờ.
Anh vẫn tưởng chuyện đùa khi tuổi nhỏ,
Ai có ngờ lòng vỡ đã từ bao!
Mắt không ướt, nhưng bao hàng lệ rỏ
Len tỉ tê thầm trộm chảy quay vào.
Hoa thứ nhất có một mùi trinh bạch;
Xuân đầu mùa trong sạch vẻ ban sơ.
Hương mới thấm bền ghi như thiết thạch;
Sương nguyên tiêu, trời đất cũng chung mờ.
Tờ lá thắm đã lạc dòng u uất,
Ánh mai soi cũng pha nhạt màu ôi,
Anh chỉ có một tình yêu thứ nhất
Anh cho em, nên anh đã mất rồi!
Xuân đầu
Trời xanh thế! Hàng cây thơ biết mấy!
Vườn non sao! Đường cỏ mộng bao nhiêu.
Khi Phạm Thái gặp Quỳnh Như thuở ấy,
Khi chàng Kim vừa được thấy nàng Kiều.
Hỡi năm tháng vội đi làm quá khứ!
Trời về đây! Và đem trở về đây
Rượu nơi mắt với khi nhìn ướm thử,
Gấm trong lòng và khi đứng chờ ngây.
Và nhạc phất dưới chân mừng sánh bước;
Và tơ giăng trong lời nhỏ khơi ngòi;
Tà áo mới cũng say mùi gió nước;
Rặng mi dài xao động ánh dương vui.
Thiêng liêng quá, những chiều không dám nói,
Những tay e, những đầu ngượng cúi mau;
Chim giữa nắng sao mà kêu đến chói!
Ôi vô cùng trong một phút nhìn nhau!
Cho ta xin, cho ta xin sắc đỏ,
Xin màu xanh về tô lại khung đời...
Trời ơi, trời ơi, đâu rồi tuổi nhỏ?
Hôm xưa đâu rồi, trời ơi! trời ơi!
Trò
chuyện với Thơ thơ
Biết bao thương nhớ, biết bao thầm
Đau lòng cuộc thế nhanh, ai ngỡ
Đã gửi vào đây hoa tháng, năm.
Năm tháng vui tươi thuở bấy giờ,
Sân trường, lớp học cũng làm thơ!
Sương rây mặt đất ôm chân bước,
Trăng gió ban đầu dễ ngẩn ngơ.
Trống rền buổi sáng, guốc hiên trưa,
Bạn họp ban chiều, đêm nhạc mưa,
Cũng khiến lòng ta tê cảm xúc:
Vài mươi, đôi chín, tưổi vừa ưa!
Thơ ở bên mình cứ vấn vương,
Dứt đi không được. Đến lên giường,
Rủ màn bỗng thấy trăng mơ sáng,
Thôi giậy trông ngoài đêm toả hương.
Trên gối canh ba viết "Nhị hồ".
"Giờ tàn" chủ nhật, não hư vô!
Mai kia bạn bỏ nên than thở:
"Trong mắt còn nguyên vẻ hững hờ".
Vừa độ trai tơ, xuân lại sang.
Hoa tươi, thêm lại Huế mơ màng!
Men trời sực nức; - nhưng mau tạ,
Biết trước cho nên đã "vội vàng".
Tuổi học rời xa, Huế cũng đi.
Nhớ bài thơ cũ, thực tiên tri!
Bạn vàng thuở trước nên ông cả,
Gái nhỏ khi nao thoắt dậy thì.
Xuân hỡi! trời ơi, xuân sắc ơi!
Say mê ta vẫn níu chân người.
Sao mà vội vã đi nhanh quá!
- Hoạ có ta còn quyết trẻ trai.
Giữa ngày đông cắt rải thê lương,
Là lúc khoan thai xuân lên đường.
Im tự sen nồng sang cúc giá,
Hoa lan vương giả vẫn thầm hương.
Đàn ta đâu đã chịu ngừng âm;
Cung bậc không vang, lá hát thầm.
Chết được làm sao trong lạnh lẽo!
Đời ong nguyện chết giữa hoa tâm.
Ta còn yêu dấu đến cùng hơi,
Nhưng nghĩa đầu tiên chỉ một người,
Chỉ một thơ đầu lông tuyết phủ,
Như đầu xuân chỉ một hoa tươi.
Đến nay lại gửi hương cho gió,
Hương chín toan đi rực cõi bờ,
Luống tưởng rừng hoa hi mới nụ.
Nguôi làm sao được buổi Thơ Thơ!
Lưu học
sinh
Đưa hồn nhớ cảnh đã phai màu
Từ năm giống ái vừa gieo hạt,
Cho đến bây giờ mộng chín au.
Khi ấy lòng xanh mới đón tình.
Rảo trường ngăn giữ kín vườn xinh.
Chàng trai nhỏ nhẹ, tôi khi ấy,
Đi giữa thiên nhiên để kiếm mình.
Lá như con mắt cụm mây nhìn;
Trái tựa hình tim, chim hót xin.
Gió ấy đầu hoa ngang ngửa thắm:
Nhị vàng hoa cạnh liếc hoa bên.
Đôi khi ngày nhạt, tiếng chim qua
Xui ngước đều lên để nhớ xa.
Cánh mất còn lưu đường rẽ trắng;
Khi buồn quan ải, rợn làn da.
Ai trả cho tôi những mộng đầu,
Người con gái nhỏ áo sai bâu
Đoạn tình thứ nhất sương bao ấp
Hoa cỏ đưa thơ, lá bắt cầu?
Trong tiếng cò nay vương nắng xưa
Thu sang chim trắng vội bay ngừa
Cổ dài rẽ biếc kêu vô định
Trở lại bên lòng sợi gió thưa.
Đêm thứ
nhất
Chẳng bao giờ ngăn được gót thanh niên
Khi bóng tối cũng reo hò: chủ nhật!
Và áo màu làm gió, phất qua hiên.
Sẵn kho xuân, quên cả túi không tiền;
Giày khẳng khái cứ rền vang mặt đất.
Nỗi vui vầy từ đâu đến tự nhiên:
Đêm thứ bảy, chính là đêm thứ nhất.
Phố đẹp, người xinh, là đời bánh mật;
Mặt tươi, môi đậm, là gã trai tân
Rộn tuổi trẻ dưới ánh đèn ngây ngất,
Reo ái tình trong nhịp máu phân vân.
Nhưng đêm qua, chân vặm mỏi dần dần;
Niềm vui hão chẳng lòng ai đón cất.
Trên gác về trống lạnh cả lòng xuân,
Đêm thứ bảy, chính là đêm thứ nhất!
Nước đổ
lá khoai
Đã gặp lòng em là lá khoai
Mưa biết tha hồ rơi hạt ngọc,
Lá xanh không ướt đến da ngoài.
Ta trút bâng quơ một trận lòng,
Biết rằng đau khổ giữa hư không.
Khóc mình uổng lệ rơi vô lý,
Mưa vẫn cần rơi lệ vạn dòng.
Ta như cô khách khoảng đìu hiu
Đã gặp chiều hôm, lại bước liều;
Muốn trốn sầu đơn muôn vạn kiếp,
Lại tìm sa mạc của tình yêu.
Ngày mai nắng mọc, mưa rơi hết,
Mặt tạnh cơn điên, lòng cạn hồ,
Ta sẽ thôi yêu như đã giấu,
Không hề oán hận lá khoai khô.
Những kẻ
đợi chờ
Đầu cao, tóc ngược, mắt theo mơ,
Để dành một phút thương ai với!
Ôi! biết bao nhiêu kẻ đợi chờ.
Họ chưa hề đẹp, lúc xuân sang
Đem sắc, đem duyên điểm mọi nàng,
Đôi chút hồng đào lên má nở,
Rồi thôi - họ chẳng dám nhìn gương...
Son phấn bao giờ đủ tốt tươi;
Sắc màu đẹp quá, áo hơn người.
Thư tình không lạc trong tay mỏi
Đã nản thêu thùa, kim chỉ ơi!
Mỗi ngày, trông những thiếu niên qua
Gót vặm kêu nhanh trước cửa nhà.
Họ chứa nhớ thương - và mỗi tối,
Ấy là sa mạc của buồng hoa...
Mùa đông trên gối rét tê bông;
Múa giữa lòng đơn uổng ấm nồng;
Hồn ước chung đôi, thân lặng lẽ
Vào nằm chia lạnh với chăn không.
Họ nói: thôi mong gặp gỡ gì!
Xuân mình tất cả đã trôi đi...
- Thế rồi họ khóc không nghe tiếng
Trong lúc trăng tàn bạt gió khuya.
Nhớ
mông lung
Tôi tới bên cây lẳng lặng ngồi.
Ánh sáng vấn vương chiều uể oải;
Sắt hè bông phượng rớt từng đôi.
Sắt hạ rung rinh bốn phía hè...
Hồn ai hiu hắt lá xanh tre?
Dịu dàng như có, như không có,
Biển ở xa xăm gởi gió về.
Hương ngây tội lỗi rải mơ màng
Da thịt du dương của những nàng
Tên tuổi mờ bay, thân chẳng định,
Mắt buồn đâu đã khép trong sương.
Có ai nhớ đến giữa lòng tôi
Phong cảnh trăm năm, buồn vạn đời.
Trong gió? Trong mây? Trong nắng ngả?
Từ đâu đưa lại tiếng chơi vơi!
Mà nhớ điều chi, hay nhớ ai?
Cũng không biết nữa. - Nhớ nhung hoài!
Những thời xa lắm, xưa, xưa quá,
Đến nỗi trong lòng sắc đã phai.
Sương mờ
Sương lan mờ, và hồn tôi nghe đau.
Sương bạc lấp cả một trời trắng sữa;
Sương mông lung như giữa khoảng giang hà.
Mắt tuy mở mà lòng không thấy nữa,
Hồn lạc rồi, không biết ngõ nào ra.
Sương lan mờ, cây gần cũng như xa;
Sương lan bay, ngày đứng cũng như tà.
Những sao cũ chưa sáng bừng trở lại,
Trong đêm tăm đi mãi biết ngừng đâu?
Buồm giữa bạc biết phương mô trở lái;
Tình xa xôi không ai vẽ nên mầu.
Sương lan mờ, bờ sông tưởng gần nhau,
Sương lan mờ, và hồn tôi nghe đau...
Im lặng
Nhớ nhung mà chẳng than rằng nhớ nhung.
Giữa đêm, lòng lạnh vô cùng,
Mơ màng trên gối hoa dung gần gần.
Ngọc ngà tay chẳng giao thân;
Chuốt trau dáng điệu, muôn phần ước mơ.
Sương bay... trời đục, cây mờ;
Tình riêng lẩn khuất như bờ vi lau.
"Ngó em không dám ngó lâu,
"Ngó qua một chút đỡ sầu mà thôi.
"Lòng ta thương bạn không nguôi,
"Nước sao như nước chảy xuôi một bề".
Cành thương chim nhớ bay về,
Tiếng kêu than thở, buồn nghe não sầu.
Lặng im của bóng đêm sâu;
Lặng im vĩnh viễn của mầu thời gian;
Ba canh sao lặng lẽ tàn,
Hang rừng lặng lẽ bông lan rụng mình
Lạnh lùng trong khoảng vô minh
Lòng ta muôn kiếp ôm tình, lặng im.
Khi chiều
giăng lưới
Khi chiều giăng lưới qua muôn gốc cây,
Khi con chim én tìm không ra bầy,
Khi nước suối đã lờ đờ khép mắt,
Khi lá lìa, mặt đất cũng buồn lây,
Và trên trời mờ ảnh một làn mây;
Khi rừng vắng bơ vơ trong gió rộng,
Khi gió đơn lưu lạc giữa rừng gầy;
Mắt ngơ ngác, và thân hình ảo mộng,
Có con nai thành tượng giữa chiều xây...
Chân vướng rễ
rây,
Lòng vương
muôn giây,
Có con nai hiền,
Đôi sừng thơ
ngây,
Chân hững hờ, và hồn khẽ ngạc nhiên
Không hiểu sao buồn chở một hồn đầy...
Sương lan dần, còn biết ngõ nào đây?
Chiều tứ bề, không phá nổi trùng vây...
- Tôi là con nai bị chiều đánh lưới,
Không biết đi đâu, đứng sầu bóng tối.
Yên Phụ, 1938
Ngã ba
Buồn thương chia nẻo dồn xa dặm dài.
Con chim năm trước bay rồi,
Cành cây lặng lẽ rơi đôi bóng chiều.
Khóm lau buồn thổi cô liêu,
Đứng ba đường cái, nhìn theo bốn trời.
Đường đi không biết đâu nơi,
Cỏ xuôi nương dõi bước người viễn vông.
Bóng hôm đã lạnh sương đồng,
Nổi lên phương bắc muôn dòng gió lau,
Mây dàn rộng, gió dàn mau,
Nẻo chừng đã khuất, lòng đau còn chờ.
Tặng
thơ
Chìm trong cỏ một vườn hoa bỏ vắng;
Lòng tôi đó, một vườn hoa cháy nắng;
Xin lòng người mở cửa ngó lòng tôi.
Từ ngàn xưa, người ta héo, than ôi!
Vì mang phải những sắc lòng tươi quá.
Tôi không biết không biết gì nữa cả,
Chỉ yêu nhiều là tôi biết mà thôi.
Hãy để yên tôi dệt thắm tên người;
Ai lý luận với ân tình cho đáng!
Trời reo nắng thì chim reo tiếng sáng!
Xuân có hồng thì tôi có tình tôi.
Tiếc nhau chi mai mốt đã xa rồi;
Xa là chết; hãy tặng tình lúc sống.
Chớ chia rẽ - dễ gì ta gặp mộng! -
Những dòng đời muôn kiếp đã chia trôi.
Chính hôm nay gió dại tới trên đồi,
Cây không hẹn để ngày mai sẽ mát.
Trời đã thắm lẽ đâu vườn cứ nhạt?
Đắn đo gì cho lỡ mộng song đôi!
Tôi gửi lòng tôi tôi gửi hồn tôi
Không giấu giếm như một con đường thẳng.
Lá hơi úa và mùa hoa hơi đắng,
Ấy dây thơ tôi đã rứt vì người.
Kỷ niệm (I)
Ôi ngắn ngủi là những giờ họp mặt!
Ôi vội vàng là những phút trao yêu!
Vừa nắng mai sao đã đến sương chiều?
Em hờ hững để cho lòng anh lạnh.
Em có nhớ một buổi chiều yên tịnh
Chúng ta chìm trong một biển ái ân,
Chúng ta say trong chén rượu tuyệt trần,
Mà tình ái rót đầy dâng bạn mới.
Anh gọi nhỏ kể tai em: "Em hỡi!"
Trên tay anh em bèn viết: "Anh ơi".
Rồi ngó mê nhau, ta mỉm mắt cười,
Và lặng lẽ thấy lòng cao chín bệ.
Không cần nói. Trái tim dường mở hé,
Hoa muôn năm nghe nở tiếng thần tiên
Trái tim ngừng trong một lúc vô biên:
Thời gian hết; trời đất không có nữa...
Em lúc ấy nhìn anh như lệ ứa,
Êm ái như trong ngó có mùi hương.
Trong mắt em anh tưởng thấy thiên đường,
Ôi hạnh phúc! Anh gục đầu, nhắm mắt...
Sao ngắn ngủi là những giờ họp mặt?
Sao vội vàng là những phút trao yêu?
Vừa nắng mai, sao đã đến sương chiều
Em hờ hững, để cho lòng anh lạnh.
Hà Nội, 1936
Hết
ngày hết tháng
Hết ngày, hết tháng, hết! em ôi!
Kinh hãi không gian quặn tiếng còi,
Anh ngóng tìm em, tuy thấy đó.
Sắp xa, thôi cũng tựa xa rồi!
Đầu nghiêng, môi gượng, mắt mơn da,
Chân luyến bên chân, thế nghĩa là...
Ôi những bàn tay không dứt được,
Ôi lời căng thấp giọng hò la!
Khắc giờ tan lụn, dạ chon von,
Không dám nhìn xa sắc núi non.
- Hãy nhớ ngoảnh đầu khi khuất hẳn,
Cho anh tưởng tượng: vẫn đang còn.
II.
Đêm qua mưa gió lạnh lùng trời,
Anh ở, em đi, lạnh lẽo người.
Còi thét như gươm, tay hoảng đứt,
Khói đùn mây bạc, lệ lên ngươi!
Em đi: mưa phủ, khuất ân tình.
Anh ở: trời tan trên mắt anh.
Vừa đó nhìn nhau, nay tưởng ngóng;
Không gian ở giữa cách hai mình.
Chiều góa không em lạnh lẽo sao!
Một mình anh lạc dưới thu cao.
Sắc trời: sương đọng; non: mây tỏa,
Không biết lòng đi tới chốn nào...
Yêu mến
Khi yêu tình, khi theo mãi tình yêu!
Một phút gặp thôi là muôn buổi nhớ;
Vài giây trông khơi mối vạn ngày theo.
Mộng bay chơi nhằm một buổi trời chiều,
Gặp tóc biếc; tưởng sắc ngày xưa nở!
Nửa câu nói, một chút cười, đôi tiếng thở
Tình cờ qua trên miệng mở quá xinh:
Ta ngây thơ vội tưởng họ yêu mình,
Về dâng vội cả ân tình thứ nhất.
Đương vương chủ ta bỗng thành hành khất,
Chỉ vì nghe một lời hứa như chim.
Ôi đôi chân! sao mà chúng hay tìm!
Ôi cái ngực! sao ngươi thường đập mạnh!
Toả thương nhớ để ôm choàng bóng ảnh,
Những chiều thu góp lạnh giữa mù sương.
Những đêm đông giạt bước ở trên đường,
Gió khuya khoắt dậy cơn buồn lá úa;
Sao rải rác như lệ vàng đêm nhỏ,
Mưa lơ phơ như dạ khóc âm thầm!
Những mai mong, tối đợi, những trưa cầm,
Đến phong cảnh cũng mượn làm nỗi thảm...
Bao nhiêu sầu! Ôi sầu biết bao nhiêu
Khi yêu tình, khi theo mãi tình yêu?
Giã từ
thân thể...
Người sẽ về tay ai, biết đâu!
Chớ mộng cánh tay cành chuốt ngọc,
Mơ chi con mắt lặng gieo sầu.
Thôi nhé từ đây thôi bén vương,
Bên nhà rào giậu chắn yêu đương.
Thôi nhé, lòng ơi, thôi hết nhé,
Hết mà! ly biệt giữa tình thương.
Người sẽ nằm êm không nhớ tôi;
Đêm đêm hoa biếc nở đôi hồi
Trong màn hoan lạc. - Tôi mơ thức
Ở phía trời này, không một ai.
Nhớ, nhớ làm chi! Xin ngủ yên!
Cho tôi tất cả gánh thương phiền.
Kho sầu không muốn chia đôi nửa,
Tôi giữ mình tôi, - em cứ quên.
Giã từ thân thể, thôi từ giã!
Ly biệt linh hồn, đã biệt ly!
Trên giấy này đây hôn cuối chót,
Nhận chăng, môi lạnh, tiễn tình đi?
Đi dạo
Đi hỏi tình yêu giữa cảnh trời.
Gió chải trong đầu không biết lược,
Mây vờn qua mắt chứa xa khơi.
Của nhành trĩu trĩu, lá âm âm
Tôi hiểu chờ riêng với muốn thầm.
Tiếng nhỏ vừa lan trong kẽ biếc,
Ấy là vạn vật nức xuân tâm.
Tôi để da tay ý dịu tràn
Gửi vào cây cỏ chút mơn man.
Chân trần sung sướng nghe da đất,
Tôi nhận xa xôi của dặm ngàn.
Bước bước giang hồ giữa mát tươi,
Đi thì có chỗ, đến không nơi.
Rồi khi nghỉ nhọc trong thân gió,
Tôi hớp trong tay những vốc trời...
Vương vấn bên mình một mối thương
Như chim nặng nghĩa với bông hường,
Tôi là một kẻ làm thơ thẩn
Cúi nhặt thơ rơi giữa sỏi đường.
Ý
thoáng
Trong cỏ e dè lá hổ nguơi;
Khép nép ngoài sương hoa mắc cỡ,
Run run giây nhỏ thẹn tay người.
Du dương như những gái thời xưa
Động bóng chàng trai, vội trốn ngừa;
Ai ngỡ sau mành đang thấp thoáng,
Duyên thầm se sẽ mắt len đưa.
Hơn gió thay hơi, nước chuyển màu,
Ý tôi là những thoáng qua mau:
Sao xuyên trời mộng mong manh sáng,
Mặt ngẩng nhìn cao vơ vẩn thu.
Mùa xuân bay lượn bướm như thơ,
Cánh đẹp trên hoa vừa ghé hờ.
Vồn vã đưa tay; đâu nữa bướm?
Cánh vàng rơi hạt phấn lơ thơ.
Mơ xưa
Hạc theo trăng, tiên còn lẫn với người;
Những thời xa chim phượng xuống trần chơi,
Hoa cúc nở có người chờ đợi trước.
Người thuở ấy du dương từng kiểu bước,
Thân mình thơm khoá buộc giải hương la,
Son phấn dịu dàng. - Tay áo thướt tha,
Chàng trai trẻ cũng xinh dường thiếu nữ.
Gió mây đến ở trong trường đình tự;
Trăng vàng xinh không bỏ giữa đêm khuya,
Có kẻ nhìn hứng lấy giọt pha lê.
Và phong cảnh đắm say mơ diễm lệ,
Cho đến nỗi sen còn chung một đế,
Chim so bay, cây cũng chắp liền cành.
Bức thơ tình choàng ấp đêm năm canh;
Ngày sáu khắc tưởng mơ vàng đá nặng.
Thương là vậy, ai phụ thề cho đặng!
Hễ xa nhau thôi thương nhớ võ vàng.
Gió liễu chiều còn nhớ kẻ dương quan,
Đưa nước mắt hàng dương qua một phía.
Những Chiêu dương, những Hậu đình tráng lệ
Đẹp vì chưng xây với oán cung phi.
Cung nhà Tần trùng điệp mái lâm ly,
Hán Cao Tổ đốt chín ngày mới hết;
Tần cung nữ ba mươi trăm, chẳng biết
Gót sen vàng liễu yếu chạy về đâu?
Những thi sĩ xưa suốt tháng nghiêng bầu,
Bụng để hở, gặp cảnh gì cũng luyến;
Hồ Ngọc một mùa sen luôn mấy chuyến;
Sương mới mùa thu giăng cửa song mờ,
Nắng cũ mùa vàng sa mặt sông thơ;
Tuyết bay mùa đông trắng phơ tựa biển;
Cũng dịu dàng như thể một mùa thu!
Chúng ta nay trong cuộc thế ao tù
Đốt điếu thuốc chiêu hồn sương quá khứ
Mỗi khi thu đua gió vàng lưỡng lự.
Có buồn chăng, lòng bận ở đâu xưa?
Gò Công, 1942
Hè
Chỉ còn lại của mùa xuân quá vãng
Một chút hương vương vấn bụi hồng tàn,
Gió thêm nóng, ngày dài thêm ánh sáng,
Ve thêm sầu; - em cũng kém dung nhan.
Mùa hạ cháy ở dưới trời đốt trắng;
Nắng hồng nung, mây bạc chảy ngân nga.
Cảnh thưa thớt chỉ một con đường vắng,
Cái am xưa, hay đôi chiếc bia già.
Tiếng gà gáy buồn nghe như máu ứa,
Chết không gian, khô héo cả hồn cao!
Thắm tuyệt vọng hai hàng bông phượng lửa;
Thê lương đời như trải mấy binh đao.
Hận trời đất tội lây cho khóm cỏ,
Cho cành hoa, cho con bướm ngu ngơ.
Muốn đi chết ở trong lòng nắng đỏ,
Để lòng tàn, thiêu hủy cả hư vô.
Mỹ Tho, 1940
Kẻ đi
đày
Mây bạc trôi trong nắng gợn trời;
Huế chẳng còn tăm, Hà Nội bỏ;
Còn gì đâu nữa, ái tình ôi!
Lòng ta sinh tụ ở nơi kia,
Tổ ấm đang vui, sao phá đi.
Nhìn või bốn phương không bóng dáng,
Luống thương trai trẻ giữa lương thì.
Ai giam cung nữ chín lần tường,
Ai ngắt hoa xuân đang độ hương.
Cung nữ cớ chi tàn má thắm;
Hoa xuân đâu nỡ để rơi đường.
Mấy thu công chúa mãi không chồng,
Ngày tháng rơi xuân sang rụng đông!
Khóc dấu không hay đêm cạn hết,
Tình xương trông lệ: gối ra hồng.
Giai nhân ai đậy giữa quan tài
Cho liễu người khô, ngọc mắt phai.
Rờn rã con chim ca nửa khúc,
Tên sâu ai dứt chuỗi châu cười.
Nghẹn cổ bông hoa, chết dáng sương,
Rã rời kim cải, giết uyên ương:
Nghĩ cùng thiên hạ đau bao thuở;
Thương vẩn làm chi, nên tự thương!
Những người xương thịt của ta đâu?
Tiếng thuộc lời quen chẳng có nhau.
Ai đẩy lòng ta vào cõi lạnh,
Cho thôi hôm muộn, đến đêm sầu!
Rơi đi nước mặt lụt ngang mày!
Mở hết cho tuôn mạch máu ngây!
Vĩnh viễn già nua, xuân ngắn ngủi,
Mái xanh hương đượm chốc sương đầy.
Suối cao chi lắm suối xa ơi,
Suối ở chân mây chói mặt trời,
Ta phải gục đầu không dám ngó,
Khát mà chẳng được đến gần nơi.
Mỹ Tho, 1940-1943
Riêng
tây
Nằm riêng tây trong nỗi nhớ ngàn đời;
Gối âm thầm nâng đỡ tóc buông rơi,
Chăn im lặng phủ trùm vai rã rượi.
Chiều chi vậy để lòng ta chết nuối.
Giữa lòng ta thương tiếc nỗi mênh mang.
Ngó ra: rung rinh lệ ngọc hai hàng,
Biển nước mắt của lòng thương bát ngát.
Trên trần lạnh thẩn thơ dăm bóng nhạt;
Gợn làn không, sầu lớp lớp đi qua...
Ta nằm đây như một ải quan xa.
Suốt năm tháng chẳng có người tiếp nối,
Viên tướng trẻ đêm đêm nằm bó gối,
Chăn giá đơn vang dội rét biên thùy;
Cho đến như con ngựa phận truy tùy,
Cũng nhớ nước thẫn thờ nhai miếng cỏ.
Ta buồn bã riêng tây như đứa nhỏ
Mẹ bỏ đi, vò võ kiếm đồ chơi;
Không ai thương nên chẳng dám hé lời,
Biết thân phận, ghì môi không muốn khóc.
Ngoài kia mưa bay, mây lùa, gió thốc,
Cây rung, nước lạnh, ai kẻ song pha
Đội một trời để tưởng tới lòng ta,
Ai ghé đến?
- Thôi ta gài thêm cửa,
Chẳng mong ai, có thắp đèn chi nữa,
Lặng mà nghe thời khắc xuống êm êm,
Hững hờ trông ngày tranh thở với đêm.
Chiếu xa vắng một mình ta ở giữa;
Nhớ hương xưa, gọi là thêm chút lửa,
Đắp thêm chăn im lặng cho đằm...
- Ngủ đi, ngủ đi, sầu hận muôn năm.
Truyện
cái thư
Đáng lẽ chim đưa, nhưng nhờ máy chuyển,
Mang ra ngoài nghìn dặm kết uyên ương
- Kẻ biên thư mới sớm đã kêu thương,
Trưa gọi nhớ, khuya xong, còn giậy tiếc.
Giấy xanh mỏng ở trong bì mỏng biếc.
Bao tờ mây sát lại, để nhiều câu.
Mỗi một hàng, bao nhiêu chữ nương nhau
Kẻo lâu nhớ, người xa e sức vợi.
Khi thư gửi, giấy còn nguyên sắc mới;
Thư đến xong, giấy đẹp đã hoe vàng!
Mấy ngày qua, thư cũng nhuốm tà dương,
Trải sông núi, buồn vương trên mỗi nét.
Con tàu chở phong thư khi vụt thét,
Khi dùng dằng như chẳng vội gì qua;
Khách lữ hành mệt mỏi nỗi đường xa,
Đâu ngỡ đến phong thư cùng một chuyến...
Lời yêu dấu nằm lâu nghe máy chuyển,
Thương người mong, đêm đến ngủ không an:
Tàu đêm nay đi tới Hải Vân Quan,
Tàu mai sáng qua xong châu Bố Trạch;
Những thắc mắc cho đôi dòng ly cách,
Chữ ân tính thoắt nở gấm hoa thêu!
Rồi một sớm mai trời sáng, chim kêu,
Thư khoan khoái đến một tòa nghiêm chỉnh.
Phà điếu thuốc, người phát thư đủng đỉnh,
Mang hòm tin, xốc áo bước lên xe;
Mỗi phong bì như vẽ cả sơn khê...
Qua trăm phố, có người ngồi chớp mắt,
Trên gác cao sắp tủi hờn dặm đất;
Bỗng áo vàng điềm tĩnh giật chuông to.
Vía lên mây, vội vã xuống thang:
-
Ồ!
Rạo rực
Bướm bay lại sánh bướm bay kèm.
Nghìn đôi chim hót, - chàng trai ấy
Không có người yêu để gọi "em".
Mặt trời vừa mới cưới trời xanh,
Duyên đẹp hôm nay sẽ tốt lành.
Son sẻ trời như mười sáu tuổi,
Má hồng phơn phớt, mắt long lanh.
Có phải chàng tơ đến tuổi rồi...
Ra đường, ngỡ được thấy hoa khôi,
Uống cho áo mới mừng xuân rộn:
Ai đợi chàng đâu! - Chỉ nắng cười.
- Ghen tuông nhìn gió thẹn bên cây;
Chim lẻo không im, liễu cứ gầy.
Và các môi hoa như sắp nói:
"Ái tình đẹp tợ chúng em đây!"
1940
Dâng
Đây nụ mơ mòng đợi ánh sương,
Đây lá bâng khuâng run trước gió;
Đây em, cành thẹn lẩn cành thương.
Tất cả vườn anh rất đợi chờ,
Bởi vì em có ngón tay thơ.
Đến đây em hái giùm đôi lộc,
Kẻo tội lòng anh tủi ước mơ.
Bước đẹp em vừa ngụ tới đây,
Chim hoa ríu rít, liễu vui vầy.
Hãy làm dáng điệu xuân ôm ấp:
Ánh sáng ban từ một nét tay.
Chiều đợi
chờ
Nắng nhỏ cành vương vấn.
Sương hồng cây ước mơ;
Em đến; lòng van khấn.
Chân thơm mang gió lại
Tay đẹp ngỡ ngàng chi.
Ngoảnh đầu che sắc thẹn
Nghiêng đầu im bóng mi.
Lòng tôi rung động như
Hoa hồng trong cốc nước.
Chim cao êm ái về
Đêm ngất triền miên bước.
Ai để bàn tay ngọc
Run run hoa lá gần.
Thoảng màu đôi mắt lọc,
Bên lòng vang gió ngân.
Cho lòng xin chút hương
Cho lòng xin chút lửa
Cho lòng xin chút thương
Cho lòng xin chút nữa...
Sầu
Hỡi Sầu Tư che dấu mặt âm u!
Coi, tội chưa, đầu chất bụi thiên thu
Không ngẩng được, và tóc thì quét đất.
Buồn thế hệ ta cũng đang u uất;
Chúng ta đau, thôi em tới đây mà!
Mơn man nào, em đừng khóc, đôi ta
Thế, riết thế, hãy vòng tay chật nữa.
Cho em hút những chút hồn đã rữa;
Cho em chuyền hơi độc rất tê ngon;
Em, rắn êm, moi những vụn tim mòn,
Đùn khói ngạt về đây, em, gió lạ!
Khí lạnh như thu, hồn ngây ngất quá,
Rơi, rơi, rơi... chìm lặn xuống hư không.
Riết thêm em, em riết nữa... gối bông
Cho ta mượn, kẻo đầu tàn sắp rụng.
Chăn bóng tối em phủ giùm vóc mộng,
Hái luôn đi hoa ảo vọng, ơi Sầu.
Sầu ơi Sầu! Em có biết diều hâu
Đã ăn xé một lòng thơ non dại?
Đến ta kể người nào chung bến ái
Họ... - Mà thôi! ai chép sử tê mê!
Thuở xưa kia... - Em đừng lắng tai nghe!
Thuở xưa ấy chẳng có gì hết cả.
Ai rên rỉ? Phải ta chăng than thở?
Hoa tàn ư? Sương bối rối dường ni!
Chốn nầy đau, không phải chỗ mê ly,
Mùi vực thấp xông lên vừa lạnh ớn.
Ta bá cổ những con rồng gió lớn,
Không gian đâu! Thuyền ta vượt trùng dương!
Lòng vỡ tung, ta say khướt đau thương,
Muốn đi gấp cho xương rờn tốc độ;
Cho văng xé tay chân, cho rã riêng đầu cổ,
Mái chèo đập mau! ta thoát ngoài ta!
Chín con rồng! nổi gió để buồm xa!.
Mỹ Tho, 1943
Mênh
mông
Chân tự do đạp phăng cả hàng rào;
Ta mang hồn trèo lên những đỉnh cao
Để hóng gió của ngàn phương gửi tới.
Hoa cỏ mạnh xông lên mùi xứ mới,
Đất nồng thơm dương tráng tựa chàng trai.
Sông núi phơi xa, đường sá vươn dài:
Ta hăng máu chạy tìm duyên trẻ mạnh.
Tay thoắt mở đôi hồi nghe nẩy cánh,
Dạ yêu đời thoả mấy vẫn chưa an,
Và lòng ta như vậy đó, nhân gian!
Ta có quán để vui vầy ngụm nước,
Ta có chân để huy hoàng cất bước,
Ta có lời để kêu giậy gần xa,
Và có lòng tin tưởng để ngâm ca.
Không muốn biết màu nâu hay sắc thắm.
Hình óng ả cũng mê như nét vặm,
Nói cùng ta nghìn thuở mộng hoa hương;
Và lòng ta như ngựa trẻ không cương.
Con ngựa trẻ ngất ngây đường diệu viễn,
Chân nổi gió cứ mặt trời thẳng đến,
Quên lắng nghe bờ bụi tỉ tê nhau,
Và tha hồ chó sủa ở đằng sau.
Đẹp
Dáng yêu kiều, sao bằng vẻ hùng anh
Những chàng trai đương sức lực tươi xanh,
Bước vạm vỡ như là đi chinh phục.
Em đẹp, khi em phồng nét ngực
Hít không gian và ngó thẳng trời xa,
Khi cánh tay dang ôm cả sơn hà,
Chân vút thẳng sắp lên đường vượt trải.
Em đẹp quá khi em mày nhíu lại,
Cặp mày xanh như rừng biếc chen cây.
Em thảnh thơi như buổi sáng đầu ngày,
Em mạnh mẽ như buổi chiều giữa hạ.
Mười chín tuổi! mặt trời đang óng ả,
Ánh sáng ca, lanh lảnh tiếng đời ngân;
Bông hạnh cười; mười chín tuổi thanh tân,
Gánh nhẹ nhõm trên thân hình măng mọc.
Mười chín tuổi, hỡi những nàng má ngọc,
Ríu rít chim, là tuổi ước mơ hoa!
Hỡi chàng trai kiều diễm mãi vui ca,
Mười chín tuổi! Chẳng hai lần hoa nở!
Thanh
niên
Rộn tiếng mùa, và thay đổi cười hoa.
Ngươi ríu rít như một rừng chim núi,
Ngươi xôn xao như một vạn cây rừng;
Nao lòng ta bằng muôn cánh yêu đương,
Làm rợn ngợp như phất cờ trẻ mạnh.
Ở trong máu thắm vì xuân trộn ánh,
Suối ngươi đi, róc rách giọng hồng vàng,
Xui chân vồng thành những bước nghênh ngang
Và gót nhịp theo một lời hứa hẹn.
Miệng thổi sáo, mày nghiêng đưa mắt bén,
Ta liếc đời bằng những khóe ham mê;
Ngươi treo đèn, ngươi mở nhạc, tung huê,
Và ta đóng những vòng tay thật chặt.
Thế mà cũng có một ngày khe khắt
Ta ở đây mà ngươi bỏ ngươi đi.
Ôi Thanh Niên! ngươi mang hết xuân thì,
Hình ngực nở, nụ cười tươi, màu tóc láng.
Già sẽ đến, giơ tay xua ánh sáng,
Đuổi bướm chim, làm sợ cả hoa hương;
Và dần dà càng rõ rệt bộ xương
Mà bạn hữu sẽ đặt nằm dưới đất.
Không còn ngươi, thôi cái gì cũng mất:
Tài năng chi, Danh vọng kể làm chi,
Kể chi Tiền với một kẻ mê si
Chỉ thấy nghĩa trong Ái tình vĩnh viễn!
Chèo năm tháng vội đưa ta tới bến,
Thuyền mộng hoa không chở kẻ tàn xuân,
Hồ thần tiên rầu rĩ bóng tà huân,
Ta đau đớn bước lên bờ thực sự,
Cô đơn quá, bởi không còn ngươi nữa!
Ngươi đi rồi, thôi khổ sở bao nhiêu!
Thấy sao đành sắc lợt với hình xiêu,
Chịu sao nổi những ngày giờ lạnh lẽo
Thời gian rót từng giọt buồn tê héo,
Sự sống đi như hương bỏ hoa chiều;
Ngục đời người không có mặt trời yêu,
Và anh yến chẳng thăm vườn nhạt tẻ...
Nhìn tuổi trẻ cười ta xưa đã trẻ,
Họ được yêu, mà ta chỉ được thương;
Ta, nòi tình, mà giá ngắt vì sương
Của lãnh đạm, thôi khác nào đã chết?
Ngươi đã mất, thôi cái gì cũng hết...
Người đương ở cùng ta, ôi Thanh Niên!
Ta ôm choàng, ôm riết bánh thần tiên,
Ta ôm bó, cánh tay ta làm rắn,
Làm giây da quấn quít cả mình xuân;
Không muốn đi, mãi mãi ở vườn trần,
Chân hoá rễ để hút mùa dưới đất.
Thanh Niên hỡi! lòng ngươi thơm quá mất!
Ta uống mê vào hơi thở của ngươi;
Ta bấu răng vào da thịt của đời,
Ngoàm sự sống để làm êm đói khát.
Muôn nỗi ấm, với ngàn muôn nỗi mát,
Ta đều ăn, nhắm nhía rất ngon lành;
Ngực thở trời, mình hút nắng tươi xanh,
Ta góp kết những vòng hoa mới lạ.
Ngươi đang ở! ta vội vàng dữ quá!
Sống toàn tim! toàn trí! sống toàn hồn!
Sống toàn thân! và thức nhọn giác quan,
Và thức cả trong giấc nồng phải ngủ;
Sống, tất cả sống, chẳng bao giờ đủ,
Chất chen kho mộng chắc với tình bền,
Để đến ngày Thanh Niên vội lên yên,
Nghe nhạc hòa, tưởng còn mãi Thanh Niên!.
Chú thích:
|
Xuân Diệu từng nói hai câu này xuất phát từ hai câu trong
Truyện Kiều: "Sống làm vợ khắp người ta, Hại thay thác xuống làm ma
không chồng". (Thụy Khuê) |
|
Xuân Diệu từng thổ lộ rằng hai câu này sáng tác theo giai
thoại văn chương Pháp, có lần Alfred de Musset nói với George Sand:
"Dépêche-toi, George, mon amour est vieux" (George, mau lên em,
tình ta đã già rồi). (Thụy Khuê) |
|
|
Sau này được tác giả sửa thành: "Chim hồng, chim phượng
với chim nga. Dõi cùng chim thúy đi đâu mất?". |
Xuân Diệu
Theo https://vietmessenger.com/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét